İŞ HUKUKU: KAVRAM – TARİHÇESİ – ÖZELLİKLERİ
§2. İŞ HUKUKUNUN TARİHÇESİ
28
II. Türk Hukukunda Durum
30
A. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi
31
§3. İŞ HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ, KAYNAKLARI VE ÖRGÜTLERİ
35
I. İş Hukukunun Özellikleri
36
A. İşçinin Korunması Ön Plândadır
36
B. Kuralları Genellikle Nispî Emredicidir
36
C. İşçi Lehine Yorum Geçerlidir
37
D. İşçinin Kişiliği Önem Taşır
38
E. Yönetime Katılmak Mümkündür
39
F. Kurallarında Dağınıklık Egemendir
39
G. Özel Hukuka Giren Bir Hukuk Dalıdır
40
II. İş Hukukunun Kaynakları
40
III. Çalışma Yaşamının Örgütleri
45
A. Türk Çalışma Örgütü
45
B. Uluslararası Alanda
47
§4. İŞ HUKUKUNUN UYGULANMA ALANI
48
I. Konu Bakımından Uygulanma Alanı
48
II. Yer Bakımından Uygulanma Alanı
51
1. Asıl Üretimin (İşin) Yapıldığı Yer (Asıl İşyeri)
51
2. İşyerinden Sayılan Yerler
52
a. Nitelik ve Yönetim Bakımından Bağlı Yerler
52
B. İşyerinde Gelişmeler/İşyerinin Devri/Bildirimi
54
D. Grup Oluşturan İşyerleri
59
III. Kişi Bakımından Uygulama Alanı
59
1. İşin, İşyerinin ve İşletmenin Yönetiminde Görev Alınmalıdır
67
2. İşveren Adına Hareket Edilmelidir
68
3. İşveren Vekilinin İşlemlerinin Sonucu
68
2. İşK’da Altişverenlik
70
3. Gerçekleşme Koşulları
70
a. Kendisi de Personel Çalıştıran Bir İşveren Bulunmalıdır
70
b. Bir Başkası Bundan Belli Nedenlerle İş Almalıdır
71
c. Bu İş Asıl İşverenin İşyerinde Yapılan İşle İlgili Olmalıdır
73
d. İşi Alan İşçilerini Bu İşe Özgülenmiş Biçimde Çalıştırmalıdır
74
e. Alt İşveren Olacak Kimse Daha Önce O İşyerinde Çalıştırılmamış Bulunmalıdır
75
4. Altişverenlikte İlişkiler ve Sonucu
76
5. Dikkat Edilecek Hususlar
77
E. Çırak/Mesleki Eğitim Gören Öğrenci ve Stajyer
84
2. İşletmelerde Mesleki Eğitim Gören Öğrenciler
86
F. Sendikalar ve Konfederasyonlar
92
§1. BİREYSEL İŞ HUKUKU KAVRAMI VE KAPSAMI
93
II. Bireysel İş Hukukunun Kapsamı
93
A. İş Kanununa Tabi Olan/Olmayan İşler
94
1. Deniz ve Hava Taşıma İşleri
94
a. Deniz Taşıma İşleri
94
2. 50 veya Daha Az İşçi Çalıştırılan Tarım ve Orman İşlerinin Yapıldığı İşyerleri
96
3. Bir Ailenin Üyeleri veya Hısımları Arasında Dışarıdan Başka Biri Katılmayarak Evlerde ve El Sanatlarının Yapıldığı İşler
98
5. En Fazla Üç Kişinin Çalıştığı Esnaf İşyerleri
100
6. Aile Ekonomisi Sınırları İçinde Kalan Tarımla İlgili Her Çeşit Yapı İşleri
102
7. Profesyonel Sporcular
102
8. Rehabilite Edilenler (ve Yaptıkları İşler)
103
B. Deniz İş Kanunu’na Tabi İşler
104
C. Basın İş Kanunu’na Tabi İşler (ve İşçiler)
105
D. Türk Borçlar Kanunu’na Tabi İşler
108
I. İş Sözleşmesi Kavramı
108
II. İş Sözleşmesinin Öğeleri
109
A. İş (Çalışma) Unsuru
110
C. Ücret (Karşılık) Unsuru
114
III. İş Sözleşmesinin Tarafları
115
IV. İş Sözleşmesinin Yapılması
115
A. Sözleşme Görüşmeleri
116
B. Tarafların Ehliyeti
124
C. Sözleşmenin İçeriği
126
F. Yabancıların Çalışması
135
G. İş Sözleşmesi Yapma Özgürlüğü/Zorunluluğu
137
1. İşten Topluca Çıkarılanların İşe Yeniden Alınması
137
2. Askerlik veya Diğer Bir Kanuni Ödev Yüzünden İş İlişkisi Sona Erenlerin İşe Yeniden Alınması
138
3. Engelli ve Eski Hükümlü Çalıştırma Zorunluluğu
139
a. Çalıştırma Yükümü Bakımından
139
b. Engelli Çalıştıran İşverenlere Sağlanan Teşvikler
141
