Ceza muhakemesinde risk analizi yapan profilleme teknolojileri; yaş, cinsiyet, milli, sınıfsal, kültürel özelliklere dayanarak kişilerin "tehlikeli" olarak gruplandırılmasında kullanılmaktadır. Bu teknolojiler Avrupa ve Amerika'da şüphe tespiti, sanığın yeniden suç işleme riskini ve uygulanacak tedbirleri belirleme gibi farklı amaçlarla sevk edilmektedir. Bu durum risk kavramını yargılamanın odağına koymakta, fiilden yola çıkan ceza muhakemesini dönüşüme uğratmaktadır.

Çalışma kapsamında, profilleme teknolojilerinin ceza muhakemesinin ilkeleri ile uyumlu bir araç olup olmadığı ve muhakeme sürecinde bu teknolojileri sınırlandırmak adına kişisel verileri koruma normlarından nasıl yararlanılabileceği tartışmaya açılmıştır. Bu bağlamda öncelikle yapay zekâ öğrenme modelleri ve profilleme teknolojilerinin işleyiş şekli tanıtılmıştır. Ardından bu alanda Avrupa'da öncü düzenlemeler olan Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü ve 2016/680 sayılı Kolluk Direktifi, Türkiye'de Kişisel Verileri Koruma Kanunu ile karşılaştırmalı şekilde ele alınarak hukuki boşluklara işaret edilmiştir. Kitabın diğer bölümünde, bu teknolojilerin ceza muhakemesi sistematiği ile uyumu incelenmektedir. İlgili teknolojiler koruma tedbirleri kapsamında irdelenmiş, yine bu teknolojilerin adeta kalıcı yaptırıma dönüşen boyutları güvenlik tedbirleri çerçevesinde ele alınmıştır. Ardından, risk analiz sonuçlarının delil niteliği ve hukuka uygunlukları yabancı içtihatlar da dikkate alınarak masaya yatırılmıştır. Çalışmanın sonucunda insan haklarına saygılı şekilde maddi gerçeği arayan bir ceza muhakemesini tesis etmek adına, profilleme teknolojilerinin kullanımına ilişkin yeni bir norm önerilmektedir.

Kitabın Konu Başlıkları

Yapay Zekâ Teknolojileri ve Makine Öğrenmesi Modelleri

Ceza Muhakemesinde Profilleme Teknolojilerinin Kullanımı ve Risk Analizi

Avrupa Birliği ve Türkiye'de Kişisel Verilerin Korunması Kapsamında Profilleme Teknolojileri

Ceza Muhakemesi Kapsamında Profilleme Teknolojilerinin Hukuki Niteliği

Kitapla İlgili Kategoriler

Hukuk Kitapları>Ceza Hukuku>Ceza Muhakemesi Hukuku

Yorumlar

Kitabın İçindekileri

Önsöz

Kısaltmalar

GİRİŞ

BİRİNCİ BÖLÜM:

YAPAY ZEKÂ, PROFİLLEME TEKNOLOJİLERİ VE

KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI

I. YAPAY ZEKÂ TEKNOLOJİLERİNDE ÖNEMLİ KAVRAMLAR

A. Zekâ ve Yapay Zekâ Kavramı

B. Günümüzde Yapay Zekâ Teknolojileri

C. Algoritma Kavramı

D. Yapay Zekâ Kapsamında Öğrenme Kavramı

1. Eski Model Öğrenme Teknikleri

2. Makine Öğrenmesi

a. Kara Kutu Problemi

b. Denetimli–Denetimsiz ve Pekiştirmeli Öğrenme

aa. Denetimli Öğrenme

bb. Denetimsiz Öğrenme

cc. Pekiştirmeli Öğrenme

E. Değerlendirme

II. YAPAY ZEKÂ TEKNOLOJİLERİNİN CEZA MUHAKEMESİ ALANINDA KULLANILMASI

A. Suç İşlenmeden Önce Profilleme Teknolojilerinin Kullanılması ve Tahmine Dayalı Kolluk Faaliyetleri (“Predictive Policing”)

