Ceza Davalarında Hüküm Kurma Esasları

Önsöz 

Giriş 

I. DURUŞMA TUTANAKLARININ İNCELENMESİ 

1. Duruşma Tutanağının Kapsamı 

Başlık 

Görüldü Kaydı 

İddia Makamının Boş Bırakılması 

2. Duruşma Tutanaklarında İmza Eksikliği 

İmza 

İmza Tamamlatılması 

Görevsiz Mahkeme Tutanakları 

Hakimin Ölümü 

Emeklilik 

Nakil 

Keşif Tutanakları 

Talimat 

Hükme Etkisi Olmayan Tutanaklar 

3. Duruşma Tutanaklarının Kopyalı ya da Önceden Çoğaltılmış Olup Olmadığı 

Kopyalı Tutanaklar 

Çoğaltılmış Keşif Tutanakları 

Fotokopi Tutanaklar 

Keşif Kopyalı Tutanaklar 

4. Duruşmanın Başlamasına İlişkin Kurallara Uyulup Uyulmadığı 

Kişisel ve Ekonomik Durum 

Sorgu 

Talimat İfadelerinin İddianame Okunmadan Alınması 

İstinabe Sorgusunun Yüklenen Suça Uygunluğu 

İstinabe İfadesinde Sanığa Sorulması 

5. Belge, Rapor, Yazı vs. Okunmasında Kurallara Uyulması 

Nüfus ve Adli Sicil Kayıtları 

6. Tanık İfadelerinin Yasaya Uygun Alınması 

Çekinme Hakkının Hatırlatılması 

Tanıkların Ayrı Ayrı Dinlenmesi 

Tanık Beyanları Arasındaki Çelişkiler Giderilmelidir 

Tanıklara Yemin Verilmesi 

Tek Görgü Tanığının Dinlenme Zorunluluğu 

7. Duruşma Oturumlarının Aleni ve Kapalı Yapılması 

Duruşmanın Açık Yapılması 

Zorunlu Kapalılık 

Bozmadan Sonra Duruşma Şekli 

8. Müdafi Tayininde Usulsüzlük (Savsama) Yapılıp Yapılmadığı 

Zorunlu Müdafii Tayini 

Müdafiin Temsilde Sakıncası Olup Olmadığı 

Müdafiinin Vekillikten Çekilmesi 

Sanıkların Menfaatleri Arasında Çatışmanın Varlığı 

Sanığa Avukat Tutma Olanağının Verilmemiş Olması 

Müdafiye Savunma İçin Süre Verilmesi 

Zorunlu Müdafiye Savunma İçin Süre Verilmesi 

Zorunlu Müdafi Bulundurulmadan Hüküm Verilmesi 

Yeniden Yargılamada Sanığın Duruşmada Hazır Bulundurulmaması 

Zorunlu Müdafi Tayini, Savunma Hakkının Kısıtlanması 

9. Ek Savunma Hakkı Verilmiş midir? 

Hukuki Nitelikte Değişiklik 

Değişen Suç Vasfı 

Açılmamış Bir Davadan Dolayı Ek Savunma 

Ek İddianame Yerine Ek Savunma Verilmesi 

Birbirine Dönüşmesi İmkansız Suçlarda Ek Savunma 

Cezanın Teselsül Nedeniyle Arttırılması 

Madde ve Fıkranın Değişmesi 

Ek Savunmaya Gerek Olmayan Durum 

10. Son Sözün Sanığa Verilmesi Unutulmuş mudur? 

Sanığa Hükümden Önce Son Sözü Sorulması 

Bozmadan Sonra da Son Söz Hazır Sanığa Verilmelidir 

Bozmadan Sonra Lehe/Aleyhe Olsa da Sanığa Duruşma Günü Mutlaka Bildirilmelidir 

11. Kamu Davasına Katılma 

Katılma Zamanı Yasaya Uygun mudur? 

Katılma Talebinde Şahsi Hakka Hükmedilmiş mi? 

