Dördüncü Baskıya Önsöz
13
A. Sosyal Düzen Kurallarına Genel Bakış
31
B. Sosyal Düzeni Sağlamaya Yönelen Diğer Kurallar ve Hukuk Kuralları
32
1. Sosyal Düzeni Sağlamaya Yönelen Diğer Kurallar
33
d. Örf ve Âdet Kuralları
39
b. Hukuk Kuralları ile Diğer Sosyal Düzen Kuralları Arasındaki İlişki
41
c. Hukuk Kurallarını Diğer Sosyal Düzen Kurallarından Ayıran Temel Özellik: Yaptırıma Bağlanmış Olma
42
cbd. Cebri İcra (Zorla Yerine Getirtme)
51
d. Hukuk Kurallarının Özellikleri
52
da. Hukuk Kurallarının Toplum Yaşamının Zorunlu Sonucu Olması
52
db. Hukuk Kurallarının Soyut, Genel, Sürekli ve Objektif Nitelik Taşıması
53
dc. Hukuk Kurallarının Dışa Vurulmuş Fiil ve İlişkileri Düzenleme Altına Alması
53
dd. Hukuk Kurallarının Hukuki Olgu ve Hukuki Sonuç Olmak Üzere İki Kısımdan Oluşması
53
de. Hukuk Kurallarının Bağlayıcı ve Zorlayıcı Olması
54
ea. Sosyal Düzeni Sağlamak
55
eb. Hukuki Güvenliği ve Barışı Sağlamak
55
ec. Özgürlükleri Sağlamak
56
eda. Denkleştirici Adalet (Eşitlik)
58
edb. Dağıtıcı (Paylaştırıcı) Adalet
58
C. Hukukun Çeşitli Anlamları
60
3. Tabii (Doğal) Hukuk
61
5. Objektif Hukuk–Sübjektif Hukuk
62
D. Başlıca Hukuk Sistemleri
63
1. Kara Avrupası Hukuk Sistemi (Roma–Germen Hukuk Sistemi)
63
2. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi
64
3. İslam Hukuku Sistemi
65
4. Sosyalist Hukuk Sistemi
66
5. Uzak Doğu Hukuk Sistemi
66
E. Hukuka İlişkin Temel Ayrımlar
67
1. İç Hukuk–Uluslararası Hukuk
67
2. Maddi Hukuk–Yargılama (Usul) Hukuku (Şekli Hukuk)
67
3. Maddi Hukuk–Yürürlük Hukuku
68
4. Özel Hukuk–Kamu Hukuku
69
bd. Devletler Özel Hukuku
78
c. Kamu Hukuku Dalları
81
cc. Ceza Hukuku ve Ceza Usul Hukuku
86
cd. Medeni Usul Hukuku
89
ce. İcra ve İflas Hukuku
91
cg. Devletler Genel Hukuku
93
d. Karma Hukuk Dalları
95
da. Fikrî ve Sınai Haklar Hukuku
95
db. İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku
96
dbb. Sosyal Güvenlik Hukuku
98
§ II. MEDENİ HUKUK KAVRAMI
103
A. Medeni Hukukun Anlamı
103
B. Medeni Hukukun Temel Kapsamı
104
2. TMK’nin Başlangıç Bölümü
105
3. Medeni Hukukun Alt Dalları
105
C. Türk Medeni Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’nun Bütünlüğü ve Genel Nitelikli Hükümlerinin Özel Hukuk İlişkilerine Uygulanması (TMK m. 5)
128
2. TMK m. 5 Hükmüne Dayalı Uygulama Şartları
130
a. Bir Özel Hukuk İlişkisinin Mevcut Olması
130
b. Özel Hukuk İlişkisine İlişkin Özel Nitelikli Bir Düzenlemenin Bulunmaması
130
c. Genel Nitelikli Hükmün Uygulanacağı Somut Olayın Yapısına Uygun Olması
131
MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI
§ III. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI
135
B. Kaynak Kavramının Anlamı
138
1. Yaratıcı Kaynaklar
138
2. Yürürlük Kaynakları
138
C. Medeni Hukukun Yürürlük (Asıl) Kaynakları
139
1. Normlar Hiyerarşisine Göre Yazılı (Şekli) Kaynaklar (Mevzuat)
139
b. Aynı Sırada Olan Yazılı Kaynaklar
141
bb. Kanun Hükmünde Kararname
143
bc. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi
144
be. İçtihadı Birleştirme Kararları
145
