Barış Antlaşmalarında Savaş Tazminatı ve Karabağ Sorununa Yansımaları Arzu Sadıgzade  - Kitap

Barış Antlaşmalarında Savaş Tazminatı ve Karabağ Sorununa Yansımaları

1. Baskı, 
Eylül 2024
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
224
Barkod:
9786052649855
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
360,00
Temin süresi 2-3 gündür.
Kitabın Açıklaması
Kökeni oldukça geriye uzanan Yukarı Karabağ sorunu, Azerbaycan'ın ve Ermenistan'ın 1991 yılında SSCB'den ayrılarak bağımsızlıklarını ilan etmelerinin ardından, iki devlet arasında bir savaşa dönüşmüştür. I. Karabağ Savaşı olarak nitelendirilen bu savaş, 1994 yılında imzalanan ateşkes antlaşmasıyla durdurulmuştur. Ancak bu ateşkese rağmen Ermenistan'ın sürdürdüğü saldırganlık politikası, iki devlet arasında ve genel olarak Güney Kafkasya'da gerilimin uzun bir süre devam etmesine sebep olmuştur. Bu süreçte, Ermenistan'ın gerçekleştirdiği uluslararası hukuk ihlalleri sonucunda, Azerbaycan'ın ülkesinin bir kısmı ilhak edilmiş; ilhak edilen bölgedeki sivil nüfus öldürülmüş; hayatta kalanlar mülklerini bırakarak zorla yerlerinden edilmiş ve Azerbaycan'ın kültürel mirası yok edilmiştir. 1994-2020 yılları arasında taraflar arasında barışın sağlanması için hem uluslararası örgütlerin hem de Azerbaycan'ın diplomatik girişimleri olmuş ancak tüm bu çabalar, sonuçsuz kalmıştır. Nitekim Eylül 2020'de, Ermenistan'ın bir kez daha Azerbaycan'a saldırı gerçekleştirmesi üzerine Azerbaycan'ın meşru müdafaa hakkı çerçevesinde yanıt vermesi, taraflar arasındaki "dondurulmuş savaş"ın yeniden alevlenmesine sebep olmuştur. 44 gün süren ve Azerbaycan'ın işgal altındaki ülkesinin büyük bir kısmını işgalden kurtarması ile sonuçlanan ve II. Karabağ Savaşı olarak bilinen bu savaşın sonucunda, taraflar arasında bir silah bırakışımı antlaşması imzalanmıştır.
Silah bırakışımı antlaşması, uluslararası hukukta barış antlaşmasının imzalanması yönünde atılan bir adım olarak kabul edilir. Ancak silah bırakışımı antlaşması savaşı bitirmez, sadece askeri çatışmaları bir süreliğine askıya alır. Savaşı bitiren ise barış antlaşmasıdır. Barış antlaşması, savaşa veya silahlı çatışmaya son veren ve tarafların barış ilişkilerinin yeniden tesisi amacıyla imzalanan bir atlaşmadır. Barış antlaşmasında düzenlenen en önemli konulardan biri de savaş sonucu ortaya çıkan zararların giderilmesi için savaş tazminatının belirlenmesidir. Özellikle I. ve II. Dünya Savaşlarının ardından imzalanan barış antlaşmalarında düzenlenen savaş tazminatı, günümüzde devletin sorumluluğu çerçevesinde ortaya çıkan onarım yükümlülüğünün bir alt türü olarak değerlendirilmektedir. Uygulamada savaş tazminatının hem nakdi olarak hem de ayni olarak ödenmesi kabul edilmektedir. Nitekim Lozan Barış Antlaşması'nda Türkiye, uğradığı zararlardan dolayı Yunanistan'dan ayni tazminat olarak Karaağaç bölgesini geri almıştır.
Bu çerçevede, Azerbaycan ve Ermenistan arasında imzalanması öngörülen barış antlaşmasının en önemli konularından birini de savaş tazminatı oluşturacaktır. Zira Ermenistan, ister I. ve II. Karabağ Savaşları sırasında olsun isterse de 30 yıllık işgal süresince olsun, Azerbaycan'ı çok ciddi maddi ve manevi zarara uğratmıştır. Bu da Azerbaycan'a savaş sonucu uğradığı zararların giderilmesi için nakdi ve/veya ayni tazminat talep etme hakkı vermektedir. Bu çalışmada, Azerbaycan'ın barış antlaşması müzakerelerinde savaş tazminatı talep etme hakkının hukuki dayanağı tartışılmıştır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Savaşın Hukuki Yapısı
.