Katılma Kararının Hukuki Değerini Yitirip Yitirmediği Yönüyle İncelenmelidir 

Katılmayı İsteyip İstemediği Şikayetçiden Sorulmalıdır 

Şikayetin Süresinde Yapılıp Yapılmadığı ya da Katılmanın Belli Süre İçinde Açılmış Davada Vaki Olup Olmadığına Bakılmalıdır 

12. Uzlaşma Usulü 

Şikayete Tabi Suçlarda Uzlaşma Yapılmadan mı Dava Açılmıştır 

Sanığın Yaşının Küçüklüğü, Uzlaşma Kapsamına Giren Suç Olduğuna Dikkat Edilmiş midir? 

II. GENEL OLARAK HÜKÜM ÜZERİNDE İNCELEME 

1. Hükmün Açıklanması 

Hüküm Fıkrası (Kısa Karar) Duruşma Tutanağına Yöntemince Geçirilip Geçirilmediği İncelenmelidir 

2. Cezanın Belirlenmesi 

Uygulanan Kanun Maddesi, Suçun Nitelendirilmesine Uygun mu? 

Arttırma ve Eksiltme Maddelerinin Uygulanışında Yanlışlık Yapılmış mıdır? 

Ceza Belirlenirken Tertip ve Sıra Yasaya Uygun Şekilde Yapılmış mıdır? 

Ceza Süresinin Hesaplanmasında Hata Yapılıp Yapılmadığına Dikkat Etmelidir. 

Süreli Hapis Cezasının Sonuç Cezanın 30 Yılı Geçemeyeceği Gözetilmiş midir? 

3. Adli Para Cezasının Belirlenmesi 

Adli Para Cezasının Hesaplanma Şekli Yasaya Uygun Yapılmış mıdır? 

Taksitlendirme veya Mehil Kuralında Hata Yapılmış mıdır? 

Adli Para Cezasının Belirlenmesinde “Küsuratların” Hükümde Gösterilmemiş Olmasına Dikkat Edilmiş midir? 

Kısa Süreli Hapis, Uzun Süreli Taksirli Suçlardan Verilmiş Hapis Cezasının Adli Para Cezasına Çevrilmesinde Yasaya Uygun Davranılmış mıdır? 

Lehe Kanun Hükümlerinin Uygulanması Yolunda Bir Talep Varsa Mahkeme Olumlu/Olumsuz Bir Karar Vermek Zorundadır 

4. Diğer Kanunlardaki Para Cezalarının Arttırılması ve Usulü 

Özel Kanunlardaki Adli Para Cezalarının Hesaplanmasında Yanılgıya Düşülmüş müdür? 

5. Önödeme 

Önödemeye Tabi Suçlarda Para Cezasının Miktarı Doğru Olarak Hesaplanmış mıdır? 

A. 01.06.2005 Tarihinden Önce İşlenmiş Suçlarda Önödeme Miktarları (Alt Sınır ve Paraya Çevirme) 

a. 01.01.2000 – 31.12.2000 Tarihleri Arasında İşlenen Suçlarda; 

b. 01.01.2001 – 31.12.2001 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlarda Önödeme Miktarları (Alt Sınır ve Paraya Çevirme) 

c. 01.01.2002 – 31.12.2002 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlarda Önödeme Miktarlarının Hesaplanmış Sonucu 

d. 01.01.2003 – 31.12.2003 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlarda Önödeme Miktar Sonucu 

e. 01.01.2004 – 31.12.2004 Arasında İşlenen Suçlarda Önödeme Miktar Sonucu 

f. 01.01.2005 – 17.05.2005 Tarihleri Arasında İşlenen Suçlarda Önödeme Miktar Sonucu 

g. 18.05.2005 – 31.05.2005 Tarihleri Arasında İşlenen Suçlarda Önödeme Miktar Sonucu 

