KÜLTÜR VARLIKLARI HUKUKUNUN ESASLARI
§1. KÜLTÜR VARLIKLARI KONUSUNUN HUKUK DİSİPLİNİNDEKİ YERİ
31
Prof. Dr. Yücel OĞURLU
31
II. Kültür Varlığının Kapsamı
33
III. Temel Düzenlemeler
35
§2. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİN ANAYASALARDAKİ VE ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDEKİ GÖRÜNÜMÜ
40
II. Anayasalardaki Düzenlemeler
41
A. İrlanda ve İsviçre Anayasaları
42
B. İtalya, Almanya ve Fransa Anayasaları
42
C. Yunanistan, Portekiz ve İspanya Anayasaları
42
D. Doğu Avrupa Ülkelerinin Anayasaları
43
E. Türk Devletlerinin Anayasaları
44
III. Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler
45
A. Küresel Düzeydeki Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler
45
1. Kuşların Himayesine Dair Milletlerarası Sözleşme
45
2. Silahlı Bir Çatışma Halinde Kültür Mallarının Korunmasına Dair Sözleşme
46
3. Kültür Varlıklarının Kanunsuz İthal, İhraç ve Mülkiyet Transferinin Önlenmesi ve Yasaklanması İçin Alınacak Tedbirlerle İlgili Sözleşme
46
4. Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanlar Hakkında Sözleşme
47
5. Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme
47
6. Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme
48
7. Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
49
8. Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi
49
B. Bölgesel Düzeydeki Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler
50
1. Akdeniz'in Kirlenmeye Karşı Korunmasına Ait Sözleşme
50
2. Avrupa’nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi
51
3. Akdeniz'de Özel Koruma Alanlarına İlişkin Protokol
52
4. Avrupa Mimari Mirasının Korunması Sözleşmesi
52
5. Arkeolojik Mirasın Korunmasına İlişkin Avrupa Sözleşmesi
52
IV. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Konuya Bakışı
53
A. Loizidou / Türkiye Davası
54
B. Beyeler / İtalya Davası
54
C. Debelianovi / Bulgaristan Davası
55
D. Kozacıoğlu / Türkiye Davası
56
E. Silahyürekli / Türkiye Davası
56
§3. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN DİĞER ÜLKELERDEKİ DÜZENLEME VE UYGULAMALAR
60
Doç. Dr. Evindar YEŞİLBAŞ Cüneyd ALTIPARMAK
60
II. Ülkelerin Temel Mevzuatları ve Uygulama Örnekleri
62
F. Amerika Birleşik Devletleri
69
L. Çin ve diğer ülkeler
78
III. Osmanlı’nın ve Cumhuriyet’in İlk Dönemlerinde Durum
79
§4. KÜLTÜR VARLIĞI OLMANIN HUKUKİ SONUÇLARI
87
Prof. Dr. Murat Volkan DÜLGER
87
II. Devlet Malı Niteliği
88
III. Kullanım Kısıtlamaları
88
A. İzinsiz Müdahale ve Kullanım Yasağı
88
C. Yurt Dışına Çıkarılması, Getirilmesi
91
IV. Yardım ve Katkı Payı
91
V. Vergilendirme, İthalat ve İhracatı
92
VI. Devir Yasağı ve Kullanılması
93
VII. Maliklerin İzin Verme Yükümlülüğü
95
KÜLTÜR VARLIKLARININ DİĞER DİSİPLİNLERDEKİ DURUMU
§5. KÜLTÜR VARLIKLARI AÇISINDAN SANAT TARİHİNİN ÖNEMİ VE TEMEL MESELELERİ
97
Doç. Dr. Evindar YEŞİLBAŞ
97
C. Taşınmaz Kültür Varlıkları
101
1. Birinci Grup Yapılar
102
2. İkinci Grup Yapılar
103
D. Taşınır Kültür Varlıkları
103
III. Sanat Tarihi Meseleleri
105
A. Eserin Tescile Uygunluğu Meselesi
105
B. Korunma Alanı Meselesi
106
C. Gruplarına Göre Koruma ve Onarım Meselesi
108
D. Kamulaştırma meselesi
109
