İŞ YERİNDE PSİKOLOJİK TACİZ (MOBBİNG)
1.1. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Kavramının Tarihsel Gelişimi ve Terminoloji Sorunu
21
1.2. İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Kavramının Tanımı ve Önemi
23
1.2.1. İş Yerinde Psikolojik Tacizin Benzer Kavramlar ile İlişkisi
27
1.2.1.1. Ayrımcılık Yasağı
27
1.2.1.3. İşyeri Stresi
34
1.2.1.4. İşyerinde Şiddet
36
1.2.1.5. Baskıcı Yönetim Anlayışı
37
1.3. İşyerinde Psikolojik Taciz Davranışları
40
1.3.1. İşyerinde Psikolojik Taciz Tipolojisi
40
1.3.1.1. Leymann modeli
41
1.3.1.2. İtalyan – Ege modeli
44
1.4. İşyerinde Psikolojik Tacizin Unsurları
46
1.4.2. Eziyet Amaçlı, Düşmanca ve Ahlakdışı Davranış Unsuru
48
1.4.3. Süreklilik Unsuru
50
1.4.4. Güç Dengesizliği Unsuru
53
1.5. İşyerinde Psikolojik Tacizin Tarafları ve Türleri
56
1.5.1. Sürecin Tarafları
56
1.5.1.1. Fail (uygulayıcı, tacizci, zorba, saldırgan)
56
1.5.1.2. Mağdur (maruz kalan, kurban, hedef)
59
1.5.1.3. İzleyiciler (seyirciler, tanıklar)
61
1.5.2. İşyerinde Psikolojik Taciz Türleri
62
1.5.2.1. Üstten asta dikey psikolojik taciz (yukarıdan aşağıya mobbing)
63
1.5.2.2. Asttan üste dikey psikolojik taciz (aşağıdan yukarıya mobbing)
63
1.5.2.3. Yatay psikolojik taciz
64
1.6. İşyerinde Psikolojik Tacizin Ortaya Çıkış Nedenleri
65
1.6.1. Failden (Uygulayıcıdan) Kaynaklanan Nedenler
65
1.6.2. Örgütten (İşyerinden) Kaynaklanan Nedenler
65
1.7. İşyerinde Psikolojik Tacizin Etkileri
67
1.8. İşyerinde Psikolojik Taciz ile Mücadele
75
İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZLE İLGİLİ ULUSLARARASI BELGELER İLE ULUSAL VE ULUSLARARASI HUKUKTA YER ALAN
2.1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
79
2.2. Avrupa Birliği Belgeleri
81
2.2.1. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı
81
2.2.2. Gözden Geçirilmiş Avrupa Sosyal Şartı
82
2.2.3. Avrupa Birliği’nin 2006/54/EC Sayılı Yönergesi (Direktifi)
83
2.3. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Belgeleri
85
2.3.1. 1958 Tarihli ve 111 Sayılı İş ve Meslek Bakımından Ayrım Hakkındaki Uluslararası Çalışma Sözleşmesi (Ayrımcılık Sözleşmesi)
85
2.3.2. 1981 Tarihli ve 155 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına İlişkin Sözleşme
86
2.3.3. 1985 Tarihli ve 161 Sayılı İş Sağlığı ve Hizmetlerine İlişkin Sözleşme
87
2.3.4. 1998 Tarihli ‘İşyerinde Şiddet' Başlıklı Rapor
88
2.4. Uluslararası Hukukta İşyerinde Psikolojik Taciz ile İlgili Yasal Düzenlemeler
89
2.2.5. Amerika Birleşik Devletleri
96
2.5. Türk Hukukunda İşyerinde Psikolojik Taciz
97
2.5.1. 1982 Anayasası
100
2.5.2. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu
104
2.5.3. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu
106
2.5.4. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
111
2.5.5. 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu
114
2.5.6. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
115
2.5.7. 6701 Sayılı Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu
117
2.5.8. İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi Konulu 2011/2 Sayılı Başbakanlık Genelgesi
120
2.5.9. Psikolojik Tacizle Mücadele Kurulu ve ‘İşyerlerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Bilgilendirme Rehberi’
124
2.5.10. 4857 Sayılı İş Kanunu Çerçevesinde İşyerinde Psikolojik Taciz
125
2.5.10.1. İşverenin İşçiyi Koruma ve Gözetme Borcu Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz
126
2.5.10.2. İşverenin Eşit Davranma Borcu ve Ayrımcılık Yasağı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz
128
2.5.10.3. İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz
130
2.5.10.4. İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz
131
2.5.10.5. İşverenin Yönetim Hakkı Kapsamında İşyerinde Psikolojik Taciz
132
TÜRK HUKUKUNDA İŞYERİNDE PSİKOLOJİK TACİZE KARŞI AÇILABİLECEK DAVALAR VE DİĞER HUKUKİ KORUMA YOLLARI
3.1. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu Kapsamında Açılabilecek Davalar
138
3.2. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Kapsamında Açılabilecek Davalar
139
3.2.1. Kişilik Haklarına Saldırı Nedeniyle Açılabilecek Tazminat Davaları
142
3.2.1.1. Manevi tazminat davası
143
3.2.1.2. Maddi tazminat davası
147
3.2.1.3. Kazancın geri verilmesi davası
148
3.3. İşyerinde Psikolojik Taciz Mağduru İşçinin 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında Yasal Hakları
148
3.3.1. İşçinin iş görmekten kaçınma hakkı
148
3.3.2. İş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı
149
3.3.3. Ayrımcılık tazminatı talep hakkı
156
3.4. Kendisi ya da Başka Bir Çalışanı İşyerinde Psikolojik Taciz Mağduru Olan İşverenin, 4857 Sayılı İş Kanunu Kapsamında Hakları
157
3.4.1. İş sözleşmesini haklı nedenle derhal fesih hakkı
159
3.4.2. Maddi ve manevi tazminat hakkı
161
3.5. Usul Hukuku Bakımından İşyerinde Psikolojik Taciz
162
3.5.1. İşyerinde Psikolojik Taciz Yargılamalarında Görev, Yetki ve Zamanaşımı
162
3.5.2. İşyerinde Psikolojik Taciz Davranışlarının İspatı
165
3.6. Uygulamada, İşyerinde Psikolojik Taciz Davalarında ‘Ret’ Kararı Verilmesinin Başlıca Sebepleri
169
3.7. İş Davalarında, İşyerinde Psikolojik Taciz İddialarının Yeri
176