YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUK SEBEPLERİ,
ZARAR KAVRAMI, PAY SAHİPLERİ VE ALACAKLILARININ
SORUMLULUK DAVASI AÇMA HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ
§ 1. YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN TANITILMASI
25
I. GENEL HÜKMÜN TANITILMASI
25
II. ÖZEL HÜKÜMLERİN TANITILMASI
26
§ 2. DOĞRUDAN ZARAR İLE ŞİRKET ZARARI KAVRAMI VE BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAĞI
28
A. Doğrudan Zarar Kavramı
30
B. Şirket Zararı [Dolayısıyla Zarar] Kavramı
32
III. BORÇ VE BORÇ İLİŞKİSİNİN KAYNAKLARI
34
B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Anonim Ortaklığa Karşı Sorumluluk Kaynağının Belirlenmesi
34
C. Yönetim Kurulu Üyelerinin Pay Sahiplerine ve Alacaklılara Karşı Sorumluluk Kaynağının Belirlenmesi
35
1. Doğrudan Zararın Varlığı Halinde Borcun Kaynağının Belirlenmesi
36
2. Şirket Zararının [Dolayısıyla Zararın] Varlığı Halinde Borcun Kaynağının Belirlenmesi
38
§ 3. PAY SAHİPLERİNİN VE ALACAKLILARIN DAVA HAKKININ HUKUKİ NİTELİĞİ
39
I. ŞİRKET ZARARININ [DOLAYISIYLA ZARAR] VARLIĞI HALİNDE
39
B. İflas Öncesinde Pay Sahiplerinin Dava Açma Hakkının Hukuki Niteliği
40
1. Pay Sahiplerinin Dava Hakkının Şirketin Dava Hakkından Kaynaklandığına Yönelik Görüş
40
2. Pay Sahiplerinin Maddi Hukuktan Kaynaklanan Bağımsız Dava Hakkına Sahip Olduğuna Yönelik Görüş
42
3. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz
44
C. İflas Halinde Pay Sahiplerinin ve Alacaklıların Dava Hakkının Hukuki Niteliği
48
1. İflas İdaresinin Öncelikli Olarak Dava Açma Hakkı
48
2. İflas İdaresinin Dava Açma Hakkından Vazgeçmesinin Hukuki Niteliği
49
3. Şirket Alacaklılarının Dava Hakkının Hukuki Niteliği
51
b. Alacaklıların Dava Açma Hakkının İki Farklı Hukuki Dayanağı Bulunduğunu İleri Süren Görüş
51
c. Şirketin Dava Hakkından Kaynaklandığına Yönelik Görüş
53
d. Alacaklıların Dava Hakkının Alacaklılar Topluluğuna Tanınan Dava Hakkından Kaynaklandığına Yönelik Görüş [Raschein Doktrini]
53
e. Görüşümüz: Alacaklıların Dava Açma Hakkı Tali Niteliktedir ve İki Farklı Hukuki Dayanağı (doppelte Klagegrundlage) Bulunmaktadır
54
4. Pay Sahiplerinin Dava Hakkının Hukuki Niteliği
58
II. DOĞRUDAN ZARARIN VARLIĞI HALİNDE
59
§ 4. DAVACI TARAFIN BELİRLENMESİ
62
I. ŞİRKET ZARARININ [DOLAYISIYLA ZARARIN] VARLIĞI HALİNDE DAVACI TARAFIN BELİRLENMESİ
62
a. Anonim Ortaklığı Temsilen Yönetim Kurulu ve Temsil Kayyımı
62
aa. Tasfiye Memurlarının Sorumluluk Davası Açma Yetkisi
64
bb. Özellikli Bir Durum: Ek Tasfiye İçin Atanan Tasfiye Memuru
66
aaa. Özel Hukuk Çerçevesinde Atanan Yönetim Kayyımı
67
bbb. Ceza Muhakemesi Hukuku Kapsamında Atanan Kayyım
68
c. Yapısal Değişiklik Halinde Anonim Ortaklığın Dava Açma Hakkı
70
a. Pay Sahibi Olma Zorunluluğu ve İspatı
76
aa. Pay Sahibi Olma Zorunluluğu
76
bbbb. Sorumluluk Davası Açılmadan Önce Payın Devredilmesi Halinde
77
aaaaa. Hamiline Yazılı Paylar ve Bağlamsız Nama Yazılı Paylar
77
bbbbb. Bağlı Nama Yazılı Paylarda
79
cccc. Sorumluluk Davası Sırasında Payın Devredilmesi Halinde
81
bb. Pay Sahipliği Sıfatının İspatı
85
cc. Pay Sahipliği Sıfatının Çekişmeli Olduğu Durumlar
87
b. Pay Sahiplerinin Dava Açması Bakımından Özellik Arz Eden Haller
91
aa. Payın Birden Fazla Maliki Olması Halinde Sorumluk Davası Açılması
91
