YAPAY ZEKÂ ÇAĞINA GİRERKEN!
21
1.1. TANIM ARAYIŞINDA BİR ARAŞTIRMA ALANI
30
1.2.1. Yapay Zekâ Sistemi (AI system)
39
1.2.1.1. Yapay Zekâ Sistemlerinin Mimarisi
40
1.2.1.2. Yapay Zekâ Sistemlerinin Genel Özellikleri
41
1.2.1.3. Yapay Zekâ Sistemlerinin Geliştirilmesinde
1.2.2. Yapay Zekâ Sistemi Yaşam Döngüsü (AI System
1.2.3. Yapay Zekâ Uygulaması (AI application)
47
1.2.4. Yapay Zekâ Bilgisi (AI Knowledge)
48
1.2.5. Yapay Zekâ Aktörleri (AI actors)
49
1.2.6. Yapay Sinir Ağları (Artificial Neural Networks)
49
1.2.7. Hukukta Yapay Zekâ (AI in law)
50
1.3. TERİMİN KÖKENİ VE İTİRAZLAR
51
1.4. YAPAY ZEKÂ BİLİMİ VE ALT DALLARI
55
1.4.1. Yapay Zekâ Bilimi
55
1.4.2. Yapay Zekâ Biliminin Alt Dalları
59
1.4.2.1. Makine Öğrenimi (Machine Learning)
60
1.4.2.2. Derin Öğrenme (Deep Learning)
63
1.4.2.3. Doğal Dil İşleme (Natural Language
1.4.2.4. Uzman Sistemler (Expert Systems)
66
1.4.2.5. Robot ve Robotik (Robot and Robotics)
68
1.4.2.6. Bilgisayarlı Görü (Computer Vision)
70
1.4.2.7. Ajan Tabanlı Sistemler (Agent–based
1.4.2.8. Üretken Çekişmeli Ağlar (Generative
Adversarial Networks/ GAN)