E. İşlev Değişikliği Meselesi
110
F. Baraj Yapılacak Alanlarda Kültür Varlıklarının Korunması Meselesi
111
G. Taşınır kültür varlıkları ile ilgili meseleler
113
§6. KÜLTÜR VARLIKLARININ YAPI ÖLÇEĞİNDE KORUNMASI
116
III. Yapı Ölçeğinde Koruma
118
IV. Restorasyon Projeleri
120
V. Restorasyon Uygulamaları
123
§7. GENEL OLARAK KÜLTÜREL ALANLARDAKİ PLANLAMA ÇALIŞMALARI
125
II. Planlama Tanımları
127
III. Planlama Hiyerarşisi
129
A. Mekânsal Strateji Planları
130
B. Çevre Düzeni Planları
130
C. 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planları
132
1. Kentsel Sit, Arkeolojik Sit, Tarihi Sit, Etkileşim Geçiş Sahası, Ören Yeri (Kültürel Alanlar)
132
2. Kesin Korunacak Hassas Alan, Nitelikli Doğal Koruma Alanı, Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı, Korunan alanlarında (DOĞAL SİT ALANLARI) 1/25.000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım/Çevre Düzeni Planı
134
3. Alan Başkanlığı İlan Edilen Alanlarda Hazırlanan Planlar
134
4. 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planları ve 1/1000 Ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planları
135
§8. KÜLTÜR VARLIKLARI YÖNÜNDEN ARKEOLOJİNİN TEMEL MESELELERİ
137
Doç. Dr. Hanifi BİBER
137
1. Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları
139
2. Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları
139
2. Kentsel Arkeolojik Sit
140
III. Arkeolojik Alanlarda Taşınmaz Kültür Varlıkları ile İlgili Karşılaşılan Bazı Meseleler
141
B. Sit Sınırlarının Belirlenmesi
142
C. Koruma ve Kullanım Düzeyinin Tespit ve Tayini
142
1. Birinci Derece Arkeolojik Sit
142
2. İkinci Derece Arkeolojik Sit
143
3. Üçüncü Derece Arkeolojik Sit
144
D. Kültür Varlıkları ve Alanlarda Kamulaştırma
144
E. Definecilik Durumu
145
F. Baraj İnşaasına Dair Özel Durum
147
IV. Taşınır Kültür Varlıkları ile İlgili Hususlar
149
§9. TAŞINIR KÜLTÜR VARLIKLARINA DAİR ESASLAR
152
II. Taşınır Kültür Varlıklarının Önemi
154
B. Yönetmelik Bağlamında
161
KÜLTÜR VARLIKLARININ YÖNETİMİ İLE GÖREVLİ
İDARİ KURUMLAR VE TEMEL İŞLEMLERİ
§10. KÜLTÜR VARLIKLARINA DAİR İDARELER VE İMAR İŞLEMLERİNİN TEMEL İŞLEYİŞİ
167
A. Kültür Varlığı Alanlarının Planlanması
172
B. Kültür Varlıklarının İnşaat İzin Süreci
176
1. Taşınmaz Kültür Varlığı Bulunan Parselde ve Koruma Alanlarında İnşaat İzni Verilmesi
176
2. KUDEB Kontrolünde Verilecek Tadilat ve Tamirata İlişkin İnşaat İzinleri
178
§11. YÜKSEK KURUL VE BÖLGE KURULLARININ OLUŞUMU, İŞLEYİŞİ VE KARARLARI
182
II. Yüksek Kurul, Yapısı, İşleyişi ve Görevleri
183
A. Yüksek Kurulun Oluşumu
184
B. Yüksek Kurulunun Görevleri
185
1. Koruma ve restorasyon ilkelerini belirlemek
185
2. Koordinasyonu Sağlamak
187
4. Bakanlık Taleplerini Değerlendirmek
187
5. Diğer Kurumların Taleplerini Değerlendirmek
187
6. İtirazları İncelemek
187
C. Yüksek Kurulun Uygulamadaki Karşılaşılan En Önemli Gündem Konuları
187
III. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları
188
A. Kurulun Oluşumu ve Görevleri
188
B. Müdür ve Görevleri
189
C. Raportör ve Görevleri
190
IV. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurul Kararları
193
B. Karar Türleri ve İçerikleri
195
1. Tescil Kararı ve İçeriği
