TAŞIMA HUKUKUNA İLİŞKİN TEMEL KAVRAM VE BİLGİLER
I. TAŞIMA VE İLGİLİ DİĞER KAVRAMLAR
23
A. Taşıma ve Taşınan Şey
23
1. Kavramın Ortaya Çıkışı ve Tanım
23
2. Taşıma İşinin Nitelenmesinde Kıstaslar
25
b. Yürütülen Faaliyetin Türü
26
c. Yürütülen Faaliyetin Uluslararası Niteliği
27
d. Taşıma İşini Üstlenen Kişinin Niteliği
28
e. Taşınan Şeyin Özel Niteliği
28
f. Taşıma Aracının Özel Niteliği
29
g. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Çalışma Biçimi
29
3. Taşınan Şey: Eşya ya da Yolcu
31
3. Yetki Belgesi Alma Zorunluluğu
36
4. Hizmet Sağlama Yükümlülüğü
36
2. Kontrol Yükümlülüğü
39
E. Taşıma İşleri Komisyoncusu
41
G. Yolcu Taşınmasında Taşıyıcı ve Acente
43
II. TAŞIMA HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ
44
A. Taşıma İşinin Bir Ticarî İşletme Faaliyeti Olması
44
B. Taşıma Sözleşmesinin Sinallagmatik Bir Sözleşme Olması
45
1. Karşılıklı Edimlerin Durumu
45
2. Taşıma İşinin Bir İvaz Karşılığı Yapılmasının Gerekmesi
45
C. Taşıma Aracının Seçimi ve Bu Seçimin Taşımaya Uygulanacak Kuralları Etkilemesi
46
D. Taşınan Eşya ya da Yolcu İçin Koruma Borcunun Varlığı
47
E. Sorumluluk Sınırları ve Sorumluluğu Sınırlama Hakkının Kaybı Üzerine Malvarlığıyla Sınırsız Sorumluluk
48
III. TAŞIMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
50
B. Kara Taşımaları İçin
51
1. Ulusal Nitelikteki Taşımalarda
51
2. Ülkelerarası Nitelikteki Taşımalarda
53
C. Demiryolu Taşımaları İçin
53
1. Ulusal Nitelikteki Taşımalarda
53
2. Ülkelerarası Nitelikteki Taşımalarda
54
D. Havayolu Taşımaları İçin
55
1. Ulusal Nitelikteki Taşımalarda
55
2. Ülkelerarası Nitelikteki Taşımalarda
56
E. İç Su Taşımaları İçin
57
1. Ulusal Nitelikteki Taşımalarda
57
2. Ülkelerarası Nitelikteki Taşımalarda
58
F. Denizyolu Taşımaları İçin
59
1. Ulusal Nitelikteki Taşımalarda
59
2. Ülkelerarası Nitelikteki Taşımalarda
60
TAŞIMA SÖZLEŞMESİ VE EŞYA TAŞIMA
B. Taşıma Sözleşmesinin Temel Özellikleri
64
C. Taşıma Sözleşmesinin Tarafları ve İlgili Kişiler
67
D. Taşıma Sözleşmesinin Akdi
70
E. Taşıma Sözleşmesinin Özel Görünüm Biçimleri
72
1. Unimodal ve Multimodal Taşıma Sözleşmeleri
72
2. Asıl ve Alt Taşıma Sözleşmeleri
73
3. Kısmî ve Müşterek Taşıma Sözleşmeleri
74
4. Ara Taşıma Sözleşmeleri
74
5. Sürekli ve Çerçeve Taşıma Sözleşmeleri
75
6. Denizyoluyla Eşya Taşıma Sözleşmesinin (Navlun) Alt Türleri
75
F. Taşıma Sözleşmesinin Benzer Sözleşmelerden Ayrılması
76
1. Taşıma Sözleşmesi ve Ardiye Sözleşmesi
76
2. Taşıma Sözleşmesi ve Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesi
77
3. Taşıma Sözleşmesi ve Lojistik Sözleşmesi