Devletlerin Savaş Tazminatı Talep Etme Hakkı
.
Karabağ Sorunu Çerçevesinde Savaş Tazminatı Meselesi
Kitapla İlgili Kategoriler
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 
7
İÇİNDEKİLER 
11
KISALTMALAR DİZİNİ 
15
GİRİŞ 
17
BİRİNCİ BÖLÜM
SAVAŞIN HUKUKİ YAPISI
1.1. SAVAŞIN TARİHİ GELİŞİMİ 
21
1.1.1. 1945 Öncesi Dönemde Savaş Olgusu 
21
1.1.1.1. Antik Çağ’da ve Orta Çağ’da Savaş 
22
1.1.1.2. Westphalia Sonrası Dönemde Savaş 
25
1.1.1.3. MC Misakı’nda Savaş 
28
1.1.1.4. Briand – Kellog Paktı ve Savaşın Yasaklanması 
30
1.1.2. 1945 Sonrası Dönem ve BM Şartı 
32
1.2. SAVAŞIN TANIMLANMASI MESELESİ 
35
1.2.1. Savaş Kavramının Tanımı 
35
1.2.2. Savaş Kavramının Kriterleri 
36
1.2.2.1. Savaşın Devletler Arasında Gerçekleşmesi 
36
1.2.2.2. Savaşın İlan Edilmesi 
36
1.2.2.3. Savaşma Niyeti (Animus Belligerendi) 
38
1.2.2.4. Savaşın Süresi ve Yoğunluğu 
38
1.2.3. Savaş ve Silahlı Çatışma 
39
1.3. SAVAŞIN YARATTIĞI HUKUKİ DURUM 
40
1.4. SAVAŞ SIRASINDA UYGULANACAK HUKUK KURALLARI 
42
1.4.1. Cenevre Sözleşmeleri 
44
1.4.2. La Haye Sözleşmeleri 
47
1.5. SAVAŞIN DURDURULMASI VE SONLANDIRILMASI MESELELERİ 
48
1.5.1. Savaşın Durdurulması 
49
1.5.1.1. Ateşkes (Cease–Fire) 
49
1.5.1.2. Silah Bırakışımı veya Mütareke (ArmisticeTruce) 
49
1.5.1.3. Teslim / Kapitülasyon 
52
1.5.2. Savaşın Sonlandırılması 
53
1.5.2.1. Debellatio 
53
1.5.2.2. Çatışmaların Fiilen Sona Ermesi 
54
1.5.2.3. Barış Antlaşması 
55
1.5.2.3.1. Barış Antlaşmasının Tanımı 
55
1.5.2.3.2. Barış Ön–Antlaşması (Preliminaries) 
55
1.5.2.3.3. Barış Antlaşmasının Kapsamı 
56
1.5.2.3.4. Barış Antlaşmasının Hukuki Sonuçları 
57
İKİNCİ BÖLÜM
DEVLETLERİN SAVAŞ TAZMİNATI TALEP ETME HAKKI
2.1. SAVAŞ TAZMİNATININ TARİHİ GELİŞİM SÜRECİ 
59
2.1.1. Antik Çağ’dan I. Dünya Savaşı’na Kadar Savaş Tazminatı 
59
2.1.2. I. Dünya Savaşı’ndan Sonra Savaş Tazminatı 
64
2.1.2.1. Paris Barış Konferansı’nda Savaş Tazminatının Ele
Alınması 
64
2.1.2.2. Versailles Antlaşması ve Almanya’nın Ödeyeceği
Savaş Tazminatı 
66
2.1.2.2.1. Dawes Planı 
69
2.1.2.2.2. Young Planı 
70
2.1.2.3. İttifak Devletleri İle İmzalanan Diğer
Antlaşmalarda Savaş Tazminatı 
71
2.1.2.4. Lozan Konferansı ve Lozan Barış Antlaşması’nda
Savaş Tazminatı 
73
2.1.3. II. Dünya Savaşı’ndan Sonra Savaş Tazminatı 
76
2.1.3.1. Yalta (Kırım) Konferansı 
76
2.1.3.2. Potsdam (Berlin) Konferansı 
77
2.1.4. Soğuk Savaş Döneminde ve Sonrasında Savaş Tazminatı 
79
2.1.4.1. Irak – Kuveyt Savaşı 
80
2.1.4.2. Bosna – Sırbistan Savaşı 
81