195
2. Koruma Alanı Belirleme Kararı
197
3. Koruma Amaçlı İmar Planlarına Dair Karar ve İçeriği
198
4. İzinsiz Aykırı Uygulamaların Karar İçeriği
199
5. Basit Onarım ve Esaslı Onarımlar Hakkındaki Kararlar
200
6. Esaslı Onarımları Teşkil Eden Restorasyon Kararı
200
V. İdari Yargı Kararlarının Uygulanması
201
§12. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANLARI
205
Prof. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN
205
I. Koruma Planlamasının Tarihsel Geçmişi
205
II. Koruma Amaçlı İmar Planının Tanımı
208
III. Koruma Amaçlı İmar Planlarının Yapımı, Onaylanması ve Yürürlüğü
210
IV. Koruma Amaçlı İmar Planlarının İçeriği ve Kapsamı
213
§13. KÜLTÜREL MİRAS VE TÜRKİYEDE ALAN YÖNETİMİ
220
Prof. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN
220
I. Alan Yönetimi Kavramının Tarihsel Geçmişi
220
II. Alan Yönetiminin Tanımı ve Kavramları
223
III. Yönetim Planlarının Yapımı ve Alan Yönetiminin İşleyişi
227
IV. Yönetim Planlarının İçeriği
231
§14. ÇEVRE DÜZENLEME PROJELERİ
235
Prof. Dr. Savaş Zafer ŞAHİN
235
I. Çevre Düzenleme Projelerinin Tarihsel Geçmişi
235
II. Çevre Düzenleme Projelerinin Tanımı
237
III. Çevre Düzenleme Projelerinin Yapımı
238
IV. Çevre Düzenleme Projelerinin İçerik ve Kapsamı
242
A. Yapısal Uygulama Projeleri
244
B. Bitkisel Uygulama Projeleri
244
D. Mühendislik ve Alt Yapı Projeleri
245
§15. BASİT VE ESASLI ONARIM İŞLERİ VE SÜRECİ
248
II. Bakım Çalışmaları
249
IV. Basit Onarım Meselesi
251
V. Onarım İzinleri Prosedürü
252
§16. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN İHALELER
257
II. Kültür Varlıklarına İlişkin Durum
258
C. İhaleye Katılamayacaklar
261
D. Şartnamelerde Yer Alması Gerekenler
262
E. İhaleye Katılma Yeterliliği
263
F. Yaklaşık Maliyetin Tayini
264
H. İhale İşlem Dosyası ile İlgili Durumlar
266
2. İhalenin Geçersiz Olacağı Durumlar
267
3. İhale Dokümanında Değişiklik ve Açıklama İstenmesi
267
B. Belli İstekliler Arasında İhale Usulü
270
A. İhalenin Sözleşmeye Bağlanması ve Kesin Teminat
272
B. Sözleşme Yapılmasında İstekli ile İdarenin Görev ve Sorumlulukları
272
C. Yüklenicinin Sebep Olduğu Fesih Hali
272
D. İş Miktarının Artma veya Eksilmesi
273
E. Fiyat Farkı Ödenmesi ve Hesaplanma Şartları ile Ek Fiyat Farkı
273
VI. Muayene ve Kabul Süreci
274
VII. İhalelere Şikayet ve Kamu İhale Kurulu
275
VIII. Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulları ve İhale Sürecine Etkisi
276
IX. Aşırı Düşük Teklifler
276
X. İhalelerde Telif Meselesi
276
§17. KÜLTÜREL MİRASIN MÜLKİYETİ VE KAMULAŞTIRMA
279
I. Mülkiyet Hakkının Kavramsal Çerçevesi
279
II. Kültür Varlıkları Bakımından Mülkiyet
284
B. Kamulaştırmanın Özellikleri
288
C. Kamulaştırmanın Aşamaları
289
IV. Kültür Varlıklarının Kamulaştırılması
293
B. Kamulaştırma Yapmaya Yetkili İdare
295
C. Kamulaştırmanın Gerekçesi
296
1. Bakanlıklar Açısından
297
2. Vakıflar Genel Müdürlüğü Açısından
298
VI. Belediyelerin Durumu
298
A. Belediyelerin Kamulaştırma Yetkisi
298
B. Belediyelerin Kamulaştırma Gerekçesi
299
VII. Kamulaştırmada Bedel Tespiti
301
KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR
§18. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN KONULARDA FİKRİ HAKLAR
305
Bekir Cenap ALTIPARMAK
305
III. Restorasyon Projeleri
307
B. Projelerin Telifi Meselesi
309
C. Mimar Müellifin Uygulamalardaki Durumu
314
D. Mimara Kurulca Ceza Tatbiki
315
V. Yargının Meselelere Bakışı
319
§19. KÜLTÜR VARLIKLARININ KİRALANMASI
322
II. Kültür Varlıklarının Kiralanması
323
A. Özel Mülkiyete Konu Taşınmazlar
323
B. Kamu Mülkleri Açısından Özel Durumlar
325
2. Kiraya Verme Yöntemi
326
3. Esaslar ve Yükümlülükler
327
C. Vakıf Mülklerine İlişkin Özel Durum
327
1. Restorasyon Karşılığında Kiraya Verme
327
3. Yüklenicinin Yükümlülükleri
329
A. Vergisel Yükümlülükler
329
§20. KÜLTÜR VARLIKLARININ KULLANDIRILMASINA İLİŞKİN HUSUSLAR
332
III. Restorasyon Kredisi
334
IV. Kültür Yatırımlarının Teşviki
334
V. Yıpranan Kültür Varlıklarının Kullandırılması
335
C. Sınırlı Ayni Hak Tesisi
337
§21. KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN İSTİSNAİ DÜZENLEMELER
339
III. Çanakkale Alan Kanunu
340
IV. Kapadokya Alan Kanunu
341
V. Kültür Bakanlığı Dışındaki Kurumlar
342
B. Türk İş Birliği Koordinasyon Ajansı (TİKA)
343
A. Kültür Yatırımlarını Teşvik Kanunu
344
B. İstanbul, Bursa ve Kayseri Kapalı Çarşıları
344
C. Yıpranan Taşınmazlar Hakkında Düzenleme
345
D. Eskişehir ve İstanbul Kültür Şehri Düzenlemeleri
345
KÜLTÜR VARLIKLARINA İLİŞKİN SUÇLAR VE YAPTIRIMLAR
§22. SUÇ VE YAPTIRIMLARA İLİŞKİN GENEL ÇERÇEVE
349
I. Korunan Hukuki Yarar
350
III. İmar Barışının Suçlara Etkisi
351
IV. Kültür Varlığı Bulma
359
§23. KÜLTÜR VARLIKLARINA KARŞI SUÇLARIN İNCELENMESİ
361
I. Tahrip ve İzinsiz Onarım Eylemleri
361
A. Kültür Varlıklarını Tahrip Suçu (KTVK m.65/1)
361
B. Tahribe İzin Verme Suçu (KTVK m.65/2)
372
C. Yapı Ruhsatına Aykırı Tamirat ve Tadilat (KTVK m.65/4)
384
II. İzinsiz ve İzne Aykırı Kazı Eylemleri
388
A. Kazı ve Sondaj Hükümlerine Muhalefet Suçu (KTVK m.71)
389
B. İzinsiz Kazı ve Sondaj Yapma Suçu (KTVK m.74/1)
391
C. Define Arama Suçu (KTVK m.74/2)
391
III. İzinsiz Ticaret ve Yurt Dışına Çıkarma Eylemleri
403
A. Haber Verme Sorumluluğunu Muhalefet Suçu (m.67/1)
403
B. Kültür Varlığı Ticareti Düzenlemelerine Muhalefet Suçları
407
1. Bildirimi Yapılmamış Varlıkların Ticareti Suçu (m.67/2)
407
2. İzinsiz Ticaret Yapma Suçu (m.67/3)
413
C. Tarihi Eser Kaçakçılığı Suçu (m.68)
416
IV. Belge, İlan, Tetkik, Koleksiyon, Müzecilik Hususlarına Aykırı Eylemler
423
A. Ruhsatsız veya Ruhsata Aykırı İnşaat (KTVK m. 66/1)
423
B. İlan veya Tebligatı Usulsüzlüğü Suçu (KTVK m.66/2)
425
C. Tetkik ve Kontrole Muhalefet Suçu (KTVK m.69)
429
D. Kültür Varlığı Özel Mülke Dair Yükümlülüklerden Kaçınma Suçu (KTVK m.70)
431
E. Özel Müzecilik Hükümlerine Muhalefet Suçu (KTVK m.73)
436
V. İstisna Mevzuattaki Suçlar
446
A. Boğaziçi Kanundaki Düzenlemeler
446
B. Çanakkale Kanunundaki Suçlar
447
C. Kapadokya Alanı İçin Öngörülen Yaptırımlar
449
§24. SUÇLARIN YARGILAMA SÜRECİNE İLİŞKİN DURUMLARI
450
II. Suçun İhbarında Yükümlü Olanlar
451
III. Uygulamadaki Süreç
452
A. Soruşturma Aşamasına Dair
452
B. Kovuşturma Aşamasına Dair
461
C. El Koymada Özel Durum
462
D. Suçların Örgütlü İşlenmesi
464
IV. Öneriler ve Düşünceler
468