bf. Uluslararası Sözleşmeler
146
2. Yazılı Olmayan Kaynaklar (Örf ve Âdet Hukuku)
149
3. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk
149
D. Medeni Hukukun Yardımcı (İkincil) Kaynakları
149
2. Yargı Kararları (İçtihatlar)
150
3. Bilimsel Görüşler (Öğreti–Doktrin)
154
§ IV. MEDENİ HUKUKUN UYGULANMASI
156
B. Kanunların Yer ve Zaman Bakımından Uygulanması
158
1. Kanunların Yer Bakımından Uygulanması
158
2. Kanunların Zaman Bakımından Uygulanması
158
a. Kanunların Yürürlüğe Girmesinden Sonra Ortaya Çıkan Olaylar Bakımından Uygulanması (Kanunların Geriye Yürümemesi İlkesi)
158
b. Kanunların Yürürlükten Kalkması
166
bb. Örtülü Kaldırma ve Kanunlar Çatışması
167
C. Kanunların Sözü ve Özüyle Uygulanması
169
1. Kanunların Sözüyle Uygulanması
169
b. Kanun Hükümlerinin Düz ve Zıt Anlamı ile Uygulanması
170
2. Kanunun Özüyle Uygulanması (Kanun Hükümlerinin Yorumlanması)
173
ba. Yorum ile Çıkartılan Anlama Göre Yorum Türleri (Açıklayıcı, Genişletici ve Daraltıcı Yorum)
175
bb. Yorumu Gerçekleştiren Makama Göre Yorum Türleri (Yasama Yorumu, Yargısal Yorum ve Bilimsel Yorum)
178
ca. Söze Göre (Sözel–Lâfzi) Yorum
179
cb. Amaca Göre Yorum (Gai–Teleolojik Yorum)
180
3. Yorumda Başvurulacak Mantık Araçları
182
b. Öncelik (Evleviyet–Hayli Hayli Uygulama)
183
c. Zıt Anlamdan Sonuç Çıkarma (Mefhum–u Muhâlif)
183
D. Kanunların Nitelik Bakımından Uygulanması
184
1. Emredici Hukuk Kuralları
185
2. Yedek Hukuk Kuralları
189
b. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları
189
c. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları
191
3. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları
193
E. Medeni Hukukun Uygulanmasında Hâkimin Takdir Yetkisi
194
F. Kanunda Uygulanabilir Nitelikte Bir Hükmün Bulunmaması ve Kanun Boşluğunun Doldurulmasında Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması
201
1. Kanunda Uygulanabilir Nitelikte Bir Hükmün Bulunmaması
201
b. Boşluk Olarak Nitelendirilmeyen Durumlar
202
bb. Bilerek (Kasıtlı) Susma
202
ca. Hüküm İçi (Kural İçi) Boşluklar
205
cb. Kanun Boşlukları (Kural Dışı Boşluklar)
205
cba. Bilinçli Boşluklar–Bilinçsiz Boşluklar
206
cbb. Açık Boşluklar–Örtülü Boşluklar
208
cbc. Gerçek Boşluklar–Gerçek Olmayan Boşluklar
212
2. Kanun Boşluğunun Doldurulmasında Örf ve Âdet Hukukunun Uygulanması
213
a. Örf ve Âdet Hukuku Kavramı ve Örf ve Âdet Hukukunun Fonksiyonları
213
b. Örf ve Âdet Hukukunun Doğması İçin Gereken Şartlar
217
ba. Sürekli Uygulanma (Maddi Unsur)
217
bb. Genel İnanış (Manevi Unsur)
218
bc. Devlet Desteği (Hukuki Unsur)
218
G. Hukuk Boşluğu ve Hâkimin Hukuk Yaratması
219
2. Hâkimin Hukuk Yaratmasının Şartları
222
3. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukukun Temel Nitelikleri
223
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI
A. Hak Kavramı ile Hakkın Sahibi ve Konusu
225
B. Hakların Çeşitleri
228
1. Dayandığı Hukuk Alanına Göre Haklar (Özel Hukuk ve Kamu Hukuku Hakları)
228
2. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunup Bulunmamasına (Konusuna) Göre Haklar
