DEMİRYOLU TAŞIMA SİSTEMİNE GENEL BİR BAKIŞ
§1. DEMİRYOLU TREN İŞLETMECİLİĞİ HAKKINDA BAŞLICA ULUSLARARASI KURULUŞLAR
23
I. Uluslararası Demiryolu Taşımacılığı Hükümetlerarası Örgütü (OTIF)
23
II. Demiryolları Arasında İşbirliği Teşkilatı (OSJD)
24
III. Uluslararası Demiryolları Birliği (UIC)
24
IV. Avrupa Demiryolu Ajansı (ERA)
25
§2. DÜNYA GENELİNDEKİ BAŞLICA DEMİRYOLU TAŞIMA SİSTEMİ POLİTİKALARI
25
I. Avrupa Birliği’nin Demiryolu Tren İşletmeciliği Politikası
25
A. Avrupa Birliği’nin Yapısı ve Üye Ülkelerin Ulusal Mevzuatıyla Avrupa Birliği Müktesebatı’nın Uyumlaştırılma Zorunluluğu
26
B. İlgili Mevzuat Gelişimi
27
4. IV. Beyaz Kitap ve Mevcut Durum
30
C. Geliştirilen Projeler
31
1. PAN–Avrupa Koridorları Projesi
31
2. Trans–Avrupa Ulaştırma Ağları (TEN–T) ve Trans–Avrupa Demiryolu Ağ (TER) Projeleri
32
3. TRACECA Koridoru Projesi
33
II. Asya Kıtası Devletlerinin Demiryolu Tren İşletmeciliği Politikası
34
A. Trans–Sibirya Demiryolu Koridoru (TSR)
34
B. Trans–Asya Demiryolu Koridoru (TAR)
34
C. Bakü–Tiflis–Kars Demiryolu Projesi (BTK)
35
D. Kuzey–Güney (Kazakistan–Türkmenistan–İran) Demiryolu Projesi
35
III. Amerika Kıtası’nda Uygulanagelen Demiryolu Tren İşletmeciliği Politikası
35
IV. Türkiye Cumhuriyeti’nde Uygulanagelen Demiryolu Taşıma Sistemi Politika ve Mevzuatı
36
A. Avrupa Birliği Adaylık Müzakerelerinin Başlamasından Önceki Süreçte Türk Demiryolu Ulaştırması
37
B. Türkiye Ulusal Programı’nda Yer Alan Demiryolu Ulaştırmasına Yönelik Hedeflerin Gelişimi
37
TÜRK HUKUKUNDAKİ TAŞIMA İŞLERİ VE
DEMİRYOLU TAŞIYICISI KAVRAMLARI
§3. TAŞIMA İŞLERİ KAVRAMI VE KAVRAMIN DEMİRYOLU TAŞIMA SİSTEMİYLE İLİŞKİSİ
39
II. Demiryolu Taşıma Sistemi Bakımından Taşıma İşleri
41
§4. EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ
42
I. Eşya Taşıma Sözleşmesinin Unsurları
46
2. Genel Olarak Tehlikeli Madde Kavramı
47
B. Tarafların Yükümlülükleri
52
(1) Eşya Taşıma İşinin Üstlenilmesi
54
(2) Taşıma Ücretinin Ödenmesi
56
2. Kanundan Doğan Yan Yükümlülükler
61
(1) Gönderenin Yan Yükümlülükleri
62
(i) Tehlikeli Eşyayı Bildirme Yükümlülüğü
64
(ii) Ambalajlama ve İşaretleme Yükümlülüğü
65
(iii) Yükleme, İstifleme ve Boşaltma Yükümlülüğü
66
(iv) Taşıma Belgelerini Düzenleme ve Taşıyıcının Tasarrufuna Bırakma Yükümlülüğü