2.1.4.3. İkinci Kongo Savaşı 
81
2.1.4.4. Eritre – Etiyopya Savaşı 
84
2.1.4.5. Rusya – Ukrayna Savaşı 
85
2.2. SAVAŞ TAZMİNATININ TANIMI VE HUKUKİ TEMELİ 
87
2.3. DEVLETİN SORUMLULUĞU ÇERÇEVESİNDE SAVAŞ TAZMİNATI 
91
2.3.1. Uluslararası Hukuka Aykırı Fiil 
92
2.3.1.1. BM Şartı’nın 2/4. Maddesinin İhlali (Jus Ad Bellum) 
93
2.3.1.2. İnsancıl Hukuk Kurallarının İhlali (Jus In Bello) 
96
2.3.2. Zarar / Savaş Zararları (War Damages) 
98
2.3.3. Uluslararası Hukuk İhlalinin Devlete Atfedilmesi 
102
2.3.4. Zararın Tazmin Edilmesi 
106
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARABAĞ SORUNU ÇERÇEVESİNDE SAVAŞ TAZMİNATI MESELESİ
3.1. KARABAĞ SORUNUNDA TARİHİ ARKA PLAN 
113
3.1.1. 1994 Tarihli Bişkek Protokolü’ne Kadar Olan Süreçte Yukarı
Karabağ 
113
3.1.2. Bişkek Protokolü Sonrası Süreç ve II. Karabağ Savaşı 
125
3.1.3. 10 Kasım 2020 Tarihli Silah Bırakışımı Antlaşması 
129
3.2. II. KARABAĞ SAVAŞI’NA GİDEN SÜREÇTE AZERBAYCAN’IN
MÜDAHALE HAKKINI KULLANMASI 
131
3.2.1. SSCB İç Hukukuna Göre Yukarı Karabağ’ın Statüsü ve
Ayrılma Hakkı 
132
3.2.1.1. SSCB ve Azerbaycan SSC Anayasası 
132
3.2.1.2. 3 Nisan 1990 Tarihli Kanun 
134
3.2.2. Uluslararası Hukuka Göre Yukarı Karabağ’ın Ayrılma Hakkı 
135
3.2.2.1. Uti Possidetis Juris İlkesi 
136
3.2.2.2. Ülke Bütünlüğüne Saygı İlkesi 
139
3.2.2.3. Kendi Kaderini Tayin Etme (Self–Determinasyon)
Hakkı 
143
3.2.3. Yukarı Karabağ Sorunu Çerçevesinde Azerbaycan’ın Meşru
Müdafaa Hakkı 
154
3.2.3.1. Uluslararası Hukukta Meşru Müdafaa Hakkı 
154
3.2.3.2. Silahlı Saldırının Varlığı 
156
3.2.3.3. Zaruret ve Orantılılık 
159
3.2.3.4. Aciliyet 
160
3.2.3.5. BM Güvenlik Konseyi’ni Bilgilendirme 
163
3.3. ERMENİSTAN’IN ULUSLARARASI HUKUKTAN DOĞAN
SORUMLULUĞU 
164
3.3.1. BM Şartı’nın 2/4. Maddesinin İhlali 
165
3.3.2. İnsancıl Hukuk Kurallarının İhlali 
169
3.3.2.1. I. Karabağ Savaşı Sırasında Gerçekleştirilen
Eylemler 
169
3.3.2.1.1. Demografik Yapıyı Değiştirme 
169
3.3.2.1.2. Malların Yağmalanması ve İmha
Edilmesi 
172
3.3.2.1.3. Kültürel Malların Zarar Görmesi 
172
3.3.2.2. II. Karabağ Savaşı Sırasında Gerçekleştirilen
Eylemler 
174
3.3.2.2.1. Sivillere ve Sivil Yerleşim Yerlerine
Yönelik Saldırılar 
174
3.3.2.2.2. Yasaklı Silahların ve Yöntemlerin
Kullanılması 
175
3.3.2.2.3. Kültürel Malların Zarar Görmesi 
178
3.3.2.2.4. Çocuk Askerlerin Kullanılması 
179
3.3.3. Sorumluluğun Ermenistan’a İsnat Edilmesi 
180
3.4. AZERBAYCAN’IN UĞRADIĞI ZARAR VE SAVAŞ TAZMİNATI
TALEP ETME HAKKI 
184
SONUÇ 
189
KAYNAKÇA 
193