231
a. Para ile Ölçülebilen Değeri Bulunan Haklar (Malvarlığı Hakları)
231
aa. Alacak Hakları (Borç İlişkisinden Doğan Haklar)
231
ab. Aynî (Eşyaya İlişkin) Haklar
234
abbb. Bireysel (Ferdi) Mülkiyet
236
abbc. Birlikte Mülkiyet
237
abbca. Paylı (Müşterek) Mülkiyet
237
abbcb. Elbirliği (İştirak Hâlinde) Mülkiyet
238
abc. Sınırlı Aynî Haklar
239
abca. İrtifak Hakları
240
abcaa. İrtifak Hakkı Kavramı
240
abcab. İrtifak Haklarının Çeşitleri
241
a1. Yararlanmanın Kapsamına Göre İrtifak Hakları
241
aa1. Tam Yararlanma Yetkisi Sağlayan İrtifak Hakkı–İntifa Hakkı
241
aa2. Sınırlı Yararlanma Yetkisi Sağlayan İrtifak Hakları
242
a2. Yararlanmanın Türüne Göre İrtifak Hakları
245
a3. Hak Sahibinin Belirlenmesine Göre İrtifak Hakları
246
a1. Taşınır Rehninde Kural: Teslime Bağlı Taşınır Rehni
249
a2. Teslime Bağlı Olmayan Taşınır Rehni: Hayvan Rehni, Ticari İşletme Rehni ve Taşıt Rehni
250
abcbc. Taşınmaz Rehni
253
ac. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar
256
ad. Maddi Değeri Olan Fikri Haklar
256
b. Değeri Para ile Ölçülemeyen Haklar (Şahısvarlığı Hakları)
258
3. İleri Sürülebileceği Çevre Bakımından Haklar: Mutlak (Kesin, Salt) Haklar–Nisbî (Göreceli) Haklar
260
b. Nisbî Haklar (Şahsî veya Kişisel Haklar)
261
ba. Sıradan (Alelade) Nisbî Haklar
263
bb. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nisbî Haklar
264
4. Kullanılmasının Etkisi Bakımından Haklar
267
a. Alelade (Sade) Haklar
267
b. Yenilik Doğuran Haklar
267
ba. Yenilik Doğuran Hakların Çeşitleri
268
baa. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar
268
bab. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar
272
bac. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar
273
bb. Yenilik Doğuran Hakların Ortak Özellikleri
273
bba. Şarta Bağlanamaması
273
bbb. Zamanaşımına Değil Hak Düşürücü Süreye Bağlı Olması
274
bbc. Kullanılmakla Sona Ermesi
275
bbd. Geri Dönülememesi
275
5. Kullanma Yetkisine Göre Haklar: Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar–Başkası Tarafından Kullanılabilen Haklar
275
a. Şahsen Kullanılması Zorunlu Haklar (Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar)
275
b. Başkası Tarafından Kullanılabilen Haklar (Kişiye Bağlı Olmayan Haklar)
277
6. Bağımsız Haklar–Bağlı Haklar
277
C. Hakların Kazanılış Tarzı
279
D. Hakların Kaybediliş Tarzı
281
E. Zamanın Geçmesine Bağlanan Hukuki Sonuçlar
282
2. Hukuka Uygun Fiiller
289
3. Hukuka Aykırı Fiiller
292
1. Hukuki İşlemin Tanımı ve Kurucu Unsurları
293
a. Hukuki İşlemin Tanımı
293
b. Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları
293
bb. Hukuk Düzeninin İrade Beyanının Yöneldiği Sonucu Tanıması
297
2. Hukuki İşlemin Çeşitleri
297
a. Gerekli İrade Açıklaması Adedi Bakımından Hukuki İşlemler
297
aa. Tek Taraflı Hukuki İşlemler
297
ab. Çok Taraflı Hukuki İşlemler
298
aba. İki Taraflı Hukuki İşlemler (Sözleşmeler)
298
abb. Diğer Çok Taraflı Hukuki İşlemler
300
abbb. Ortak İrade Beyanı ile Gerçekleştirilen Hukuki İşlemler