B. Soruşturma ve Kovuşturma Aşamalarında Yapay Zekâ Teknolojilerinin Kullanımı

1. Soruşturma Aşamasında Yapay Zekâ Teknolojilerinin Kullanımı

2. Ara Karar ve Hükümlerde Yapay Zekâ Teknolojilerinin Kullanımı

III. KİŞİSEL VERİLERİN KORUNMASI MEVZUATI KAPSAMINDA PROFİLLEME TEKNOLOJİLERİ

A. Avrupa Birliği Kişisel Verilerin Korunması Mevzuatında Profilleme Teknolojilerine İlişkin Düzenlemeler

1. Giriş

2. Kişisel Veri Kavramı ve Kişisel Verileri Koruma Mevzuatı Kapsamında Değerlendirilen Veriler

a. Belirli veya Belirlenebilir Gerçek Kişiye İlişkin Olma Unsuru

b. Enformasyon İçerme Unsuru

c. Gerçek Bir Kişiye İlişkin Olma Unsuru

d. Özel Nitelikli Kişisel Veriler

e. Türetilmiş Veriler

3. Kişisel Veri İşleme Boyutuyla Profilleme Teknolojileri ve Bu Teknolojilerin Barındırdıkları Riskler

a. Grup Profillemesi– Bireysel Profilleme Ayrımı

b. Profilleme Sürecinin Aşamaları

c. Profilleme Teknolojilerinin Barındırdıkları Riskler

4. GDPR ve 2016/680 sayılı Direktif Kapsamında Profilleme Teknolojilerine İlişkin Düzenlemeler

a. Profilleme Teknolojilerine İlişkin GDPR ve 2016/680 Sayılı Direktif’in Uygulama Alanlarının Tespiti

b. Profilleme Teknolojilerine İlişkin GDPR Bünyesinde Yer Alan Düzenlemeler

aa. Profillemenin İlk Aşamasına İlişkin Düzenlemeler: GDPR Kapsamında Veri Toplama Sürecinin Hukukiliği ve Veri İşlenmesine İlişkin Temel İlkeler

aaa. Veri İşlemenin Hukuki, Adil ve Şeffaf olması ilkesi

bbb. Belirli, Açık, Meşru Amaçla Veri İşleme İlkesi

ccc. Amaca uygunluk ilkesi

ddd. Asgari Veri İşleme İlkesi

eee. Doğru Veri işleme ilkesi

bb. Profillemenin Analiz ve Karar Alma Aşamasına İlişkin GDPR Kapsamındaki Düzenlemeler

aaa. GDPR madde 22: Yalnızca Otomatik İşleme Faaliyetine Dayalı Karara Tabi Olmama

aaaa. GDPR m. 22’nin Hukuki Niteliği

bbbb. Kişi Hakkında Bir Karar Alınması

100

cccc. Kişi Hakkında Alınan Kararın Yalnızca Otomatik İşleme Faaliyetine Dayalı Olması

101

dddd. Kişi Hakkında Alınan Kararın Hukuki veya Benzer Nitelikte Ciddi Etki Doğurması

102

eeee. Otomatik İşlemeye Dayalı Karar Almayı Mümkün Kılan İstisnai Hükümler

103

ffff. GDPR m. 22 Kapsamında Özel Nitelikli Verilere Dayanılarak Otomatik Karar Alma Yasağı

106

gggg. GDPR m. 22 Kapsamında Öngörülen Koruyucu Önlemler

107

bb. GDPR Kapsamında Şeffaflık Hakları ve Kara Kutu (“Black Box”) Problemi

108

aaa. İlgili Kişiyi Bilgilendirme Yükümlülüğü

109

bbb. İlgili Kişinin Verilere Erişim Hakkı

111

ccc. Profilleme Teknolojilerine İlişkin Özel Bilgilendirme Düzenlemeleri

111

aaaa. Profillemeye Dayalı Karar Alındığını, Bu Kararın Önemi ve Sonuçlarını Açıklama Zorunluluğu

