2. İDARİ YARGI KARARININ ANLAMI VE KARAR TÜRLERİ
21
2.2. İdari Yargı Kararının Anlamı
27
2.2.1. Somut Olay Adaleti Bakımından
33
2.2.2. Ultra Vires İlkesi Bakımından
36
2.2.3. İdari Yargıda Kesin Hüküm Bakımından Karar
38
2.2.3.1. Genel olarak kesin hükmün anlamı
38
2.2.3.2. İdari yargıda kesin hükmün etkisi
41
2.2.3.3. Yargı kararlarının birbirlerine etkisi
42
2.2.3.4. Zaman bakımından kesin hükmün etkisi
47
2.2.4. Kararın Etkilerini Doğurması Bakımından İdari Yargı Kararları
48
2.3. İdari Yargı Kararının Unsurları
53
2.3.1. Genel Olarak Yargı Kararının Unsurları
53
2.3.2. İdari Yargıda Yargı Kararının Unsurları
54
2.4. İdari Yargıda Karar Türleri
56
2.4.2.1. Davayı esasa ve usule ilişkin bir nedenle sona erdiren nihai kararlar
67
2.4.2.1.1. Esasa ilişkin nihai kararlar
67
2.4.2.1.2. Usule ilişkin nihai kararlar
68
2.4.2.2. Davayı esasa veya usule ilişkin olmayan bir nedenle sona erdiren nihai kararlar
68
2.4.2.2.1. Davanın konusuz kalması hâlinde verilecek karar
69
2.4.2.2.2. Davanın açılmamış sayılmasına ilişkin kararlar
70
2.4.2.3. Yargı yeri açısından yargılamayı sona erdiren nihai kararlar
73
2.4.3. Sui Generis Kararlar
74
2.4.3.1. Dosyanın İşlemden Kaldırılmasına İlişkin Kararlar
74
2.4.3.1.1. Dosyanın işlemden kaldırılmasının anlamı
75
2.4.3.1.2. Dosyanın işlemden kaldırılmasının hukuki sonuçları
77
2.4.3.2. İçtihadı Birleştirme Kararları
81
2.4.3.3. Kanun Yararına Temyize İlişkin Verilen Kararlar
88
2.4.3.4. Açıklama ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi Kararları
91
2.5. Kesin Karar/Kesinleşmiş Karar
95
2.6. İdari Yargıda Geçici Hukuki Korumalar
98
2.6.1. Delillerin tespiti
100
2.6.2. Yürütmenin durdurulması
103
2.6.2.1. Genel olarak
103
2.6.2.2. Yürütmeyi durdurma kararlarının anlamı
106
2.7. Yok Hükmünde ve Etkisiz Yargı Kararları
108
2.7.1. Yok hükmünde yargı kararının anlamı
108
2.7.2. Etkisiz yargı kararları
111
2.7.3. Yok hükmünde ve etkisiz yargı kararlarının sonuçları
111
3. İDARİ YARGIDA HÜKME VARMADA MADDİ VAKIANIN TESPİTİ
113
3.2. Maddi Vakıanın Tespitinin Anlamı
116
3.2.2. Maddi Vakıanın Tespitinde İdari Yargıya Özgü Durumlar
120
3.3. İdari Yargıda Maddi Vakıanın Tespitine İlişkin Usul
124
3.3.2. İdari Yargıda Dava Malzemelerinin Mahkemeye Sunulmasındaki Yetkililer
124
3.3.3. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na Yapılan Yollamaların İdari Yargı Kararlarına Etkisi
126
3.3.3.1. Genel olarak
126
3.3.3.2. İdari yargılamanın kendine has özelliklerinin ne olduğu meselesi
132
3.3.3.3. İYUK’ta HMK’ya bazı hususlarda yollama yapılmasına ilişkin genel değerlendirme
133
3.3.3.3.1. İdari yargılama usulünün bağımsızlığı
134
3.3.3.3.2. İdari yargılamaya ilişkin usul kurallarında hâkimin içtihat yetkisi
140
3.3.4. Hâkimin/Mahkemenin Maddi Vakıayı Tespit Etmesi
144
3.3.4.1. İYUK m. 20 uyarınca maddi vakıanın tespitinde resen araştırma ilkesi
152
3.3.4.1.1. Resen araştırma ilkesinin anlamı
153
3.3.4.1.1.1. Maddi vakıanın tespiti yönünden mahkemeler için görev ve yetki olması 153
3.3.4.1.1.2. Maddi vakıanın tespiti bakımından İYUK m. 20/2 hükmünün anlamı