77
3. Taşıma Senedinin Düzenlenmesi ve Şekli
81
a. Taşıma Senedinin Düzenlenmesi
81
b. Taşıma Senedinin Şekli
82
4. Diğer Taşıma Belgelerine Göre Taşıma Senedi
85
c. Bazı Başka Taşıma İşleri Belgeleri
87
d. Deniz Yoluyla Eşya Taşınmasında Navlun Sözleşmesiyle İlişkili Belgeler
87
iii. Diğer Denizde Taşıma Senetleri
89
5. Taşıma Senedinin İçeriği
89
b. Asgari Zorunlu İçerik
94
c. Tarafların Anlaşmasıyla Taşıma Senedinin İçeriği Haline Gelebilecek Hususlar
96
d. İbraz Şerhi Kayıtları (Sperrvermerke)
96
6. Taşıma Senedinin Düzenlenme Zamanı
97
7. Taşıma Senedinin İşlevleri
97
a. Bilgilendirme ve İspat Vesikası İşlevi
97
8. Taşıma Senedinden Kaynaklanabilecek Sorumluluk
102
a. Düzenlenmemiş Olmadan Kaynaklanan
102
b. Hukuka Aykırı Düzenlemeden Kaynaklanan
102
B. Taşıma Sözleşmesinden Kaynaklanan Yükümlülükler
103
1. Taşıyıcının Yükümlülükleri
103
a. Sözleşme Öncesi Yükümlülükler
103
b. Sözleşmenin Akdinden Sonraki Yükümlülükler
105
i. Asli Edim Yükümlülükleri
105
aa. Eşyanın Taşınması (Güterbeförderung)
105
bbb. Taşımada Kullanılan Araç
107
ccc. Elleçleme (Güterumschlag, Freight Handling)
111
bb. Eşyayı Koruma (Muhafaza) Borcu (Obhutspflicht)
113
cc. Eşyayı (Gönderilene) Teslim Borcu
117
dd. Talimatlara Uyma Borcu
121
aaa. Gönderenin Talimatları
121
bbb. Gönderilenin Talimatları
121
ii. Yan Edim Yükümlülükleri
122
aa. Taşıma ile Alakalı Yan Edim Yükümlülükleri
122
aaa. Taşımaya Uygun Bir Taşıma Aracı Seçmek
122
bbb. Talimat Alma Yükümlülüğü
124
ccc. Diğer Yükümlülükler
125
bb. Eşya ile Alakalı Yan Edim Yükümlülükleri
127
bbb. Eşyanın İşleme Tabi Tutulması
128
ddd. Diğer Yükümlülükler
129
2. Gönderenin Yükümlülükleri
130
a. Taşıma Ücretini Ödeme
130
ii. Taşıma Ücretinin Hesaplanması
131
iii. Taşıma Ücretinin Ödenme Zamanı ve Masraflar
133
aa. Taşıma Ücretinin Ödenme Zamanı
133
bb. Taşıma Ücretine İlave Olarak İstenebilecek Tutarlar
134
iv. Taşıma ve Teslim Engellerinin Varlığı Halinde Taşıma Ücreti
135
v. Taşımanın İmkânsız Hale Gelmesi Durumunda Taşıma Ücreti
137
vi. Gecikme Durumunda Taşıma Ücretine Ek Olarak Yapılacak Ödeme
137
vii. Gönderenin Taşıma Ücretini Ödeme Borcuna Karşı Taşıyıcının Hapis Hakkı (TTK m. 891, m. 892 ve m. 893)
139
b. Taşıma Senedi Düzenleme
140
c. Bilgi Paylaşma ve Refakat Belgeleri Düzenleme
141
i. Bilgi Paylaşımı ve Refakat Belgelerinin İşlevi
141
ii. Yükümlülüğün Konusu
142
bb. Refakat Belgeleri
144
iii. Sorumluluk ve Sınırları
146
d. Paketleme ve İşaretleme
147
e. Tehlikeli Eşya ile İlgili Olarak Taşıyıcıyı Bilgilendirme
152
i. Bilgilendirmenin Amacı
152
ii. Tehlikeli Eşya Nedir?
