Kuvvetler Ayrılığı Bağlamında Türk İdarî Yargısında Yerindelik Denetimi Yasağının Retrospektif Bir İncelemesi Dr. Selman Özdemir - Kitap
Kuvvetler Ayrılığı Bağlamında

Türk İdarî Yargısında Yerindelik Denetimi Yasağının Retrospektif Bir İncelemesi

1. Baskı, 
Şubat 2024
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
702
Barkod:
9786052647349
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Yayınevi:
Adalet Yayınevi
Fiyatı:
910,00₺
Temin süresi 2-3 gündür.
Kitabın Açıklaması
"Yerindelik" hukuken bir muammadır; herkesçe bilinen, ama çözümü meçhul bir bilmece: İdarenin her türlü işini isnat ve istinat ettiği, hep saygı gösterilmemesinden şikâyetçi olduğu; yargı mercilerinin de bir türlü yerli yerine oturtamadığı, ele avuca gelmeyen, dokundukça büyüyen, değindikçe belirsizleşen, çetin ve baş edilmesi güç bir problematik.
Bakarsanız, "yerindelik" münhasıran idarenin faaliyetlerinin yeri, zamanı, şekli, usulü ve araçlarının seçimi hususundaki yetkinin dokunulmazlığından ibaret basit bir mesele... Hatta tanımının içeriği, takdir yetkisinin son hadde vardığı mahfuz çekirdeğe kadar indirgenebilir.
Oysaki "yerindelik" bilmecesini değil çözmek, başlı başına bu düğümü ele alıp kurcalamak bile cesaret ve alkış ister. İşte bu çalışmada Dr. Selman ÖZDEMİR bırakın bu gayya kuyusunun etrafından dolanmayı, meselenin tam ortasına dalmış, tatbikattan gelen bir bilim adamı olarak konuyu -ek yerleri de dâhil- kuyumcu titizliğiyle ince ince işlemiş, eserinde ilmek ilmek dokumuştur.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Sınır Kavramı, Yetki Kavramı, Hukuka Bağlılık ve Demokrasi
.
1924 – 1938 Arası Dönem
.
1938 – 1950 Arası Dönem
.
1950 – 1960 Arası Dönem
.
1960 – 1970 Arası Dönem
.
1980 Sonrası Dönem
.
İdarenin, İdareden Bağımsız Bir Merci Tarafından Denetlenmekten Kaçınmasının ve Bu Kaçınmanın Makul Görülmesinin Sebepleri Üzerine Bazı Değerlendirmeler
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER 
VII
KISALTMALAR 
XV
TAKDİM 
XVII
ÖNSÖZ 
XXI
GİRİŞ 
1
I. BÖLÜM
SINIR KAVRAMI, YETKİ KAVRAMI, HUKUKA BAĞLILIK VE DEMOKRASİ
I. SINIR KAVRAMI 
5
II. YETKİ KAVRAMI 
6
III. HUKUKA BAĞLILIK 
9
A. Genel Olarak 
9
B. Maddî Adalet – Şeklî Adalet 
12
C. Hukukun Üstünlüğü ve Hukuk Devleti 
13
1. Genel olarak 
13
3. Hukuk devleti kavramı 
21
4. Değerlendirmeler 
25
IV. YÜRÜTMENİN/İDARENİN HUKUKA BAĞLI OLMASI 
27
V. YARGININ HUKUKA BAĞLI OLMASI 
30
A. Siyaset Teorisi, Siyasî Sistem, İdeoloji ve Yargı 
30
B. Yargının Hukuka Bağlılığı 
34
VI. DEMOKRASİ, ANAYASACILIK VE YARGI 