bb. Pay Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Bulunması Halinde Sorumluluk Davası Açılması
92
aaa. Pay Üzerinde İntifa Hakkının Varlığı Halinde Sorumluluk Davası Açılması
92
bbb. Pay Üzerinde Rehin Hakkının Varlığı Halinde Sorumluluk Davası Açılması
95
ccc. İntifa Senedi Sahiplerinin Sorumluluk Davası Açması
96
ddd. Katılma İntifa Senedi Sahipleri (Partizipationsschein) ve Oydan Yoksun Pay Sahiplerinin (Stimmrechtslosen Aktie) Sorumluluk Davası Açması
98
1. Öncelikli Olarak İflas İdaresinin Davacı Olması
99
2. Şirket Alacaklıları
101
a. Şirket Alacaklılarının Dava Hakkı
101
b. Şirketten Alacaklı Olma Zorunluluğu
102
aa. Temel Esas: Alacağın Hangi Hukuki İlişkiden Doğduğunun Bir Öneminin Bulunmaması
102
bb. Özellik Gösteren Alacaklar
103
aaa. Vadesi Gelmemiş ve Alacakları Şirkete Ait Taşınmaz Rehniyle Teminat Altına Alınmamış Alacaklar
103
bbb. Rehinle Teminat Altına Alınmış Alacaklar
103
ccc. Şarta Bağlı Alacaklar ve Belirsiz Vadeye Bağlı Alacaklar
104
ddd. Kefalet İlişkisinden Kaynaklanan Alacaklar
105
c. Şirket Alacaklılığı Sıfatının İspatı ve Çekişmeli Haller
106
a. Pay Sahiplerinin Dava Hakkı
107
b. Pay Sahiplerinin Dava Açma Hakkı Bakımından Özellik Gösteren Haller
108
II. DOĞRUDAN ZARARIN VARLIĞI HALİNDE DAVACI TARAFIN BELİRLENMESİ
109
1. Doğrudan Zarara Uğrayan Pay Sahibi Olma Zorunluluğu
109
2. Pay Sahipliği Sıfatının İspatı
110
3. Pay Sahiplerinin Doğrudan Zarar Sebebiyle Dava Açması Bakımından Özellik Gösteren Haller
111
a. Payın Birden Fazla Maliki Olması Halinde
111
b. Pay Üzerinde Sınırlı Ayni Hak Bulunması Halinde
111
aa. Pay Üzerinde İntifa Hakkı Bulunması Halinde
111
bb. Pay Üzerinde Rehin Hakkı Bulunması Halinde
112
c. İntifa Senedi Sahipleri ve Oydan Yoksun Pay Sahipleri
113
d. Pay Geçişi Halinde Doğrudan Zarar Sebebiyle Sorumluluk Davası Açma Hakkı
113
1. Şirket Alacaklılarının Doğrudan Zarar Sebebiyle Dava Hakkı
114
2. Şirketten Olan Alacağın Devredilmesi ve Alacaklılık Sıfatının İspatı
115
§ 5. DAVALI TARAFIN BELİRLENMESİ
116
II. YÖNETİM KURULU ÜYELERİ VE ÖZELLİK GÖSTEREN HALLER
117
A. Yönetim Kurulu Üyeleri
117
B. Yönetim Kurulu Üyeleri Açısından Özellik Gösteren Haller
119
1. Tüzel Kişilerin Yönetim Kurulu Üyesi Olması Halinde
119
a. Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin Yönetim Kurulu Üyesi Olması Halinde
119
b. Kamu Tüzel Kişilerinin Yönetim Kurulu Üyesi Olması Halinde
121
2. İnançlı Yönetim Kurulu Üyeleri
121
3. Belirli Grup Pay veya Pay Sahibi ya da Azınlığın Yönetim Kurulundaki Temsilcileri
123
A. Yönetici Kavramı ve Anlamı
124
B. Yetki Devri Suretiyle Şeklen Atanmış Yöneticiler
126
1. Yetki Devrinin Amacı
126
2. Yetki Devrinin Usulü
126
a. Yönetim Yetkisinin Devri
126
b. Temsil Yetkisinin Devri
128
3. Yetki Devrinin Sorumluluğa Etkisi
129
a. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu
129
b. Yetki Devri Yapılan Kişilerin Sorumluluğu
130
4. Tacir Yardımcıları
131
a. Ticari Temsilci ve Genel Yetkili Ticari Vekil
131
b. Sınırlı Yetkiye Sahip Ticari Vekil ve Diğer Tacir Yardımcıları
133
C. Fiili Organ Olarak Yönetime Katılan Kişiler
135
SORUMLULUK DAVASINDA DAVA TÜRLERİ,
DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR
II. KISMİ DAVA VE BELİRSİZ ALACAK DAVASI
139
§ 7. DAVA ŞARTLARI VE İLK İTİRAZLAR
143
B. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu Davasında Özellik Arz Eden Dava Şartları
145
1. Genel Dava Şartları
145
b. Yetkinin Dava Şartı Olup Olmadığı Sorunu
146
bb. Sorumluluk Davalarında Yetkili Mahkeme ve Yetki Kuralının Niteliği
146
cc. Yetkili Mahkemeyi Değiştirmek Amacıyla Şirket Merkezinin Taşınması veya Başka Bir Kişinin Davalı Gösterilmesi
149
ee. De Lege Feranda: Kesin Yetki Kuralı
152
c. Dava Takip Yetkisi
154
aa. Kavram ve Türleri
154
bb. İflas Öncesinde Pay Sahiplerine Tanınan Dava Takip Yetkisinin Türü
157
cc. İflas Halinde İflas İdaresine, Pay Sahiplerine ve Alacaklılara Ait Dava Takip Yetkisinin Türü
158
aaa. İflas İdaresine Ait Dava Takip Yetkisinin Türü
158
bbbb. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz
160
bbb. Şirket Alacaklılarına ve Pay Sahiplerine Tanınan Dava Takip Yetkisinin Türü
162
dd. Şirket Zararı Sebebiyle Açılan Sorumluluk Davasında Tazminatın Şirkete Ödenmesi Zorunluluğu
163
aaa. Sorunun Ortaya Konulması
163
ccc. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz
165
d. Derdestlik ve Kesin Hüküm
167
aa. Sorunun Ortaya Koyulması
167
bb. Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu Davasında Derdestlik ve Kesin Hüküm Etkisi
168
2. Özel Dava Şartları
172
a. Sorumluluk Davası Açılmasına Karar Vermeye Yetkili Makam
172
aa. Sorunun Ortaya Konulması
172
bb. Genel Kurulun Yetkili Olduğuna Yönelik Görüş
173
cc. Yönetim Kurulunun Yetkili Olduğuna Yönelik Görüşü
176
dd. Görüşümüz: Sorumluluk Davası Açma Yetkisi Kural Olarak Yönetim Kuruluna Aittir
178
b. Ticari Davalarda Arabulucuya Başvurma Zorunluluğu
182
aa. Arabulucuya Başvuru ve Bunun Sonuçları
182
bb. Arabuluculuk Görüşmesinin Sonuçlanması
184
aaa. Tarafların Anlaşması
184
bbbb. Şirket Adına Anlaşmaya Yetkili Makam ve Anlaşmanın Talep Hakkı Yarışan Kişilere Etkisi
185
bbb. Tarafların Anlaşamaması
186
2. Sorumluluk Davasının Tahkime Elverişliliği
189
3. Tahkim Sözleşmesi ve Etkisi
191
4. Tahkim İtirazının İleri Sürülmesi
193
MEDENİ USUL HUKUKU AÇISINDAN
ÖZELLİK ARZ EDEN DİĞER HUSUSLAR
§ 9. FER’İ MÜDAHALE VE DAVANIN İHBARI
196
§ 10. DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ VE SÜBJEKTİF DAVA YIĞILMASI
200
II. BİRDEN FAZLA KİŞİNİN BİRLİKTE VEYA AYRI AYRI DAVA AÇMASI
201
III. BİRDEN FAZLA KİŞİYE KARŞI BİRLİKTE VEYA AYRI AYRI DAVA AÇILMASI
203
§ 11. İSPAT VE DELİLLER
205
B. Sorumluluk Davasında İspat Yükü
206
1. İspat Faaliyetinin Kapsamı
206
2. Özellikli Bir Durum: Kusurun İspatı
206
§ 12. DAVAYI SONA ERDİREN İŞLEMLER
214
II. ŞİRKET ADINA SULH ve FERAGAT KARARI VERMEYE YETKİLİ MAKAM
216
III. SULH VE FERAGATİN TALEP HAKKI YARIŞAN KİŞİLERE ETKİSİ
218
A. İflas Hali Dışında Şirketin Davayı Sulh ve Feragat Yoluyla Sona Erdirmesinin Etkisi
218
2. Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Görüşümüz
220
B. İflas Halinde İflas İdaresi Tarafından Yapılan Sulh ve Feragatin Etkisi
221
C. Pay Sahibi ve Alacaklılar Tarafından Yapılan Sulh ve Feragatin Etkisi
223
§ 13. YARGILAMA GİDERLERİ
224
II. DAVA AÇILIRKEN HARÇ VE MASRAFIN YATIRILMASI
225
III. YARGILAMA GİDERLERİNDEN SORUMLULUK
226
A. Davacının (veya Davacıların) Haklı Çıkması
226
B. Davalının (veya Davalıların) Haklı Çıkması
228
C. Davacının (veya Davacılar) Kısmen Haklı Çıkması
231
§ 14. KANUN YOLUNA BAŞVURULMASI
232