153
iii. Bilgilendirmenin Şekli ve Zamanı
154
iv. Taşıyıcının Tehlikeli Eşya ile İlgili Hakları
155
f. Yükleme ve Boşaltma
156
ii. Gönderenin Üzerine Düşen Yükümlülük
157
iii. Taşıma Güvenliğine Uygun Yükleme
157
aa. Taşıyıcının Durumu
160
bb. Araç Sürücüsünün Etkisi
161
bb. Gönderilenin Boşaltma Sürecine Dâhil Olması
163
g. Bekleme Ücreti (Standgeld) Ödeme
163
i. Yükleme ve Boşaltma Süresi ve Önemi
163
bb. Deniz Yoluyla Eşya Taşımalarında Starya ve Sürastarya Süreleri
165
bbb. Sürastarya Süresi
166
ccc. Sürelerin Hesabı
167
ii. Bekleme Ücreti İstenemeyecek Hal (TTK m. 863/2)
168
iii. Bekleme Ücreti Talep Edilebilecek Hal (TTK m. 863/3)
169
iv. Kısmî Taşımayı İsteme Hakkı
171
v. Yükleme Süresine Uyulmaması Hâlinde Taşıyıcının Hakları
171
h. Özel Durumlarda Gönderenin Kusursuz Sorumluluğu
172
3. Gönderilenin Hakları ve Yükümlülükleri
174
a. Gönderilenin Hakları
174
b. Gönderilenin Yükümlülükleri
174
4. Taşıma Sözleşmesinin Sona Ermesi
176
b. Diğer Sona Erme Sebepleri
177
C. Taşıyıcının Sorumluluğu
177
1. Kavram, Sorumluluğun Hukukî Niteliği ve Bazı Taşıma Türlerine Özgü Hususlar
177
2. Taşıyıcının Eşyanın Zıyaa ya da Hasara Uğramasından Doğan Sorumluluğunun Şartları
183
a. Bir Taşıma Sözleşmesinin Varlığı
183
b. Taşıma Sözleşmesi Çerçevesinde Bir Zararın Ortaya Çıkması
184
c. Ortaya Çıkan Zararın Bir Zıya ya da Hasar Sonucu Oluşması
185
bb. Zıya Anlamına Gelen Haller
185
aaa. Eşyanın Artık Ulaşılamaz Durumda Olması (Unerreichbarkeit/Inaccessibility)
185
bbb. Eşyanın Nerede Olduğunun Takip Edilemiyor Olması (Unauffindbarkeit/Untraceability)
186
ccc. Eşyanın Yanlış Kişiye Teslim Edilmesi (Falschablieferung/Wrong delivery)
186
ddd. Eşyanın Yok Olması (Untergang des Gutes/The destruction of the goods)
187
eee. Eşyanın Başka Eşyalarla Ayrılamaz Bir Biçimde Karışması
188
fff. Eşyanın Taşıyıcı Tarafından Bir Tasarrufa Tabi Tutulması
188
ggg. Teslimatın Mümkün Olmaması ya da Taşıyıcıdan Beklenemeyecek Olması
189
dd. Tam ya da Kısmî Zıya
192
d. Zararın Taşıyıcının Eşyayı Koruma Borcunun Geçerli Olduğu Zaman Diliminde Ortaya Çıkması
195
3. Taşıyıcının Eşyanın Geç Tesliminden Doğan Sorumluluğu
197
ii. Ülkelerarası Demiryolu Taşımalarında Süreler
199
c. Teslimde Gecikmenin Taşıyıcıya Bildirilmesi
202
d. Gecikme Nedeniyle Taşıma Ücretinden İndirim Yapılması
203
4. Zararın Doğumunda Başka Sebeplerin de Etkili Olması ve Zararın Paylaştırılması (TTK m. 875/2)
203
a. Gönderenin veya Gönderilenin Bir Davranışı
203
b. Eşyanın Özel Bir Ayıbı
206
5. Eşyanın Taşıyıcının Eşyayı Koruma Borcunun Var Olmadığı Bir Zamanda Zıyaa ya da Hasara Uğraması
208
6. Tazminata Esas Alınacak Değer ve Zararı Saptama Giderleri
208
a. Tazminata Esas Alınacak Değer (TTK m. 880)
208
i. Kanunî Düzenleme ve İşlevi
208
ii. Tam ya da Kısmî Zıya Durumunda
210
bb. Tazmin ve Değer Tespiti
211
iv. TTK m. 880 Hükmünün İstisnası
215
b. Zararı Saptama Giderleri (TTK m. 881)
215
c. Diğer Giderlerin Tazmini
216
D. Sorumluluk Sınırları (TTK m. 882 ve m. 884)
217
1. İlke ve Sorumluluk Sınırlarının İşlevi
217
2. Gönderinin Tamamının Zıyaı veya Hasarı Hâli
221
3. Gönderinin Münferit Parçalarının Zıyaı veya Hasarı Hâli
222
4. Teslim Süresinin Aşılması Durumunda Taşıyıcının Sorumluluğunun Sınırlanması