38
A. Genel Olarak 
39
B. Demokrasi ve Anayasacılık 
45
C. Demokrasi ve Yargı 
48
D. Demokrasi ve İdarî Yargı 
54
II. BÖLÜM
1924 – 1938 ARASI DÖNEM
I. CUMHURİYET DEVRİNDE İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASI VE KUVVETLER
AYRILIĞI MESELESİ 
57
A. Genel Açıklamalar 
58
B. 1924 Teşkilâtı Esasiye Kanununa İlişkin Genel Değerlendirmeler 
59
C. Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucu İradesinde Hukuka Bağlılık ve
Kuvvetler Ayrılığı Düşünceleri 
64
D. 1924 – 1938 Arasında Yaşanan Olaylar 
70
1. Şûrâ–yı Devlet’in teşkili 
70
2. İstiklâl mahkemeleri 
79
3. Sansür 
87
4. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılması ve muhalefetsiz
iktidarın teşkili 
91
5. Nakiller (zorunlu iskânlar) ve umumî müfettişlikler 
101
6. Anayasa’nın kişi hürriyetine ilişkin hükümleri bağlamında şapka
mecburiyeti 
103
7. Parti – Devlet bütünleşmesinin başlaması 
107
8. İş takipçiliği, klikleşme, denetimsiz idare 
113
9. Ağaoğlu Ahmed Bey’in bu duruma yönelik eleştirileri 
115
10. Serbest Cumhuriyet Fırkası 
121
11. Yargıya bakış 
128
12. 1931 CHP kongresi, seçimler, parti devleti 
135
13. 1935 yılı seçimleri, CHP kongresi, seçimler, parti devleti 
139
III. BÖLÜM
1938 – 1950 ARASI DÖNEM
I. İNÖNÜ’NÜN CUMHURBAŞKANI OLMASI 
143
II. DÖNEMİN SOSYAL VE EKONOMİK DURUMUNUN ÖZETİ 
145
A. Genel Açıklamalar 
145
B. Sosyal ve Ekonomik Durumun Görüntüsü 
145
C. Jandarma Dayağının Sıradanlaşması 
149
III. 1938 – 1950 DÖNEMİNDE YAŞANAN OLAYLAR 
150
A. Kurallara Uymamanın Hayatî Önemi ve Millî Korunma Mahkemeleri 
150
B. 1943 – CHP’nin 6 ncı Büyük Kurultayı 
156
C. Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve İlk Fiilî Muhalefetin Başlaması 
156
D. Varlık Vergisi ve Varlık Vergisine Muhalefetin Sessiz Kalışı 
161
E. Amerikan Malî Desteğinin Temelleri ve Birleşmiş Milletlerin
Demokrasiye Etkisi 
164
1. Amerikan malî desteğinin temelleri 
164
2. Birleşmiş Milletlerin demokrasiye etkisi 
166
F. Siyasî Partilere Yavaş Yavaş İzin Verilmesi 
168
G. Demokrat Parti’nin Kuruluşu 
170
Ğ. 1946 CHP Olağanüstü Kurultayı 
174
H. Demokratikleşme Kanunları 
174
I. Cumhurbaşkanlığıyla Parti Başkanlığının Aynı Kişide Birleşmesi
Tartışmalarında 1946 Yılı Genel Seçimleri 
176
İ. Devalüasyon, Karaborsacılık ve Otoriterleşme 
179
J. Demokrat Parti Birinci Olağan Kongresi 
184
L. Partili Cumhurbaşkanı İnönü’den Memurlara Tarafsızlık Tavsiyesi ve
Partili Cumhurbaşkanlığına Eleştirilerin Devam Etmesi 
187
M. 17 Kasım 1947, CHP 7 nci Olağan Kurultayı ve İdarenin Tarafsızlığına