71
(2) Gönderilenin Yan Yükümlülükleri
71
(3) Taşıyıcının Yan Yükümlülükleri
72
(i) Gönderenin Menfaatlerini Gözetme, Talimatlarına Uyma, Taşıma ve Teslim Engellerini Gönderene Bildirme Yükümlülüğü
72
(ii) Taşıma İşini Özenle Yerine Getirme Yükümlülüğü
74
(iii) Ödemeleri Tahsil Etme ve Tahsilatı Gönderene Verme Yükümlülüğü
74
(iv) Zilyetlik Süresince Taşıma Belgelerini Bulundurma Yükümlülüğü
75
(v) Yardımcı Kişilere Talimat Verme ve Gerekli Belgeleri Sağlama Yükümlülüğü
75
3. Taraf Yükümlülüklerinin İfa Edilmemesi Türleri ve Sonuçları
76
D. Genel İşlem Koşulları
80
1. Haksız Rekabet Teşkil Etmeyen Genel İşlem Koşulları
83
(1) RKHK Uyarınca Genel İşlem Koşulları
83
(2) TBK Uyarınca Genel İşlem Koşulları
84
2. Haksız Rekabet Teşkil Eden Genel İşlem Koşulları
89
II. Eşya Taşıma Sözleşmesi ile İlgili Kişiler
91
B. Gönderen ve Gönderilen
92
1. Gönderen ve Gönderilenin Hasarın Geçişi Bakımından Satış Sözleşmesi Çerçevesinde Taşıyıcıyla İlişkileri
94
(2) Mevzuat Düzenlemeleri Yönünden
95
(1) Taşıma İşleri Komisyoncusu
106
4. Taşıyıcının Yardımcı Kişileri
114
III. Eşya Taşıma Sözleşmesinin Hukuksal Niteliği
115
A. Borç İlişkisi Kapsamındaki Niteliği
115
1. Rızai Sözleşme Oluşu
115
2. İş Görme Sözleşmesi Oluşu
115
3. Üçüncü Kişi Lehine Sözleşme Oluşu
118
4. Sui Generis Sözleşme Oluşu
119
B. Ticari İş Niteliği
119
A. Taşıma Senedinin İçeriği
124
B. Taşıma Senedinin İspat Gücü
125
V. Eşya Taşıma Sözleşmesinin Sona Ermesi
131
B. Fesih ile Sona Erme
131
§5. MEVZUAT DÜZENLEMELERİNDE DEMİRYOLU TAŞIYICISI KAVRAMI
134
I. Demiryoluyla Eşya Taşımacılığı Hakkında Taraf Olunan Milletlerarası Sözleşmeler Bakımından Demiryolu Yük Treni İşletmecisi Kavramı
134
II. Ulusal Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından Demiryolu Yük Treni İşletmecisi Kavramı
136
B. Kişiler, Şirketler ve İdare Hukuku Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından
139
1. Tüzel Kişilik Kavramı
140
2. Kamu Hukuku Tüzel Kişileri
140
3. Özel Hukuk Tüzel Kişileri
141
(1) Türk Hukuku’na Göre Kurulmuş Olan Ticaret Şirketleri
141
(2) Yabancı Hukuka Göre Kurulmuş Olan Ticaret Şirketleri
143
4. Karma Nitelikli Tüzel Kişiler
146
(1) TDUSHK’den Önce: TCDD
148
(2) TDUSHK’den Sonra: TCDD Taşımacılık A.Ş.