226
5. Sorumluluk Sınırlandırılmasında İspat Yükü
227
6. Gönderen ya da Gönderilenin Davranışlarının Sorumluluk Sınırlarına Etkisi
228
7. Sorumluluk Sınırlarından Yararlanma Hakkının Kullanılamaması
229
a. Sorumluluğu Sınırlama Hakkının Kaybı
229
b. Yükün Değerinin Taşıma Senedinde Belirtilmesi
233
8. Diğer Zararlarda Sorumluluğun En Yüksek Tutarı (TTK m. 884)
235
a. Kanunî Düzenleme ve Gerekçesi
235
c. Sorumluluk Sınırının Uygulanma Şartları
236
i. İhlâlin Temas Ettiği Saha Açısından
236
ii. Ortaya Çıkan Zararın Türü Açısından
237
d. En Yüksek Sorumluluk Tutarı
237
E. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulması
238
1. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulmasında Özel Sebepler (TTK m. 878)
238
a. Konuyla İlgili Normatif Düzenlemeler
238
b. Sorumluluktan Kurtulmada Özel Sebepler Öngörülmesinin Amacı
241
c. Sorumluluktan Kurtulmayı Sağlayan Özel Sebepler
242
i. Üstü Açık Araçla Taşıma
242
ii. Yetersiz Ambalajlama
243
iii. Eşyanın Gönderen veya Gönderilen Tarafından İşleme Tabi Tutulması
244
iv. Eşyanın Doğal Niteliği
245
v. Yetersiz Etiketleme
246
vi. Canlı Hayvan Taşıması
246
vii. Gümrük Mevzuatından Kaynaklanabilecek Hususlar
247
d. Uygun İlliyet Bağı Karinesi
248
ii. İstisna: Olağanüstü Zıya veya Hasar
249
2. Taşıyıcının Sorumluluktan Kurtulmasında Genel Sebepler
249
a. Sorumluluktan Kurtulmada Genel Sebepler ve Özel Sebepler Arasındaki İlişki
249
b. Normatif Düzenlemeler ve Gerekçeleri
250
c. Taşıyıcının Kaçınamayacağı Sebepler
251
i. Taşıyıcının Göstermesi Gereken Özenin Derecesi
251
ii. Bazı Örnek Durumlar
255
aa. Hırsızlık ve Gasp
255
cc. Araçtaki Bir Kusur
258
iii. Kararlaştırılan Taşıma Türü ve Özen Derecesi Arasındaki İlişki
260
d. Nedensellik ve İspat Yükü
261
e. Sebebe Geçerli Olarak İstinat Edilmesinin Hukukî Sonucu
262
3. Denizyoluyla Eşya Taşınmasına Dair TTK Hükümlerine Taşıyanın Sorumsuzluk Halleri
263
F. Taşıyıcının Sözleşme Dışı İstemlerden Doğan Sorumluluğu (TTK m. 885)
264
1. Normatif Düzenlemeler
264
2. Sözleşme Dışı İstemlerden Sorumluluğun Kabul Edilmesinin Amacı
265
3. Gönderen ya da Gönderilenin İstemleri
266
4. Üçüncü Kişilerin İstemleri
267
5. Yardımcı Kişilerin Sözleşme Dışı İstemlerden Doğan Sorumluluğu
268
G. Fiilî Taşıyıcının Sorumluluğu
268
1. Fiilî Taşıyıcı Kavramı
268
2. Fiilî Taşıyıcının Sorumluluğunun Kabul Edilmesinin Amacı
270
3. Fiilî Taşıyıcının Sorumluluğu ve Sorumluluğunun Şartları
271
4. Müteselsil Sorumluluk
273
II. MULTİMODAL TAŞIMA KAVRAMI
276
III. MULTİMODAL TAŞIMA SÖZLEŞMESİ
278
A. Multimodal Taşıma Sözleşmesinin İşlevi
278
B. Multimodal Taşıma Sözleşmesinin Özellikleri
278
2. Bütünsel Bir Nitelik Arz Etmesi
279
3. Birbirinden Farklı Türde Taşıma Araçlarını Konu Edinmesi
280
4. Farklı Türde Araçlara İlişkin Kuralların Uygulanması
281
IV. BİLİNEN ZARAR YERLERİ AÇISINDAN TAŞIYICININ SORUMLULUĞU
282
A. Bilinmeyen Zarar Yerleri Açısından Sorun
282
B. Kanunî Düzenleme ve Gerekçesi
283
C. Bilinen Zarar Yerleri Açısından Genel Hükümlerden Ayrılmanın Gerekçesi
284
D. Sorumluluğun Kapsamı ve Şartları
285
V. TAŞINMA EŞYASININ MULTİMODAL TAŞINMASI
286
VI. BİLDİRİM VE ZAMANAŞIMI
287
I. YOLCU TAŞIMA SÖZLEŞMESİ VE İLGİLİ DİĞER KAVRAMLAR
289