112

bbbb. Profilleme Teknolojilerinin İşleme Mantığını Açıklama Zorunluluğu

113

cccc. Şeffaflık İlkesinin Tesisi İçin Kara Kutu Problemine Karşı Çözüm Önerileri

116

c. Profilleme Teknolojilerine İlişkin 2016/680 Sayılı Direktif Bünyesinde Yer Alan Düzenlemeler

118

aa. Profillemenin İlk Aşamasına İlişkin Düzenlemeler: 2016/680 Sayılı Direktif Kapsamında Veri Toplama Sürecinin Hukukiliği ve Veri İşlenmesine İlişkin Temel İlkeler

120

aaa. Veri İşlemenin Hukuki ve Adil Olması İlkesi

121

bbb. Belirli, Açık, Meşru Amaçla Sınırlı Veri İşleme İlkesi

122

ccc. Asgari Veri İşleme İlkesi

123

ddd. Doğru Veri İşleme İlkesi

123

eee. Sınırlı Süre Veri İşleme İlkesi

124

bb. Profillemenin Analiz ve Karar Alma Aşamasına İlişkin 2016/680 Sayılı Direktif Kapsamındaki Düzenlemeler

125

aaa. Direktif m. 11 Kapsamında Yalnızca Otomatik İşleme Faaliyetine Dayalı Karara Tabi Olmama

125

aaaa. Direktif m. 11 Kapsamında Otomatik İşleme Dayalı Karar Almanın Meşruiyet Zemini

126

bbbb. Direktif m. 11 Kapsamında İlgili Kişiye Tanınan Haklar

127

cccc. Direktif m.11 Kapsamında Özel Nitelikli Veri İşleyen ve Ayrımcılığa Yol Açan Profilleme Uygulamalarına Karşı Önlemler

127

bbb. Direktif Kapsamında Şeffaflık Hakları

129

aaaa. İlgili Kişiyi Bilgilendirme Yükümlülüğü

129

bbbb. İlgili Kişinin Verilere Erişim Hakkı

130

cccc. Yeni Bir Kanun Yolu Olarak Sınırlandırma Rejimine Karşı Kişisel Verileri Koruma Kurullarına Başvuru Hakkı

131

d. Değerlendirme

132

B. Türkiye Kişisel Verilerin Korunması Mevzuatında Profilleme Teknolojilerine İlişkin Düzenlemeler

133

1. KVKK Kapsamında Profillemeye İlişkin Düzenlemeler ve Şeffaflık Hakları

134

a. KVKK m. 11 Kapsamında Otomatik Sistemler Vasıtasıyla Gerçekleştirilen Veri Analizinin Hukuki Zemini

134

b. KVKK m. 11 Kapsamında Münhasıran Otomatik Sistemler Vasıtasıyla Kişi Aleyhine Doğan Sonuca İtiraz etme Hakkı