c. İşyerinden Engelli/Malul Olarak Ayrılan Eski İşçinin Yeniden İşe Alınması
142
4. Sendika Yöneticilerinin İşe Yeniden Alınması
142
5. Sözleşme Yapma Zorunluluğunun Sonucu
143
V. İş İlişkisinin Türleri
143
A. Tipik/Atipik İş İlişkileri
143
1. Belirli Süreli İş İlişkisi
144
2. Kısmî Süreli Çalışma ve Türleri
145
3. Geçici (Ödünç) İş İlişkisi
153
4. Grupla (Takım ile) Kurulan İş İlişkisi
177
5. Evde Çalışma ve Uzaktan Çalışma İlişkisi
178
6. Pazarlamacılık Sözleşmesi
181
B. Deneme Sürel İş İlişkileri
182
VI. İş Sözleşmesinin Geçersizliği ve Geçersizliğin Sonuçları
185
A. Kesin Geçersizlik Nedenleri
186
1. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık
186
4. Muvazaa (Danışıklık) Bulunması
189
B. İş Sözleşmesinin İptali ve İptal Nedenleri
190
C. Geçersizliğin Etkisi
192
VII. İş Sözleşmesinin Devri ve İş Sözleşmesinde Taraf Değişikliği
194
§3. İŞ SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN HAKLAR/ BORÇLAR
197
A. İşgörme (Çalışma) Borcu
198
C. İtaat (Uyma) Borcu
202
E. Teslim ve Hesap Verme Borcu
209
II. İŞVERENİN BORÇLARI
211
8. Ücret Garanti Fonu
220
c. Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
224
B. İşçiyi Gözetme Borcu
227
C. Eşit Davranma Borcu (Haksız Ayırım Yasağı)
231
§4. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ
242
I. Kendiliğinden Sona Erme
242
B. Sözleşme Süresinin Bitimi
244
C. İşçi ve İşveren Sıfatının Aynı Kişide Birleşmesi
245
II. Tarafların Anlaşması İle Sona Erme
247
III. Geçersizlik Açıklaması İle Sona Erme
249
A. Genel Olarak Fesih Kavramı
250
1. DİK Kapsamında Fesih Yasağı
253
2. BİK’da Fesih Yasağı
254
3. Tüm Yasalar Kapsamında Fesih Yasağı
254
4. Fesih Hakkının Sözleşmelerle Sınırlandırılması
254
C. Önelli Fesih/Süreli fesih
256
1. Önele Uyularak Fesih Bildiriminin Sonuçları
259
2. Önellere Gereğince Uymamanın Sonucu
262
D. Peşin Parayla Fesih
266
F. Haklı Nedenle Fesih (Olağanüstü/Derhal Fesih)
272
1. İşçi Açısından Haklı Fesih Nedenleri
274
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller
277
ba. İşverenin İşçiyi Yanıltması
278
bb. İşçinin veya Ailesinin Şeref ve Namusuna Dokunucu Davranışlarda veya Cinsel Tacizde Bulunmak
278
bc. İşverenin İşçiye veya Ailesine Sataşması, Suç İşlemesi, Suça Özendirmesi
278
bd. İşyerinde 3. Kişilerin Cinsel Tacizine Uğramak
281
be. İşçi Ücretinin Gereğince Ödenmemesi
282
bf. İşçiye Az Miktarda İş Verilmesi/İş Koşullarının Uygulanmaması
285
c. Zorlayıcı Nedenler
289
2. İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri
290
b. Ahlâk ve İyiniyet Kurallarına Aykırı Haller ve Benzerleri
295
ba. İşçinin İşvereni Yanıltması
295
bb. İşveren veya Ailesinin Şerefine Dokunucu Davranışlar
295
bc. İşverenin Başka Bir İşçisine Cinsel Tacizde Bulunmak
296
bd. İşverene Sataşmak veya Alkol ve Uyuşturucu Almak
297
be. Sadakat Borcuna Aykırılık
301
bf. İşyerinde Suç İşlemek
304
bg. Haksız ve İzinsiz Devamsızlık
304
bh. Uyarıya Rağmen Görevini Yapmamakta Israr Etmek
306
bi. İşin Güvenliğini Tehlikeye Düşürmek veya İşverene Zarar Vermek
306
c. Zorlayıcı Nedenler
310
d. Tutuklanma–Gözaltı Nedeniyle Devamsızlık
312
I. Geçerli / Geçersiz Fesih
322
§5. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİNİN SONUÇLARI
322
I. İşverenin Belge Verme Yükümü Doğabilir
322
