Birinci BölümTÜRK MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDADERDESTLİK İTİRAZI
I. MİLLETLERARASI USUL HUKUKU KAVRAMI
17
B. Milletlerarası Usul Hukuku ve Lex Fori Prensibi
18
II. GENEL OLARAK DERDESTLİK KAVRAMI
18
A. Tanım ve Terminoloji
18
B. İç Hukukta Derdestlik İtirazının Amaçları
20
C. İç Hukukta Derdestlik İtirazının Hukuki Niteliği
21
D. İç Hukukta Derdestlik İtirazının Şartları
22
E. İç Hukukta Derdestlik İtirazının İleri Sürülmesi
22
III. YABANCI DERDESTLİK KAVRAMI
23
B. Yabancı Derdestlik İtirazına İlişkin Görüşler
24
1. Yabancı Derdestlik İtirazının Kabul Edilmesinin Nedenleri
24
2. Derdestlik İtirazının Kabul Edilmemesinin Nedenleri
25
C. Farklı Hukuk Sistemlerinde Yabancı Derdestlik Sorununun Çözüm Yolları
26
1. İlk Dava Açılan Mahkemenin Sonraki Mahkemelerin Yetkisini Kaldırması
26
2. Daha Yakın İrtibatlı Mahkemenin Varlığı Sebebiyle Yetkiye İtiraz Edilmesi(Forum Non Conveniens)
27
3. Daha Yakın İrtibatlı Olması Sebebiyle Milli Mahkemeye Yetki Tesis Edilmesi(Forum Conveniens)
30
4. Davacının Birden Çok Yetkili Mahkeme Arasında Yapacağı SeçiminSınırlandırılması (Forum Shopping)
32
5. Davayla Bağlantılı Olmayan Mahkemeleri Yetkilendiren KurallarınTanınmaması (Exorbitant Jurisdiction)
33
IV. TÜRK HUKUKUNDA YABANCI DERDESTLİĞİN KOŞULLARI
35
A. Yabancı Derdestlik İtirazının İleri Sürülebileceği Bir Uyuşmazlığın Olması
35
B. Davanın Yabancı Ülkede Derdest Olması
36
C. Davanın Taraflarının Aynı Olması
36
D. Dava Konusunun Aynı Olması
38
E. Dava Sebeplerinin Aynı Olması
38
V. YABANCI DERDESTLİK İTİRAZININ İNCELENMESİ
39
A. Uyuşmazlık Yabancı Bir Mahkemede Görülürken Türkiye’de Dava Açılması
40
B. Yabancı İlamın Tenfiz Davası Görülürken Türkiye’de Dava Açılması
41
C. Yabancı İlamın Tanıma veya Tenfizine Karar Verildikten Sonra TürkMahkemesinde Görülmekte Olan Davanın Durumu
42
D. Türk Mahkemesinde Görülen Davanın ve Tanıma-Tenfiz Davasının Kesinleşmesi
44
VI. TÜRK MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA YABANCI DERDESTLİĞİNKABUL EDİLDİĞİ DURUMLAR
44
A. Milletlerarası Yetkinin Çok Taraflı veya İki Taraflı Bir Sözleşmeye Dayanarak Belirlendiği Durumlar
46
B. Tarafların Yabancı Mahkemeyi Yetkilendiren Bir Yetki Sözleşmesi Yapması
46
C. Türklerin Kişi Hallerine İlişkin Davanın Yabancı Bir Ülkede Açılması
47
2. MÖHUK 28. Madde Uyarınca Derdestlik İtirazının Şartları
47
a. Kişi Hallerine İlişkin Bir Dava Olması
47
b. Taraflardan En Az Birinin Türk Olması
48
c. Türk Vatandaşının Türkiye’de Mukim Olmaması
48
d. İkamet Ettiği Ülkede Dava Açılmamış Olması
49
e. Davanın Taraflarının Aynı Olması
52
f. Davanın Konusunun Aynı Olması
53
g. Davanın Sebeplerinin Aynı Olması
55
A. İç Hukukta Yetki Sözleşmesi Kavramı
55
B. İç Hukukta Yetki Sözleşmesinin Şekli
55
C. İç Hukukta Yetki Sözleşmesinin Şartları
56
D. İç Hukukta Yetki Sözleşmesinin Etkisi
56
II. MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNDA YETKİLİ MAHKEMENİN SEÇİMİ
59
B. Yetki Sözleşmesinin Şekli
60
C. Yetki Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları
61
2. Uyuşmazlığın Borç İlişkisinden Doğması
63
3. Türk Mahkemelerinin Kamu Düzenine İlişkin veya Münhasır Bir YetkisininSözkonusu Olmaması
63
D. Yetki Sözleşmesinde Türk Mahkemesinin Yetkili Kılınması DurumundaAranacak Koşullar
64
E. Yetki Sözleşmesinde Yabancı Bir Mahkemenin Yetkili Kılınması DurumundaAranacak Koşullar
65
III. YETKİ SÖZLEŞMESİNE RAĞMEN YABANCI MAHKEMENİN DAVAYA BAKMAMASI
68
A. Öğretideki Görüşler
69
1. Yabancı Mahkemenin Yetkilendirilmesinin Türk Mahkemesinin YetkisiniKaldırdığı Görüşü
69
2. Yabancı Mahkemenin Yetkilendirilmesinin Türk Mahkemelerinin YetkisiniKaldırmayacağı Görüşü