Yönelik Mesajlar 
189
N. Kuvvetler Ayrılığı Meselesinin Kamuoyuna Açılması 
191
O. DP’nin Bölünmesi, Millet Partisi’nin Kurulması ve Hukuk Devletine
Yönelik Görüşleri 
192
Ö. Mülkî İdare Amirlerinin Seçim Kurulu Başkanlığı Görevlerinin
Sonlandırılması 
195
P. Yargıda Anayasa’nın Üstünlüğü ve Kuvvetlerin Dengelenmesine Yönelik
Teşebbüsler 
197
1. Genel açıklamalar 
197
2. Danıştay’ın yaklaşımı 
199
3. Hâkim Refik Gür’ün bir kararındaki tartışmalar ve Yargıtay’ın
yaklaşımı 
205
R. İstiklâl Mahkemelerinin İlgası 
210
S. Muhalefete Radyoda Seçim Propagandası Yapma İzni Verilmesi 
210
Ş. DP İkinci Kongresi; DP’nin İktidarın Sınırlandırılması İstekleri; Hain
İthamının Kolaylığı 
212
IV. BÖLÜM
1950 – 1960 ARASI DÖNEM
I. SEÇİM İŞLERİNİN İDAREDEN YARGIYA VERİLMESİ; YÜKSEK SEÇİM
KURULU’NUN KURULUŞU 
215
II. 1950 SEÇİMLERİ ÖNCESİ GENEL DURUM, İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASINA
İLİŞKİN GÖRÜŞLER, HÜRRİYETLERİN GENİŞLETİLMESİ ve HUKUK DEVLETİ
VAADLERİ, İNKILAP KANUNLARININ YUMUŞATILMASI 
217
III. 1950 SEÇİMLERİ ve SEÇİM SONUÇLARI 
222
IV. İKTİDARIN DEĞİŞMESİ 
226
V. YENİ İKTİDARIN İLK GÜNLERİNDE 1924 ANAYASASINA VE İKTİDARIN
SINIRLANMASINA BAKIŞ 
227
VI. ARAPÇA EZANIN SERBEST OLMASI 
230
VII. KORE’YE ASKER GÖNDERMENİN HUKUKA UYGUNLUĞU MESELESİ 
232
VIII. BİZDEN MEMUR ANLAYIŞI ve BÜROKRASİDE DEĞİŞİKLİKLERİN BAŞLAMASI 
234
IX. ATATÜRK ALEYHİNE İŞLENEN SUÇLAR HAKKINDA KANUN 
236
X. HALKEVLERİNİN KAMU KAYNAKLI MALLARININ HAZİNE’YE DEVRİ 
238
A. Halkevlerine İlişkin Kısa Bir Bilgilendirme 
238
B. Halkevleri ve CHP Mallarının Hazine’ye Devri 
241
XI. YARGIYA YÖNELİK TASARRUFLAR 
244
XII. HABER ALMA/VERME HÜRRİYETİNDE İLERLEMENİN SAĞLANAMAMASI 
249
XIII. MİLLET PARTİSİ’NİN KAPATILMASI VE İRTİCA TARTIŞMALARI 
253
XIV. BÜROKRASİDEKİ DEĞİŞİKLİKLERİN YETERSİZ GÖRÜLMESİ, EMEKLİYE
SEVKLER ve YARGI BAĞIMSIZLIĞI TARTIŞMALARI 
257
A. Konuya İlişkin Tartışmalar 
257
B. Danıştay ve Yargıtay Üyelerinin Re’sen Emeklilik Kapsamına Alınması 
263
C. Öğretim Üyelerinin Meslek Çıkarılmalarının Kolaylaştırılması 
267
XV. DİNÎ HİSLERE YÖNELİK PROPAGANDAYA CEZA 
269
A. Din ve Vicdan İlişkisi 
269
B. Dinî Hislerle İlgili Kanun Çalışması 
271
XVI. CHP’NİN, KURUCU İRADENİN KUVVETLER BİRLİĞİ ANLAYIŞINDAN
VAZGEÇMESİ 
276
XVII. İNÖNÜ: BÜYÜK MİLLET MECLİSİ HUKUKSUZLUĞUN VASITASI HALİNE
GETİRİLMEK İSTENİYOR 
278
XVIII. CHP’NİN HAKSIZ İKTİSAPLARININ İADESİ HAKKINDA KANUN SONRASINDA
YAŞANAN KUVVETLER AYRILIĞINA VE HUKUK DEVLETİNE İLİŞKİN
TARTIŞMALAR 
283