301
b. Malvarlığına Etkisi Bakımından Hukuki İşlemler (Borçlandırıcı İşlem–Kazandırıcı İşlem–Tasarruf İşlemi)
302
c. Hukuki İşlemlerin Sonuçlarını Doğurdukları An Bakımından (Sağlararası veya Ölüme Bağlı Olarak Hüküm Doğurmaları Bakımından) Hukuki İşlemler
307
D. Hukuki İşlemlerin Hükümsüzlüğü (Hukuki İşlemin Geçersizlik Hâlleri)
308
2. Yokluk (Keenlemyekün)
310
3. Kesin Hükümsüzlük (Butlan)
312
a. Tam Kesin Hükümsüzlük
312
b. Kısmi Kesin Hükümsüzlük (Kısmi Butlan)
326
4. İptal Edilebilirlik
328
b. Düzelebilir Hükümsüzlük
329
bb. Düzelebilir Hükümsüzlük Hâlleri
330
bbc. Korkutma (İkrah)
334
c. Bozulabilir Geçerlilik (Aşırı Yararlanma–Gabin)
335
5. Tek Taraflı Bağlamazlık (Noksanlık)
338
6. Nisbî (Sınırlı) Etkisizlik
340
HAKLARIN KAZANILMASI VE HUKUKİ SONUÇLARIN DOĞMASINDA İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ
§ VII. İYİNİYETİN KORUNMASI İLKESİ
343
C. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri
346
D. İyiniyetin Korunmasının Şartları
348
1. Hakkın Kazanılması veya Hukuki Sonucun Doğması İçin Gerekli Şartlarda Eksiklik Bulunması
348
2. Kanunda İyiniyetin Varlığına Sonuç Bağlanmış Olması
349
E. İyiniyetin Unsurları
351
1. Hukuki Eksikliğin Bilinmemesi
352
2. Hukuki Eksikliğe İlişkin Bilgisizliğin Mazur Görülebilir Nitelikte Olması (Gerekli Özenin Gösterilmesi Hâlinde Eksikliğin Bilinebilecek Durumda Olmaması)
354
F. İyiniyetin Aranacağı Kişi ve İyiniyetin Aranacağı An
356
1. İyiniyetin Aranacağı Kişi
356
c. Tüzel Kişiliği Bulunmayan Kişi Topluluklarında
358
2. İyiniyetin Aranacağı An
358
§ VIII. İYİNİYETİN KORUNMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI
361
B. Eşya Hukukunda Aynî Hakların Kazanılması Bakımından İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
362
1. Taşınır Eşya Üzerinde Aynî Hakların Kazanılması Bakımından İyiniyetin İşlevi
363
b. Sahibinin Elinden Rızası ile Çıkan Taşınır Eşyalar Bakımından (Taşınır Eşya Üzerinde İyiniyetle Emin Sıfatıyla Zilyetten Aynî Hak Kazanılması)
364
c. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Taşınır Eşyalar Bakımından
366
ca. İyiniyetin Her Türlü Taşınır Eşya Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 989/1)
367
cb. İyiniyetin Açık Artırma, Pazar ve Benzeri Yerlerde Satılan Taşınır Eşyalar Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 989/2)
368
cc. İyiniyetin Para ve Hâmiline Yazılı Senetler Bakımından Geçerli Olan Etkisi (TMK m. 990)
369
d. Taşınır Eşya Üzerinde Zamanaşımı Yoluyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması Bakımından (TMK m. 777)
371
e. Taşınır Eşya Üzerinde Aynî Hak Kazanılması Bakımından İyiniyetin Hüküm ve Sonuçlarının Örneklendirilmesi
372
2. Taşınmaz Eşya Üzerinde Aynî Hak Kazanılması Bakımından İyiniyetin İşlevi
374
b. Taşınmaz Eşya Üzerinde Zamanaşımı Yoluyla Mülkiyet Hakkının Kazanılması Bakımından (TMK m. 712)
381
C. Aile Hukukunda İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
383
D. Alacağın Devrinde İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
384
