Parlamenter Rejim Uygulamaları ve Parti Sistemleri

Türkiye gerek dil, din, mezhep ve etnik kökene dayalı farklılıkların, gerekse derin ideolojik ayrılıkların biçimlendirdiği çok parti sistemine sahip bir ülke olarak, toplumsal barışı ancak parlamenter hükümet sisteminin izin verdiği çoğulcu iktidar yapısı ile sağlayabilir. Çünkü çoğulcu demokrasi anlayışına daha yatkın olan parlamenter rejim, azınlıkta kalan partilere bile hükümet olma ya da hükümete ortak olma şansı tanımakta, siyasal uzlaşma kültürünün gelişmesine ve toplumsal barışa olumlu katkı sağlamaktadır.

Artık parlamentolar hak ve özgürlüklerin yegâne güvencesi olma özelliklerini yitirmişlerdir. Yasama organının, mensup olunan siyasal partilerden bağımsız bir kimliği yoktur. Parlamentoda çoğunluğu elinde bulunduran parti, hem yasama gücünün, hem de yürütme gücünün tek hâkimi olarak ortaya çıkıyor. Hatta günümüzde parlamentoların hükümetleri siyasal açıdan denetleyebilecek fonksiyonları da kalmamıştır. Bu gelişmelerde özellikle siyasal parti olgusunun yarattığı parti disiplininin, lider sultasının ve iktidarın kişiselleşmesi olgularının payı büyüktür. Yasama – yürütme kaynaşması, hatta yasamanın yürütme içinde "erimesi", özellikle muhalefet partilerinin zayıf ve etkisiz olduğu ya da parlamentoda denetim ve denge işlevini sağlayacak minimum çoğunluklara sahip olmadığı durumlarda, hak ve özgürlükler aleyhine bir gelişmeye neden olabilmektedir. Özellikle bu son halde, denge ve denetim işlevini yerine getirebilecek, hak ve özgürlüklerin güvencesi olabilecek güç ve donanıma sahip bağımsız bir yargının varlığı çok büyük bir öneme sahiptir.

Genellikle Parlamenter çoğunluğa sahip iktidar partisi temsilcileri kendilerinin milli iradeyi temsil ettiğine ilişkin söylemlerde bulunurlar; bu söylemlerin arkasında parlamenter muhalefeti görmezden gelerek, tek başına demokratik meşruiyet taşıma iddiası yatar. Oysa demokratik parlamenter rejim, çoğunluğun yönetmesini mümkün kılan, azınlığın muhalefet etmesini güvence altına alan iktidar–muhalefet ilişkisine dayalı bir hükümet sistemidir.