II. İş Güvencesi İşlerlik Kazanabilir
324
III. İşe Başlatma /İşe Yeniden Alma Zorunluluğu Doğabilir
346
IV. Sözleşme Sonrasına Yönelik Rekabet Yasağı İşlerlik Kazanabilir
346
V. İbra Gündeme Gelebilir
351
VI. İşsizlik Sigortası Edimlerinden Yararlanılabilir
354
VII. Ücret–Parasal Menfaatler ile Ceza Koşulu ve Tazminat Ödeme Yükümü Doğabilir
355
A. Ücret ve Parasal menfaatlerin Ödenmesi Gerekebilir
355
B. Ceza Koşulu Ödenmesi Gerekebilir
356
C. Tazminat Ödenmesi Gerekebilir
359
§6. ÖZELLİKLİ BİR SONUÇ: KIDEM TAZMİNATI ÖDENMESİ GEREKEBİLİR
362
I. Kıdem Tazminatı Kavramı – Tarihçesi – Hukuki Niteliği
362
II. Kıdem Tazminatına Hak Kazanma Koşulları
365
A. Kıdem Tazminatına İmkan Veren Bir İş Sözleşmesiyle Çalışma Bulunmalı
365
B. İş Sözleşmesi Kıdem Tazminatına İmkan Verir Biçimde Son Bulmalı
365
1. Sözleşmenin Kendiliğinden Sona Ermesi: İşçinin Ölümü
366
2. Fesihle Son Bulma Halleri
367
a. Sözleşmenin İşçi Tarafından Feshi
367
aa. İş K. 24 Uyarınca Haklı Fesihler
368
ab. Diğer Derhal (Haklı) Fesihler
368
aba. Muvazzaf Askerlik Nedeniyle Fesih
368
abb. Yaşlılık Emeklilik/Malûllük Aylığı veya Toptan Ödeme Almak Amacıyla Fesih
372
abc. Emekli Olamadan Emeklilik Bağlantılı Fesih
375
abd. Evlenme Nedeniyle Fesih
378
b. Sözleşmenin İşverence Feshi
381
C. En Az Kıdem Koşulu Gerçekleşmelidir
383
III. Kıdem Tazminatının Miktarı ve Hesaplanması
388
IV. Kıdem Tazminatının Ödenmesi
393
§7. ÇALIŞMA (İŞ) SÜRELERİ
396
A. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünebilen ve Denkleştirmenin Uygulanmadığı İşlerde
404
B. Denkleştirme Esasının Uygulandığı Hallerde
405
C. Günlük ve Haftalık İş Sürelerine Bölünemeyen İşlerde Çalışma Süreleri
407
III. Normali Aşan Çalışma ve Türleri
408
1. Fazla Çalışma Kavramı
409
2. Fazla Çalışmanın Türleri
412
a. Olağan Fazla Çalışma
413
b. Zorunlu Fazla Çalışma
418
c. Olağanüstü Fazla Çalışma
419
3. Fazla Çalışmanın Yasaklandığı Haller
420
B. Fazla Sürelerle Çalışma
422
C. Normali Aşan Çalışmaların Karşılığı
424
IV. İş Sürelerinde Esneklik Uygulamaları.
433
A. Kısmi Süreli Çalışma
434
B. Kayan (Kaygan) İş Süresi Uygulaması
434
C. Vardiyalı Çalışma Sistemi
434
a. Telafi çalışmasını gerektiren bir olgu bulunmalıdır:
437
b. En Çok Belli Süre İçinde Telafi Çalışması Yaptırılmalıdır:
438
c. Telafi Çalışması Tatil Günlerine Denk Gelmemelidir:
439
d. Telafi Çalışmasında Yasal Azami Süre Aşılmamalıdır:
440
E. Denkleştirme Uygulaması
440
F. Günlük Çalışma Sürelerinin Başlangıç ve Bitişinde Esneklik
441
A. Kısa Çalışmanın Koşulları
443
1. Kısa Çalışmayı Gerektiren Bir Olgu Bulunmalıdır
443
2. İşveren Bu Yüzden İşyerini Tatil Etmeli veya Çalışma Süresini Azaltmalıdır
443
3. Durum İlgili Yerlere Bildirilmeli ve ÇSGB’ce Uygun Bulunmalıdır
444
B. Kısa Çalışma Ödeneği
445
1. Kısa Çalışma Belli Bir Süre Devam Etmelidir
445
2. İşçi İşsizlik Ödeneğine Hak Kazanma Koşullarını Sağlamalıdır
445
3. İşkur’a Başvurulmalıdır
446
§8. DİNLENME SÜRELERİ VE TATİLLER / İZİNLER
447
IV. Ulusal Bayram ve Genel Tatiller
455
V. Yıllık Ücretli İzin
458
1. Yıllık İznin Engellenmediği Bir İş İlişkisi Bulunmalıdır
460
2. Bekleme Süresi Gerçekleşmelidir
461
VI. Ücretli Mazeret İzinleri
479
VII. Hamilelik/Doğum/Analık Hali/Ebeveyn İzni
482
VIII. Ücretsiz İzin Uygulaması
486