B. Seferin Yapılamaması
291
C. Hareketin Gecikmesi
291
D. Sefer Sırasında Yol Değiştirme Sebebiyle Gecikme (TTK m. 909)
292
E. Sefer Sırasında Zorunlu Sebeplerle Gecikme (TTK m. 910)
292
F. Seferin Duraklaması (TTK m. 911)
292
III. TAŞIYICININ SEFER İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
293
A. Taşıyıcının Genel Yükümlülüğü
293
B. Taşıyıcının Yetki Belgesi Alma Zorunluluğu
293
C. Taşıyıcının Bilet Düzenleyerek Yolcuya Verme Yükümlülüğü
294
D. Taşıyıcının Taşıma Aracına Dair İç Düzeni Sağlama Yükümlülüğü
295
E. Bilet İadesini Kabul ve Açık Bilet Düzenleme Yükümlülüğü
295
F. Sigorta Yaptırma Zorunluluğu
295
IV. TAŞIYICININ SORUMLULUĞU
297
A. Bagaj ile İlgili Sorumluluk
297
B. Diğer Zararlardan Doğan Sorumluluk (TTK m. 914)
297
V. YOLCULARIN YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUKLARI
299
VI. YOLCUNUN ÖLÜMÜ VE TAŞIYICININ KORUMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ
300
I. TAŞINMA EŞYASI TAŞIMASI SÖZLEŞMESİ
301
A. Taşınma Eşyası ve Taşınma Eşyası Taşıma Sözleşmesinin İşlevi
301
B. Taşınma Eşyası Taşıma Sözleşmesinin Hukukî Niteliği
302
C. Taşınma Eşyası Sözleşmesinin Düzenlenmesi
302
2. Sözleşmenin Kurulması ve İçeriği
303
II. SÖZLEŞMENİN TARAFLARININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
304
A. Eşya ile İlgili Yükümlülükler
304
B. Taşıma ile İlgili Yükümlülükler
305
III. TAŞIYICININ SORUMLULUK SINIRLARI VE SORUMLULUKTAN KURTULMA
305
A. Sorumluluktan Kurtulma Sebepleri
305
D. Sorumluluğu Sınırlama Hakkının Kaybı
307
IV. GÖNDERENİN ÖZEL HALLERDE SORUMLULUĞU
308
TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCUSU
II. TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCULUĞU SÖZLEŞMESİ
309
A. Tanım ve Sözleşmenin İşlevi
309
B. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesinin Özellikleri ve Hukukî Niteliği
310
1. Rızaî Nitelikte Bir Sözleşme Olması
310
2. İvazlı Bir Sözleşme Olması
310
3. Münferit Bir Borç İlişkisi İçin ya da Sürekli Borç İlişkisi İçin Düzenlenebilmesi
311
4. Üçüncü Kişi Lehine Bir Sözleşme Niteliği Taşımaması
312
C. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesinin Kurulması
312
D. Taşıma İşleri Komisyonculuğu Sözleşmesinin Tarafları ve İlgilileri
313
III. TARAFLARIN HAKLARI VE BORÇLARI
313
A. Taşıma İşleri Komisyoncusun Hakları
313
1. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Ücret Hakkı
313
2. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Hapis Hakkı
314
B. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Yükümlülükleri ve Borçları
314
2. Taşıma İşleri Komisyoncusunun Asgari Yükümlülükleri
314
3. Eşyanın Taşıtılması Yükümlülüğü
315
b. Komisyoncunun Taşıma İşini Doğrudan Üzerine Alması
317
4. Gönderenin Menfaatlerini Gözetme ve Talimatlarına Uyma Yükümlülüğü
317
5. Diğer Yükümlülükler
318
C. Komisyoncunun Taşımaya Katılması
318
1. Komisyoncunun Eşyayı Teslim Eden Kişi Olması
318
D. Gönderenin Hakları ve Borçları
319
1. Gönderenin Alacak Hakkı
319
2. Gönderenin Yükümlülükleri
320
b. Ambalajlama ve İşaretleme Yükümlülüğü
320
c. Komisyoncuyu Bilgilendirme Yükümlülüğü
320
d. Gerekli Belgeleri Sağlama Yükümlülüğü
321
IV. TAŞIMA İŞLERİ KOMİSYONCUSUNUN SORUMLULUĞU
321
B. Yardımcıların Kusurundan Doğan Sorumluluk
322