71
1. Yetki Sözleşmesinde Yabancı Bir Mahkemenin Yetkilendirilmesinin TürkMahkemelerinin Yetkisini Kaldıracağına İlişkin Yargı Kararları
72
a. Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 19.11.1990 Tarihli Kararı
72
b. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 06.05.1998 Tarihli Kararı
73
2. Yetki Sözleşmesinde Yabancı Bir Mahkemenin Yetkilendirilmesinin TürkMahkemelerinin Yetkisini Kaldırmayacağına İlişkin Yargı Kararları
80
b. Yargıtay 15. Hukuk Dairesinin 12.9.1994 Tarihli Kararı
82
c. Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 3.12.1992 Tarihli Kararı
82
d. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 1988/76 Sayılı Kararı (Esas No: 1988/11-26Karar No: 1988/76 Tarihi: 15.06.1988)
82
V. YARGITAY KARARLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ
8 6
VI. TAHKİM VE DERDESTLİK
93
B. Tahkimde Derdestlik İtirazının Koşulları
94
C. Tahkimde Çözülecek Uyuşmazlıklarda Derdestlik İtirazı ile İlgili Bazı Özel Durumlar
95
1. Tahkim Sözleşmesine Rağmen Devlet Mahkemesinde Dava Açılmış Olması
95
2. Dava Hakemler Önünde Derdest İken Devlet Yargısında Dava Açılması
96
3. Dava Hakemler Önünde Derdest İken Yine Tahkimde Bir Başka Dava Açılması
97
4. Yabancı Ülkede Verilmiş Bir Hakem Kararının Tenfiz Davası Derdest ikenDevlet Yargısında Dava Açılması
98
5. Yabancı Ülkede Verilen Hakem Kararının Tenfizi Ve Meselenin Esastan ÇözümüHakkında İki Ayrı Kesin Hüküm Bulunması
98
Üçüncü BölümTÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞUMİLLETLERARASI ANLAŞMALAR VE DERDESTLİK
II. ÇOK TARAFLI MİLLETLERARASI ANLAŞMALAR VE YABANCI DERDESTLİK
100
A. Eşyaların Karayolundan Uluslararası Nakliyatı İçin Mukavele Sözleşmesi (CMR)
100
B. Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin Bazı Kuralların Birleştirilmesi HakkındaSözleşme (Varşova Sözleşmesi)
102
C. Uluslararası Demiryolu Taşımalarına İlişkin Sözleşme (COTIF)
103
D. Çocuklara Karşı Nafaka Yükümlülüğü Konusundaki Kararların Tanınması veTenfizine İlişkin Sözleşme:
104
III. İKİ TARAFLI MİLLETLERARASI ANLAŞMALAR
104
A. Türkiye Cumhuriyeti ile Gürcistan Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari veCezai Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması
105
B. Türkiye Cumhuriyeti ile Arnavutluk Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari veCeza Konularda Adli Yardımlaşma Sözleşmesi
106
C. Türkiye Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari veCeza Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması
106
D. Türkiye Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Hukuki, Ticari veCeza Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşması
107
E. Türkiye Cumhuriyeti ile Irak Cumhuriyeti Arasında Hukuki ve Adli İşbirliğiSözleşmesi
108
Dördüncü BölümMUKAYESELİ HUKUK AÇISINDANYETKİ SÖZLEŞMESİNE DAYANAN DERDESTLİK İTİRAZI
I. TÜRKİYE’NİN TARAF OLMADIĞI BAZI MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELERDE MİLLETLERARASI DERDESTLİK
109
A. Brüksel ve Lugano Sözleşmeleri
109
B. La Haye Sözleşmesi
111
II. FARKLI HUKUK SİSTEMLERİNDE KONUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ
113
B. Müşterek Hukuk Sistemleri
126
III. MUKAYESELİ HUKUKTAKİ FARKLI YAKLAŞIMLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ
133
IV. GENEL DEĞERLENDİRME
134
A. Forum Non Conveniens Prensibi ve Türk Hukuku
134
B. Yetkili Mahkemeyi Seçme Serbestisinin Kötüye Kullanılması
137
C. Yabancı Derdestlik İtirazının Kararın Türkiye’de Tenfiz Edilebilir OlmasıKoşuluyla Kabulü
138
D. Yargılamanın Makul Sürede Biteceğinin Beklenmesi
140
F. Yabancı Mahkemelerin Yetkilendirilmesinin Türk Mahkemelerine GüvensizlikAnlamına Gelmediği
141