B. 01.06.2005 Tarihinden Sonra İşlenmiş Suçlar İçin Önödeme Miktarı 

a. 5237 s. YTCK. da Yer Alan Suçlar Yönüyle 

b. Özel Ceza Yasalarda Yer Alan Suçlar Yönüyle 

6. Yıllara Gere Hesaplanmış Para Cezalarının Alt Sınırını Gösteren Miktarlar 

A. Tablo 

1. 01.08.1999 – 31.12.1999 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

2. 01.01.2000 – 31.12.2000 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

3. 01.01.2001 – 31.12.2001 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

4. 01.01.2002 – 31.12.2002 Tarihleri Arasında İşlenen Suçlar Nedeniyle 

5. 01.01.2003 – 31.12.2003 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

6. 01.01.2004 – 31.12.2004 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

7. 01.01.2005 – 17.05.2005 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

8. 18.05.2005 – 31.05.2005 Tarihleri Arasında İşlenmiş Suçlar İçin 

9. 01.06.2005 Tarihinden Sonra İşlenmiş YTCK’ya Giren Suçlar İçin 

10. 01.06.2005 Tarihinden Sonra İşlenmiş Özel Yasalardaki Suçlar İçin 

B. Yeniden Değerleme Oranları – Çevirme – Değerler Listesi 

2. 765 s. TCK. m. 19 Gereğince (Ağır) Para Cezalarında Alt/Üst Sınır 

3. 765 s. TCK. m. 24’e Göre (Hafif) Para Cezalarında Alt/Üst Sınır 

4. 647 SK. m. 4/1 ile Paraya Çevirme Miktarları 

5. 765 s. TCK. m. 522 Uygulamasında Değerler 

6. Gümrük Kaçakçılığında 7.CD’nin Değerleri 

7. Mahsup 

Mahsup Konusunda Hükümde Açıklık Bulunmaması Hükmün Sırf Bu Nedenle Bozulmasını Gerektirmez. 

Hükümde Mahsuptan Sonra Kalan Cezanın Asıl ve Sonuç Ceza Olarak Gösterilmesi Suretiyle Yanılgıya Düşülmüş müdür? 

Hükümde, Tutukluluk Süresinin Tayin Edilen Para Cezasından Günlüğü Belirlenerek İndirilmesi Şeklinde Bir Karar mı Verilmiştir? 

Hapis Cezası Paraya Çevrildikten Sonra Mahsup Yapılması Gerekirken, Hapisten Tutukluluk Süresi Düşülüp Kalan Sürenin Paraya Çevrilmesinin Yanlış Olduğu Unutulmamalıdır. 

Mahsupta Çıkabilecek Sorunların Çözüm Biçimlerini Bellemek Gerekir. 

Mahsupta Sıra Kuralına Uyulmuş mudur? 

8. Erteleme 

Ertelemenin Koşulları Olmadığı Halde Ceza Ertelenmiş midir? 

Adli Para Cezası Hükmedildiği Halde Bu Ceza Ertelenmiş midir? 

Birden Fazla Suçtan Verilen Hapis Cezalarının Toplam Sonucunun Erteleme Sınırını Aştığı Gerekçesiyle Erteleme İstemi Red mi Edilmiştir? 

Hükümde Hapis Cezası Yanında Ayrıca Adli Para Cezasının Varlığı Gerekçe Edilerek Erteleme İstemi Red mi Edilmiştir? 

Evvelce İşlenen Taksirli Suçtan Verilen Cezanın 3 Aydan Fazla Hapis Cezası Olduğundan Söz Ederek Erteleme İstemi Red mi Edilmiştir? 

Evvelce İşlenen Suç Dolayısıyla Verilen 3 Aylık Hapis Cezasının, Yeni İşlenen Suçun İşlenme Tarihinden Önce Kesinleşmiş Olmasına Dikkat Edilmiş midir? 

Erteleme İsteminin Reddi Kararına “Failin Geçmişteki Hali ve Suç İşleme Hususundaki Eğilimine Göre Bir Daha Suç İşlemeyeceği Hakkında Kanaat Getirilmediğinden” Şeklinde Gerekçemi Yazılmıştır? 

Erteleme Konusunda İstem Varsa Mahkemece Bu Konuda Olumlu/Olumsuz Bir Karar Verilmiş midir? 

Erteleme Gerekçesi Çelişik midir? 

Faillerin Erteleme İstemleri Aynı Gerekçe ile Toptan Red mi Edilmiştir? 

Erteleme Talebinin Reddi Kararında Gerekçe Yeterli midir? 

Birden Fazla Suçun Yargılamaya Konu Edilip Verilen Hapis Cezalardan Bazısı Ertelenip Bazısı Ertelenmemiş midir? 