XIX. KAPATILAN MİLLET PARTİSİ YERİNE KURULAN DİĞER BİR MUHALEFET
PARTİSİ: CUMHURİYETÇİ MİLLET PARTİSİ (CMP) VE HUKUK DEVLETİNE
YÖNELİK VAADLERİ 
289
XX. SEÇİM KARARI ÖNCESİNDE SEÇİME İLİŞKİN KANUN DEĞİŞİKLİKLERİ 
291
XXI. CHP’NİN III ÜNCÜ OLAĞANÜSTÜ KURULTAYI VE KUVVETLER AYRILIĞI
YOLUNDA YÜRÜMEYE DEVAM EDİLMESİ 
292
XXII. HABER ALMA – VERME HÜRRİYETİNİN SINIRLANMASI 
293
XXIII. 2 MAYIS 1954 SEÇİMLERİ 
295
XXIV. CELAL BAYAR’IN İKİNCİ KERE CUMHURBAŞKANI SEÇİLMESİ 
298
XXV. KAMU GÖREVLİLERİ HAKKINDA GEREĞİNİN YAPILMASI; YARGI BAĞIMSIZLIĞI
VE YERİNDELİK DENETİMİNE YÖNELİK TARTIŞMALAR 
298
XXVI. KIRŞEHİR HAKKINDA GEREĞİNİN YAPILMASI 
308
XXVII. MALATYA HAKKINDA GEREĞİNİN YAPILMASI 
310
XXVIII. RADYODAN PROPAGANDA YASAĞININ İKTİDAR İÇİN KALDIRILMASI,
MUHALEFET İÇİN DEVAM ETTİRİLMESİ 
311
XXIX. YARGI ÜZERİNDEN DEVAM EDEN TARTIŞMALAR 
313
XXX. BASINDA YER ALAN YOLSUZLUK HABERLERİNE YÖNELİK
SORUŞTURMALARA KARŞI DP’DEN AYRILMALAR ve İSPAT HAKKI
TARTIŞMALARI 
317
A. Dönemin Sosyal ve Ekonomik Durumuna İlişkin Genel Manzara ve
Millî Korunma Kanunu’nun Yeniden Uygulanması 
317
B. İspat Hakkı Tartışmaları 
321
XXXI. SIKIYÖNETİM ve GAZETE KAPATMALAR 
325
XXXII. ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ, İKTİDARIN SINIRLANDIRILMASI, ÜNİVERSİTE
ÖZERKLİĞİ VE BASIN HÜRRİYETİ KONULARINDAKİ TARTIŞMALAR 
329
XXXIII. REFORM VAATLERİ 
334
XXXIV. HÜRRİYET PARTİSİ ve PARTİ PROGRAMINDA YER ALAN KONUMUZLA
İLGİLİ HUSUSLAR 
334
XXXV. BAKANLIK EMRİNE ALMA, EMEKLİYE SEVK İŞLEMLERİNİN DEVAM ETMESİ 
337
XXXVI. TOPLANTILAR VE GÖSTERİ YÜRÜYÜŞLERİ HAKKINDA KANUN 
340
XXXVII. 1957 SEÇİMLERİ ÖNCESİ OSMAN BÖLÜKBAŞI’NIN TUTUKLANMASI 
344
XXXVIII. 1957 SEÇİMLERİ 
346
XXXIX. İÇTÜZÜK DEĞİŞİKLİĞİYLE HABER ALMA HÜRRİYETİNİN SINIRLANDIRILMASI 
349
XXXX. GERİLİMİN TIRMANMASI 
351
XXXXI. TEDBİRLER TESPİT KOMİSYONU 
354
XXXXII. GÖRÜLEN LÜZUM ÜZERİNE TEKAÜDLERİNE ( ) 
357
XXXXIII. BÖLÜKBAŞI’NA MAHKÛMİYET 
358
XXXXIV. BİRDEN FAZLA GÖREVE VE MAAŞA SERZENİŞ 
358
XXXXV. BAZI OLAYLAR 
358
A. Menderes’in Uçak Kazası 
359
B. Uşak Olayları 
361
C. Kayseri Olayları 
363
XXXXVI. MENDERES: MEMLEKET KABİL–İ İDARE OLMAKTAN ÇIKMIŞTIR (TAHKİKAT
ENCÜMENİ SÜRECİNİN BAŞLAMASI) 
366
A. Tahkikat Encümeni ve Meclisin Yargı Yetkisini Kullanması Meselesi 
367
B. Tahkikat Encümeninin İlk Faaliyetleri 
374
C. Tahkikat Encümeni Yetkilerine İlişkin Kanun ve Kuvvetler Birliği –
Kuvvetler Ayrılığı Tartışmaları 
375
D. Tahkikat Encümenine İlişkin Kanun Sonrası Yaşanan Gelişmeler 
380
E. Hükümetin Fikir Arayışı 
382