72
Okuma Parçası 1: ChatGBT’nin Geliştirilmesi Aşamasında
2.2.1. Algoritma (Algorithm)
88
2.2.2. Veri ve Büyük Veri (Data and Big Data)
90
2.2.3. Nesnelerin İnterneti (Internet of things (IoT)
92
2.2.4. Teknolojik Yakınsama (Technological Convergence)
93
2.3. YAPAY ZEKÂ TÜRLERİ
94
2.3.1. Gelişmişlik Düzeyine Göre
94
2.3.1.1. Zayıf Yapay Zekâ (Artificial Narrow/Week
2.3.1.2. Genel Yapay Zekâ (Artificial General
2.3.1.3. Süper Yapay Zekâ (Artificial Super
2.3.2. Yaratıcılık Niteliğine Göre
98
2.3.2.1. Üretken Yapay Zekâ (Generative Artificial
2.3.2.2. Ayırt Edici Yapay Zekâ (Discriminative AI)
102
2.3.3. Etik Açıdan Yapay Zekâ
102
2.3.3.1 Güvenilir Yapay Zekâ (Secure Artificial
2.3.3.2. Sorumlu Yapay Zekâ (Responsible Artificial
2.3.2.3. Şeffaf ve Açıklanabilir Yapay Zekâ
(Transparent and Explainable Artificial
2.3.4. Risk Temelli Sınıflandırma
106
2.4. GÜNLÜK HAYATTA YAPAY ZEKÂ
108
2.4.1. Online Alışveriş ve Reklam
109
2.4.2. Online Araştırma
109
2.4.3. Kişisel Dijital Asistanlar
110
2.4.4. Otomatik Çeviri
111
2.4.5. Evler, Şehirler ve Bağlantılı Altyapılar
112
2.4.7. Siber Güvenlik
113
2.4.8. Dezenformasyona Karşı Mücadele
113
2.4.9. Yapay Zekânın Diğer Kullanım Örnekleri
114
2.5. YAPAY ZEKÂ PAZARI
117
2.5.1. ABD–Çin Rekabeti
117
2.5.2. Ekonomik Büyüklüğü ve Geleceği
119
2.5.3. Pazarın Popüler Yapay Zekâları
121
2.6. YAPAY ZEKÂNIN GELECEĞİ
126
2.6.3. Gelecek Öngörüleri
130
2.6.5. Yapaya Zekâ Neden Hata Yapar?
134
2.6.6. Yapay Zekâ: İklim Değişikliğiyle Mücadelede
Fırsatlar ve Çevresel Maliyetler
136
2.6.7. Yapay Zekâ: Güvenlik Alanındaki Fırsatlar ve
Okuma Parçası 2: Google, “Robot Anayasası” Hazırladı
144
YAPAY ZEKÂ ETİĞİ: ETİK AYNASINDAN İNSAN – MAKİNE ETKİLEŞİMİ
3.2. YAPAY ZEKÂ ETİĞİ VE TÜRLERİ
157
Tablo 1: YZ Etikleri Sentetik Tablosu
160
3.3. SİVİL VE ÖZEL GİRİŞİMLERİN BİLDİRİLERİ
163
3.3.1. Asilomar Yapay Zekâ İlkeleri (2017)
163
3.3.1.1. Hazırlık Süreci
163
3.3.2. Yapay Zekânın Sorumlu Bir şekilde Geliştirilmesi
İçin Montreal Bildirgesi(2018)
166
3.3.2.1. Hazırlık Süreci
166
3.3.2.4. İlkelerin Yorumlanması
168
3.3.2.5. Bildirgenin Muhatapları
170
3.3.3. Makine Öğrenimi Sistemlerinde Eşitlik ve Ayrımcılık
Yapmama Hakkının Korunması Toronto Bildirgesi
170
3.3.3.1. Hazırlık Süreci
170
3.3.3.3. Bildirgenin Konu Başlıkları
172
3.4. ULUSLARARASI KURULUŞLAR VE YAPAY ZEKÂ ETİĞİ
172
3.4.1. CEPEJ: Yargı Sistemleri ve Çevrelerinde Yapay
Zekânın Kullanımı İçin Bir Avrupa Etik Şartı (2018)
173
3.4.2. AB Komisyonu: Güvenilir Bir Yapay Zekâ İçin Etik
İlkeler Rehberi (2019)