Erteleme Kararında Denetim Süresinin Belirlenmemesi Yasaya Aykırı Olduğu Düşünülmüş müdür? 

Cezası Ertelenen Fail Hakkında Ayrıca Belli Hakları Kullanmaktan Men Etmeye Yönelik Hükmetme İçin Mevcut Yasal Düzenlemeye Riayet Edilmiş midir? 

Denetimli Serbestlik Tedbirine Karar Verildiği Halde Hüküm Ertelenerek Kovuşturulmuş mudur? 

9. Suçun Nitelendirilmesi ve Kanun Maddesiyle Uyumu 

Suçun Kapsadığı Şartlar Araştırılmadan mı Kanun Maddesiyle Uygulama Yapılmıştır? 

10. Lehe Yasa Uygulaması 

Lehe Yasa Uygulaması Yerinde ve Yöntemince Yapılmış mıdır? 

11. Gerekçe 

Hükmün Gerekçeyi İçermemesi Kesin Bir Bozma Sebebidir. 

Hüküm Bozma Üzerine Kurulup da, Gerekçe İlk Hükme Yollama Yapılarak mı Yazılmıştır? 

Matbu Hale Getirilen Hükmün Boşluklarına Gerekçenin Yazılmış Olup Olmadığına Dikkat Etmelidir. 

Karşı Oyda Gerekçe Gösterilmesi Hükmüne Uyulmuş mudur? 

Mahkumiyet Hükmünde C. Savcısının Esas Hakkındaki Görüşü Yazılmış mıdır? 

Hükmün İçeriği Yasaya Uygun Gerekçede Gösterilmiş midir? 

12. Kanun Yolu, Süresi, Mercii ve Şekilleri 

Kararlarda Gösterilecek Kanun Yoluna İlişkin Hususların Varlığı Aranmalıdır 

13. Tekerrür Uygulaması 

Yargılaması Yapılan Suç Nedeniyle Yasada Sadece Adli Para Cezası Belirlendiği Halde, Tekerrürle Ceza Arttırılarak mı Hükmedilmiştir? 

Failin Yargılandığı Sonraki Suçtan Verilen Cezanın Hapis Olması Durumunda Tekerrür Uygulamasında Yanılgıya Düşülmüş müdür? 

Tekerrüre Esas Alınan Önceki Hükümlülük Sadece Hapis Cezası İse Uygulama İsabetli Yapılmış mıdır? 

Tekerrüre Esas Alınan Evvelki Hükümlülükte Hapis Cezasıyla Birlikte Verilmiş Para Cezasının Varlığı Halinde Tekerrür Uygulaması İsabetli Yapılmış mıdır? 

Mükerrir Hükümlü Hakkında Lehe Kanun Uygulaması ile Denetimli Serbestlik Süresi Belirlenmesinde Yanılgı Var mıdır? 

14. Hükmün Diğer Yönlerden İncelenmesi 

Suç Sabit Olmasına Rağmen Beraat Kararı mı Verilmiştir? 

Suç Unsurları Oluştuğu Halde Beraat Kararımı Verilmiştir? 

Suç Unsuru Oluşmadığı Halde Mahkumiyet Kararı mı Verilmiştir? 

İdari İşlem Eksikliği Olan Bir Fiilin Suç Oluşturduğu Kabul Edilerek Mahkumiyet Kararı mı Verilmiştir? 

Fiillerin Niteliğine Göre İdari Para Cezası ve Cezanın Bulunmaması Halinde Uygun Karar Verilmiş midir? 

Uzlaşmada Esas Alınan Suçun Suç Tarihinde Şikayete Tabi Suç Olmasına Dikkat Edilmiş midir? 

14. Dava Zamanaşımı 

Suçun Tabi Olduğu Zamanaşımı Yönüyle Lehe Olarak Dava Zamanaşımı Oluşmuş mudur? 

Zamanaşımını Kesen/Kesmeyen Nedenler İsabetle Değerlendirilmiş midir? 

Birden Ziyade Kesme Nedeni Varsa Uzamış Zamanaşımı Süresinin Suç Tarihinden İtibaren Başlatılmasına Dikkat Edilmiş midir? 