V. BÖLÜM
1960 – 1970 ARASI DÖNEM
I. HARP OKULU ÖĞRENCİLERİNİN YÜRÜYÜŞÜ 
385
II. 27 MAYIS 1960 İHTİLÂLİ 
386
III. MÜDAHALEYE MEŞRUİYET ARAMA ÇABALARI VE MÜDAHALENİN
MEŞRULUĞUNA DAİR BAZI YAKLAŞIMLAR 
388
IV. 27 MAYIS SONRASI, 1961 ANAYASASI ÖNCESİ YARGI 
397
V. 1950–1960 ARASI YAŞANAN İDARÎ/SİYASÎ TARTIŞMALARIN 1961
ANAYASASINA ETKİLERİ, ANKARA TASARISI VE ANAYASA MAHKEMESİ 
398
VI. 1961 ANAYASASI’NDA EGEMENLİK; TEMEL HAKLAR VE HÜRRİYETLERİN
GENEL ÇERÇEVESİ VE İDARÎ YARGI 
401
A. 1961 Anayasası’nda Egemenlik 
401
B. Temel Haklar ve Hürriyetlerle İlgili Genel Çerçeve 
404
C. 1961 Anayasası’nda İdarî Yargı 
405
VII. 1961 ANAYASASI DÖNEMİNDE GÜÇLÜ YARGININ SİYASÎ İKTİDARI
RAHATSIZ ETMESİ VE YERİNDELİK DENETİMİ MESELESİ 
407
A. 1971 Muhtırasından Önceki Dönem 
407
B. 12 Mart 1971 Muhtırası 
414
C. Muhtıra Sonrası Yargı Yetkisinin Sınırlandırılmasına Yönelik
Düzenlemeler 
416
D. İdarî Yargı Denetimine ve Yerindelik Denetimine İlişkin Tartışmalar 
418
1. İdarî yargı denetimine ilişkin Anayasa değişiklikleri 
418
2. Yerindelik denetimi tartışmalarının ortaya çıkışında yargının
etkisinin örneklendirilmesi 
419
3. Yerindelik denetiminin engellenmesine yönelik süreçte yaşanan
tartışmalar 
421
4. İdarî yargının sınırlanması bağlamında askerî işlerin ayrılmasına ve
yargı ayrılığına ilişkin tartışmalar 
439
5. 1971 Anayasa değişikliklerine ilişkin Danıştay’ın görüşleri 
445
E. Cumhuriyet Savcılığı Müessesesiyle İlgili Tartışmalar 
449
F. 1971 Anayasa Değişikliklerine İlişkin Bir Değerlendirme 
450
G. Danıştay Kanunu’nda Yapılan Değişiklikler 
451
VI. BÖLÜM
1980 SONRASI DÖNEM
I. 12 EYLÜL 1980 İHTİLALİNE GİDEN SÜREÇ VE 12 EYLÜL ASKERÎ DARBESİ 
453
II. 12 EYLÜL’E GİDEN SÜREÇ BAĞLAMINDA 1961 ANAYASASI’NA İLİŞKİN BAZI
DEĞERLENDİRMELER 
458
III. KENAN EVREN’İN 1961 ANAYASASI’NDAKİ HUKUK DEVLETİNE,
KUVVETLER AYRILIĞINA VE YARGIYA BAKIŞI 
460
IV. ANAYASASI’NIN HAZIRLANMASI SÜRECİNDE İDARÎ YARGIYA
BAŞVURULAR VE SİSTEM TARTIŞMALARI 
463
V. 1982 ANAYASASI’NDA KUVVETLER, DENGE VE DENETİM MESELESİ İLE
YÜRÜTMENİN YARGIYA BAKIŞI 
465
A. Genel Olarak 
465
B. 1982 Anayasası Döneminde Yürütmenin Yargı Kararlarına Bakışı 
467
C. Cumhurbaşkanının Halk Tarafından Seçilmeye Başlanması Sonrasında
Yaşanan Tartışmalar 
475
1. Kuvvetler ayrılığının ve yargı bağımsızlığının ortadan kalktığına dair
görüşler 
475
2. Kuvvetler ayrılığının ve yargı bağımsızlığının ortadan kalkmadığına
dair görüşler 
487
3. 1994 yılında yapılmış bir değerlendirme 
496
VI. YERİNDELİK, YERİNDELİK DENETİMİ VE YERİNDELİK DENETİMİ YASAĞI