175
3.4.3. UNESCO: Yapay Zekâ Etiği Hakkında Tavsiye Kararı
3.5. MEVLANA’NIN YEDİ ÖĞÜDÜ VE YAPAY ZEKÂ ETİĞİNE
Tablo 2: Mevlana’nın Yedi Öğüdü ve Yapay
Durduralım: Bir Açık Mektup
188
HUKUK VE YAPAY ZEKÂ ETKİLEŞİMİ: KADİM ADALETİN HİZMETİNDE BİR ALGORİTMİK ADALET
4.2. YAPAY ZEKÂNIN HUKUK TARAFINDAN DÜZENLENMESİ
195
4.2.1. Mevcut Hukuk Kurallarının YZ’ya Uygulanabilirliği
195
4.2.2. Yeni Hukuki Düzenleme İhtiyacı
203
4.3. YAPAY ZEKÂNIN HUKUK DALLARIYLA ETKİLEŞİMİ
206
4.3.2. Hukuki ve Yasal Uyum Gerektiren Öncelikli Alanlar
208
4.3.2.1. Sorumluluk ve Yapay Zekâya E–Kişilik
4.3.2.2. İnovasyon ve Fikri Mülkiyet
223
4.3.2.2.1. Genel Olarak
223
4.3.2.2.2 Yapay Zekâ Yazılımlarının Fikri
4.3.2.2.3. Yapay Zêka Tarafından Üretilen
Eserlerin Fikri Mülkiyeti
226
4.3.2.2.4. Yapay Zekâ Modellerinin
Eğitiminde Kullanılan Eserlerin
4.3.2.4. Rekabet Hukuku
244
4.3.2.5. Tüketici Hukuku
253
4.3.5.7. Milletlerarası Özel Hukuk
259
4.3.5.8. Finansal Suçlar
262
4.4. MEVZUAT HAZIRLIK SÜRECİNDE DİKKAT EDİLECEK
4.5. YARGI SİSTEMİNDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMI
271
4.6. HUKUK MESLEKLERİNDE YAPAY ZEKÂ KULLANIMI
286
4.6.2. Hukukta Yapay Zekâ Araçları ve Kullanım Alanları
289
4.6.3. Yapay Zekâ Araçları ve Avukatlık Mesleği
292
4.6.4. Yapay Zeka Çağının Hukukçusu: Artırılmış Hukukçu
301
4.6.5. Yapay Zekâ Araçları Hukukçuların Yerini Alabilir mi?
304
4.6.6. Adaletle İlgili Diğer Alanlarda Yapay Zekâ Kullanımı
306
4.6.6.2. Bilirkişilik
307
4.6.6.3. Mevzuat Hazırlama
307
4.6.6.4. Kolluk Faaliyetleri
309
4.6.6.5. Ülkemizde: Yapay Zekâ ve UYAP
313
4.6.7. Teorik Sorunlar
314
4.6.7.1. Demokratik Meşruiyet, Etik ve Hukuki Alt
4.6.7.2. Yapay Zekânın İfade Özgürlüğü Hakkı
317
4.7. HUKUK EĞİTİMİNDE YAPAY ZEKÂ
318
4.8. HUKUKTA YAPAY ZEKÂ ETKİSİNE NASIL HAZIRLANMALI?
324
Okuma Parçası 4: Yapay Zekâ Hukukun Uygulanmasında Nasıl
ULUSLARARASI ÖRGÜTLER VE YAPAY ZEKÂ: ULUSÜSTÜ ETKİLİ BİR YAPAY ZEKÂ MİMARİSİ İHTİYACI
5.2. ULUSLARARASI AKTÖRLER VE YAPAY ZEKÂ
333
5.2.1. Birleşmiş Milletler (BM)
333
5.2.2. Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD)
336
5.2.2.1. Yapay Zekâ Politika Gözlemevi
337
5.2.2.2. OECD Yapay Zekâ İlkeleri
337
5.2.2.3. Yapay Zekâ Hakkında Konsey Tavsiyesi
338
5.2.2.4. Yapay Zekâ, Veri ve Gizlilik Uzman Gurubu
340
5.2.3. Avrupa Birliği (AB)
340
5.2.3.1. Genel Olarak
340
5.2.3.2. Yapay Zekâ Yasası (the Artificial Intelligence Act (AI Act)
341
5.2.3.2.1. Genel Olarak
341
5.2.3.2.2. Yasanın Madde Başlıkları
345
5.2.3.3. AB Yapay Zekâ Sorumluluk ve Ürün
Sorumluluk Yönergeleri
351
5.2.4. Avrupa Konseyi (AK)
353
5.2.4.1. Genel Olarak
353
5.2.4.2. Bakanlar Komitesi
354
5.2.4.3. Parlamenterler Meclisi
354
5.2.4.4. İnsan Hakları Komiseri
355
5.2.4.5. Yapay Zekâ Komitesi ve Bağlayıcı Sözleşme
5.2.4.6. Avrupa Yargının Etkinliği Komisyonu (CEPEJ)
356
5.2.4.7. Bağlayıcı Olmayan Standartlar
357
5.2.5. Küresel Yapay Zekâ Ortaklığı
358
Okuma Parçası 5: AK Parlamenterler Meclisi’nin 2102 (2017)
Tavsiye Kararı: Teknolojik Yakınsama,
Yapay Zekâ ve İnsan Hakları
359
KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA YAPAY ZEKÂ: İNOVASYON VE KAPSAMLI DÜZENLEME İKİLEMİ GENEL OLARAK
6.1.1. Federal Düzeyde Düzenlemeler
367
6.1.1.1 Yapay Zekâ Hakları Bildirgesi (The
Blueprint for an AI Bill of Rights)
368
6.1.1.2. Yapay Zekânın Güvenli, Güvenilir ve İyi
Niyetli Geliştirilmesi ve Kullanımı Üzerine
Başkanlık Kararnamesi (30 Ekim 2023).
369
6.1.2. Eyaletler Düzeyinde Düzenlemeler
373
6.2. BİRLEŞİK KRALLIK
374
6.7.1.1. Yapay Zekâ Stratejisi Yönlendirme Kurulu
392
6.7.1.2. Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi (CBDDO)
393
6.7.1.3. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK)
394
6.7.1.4. Sivil Toplum ve Şirketler
395
6.7.2. Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi (UYZS)
396
6.7.3. Mevzuat Altyapısı
398
6.7.4. Kamu Sektöründe Atılması Gereken Adımlar
400
YAPAY ZEKÂ VE İNSAN HAKLARI: DİJİTAL LEVİATHANI EHLİLEŞTİRMEK!
7.2. MEVCUT İNSAN HAKLARI HUKUKU ÇERÇEVESİNİ
7.2.1. Hak Eksenli Yaklaşım
415
7.2.2. İnsan Hakları Etki Analizi (Human rights impact assessment) .
416
7.3. YAPAY ZEKÂ KAYNAKLI İNSAN HAKLARI İHLALLERİ
422
7.3.4. Adil Yargılanma Hakkı
433
7.4. YAPAY ZEKÂ BAĞLAMINDA YENİ İNSAN HAKLARI
434
7.4.2. Yapay Zekâ Kararlarına Karşı İnsan Kararı Hakkı
435
7.4.3. Şeffaflık ve Gerekçe Hakkı
438
7.4.4. Asgariye Veri Toplanması ve Toplanma Amaçlarına
Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı
439
7.5. ULUSLARARASI KURUMLARIN YAKLAŞIMI
441
7.5.1. BM İnsan Hakları Komiseri
442
7.5.2. BM İnsan Hakları Konseyi
444
7.5.4. Avrupa Konseyi
446
7.5.4.1. AK Parlamenterler Meclisi: Yapay zekânın
demokrasi, insan hakları ve hukuk devleti
için sunduğu fırsatlar ve riskler
447
7.5.4.2. Bakanlar Komitesi: Algoritmik Sistemlerin
7.5.4.3. Avrupa Konseyi İnsan Hakları Komiseri
452
EK: İngilizce–Türkçe Yapay Zekâ ve Hukuk Terimleri
469