E. Miras Hukukunda İyiniyetin Hüküm ve Sonuçları
385
HAKLARIN KULLANILMASI VE BORÇLARIN İFASINDA DÜRÜSTLÜK KURALI İLE HAKKIN
KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
§ IX. DÜRÜSTLÜK KURALI
387
A. Dürüstlük Kuralının Anlamı ve Dürüstlük Kuralına Esas Ölçü
387
1. Dürüstlük Kuralının Anlamı
387
2. Dürüstlük Kuralına Esas Ölçü
389
B. Dürüstlük Kuralı ile Hakkın Kötüye Kullanılması ve İyiniyetin Korunması İlkesi Arasındaki İlişki ve Farklılıklar
392
1. Dürüstlük Kuralı ile Hakkın Kötüye Kullanılması
392
2. Dürüstlük Kuralı ile İyiniyetin Korunması İlkesi
394
C. Dürüstlük Kuralının Temel Özellikleri
396
D. Dürüstlük Kuralının İşlevleri
398
1. Hakların Kullanılmasında ve Borçların İfasında İşlevi
398
2. Kanun Hükümlerinin Yorumlanmasında İşlevi
400
3. Hukuki İşlemler ve Özellikle Sözleşmelerde İşlevi
402
4. Sözleşme Görüşmelerinde Kusurlu Davranıştan Sorumluluk (Culpa in contrahendo) Bakımından İşlevi
408
5. Kanuna Karşı Hilenin Önlenmesi Bakımından İşlevi
413
§ X. HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI
415
A. Hakkın Kötüye Kullanılması Kavramı
415
B. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Unsurları
422
1. Bir Hakkın Varlığı
422
2. Hakkın Açıkça Dürüstlük Kuralına Aykırı Biçimde Kullanılması
422
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasından Başkasının Zarar Görmesi veya Zarar Görme Tehlikesi ile Karşı Karşıya Kalması
423
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Önemli Bazı Görünümleri
424
1. Hakkın Kullanımında Meşru Bir Menfaatin Bulunmaması
424
2. Hakkın Kullanılmasının Sağlayacağı Menfaat ile Başkasına Verilecek Zarar Arasında Aşırı Orantısızlık Bulunması
426
3. Uyandırılan Güvene Aykırı/Çelişkili Davranışta Bulunulması
427
4. Şekil Eksikliğinin Caiz Olmayan Biçimde İleri Sürülmesi
430
5. Kendi Ahlaka Aykırı Hareketine Dayalı Olarak Hakkın Kullanılması
433
D. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonuçları
435
HAKLARIN KORUNMASI VE İSPAT YÜKÜ
§ XI. HAKLARIN KORUNMASI
437
B. Hakların Hak Sahibi Tarafından Korunması
438
1. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa)
438
2. Zorunluluk (Iztırar) Hâli
441
3. Kendi Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma
443
C. HAKLARIN DEVLET TARAFINDAN KORUNMASI
444
2. Talep ve Dava Hakları
444
b. Eda Davaları (HMK m. 105)
447
c. Tespit Davaları (HMK m. 106)
449
d. Belirsiz Alacak ve Tespit Davaları (HMK m. 107)
450
e. Yenilik Doğuran Davalar [HMK m. 108 (İnşâî Davalar)]
453
4. Davaya Karşı Savunma Yolları
454
A. İspat ve İspat Yükü Kavramları
459
B. İspat Yükünün Dağılımı
461
a. İkrar Edilen Olgular
462
b. Hayatın Normal Akışına Uyan Olgular
464
c. Herkesçe Bilinen Olgular (Maruf ve Meşhur Vakıalar)
464
d. Kanun Hükümleri ile İspat Yükünün Özel Olarak Düzenlendiği Hâller
464
e. Kanuni Karine veya Faraziyeye Dayanılması
466
eaa. Kanundan Doğan Karineler (Kanuni Karineler)
466
B. Resmî Sicil ve Senetlerin İspat Gücü
470
2. Resmî Sicil Kavramı
471
3. Senet Kavramı ve Senedin Çeşitleri
471