KAVRAMLARININ MEVZUATA GİRMESİ 
500
A. Genel Olarak 
500
B. Yerindelik Denetimi Yasağının 2577 Sayılı İdarî Yargılama Usûlü
Kanunu’na Girişi ve Bu Konuya İlişkin Tartışmalar 
503
1. Tartışmalar 
504
2. Buraya kadarki tartışmalar bağlamında yerindelik denetimine
ilişkin kısa bir değerlendirme 
508
3. Tartışmaların devamı 
511
C. Yerindelik Denetimi Yasağının 1982 Anayasası’na Girişi 
516
D. Diğer Kanunlardaki Yerindelik Denetimi Yasağına Yönelik Düzenlemeler 
520
VII. BÖLÜM
İDARENİN, İDAREDEN BAĞIMSIZ BİR MERCİ TARAFINDAN DENETLENMEKTEN
KAÇINMASININ VE BU KAÇINMANIN MAKUL GÖRÜLMESİNİN SEBEPLERİ
ÜZERİNE BAZI DEĞERLENDİRMELER
I. YERİNDELİK DENETİMİ YASAĞININ GETİRİLMESİNE İLİŞKİN BAZI
DEĞERLENDİRMELER 
525
II. ÜLKEMİZDE İDARECİLERİN YA DA İCRANIN BAŞINDAKİLERİN YARGI
DENETİMİNDEN HOŞLANMAMALARININ ARKA PLANINDA YER ALAN
DÜŞÜNCELER 
526
A. Eski İdarî Kültürün Etkisi 
528
1. Kut anlayışı bakımından konunun ele alınması 
529
2. Zıllullahi fi’l–arz ve zıllullahi fi’l–âlem anlayışı 
537
a. Genel açıklama 
537
b. Ferr anlayışı 
538
c. Ferr anlayışının iktidar tahkimatında faydalanmak üzere İslâm
devletlerine transfer edilmesi 
540
d. Zıllullahi fi’l–arz anlayışının bu coğrafyada yaygınlaş(tırıl)ması 
548
e. Nizamiye medreselerinde benimsenen ekol 
552
f. Zıllullahi fi’l arz anlayışının Osmanlı’ya etkisi 
553
3. Kut anlayışının, ferr anlayışının ve zıllullahi fi’l arz anlayışının
günümüz insan tipini şekillendirmesi üzerine bazı değerlendirmeler 
558
a. Genel açıklamalar 
558
b. Eş’arî ekolün etkisi 
561
C. Ağaoğlu Ahmed Bey’in Fikirleri Üzerinden Kısa Bir Değerlendirme 
585
D. İdareciye Bakışın Günümüzde Değişip Değişmediği Problemi Üzerine 
595
III. DEĞERLENDİRMELER 
601
A. Genel Açıklamalar 
601
B. Kuvvetler Ayrılığına İlişkin Tahliller 
601
C. Yargı Bağımsızlığına İlişkin Tahliller 
608
D. Yerindelik Denetiminin Yasaklanması Suretiyle Kuvvetlerin
Dengelenmesi 
612
E. Bu Coğrafyada Kuvvetler Ayrılığını, İktidarın Sınırlanmasını, Yargı
Bağımsızlığını ve Denetimini Özümsemek 
615
1. Luther kültürü cihetinden bir bakış 
615
2. Yargının siyasî faaliyet alanı olmaması 
620
3. Bu coğrafyada sınırlı iktidarın, bağımsız yargının ve hukuk
devletinin özümsen(eme)mesi meselesi; yerindelik denetiminin
yasaklanmasının kabul görmesi üzerine bir tahlil 
622
SONUÇ 
649
KAYNAKÇA 
655
HakkımızdaUluslararası Yayınevi Belgesi2023 Kaynakça Dokümanı Kişisel Verilerin Korunması ÜyelikSiparişlerimİade Politikasıİletişim
 
Ana Sayfa
Kategori
Sipariş
Sepetim
Profil