149
C. Taşıma Hukuku Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından
151
4. Ardışık (Müteakip) Taşıyıcı
154
5. Birden Çok Taşıyıcı
155
6. Değişik Tür Araçlar ile Taşıyıcı
155
D. Kabahatler Hukuku Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından
159
E. İş Hukuku Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından
161
F. Sigorta Hukuku Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından
162
G. Rekabet Hukuku Mevzuat Düzenlemeleri Bakımından
164
DEMİRYOLU YÜK TRENİ İŞLETMECİLİĞİNİN UNSURLARI VE YÜKÜMLÜLÜKLER
§6. DEMİRYOLU YÜK TRENİ İŞLETMECİLİĞİ UNSURLARI
165
A. Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü
165
B. Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdürlüğü
166
1. Yetkilendirilmiş Kuruluşlar
172
II. Uygulama Unsurları
177
A. Tehlikeli Madde Hariç Eşya Taşımaları Açısından
177
1. Hizmet Sağlayıcılar
177
2. Demiryolu Altyapı İşletmecisi
178
3. İstasyon veya Gar İşletmecisi
184
5. Taşıma İşleri Organizatörü
185
7. Bağımsız Denetim Kuruluşu
188
B. Tehlikeli Madde Taşımaları Açısından
191
5. Tank / Konteyner / Portatif Tank Sahibi veya İşletmecisi
194
6. Sarnıç – Vagon Sahibi veya Kullanıcısı
194
7. Demiryolu Altyapı İşletmecisi
195
9. Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD)
196
11. Radyasyondan Korunma Sorumlusu (RKS) ve Danışmanı (RKD)
202
§7. DEMİRYOLU YÜK TRENİ İŞLETMECİSİNİN DEMİRYOLU MEVZUATINDAN DOĞAN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
203
I. Tehlikeli Madde Hariç Eşya Taşımaları Açısından
204
A. Yetki Belgesi Alma Yükümlülüğü
204
B. Emniyet Yönetim Sistemini Kurma ve Emniyet Sertifikası Alma Yükümlülüğü
206
C. Demiryolu Altyapı İşletmecisinin İşlemlerine Uyma Yükümlülüğü
208
D. Tahsisli Kapasitenin Kullanılması Yükümlülüğü
211
E. Sigorta Poliçesi Verme Yükümlülüğü
212
F. Kusursuz Hizmet Sunma Yükümlülüğü
213
G. Taşımacılık Faaliyetinin Mevzuata Uygun Yapılması Yükümlülüğü
214
H. Kamu Yararını Gözetme ve Kamu Hizmeti Sunma Yükümlülüğü
215
I. Nitelikli ve Yeterli Personel İstihdamı Yükümlülüğü
216
İ. Bildirim Yükümlülükleri
217
J. Diğer Yükümlülükler
217
II. Tehlikeli Madde Taşımaları Açısından
221
A. Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi (TMFB) Edinme
222
B. Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hizmeti Alma veya Danışman İstihdam Etme
223
C. Acil Eylem Planı Hazırlama
225
D. Demiryolu Altyapı İşletmecisinin Belirlemelerine Uyma
225
E. Tren Görevlilerinin İlgili Eğitimleri Almasını Sağlama
226
F. Sertifikalı Ambalaj, İşaret ve Etiket ile Turuncu Plakaları Kullanma
227
G. Genel Güvenlik Tedbirlerini Uygulama
227
I. Manevra ve Tren Sevk Kurallarını Uygulama
228
İ. Uygun Tren Teşkilini Sağlama
229
J. Taşınması Kabul Edilen Tehlikeli Maddeleri Taşıma
230
K. Taşıma Süresince Zorunlu Belgeleri Bulundurma
230
3. Çok Modlu Tehlikeli Mal Formu
233
4. Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Poliçesi
234
5. Özel Taşıma İzin Belgelerinin Örnekleri
234
DEMİRYOLU YÜK TRENİ İŞLETMECİSİNİN SORUMLULUKLARI VE UYGULANACAK HUKUK
§8. SORUMLULUK KAVRAMINA GENEL BİR BAKIŞ
235
I. Temel Sorumluluk Ayrımları
235
A. Sözleşmesel Sorumluluk ve Sözleşmesel Olmayan Sorumluluk (Haksız Fiil Sorumluluğu)
236
B. Kusur Sorumluluğu ve Kusursuz Sorumluluk
237
C. Sınırlı ve Sınırsız Sorumluluk
239
II. Sorumluluktan Kurtuluş Halleri
239
A. En Yüksek Özenin Gösterilmemiş Olması
239
C. Zarar Görenin Hukuka Aykırı Davranışı veya Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru
241
D. Sorumluluktan Kurtuluş Sözleşmesi ve Kayıtları