Zamanaşımı Süresinin Başlangıcında Yanılgıya Düşülmüş müdür? 

Dava Zamanaşımı Varken, Failler Hakkında Beraat Kararı mı Verilmiştir? 

Sorgu Tarihi ile Temyiz İnceleme Tarihi Arasında Asli Zamanaşımı Süresinin Geçip Geçmediğine Dikkat Edilmiş midir? 

Dava Zamanaşımına İlişkin Yargıtay Kararları 

III. USUL YÖNÜNDEN BOZMA İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI (Özet) 

1. Duruşma Tutanağının Başlığı 

2. İmza Eksikliği 

3. Sanığın Sorgusu 

A. İddianame veya Görevsizlik Kararının Okunmaması 

B. Hakların Bildirilmesi 

4. Nüfus ve Adli Sicil Kayıtlarının Celbi ve Okunması 

5. Hükme Dayanak Diğer Belgelerin Okunması 

6. Çağrı Kağıdı ve Duruşma Tarihi – Savunma Hakkının Kısıtlanması, İstinabe 

7. Tanıklık 

8. Bilirkişilik 

9. Keşif 

10. Davaya Katılma 

11. Ek Savunma 

12. Duruşmanın Açık/Kapalı Yapılması 

13. Son Söz 

14. Hüküm 

A. Duruşmanın Bitirilmesi 

B. Hükmün Konusu 

C. Hüküm Fıkrası 

D. Hükmün Gerekçesi 

E. Gerekçeli Hükmün Başlığı 

15. Mahsup 

16. Yargılama Giderleri 

A. Vekalet Ücretinin Aidiyeti 

B. Hükümde Gösterilmesi 

17. Önödeme 

18. Uzlaşma 

19. Görev 

20. Temyiz 

A. Temyiz Olunabilecek Hükümler 

B. Temyiz Süresi 

C. Hükmün Temyiz Edilemezliği 

D. Temyizde Hak Yokluğu 

E. Duruşmalı İnceleme 

F. Aleyhe Bozma – Kazanılmış Hak 

21. Değişik Konuları İçeren Emsal Kararlardan Örnekler 

A. Tanımlar 

B. Kusurluluk 

C. Kusurluluğu Kaldıran Sebepler 

D. Ceza Verilmesini Önleyen Sebepler 

E. Haksız Tahrik 

F. Takdiri İndirim Sebepleri 

G. Davayı Düşüren Sebepler 

H. Kovuşturma Engelleri 

I. İddianame 

İ. Ceza Kararnamesi 

K. Müsadere 

L. Maddi Hatalar 

M. Yeni Yargıtay Kararları (Ceza/Karışık) 

N. Yeni Yargıtay Kararları (Usul/Karışık) 

I. FAİLİN DURUMUNU AĞIRLAŞTIRAN YASANIN GEÇMİŞE UYGULANMAYACAĞI 

II. ÖNCEKİ/SONRAKİ YASALARIN KARMA UYGULANMAYACAĞI 

III. SONUÇLARIN, İNFAZA YÖNELİK MADDELERİN KARŞILAŞTIRILMASI 

IV. KARŞILAŞTIRMANIN YARGI DENETİMİNE OLANAK VERMESİ GEREĞİ 

V. TEMEL CEZA MADDELERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI İLE YETİNİLMEMESİ GEREKTİĞİ 

VI. KESİNLEŞMİŞ HÜKÜMDE UYARLAMA 

VII. YUKARI SINIRI AZ OLAN CEZA MADDESİ LEHEDİR 

VIII. LEHE KANUN UYGULAMASI VE DAVA ZAMANAŞIMI 

IX. UYARLAMADA DAVA ZAMANAŞIMININ NAZARA ALINMAYACAĞI 

X. UYARLAMA DAVALARININ DURUŞMALI YAPILIP YAPILMAYACAĞI 

XI. UYARLAMA DAVALARINDA SUÇ ÖĞELERİNİN FARKLILIĞI 

XII. İLGİLİ YARGITAY KARARLARI 

XIII. ÖRNEKLİ UYGULAMA 

I. YENİ TÜRK CEZA KANUNU YÖNÜYLE 