154
3.3.4.1.2. Resen araştırma yükümlülüğünün kapsamı
160
3.3.4.1.2.1. Genel olarak
160
3.3.4.1.2.2. Maddi vakıaların tespiti bakımından 162
3.3.4.1.2.3. Uyuşmazlığa uygulanacak hukuk kuralının tespiti ve uygulanması bakımından
163
3.3.4.1.3. Resen araştırma ilkesi uyarınca maddi vakıanın tespitinde idari yargı yerlerinin yetkileri
164
3.3.4.1.3.1. İptal ve tam yargı davalarında maddi vakıaların tespit edilmesi
164
3.3.4.1.3.2. Bilgi ve belge talebi
171
3.3.4.2.1. Bilirkişinin tanımı
176
3.3.4.2.2. Bilirkişinin ve raporunun hukuki niteliği
177
3.3.4.2.3. Resen araştırma ilkesi uyarınca maddi vakıanın tespitinde bilirkişi
178
3.3.4.3.2. Hukuki niteliği
181
3.3.4.3.3. Resen araştırma yükümlülüğü açısından keşif
182
3.3.4.4.3. Resen araştırma yükümlülüğü kapsamında duruşma
186
3.3.4.5. Delillerin Tespiti
188
3.3.4.6. Tanık dinlenmesi
191
3.3.4.6.1. Genel olarak
191
3.3.4.6.2. Maddi vakıanın tespitinde resen araştırma ilkesi yönünden tanık
192
3.4. Dosyanın Tekemmülünün Anlamı
196
3.4.1. Tanımı ve Kapsamı
196
3.4.2. Dosyanın Tekemmül Etmesini Engelleyen Durumlar
200
3.4.2.1. Davanın geri bırakılması
200
3.4.2.2. Usul işlemlerinin durması
202
3.4.2.2.1. Bekletici mesele
202
3.4.2.2.2. Bağlantılı dava
204
3.4.2.2.3. Dosyanın işlemden kaldırılması
205
3.4.2.3. Dosya tekemmül etmeden karar verilebilecek hâller
206
3.4.2.3.1. Davanın konusuz kalması
206
3.4.2.3.2. Davanın açılmamış sayılması
207
3.4.3. Dosyanın Tekemmülü İçin Konuların Aydınlanması
207
3.4.3.1. Maddi vakıanın sübuta ermesi noktasında vicdani kanaat
207
3.4.3.2. İdari yargılama usulünde vicdani kanaat
210
4. İDARİ YARGIDA HÜKME VARMADA HUKUKİ MESELENİN ÇÖZÜMLENMESİ
213
4.2. Dosyaların Esastan İncelenmesi
216
4.2.1. Yargılamanın Amacı
216
4.2.2. Esas İncelemesinin Anlamı ve Kapsamı
217
4.2.3. İdari Yargılama Usulünde Dosyaların Esastan İncelenmesi
219
4.2.4. İdari Yargılama Usulünde Dosyaların Esastan İncelenmesinin Usulü
221
4.3. Maddi Vakıaların Hukuki Tavsifi (Nitelendirilmesi)
223
4.4. Hukuk Kuralının Tespiti
228
4.4.2. Uyuşmazlığın Esasının Çözümünde Uygulanacak Hukuk Kuralları
232
4.4.2.1. Uyuşmazlığın çözümünde uygulanacak kamu hukuku kuralları
232
4.4.2.1.1. Yasama organının düzenleyici işlemleri
232
4.4.2.1.2. İdarenin düzenleyici işlemleri
234
4.4.2.1.3. Mahkeme kararlarının idari yargılama usulü açısından anlamı
235
4.4.2.1.5. Hukuk kuralının ihmali
240
4.4.2.2. Özel hukuk kurallarının idari yargı yerleri için anlamı
241
4.5. Hukuk Kuralının Tavsifi
245
4.5.1. İdari İşlem Bakımından
245
4.5.1.1. Yetki unsurunun incelenmesinde
251
4.5.1.2. Şekil unsurunun incelenmesinde
255
4.5.1.3. Sebep unsurunun incelenmesinde
259
4.5.1.4. Konu unsurunun incelenmesinde
262
4.5.1.5. Amaç unsurunun incelenmesinde
264
4.5.2. İdari Eylem Bakımından
265
4.6. Hukuk Kuralının Vakıaya Uygulanması (Altlanması)
269
4.7.1. Hâkimin Takdir Yetkisi
274
4.7.2. Hâkimin Takdir Yetkisinin İdari Yargıdaki Anlamı
276
4.7.2.1. Yargılama sürecinde hâkimin takdir yetkisi
277
4.7.2.2. İdari yargı yerlerinin hükme ilişkin takdir yetkisi
279