241
III. Riziko Alanı Kavramı
241
§9. UYGULANACAK HUKUK
243
II. Uygulanacak Normların Çatışması Durumu: Kanunlar İhtilafı Kuralları
247
§10. DEMİRYOLU YÜK TRENİ İŞLETMECİSİNİN SÖZLEŞMESEL SORUMLULUKLARI
251
I. TTK Hükümleri Uyarınca Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Hukuki Sorumluluğu (TTK m.853 ila m.893)
252
A. Eşyanın Zıyaı, Hasarı ve Varma Yerine Tesliminin Gecikmesinden Doğan Zararlar Hakkında Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Sorumlulukları
252
B. Demiryolu Yük Treni İşletmecisini Zıya, Hasar ve Teslim Gecikmesi Sorumluluğundan Kurtaran Nedenler
258
(1) Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin En Yüksek Özeni
259
(2) Tren Arızası İle Kiraya Verenin Kusuru
260
(1) Eşyanın Açık Vagonlarda Taşınması
261
(2) Eşyanın Gönderen Tarafından Yetersiz Ambalajlanması
262
(3) Eşyanın Gönderen veya Gönderilen Tarafından Yüklenmesi, İstiflenmesi ve Boşaltılması
263
(4) Eşyanın Doğal Niteliği
263
(5) Eşya Paketlerinin Gönderen Tarafından Yetersiz Etiketlenmesi
264
(6) Canlı Hayvan Taşıması
264
(7) TTK Dışındaki Diğer Mevzuat Düzenlemelerine Uyulması
264
3. Özel Hükümlerin, Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin TTK Kapsamındaki Sorumluluğunu Etkilememesi ile Taşıma Sözleşmesinde Yer Verilen Sorumluluğun Kaldırılması veya Hafifletilmesine Yönelik Hükümlerin Geçersizliği
265
C. Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Doğan Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Sorumluluğu
266
1. Yardımcı Kişi Kavramı
266
2. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Çalışanları
268
3. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Üstlendiği Taşıma İşini Yerine Getirebilmesi İçin Hizmetlerinden Yararlandığı Kişiler
269
D. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Zıya, Hasar ve Teslim Gecikmesi Sorumluluğundan Kurtulma Koşullarından Yararlanma Hakkının Kaybı
273
E. Sorumluluk ve Giderim Davası
277
2. Sorumluluk Nedeninin İhbarı
278
(2) Özel Yetki Kuralları
284
(1) Yasal Sınırdan Fazla Bedelli Hukuki İşlemlerin Senetle İspatı Zorunluluğu
288
(2) Senetle İspatlanan Hukuki İşlemlerin Senetle Karşı İspatı Zorunluluğu
289
6. Giderimin Belirlenmesi
289
(1) Giderim Ölçütü ve Giderim Belirlemesine Esas Alınacak Değer
289
(2) Giderimi Gereken Zararlar
291
7. Ödenmesi Gereken Giderimin Sınırları
293
(1) Genel Olarak Sorumluluk Sınırları
293
(2) Özel Çekme Hakkı Kavramı
294
(3) Sorumluluk Sınırlarından Yararlanma Hakkının Kaybı
296
8. Gönderen veya Gönderilenin Bir Davranışı ya da Eşyanın Ayıplı Olmasının Giderim Borcunun Doğumuna ve Kapsamının Belirlenmesine Etkisi
296
9. Dava Hakkının Düşmesi
297
(1) Eşyanın İhtirazi Kayıtsız Kabulü
297
(2) Dava Açma Süresi ve Zamanaşımı
297
II. TTK Dışındaki Hükümler Uyarınca Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Hukuki Sorumluluğu (TTK m.852)
299
§11. DEMİRYOLU YÜK TRENİ İŞLETMECİSİNİN SÖZLEŞMESEL OLMAYAN SORUMLULUKLARI
300
I. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Kabahat Sorumluluğu
300
A. Demiryolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’ne Karşı Kabahat Sorumluluğu
302
B. Tehlikeli Mal ve Kombine Taşımacılık Genel Müdürlüğü’ne Karşı Kabahat Sorumluluğu
304
C. Rekabet Kurumu’na Karşı Kabahat Sorumluluğu
305
II. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Haksız Rekabet Sorumluluğu
307
III. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Haksız Fiil Sorumluluğu
308
IV. Demiryolu Yük Treni İşletmecisinin Tehlike Sorumluluğu
310