1. Adam Öldürmek (Olası Kast/Doğrudan Kast) 

2. Gerçekleştirilmek İstenen Suç Yanında Başka Suçlarında Oluşması (Olası Kast/Fikri İçtima) 

3. Adam Öldürme 

4. Kasten Öldürme – Nitelikli Öldürme 

5. Adam Öldürme – Olası Kast 

7. Adam Öldürme – Doğrudan Kasıt – Kastın Yenilenmesi 

8. Adam Öldürme – Fikri İçtima 

9. Adam Öldürme – Fikri İçtima 

10. Birden Çok Kişinin Öldürülmesi – İçtima 

11. Aynı ve Tek Eylemle İşlenmiş Suçta Kastı Bölerek Hüküm Kurma 

12. Taksirle Ölüme Sebebiyet (Bilinçli Taksir) 

13. Kasten Yaralama – Aynı Fiilden Tekrar Yargılama 

14. Kasten Yaralama Sonucu Oluşan Ölüm 

15. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama (Kemik Kırılması) 

16. Kasten Yaralama Sonucunda Ölüm Meydana Gelmesi 

17. Kesici Silah (Bıçak) ve Künt Cisim (taş) ile Adam Yaralama Fikri İçtima 

18. Rüşvet – İrtikap – Resmi Evrakta Sahtecilik 

19. Zimmet 

20. Bonoda Sahtecilik – Zincirleme Suç ve Hizmet Sebebiyle Güveni Kötüye Kullanma 

21. Muhtelif Kişilere Sahte Bono Düzenleyip Vermek – Davaların Ayrı Yerdeki Mahkemelerce Hükme Bağlanmış Olması – Zincirleme Suçun Cezasıyla Yetinilmesi Gereği 

22. Eroin Nakletmek – Hüküm Kurma 

23. Uyuşturucu Madde Satışı – Ölüme Sebebiyet – İlliyet Bağı 

24. Satmak Amacıyla Uyuşturucu Madde Bulundurmak 

25. Hırsızlık – Etkin Pişmanlık 

26. Yargı Görevi Yapanı Etkileme – Adil Yargılamayı Etkilemeye Teşebbüs 

27. Tedbirsizlik Sonucu İnfilak ve Yaralanma 

28. Görevi İhmal – Taksirle Ölüme Sebebiyet - İlliyet 

29. Görevi Kötüye Kullanma – Suçu Bildirmeme 

30. Tekerrür Uygulaması (Sonuç Ceza Adli Para Olarak Hükmedilmişse) 

33. Erteleme – İçtima – ETCK/YTCK Yönüyle 

34. İmar Kirliliği – Kaçak Bina 

II. ÖZEL CEZA KANUNLARI YÖNÜYLE 

1. (Gümrük Vergisi Ödemeden Yurda Otomobil Getirmek) 

2. Gümrük Kaçakçılığı – Müsadere – İade 

3. İçki Kaçakçılığı – Lehe Kanun Uygulaması 

4. Gümrük Kaçakçılığı Davalarında Yapılan Yanlışlıklar 

5. Ormanda Tarla Açmak – Zincirleme Suç 

6. Yanmış Orman Alanında Yeniden Tarla Açmak 

7. Pasaport Kanununa Aykırılık 

8. Tasnif ve Tescile Tabi Etnografik Kültür Varlığını Haber Verme Zorunluluğu 

9. Sustalı Bıçak – Suç Unsuru Yokluğu – Kelebek Bıçak 

I. GENEL OLARAK 

II. 5352 S. YENİ ADLİ SİCİL KANUNUNA GÖRE 

III. ARŞİV KAYITLARININ SİLİNMESİ 

IV. SİLİNME İLE İLGİLİ YASA MADDELERİ 

V. YARGITAY KARARLARI (ÖZET) 

VIII. YERİNE GETİRME FİŞİNE GÖRE TESİS EDİLMİŞ ADLİ SİCİLDEKİ TERİMLERİN ANLAMI 

IX. YETKİLİ MAHKEME 

Kaynakça 

Erhan GÜNAY’IN Yayınlanmış Eserleri