135

c. KVKK m. 11 Kapsamında İnsan Müdahalesi Talep Etme Hakkı

136

d. KVKK Kapsamında Veri İşlemede Şeffaflığa İlişkin Düzenlemeler

136

2. KVKK Kapsamı Dışında Bırakılan veya Sınırlandırma Rejimi Öngörülen Haller

138

a. KVKK Kapsamı Dışında Bırakılan Haller

138

b. Sınırlandırma Rejimi Öngörülen Haller

142

c. Değerlendirme

143

İKİNCİ BÖLÜM

CEZA MUHAKEMESİ MEVZUATI KAPSAMINDA

PROFİLLEME TEKNOLOJİLERİ

I. BAZI HUKUK SİSTEMLERİNDE YER ALAN ÖZEL DÜZENLEMELER

145

A. Almanya

146

B. Hollanda

148

C. Avusturya

149

D. Belçika

150

E. Fransa

150

F. Değerlendirme

152

II. TÜRK MEVZUATINDA PROFİLLEME TEKNOLOJİLERİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ

153

A. Koruma Tedbirleri Kapsamında Profilleme Teknolojileri

154

1. Koruma Tedbirlerinin Temel Nitelikleri Çerçevesinde Profilleme Teknolojileri

155

a. Amaç Unsuru Bakımından Değerlendirme

155

b. Araç Olma Özelliği Bakımından Değerlendirme

157

c. Geçici Olma Özelliği Bakımından Değerlendirme

158

d. Kanunla Düzenlenme Zorunluluğu Açısından Değerlendirme

159

e. Gecikmesinde Tehlike Bulunma Unsuru Bakımından Değerlendirme

161

f. Görünüşte Haklı Olma Unsuru Bakımından Değerlendirme

163

g. Belirli Düzeyde Suç Şüphesine Dayanma Bakımından Değerlendirme

165

h. Ölçülü Olma Unsuru Açısından Değerlendirme

174

2. Profilleme Teknolojilerinin Arama Tedbiri İle Karşılaştırılması

179

a. Adli Arama ile Profilleme Teknolojilerinin Karşılaştırılması

179

b. Önleme Araması ile Profilleme Teknolojilerinin Karşılaştırılması

186

3. Profilleme Teknolojilerinin Fizik Kimlik Tespiti ile Karşılaştırılması

191

B. Bir Yaptırım Türü Olarak Güvenlik Tedbirleri Kapsamında Profilleme Teknolojileri

194

1. Failin Tehlikeliliği

194

2. Güvenlik Tedbirlerinin Genel Özellikleri

197

3. Güvenlik Tedbirlerinin Uygulanabilme Şartları

200

4. Profilleme Teknolojilerinin Güvenlik Tedbirleri ile Karşılaştırılması

203

III. PROFİLLEME TEKNOLOJİLERİNİN DELİL NİTELİĞİ

209

A. Delil Kavramı

209

B. Delil Türleri

217

1. Beyan Delilleri

220

a. Tanık beyanı

220

b. Profilleme Teknolojilerinin Tanık Beyanı Kapsamında Değerlendirilmesi

224

5. Bilimsel Deliller

227

a. Genel Olarak Bilimsel Delillerin Değerlendirilmesi

227

b. Profilleme Teknolojilerinin Bilimsel Deliller Kapsamında Değerlendirilmesi

236

C. Delil Aracı Olarak Profilleme Teknolojileri

244

1. Bilirkişilik

244

a. Genel Olarak Bilirkişilik Kavramı

244

b. Profilleme Teknolojileri ile Bilirkişiliğin Karşılaştırılması

248

D. Hukuka Aykırı Delil Kapsamında Profilleme Teknolojileri

256

1. Hukuka Aykırı Delil Kavramı

257

a. Bazı Hukuk Sistemlerinde Hukuka Aykırı Delil ve Delillerin Uzak Etkisi

260

b. Türk Mevzuatı Kapsamında Hukuka Aykırı Delil ve Delillerin Uzak Etkisi

266

c. AİHM Kararlarında Hukuka Aykırı Delil ve Delillerin Uzak Etkisi

274

6. Profilleme Teknolojilerinin Hukuka Aykırı Delil Kapsamında Değerlendirilmesi

278

a. Karşılaştırmalı Hukukta Hukuka Aykırı Delil Olarak Profilleme Teknolojileri ve İlgili İçtihatlar

278

b. Türk Mevzuatı Kapsamında Hukuka Aykırı Delil Olarak Profilleme Teknolojileri

283

aa. KVKK Hükümleri Kapsamında Hukuka Aykırılık

284

bb. Ceza Muhakemesi Hukuku Kapsamında Hukuka Aykırılık

289

cc. Değerlendirme

292

Sonuç

293

Kaynakça

303

Kavram Dizini

323

ÖZGEÇMİŞ

325

Baskısı tükenmiştir.

Bu kitaplar da ilginizi çekebilir

Ceza Muhakemesi Hukukunda Soruşturma Evresi

Emirhan Aydın

Tanık

Berkcan Kurtuluş

Olağanüstü Kanun Yolları

Erhan Günay

Yargılamanın Yenilenmesi

Gülşah Bostancı Bozbayındır

Hakkımızda

Uluslararası Yayınevi Belgesi

2023 Kaynakça Dokümanı

Kişisel Verilerin Korunması

Profil