1. BÖLÜMMÜLTECİ HUKUKUNA GİRİŞ
1.1. ULUSLARARASI KORUMA KAVRAMININ TARİHSEL GELİŞİMİ
20
1.1.1 Birinci Dünya Savaşı Sonrası: Milletler Cemiyeti Dönemi
20
1.1.2 İkinci Dünya Savaşı Sonrası: BMMYK ve 1951 Cenevre Sözleşmesi
21
1.1.3 Uluslararası Koruma Fikrinin Evrenselleşmesi
22
1.1.4 Uluslararası Korumada Sınırlayıcı Gelişmeler
23
1.2. MÜLTECİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI
24
1.2.1 Uluslararası Mülteci Hukuku
24
1.2.1.1 Evrensel Sözleşmeler
24
1.2.1.2 Bölgesel Düzenlemeler
26
1.2.1.3 Uluslararası Teamül Hukuku
27
1.2.1.4 Yargısal Kararlar ve Doktrin
28
1.2.1.5 Bağlayıcı Olmayan (Soft Law) Uluslararası Belgeler
28
1.2.2 Uluslararası İnsan Hakları Hukuku
29
1.2.3 Uluslararası İnsancıl Hukuk
32
1.2.4 Uluslararası Ceza Hukuku
34
2. BÖLÜMMÜLTECİ VE SIĞINMACI KAVRAMI
2. MÜLTECİ VE SIĞINMACI KAVRAMI
39
2.1 Milletler Cemiyeti ve Birleşmiş Milletler Bünyesinde Yapılan Mülteci Tanımları
39
2.1.1 Milletler Cemiyeti Bünyesinde Yapılan Mülteci Tanımları
39
2.1.2 Birleşmiş Milletler Bünyesinde Yapılan Mülteci Tanımları
40
2.2 1951 Cenevre Sözleşmesi ve 1967 Protokolünde Mülteci Tanımı
43
2.3 Bölgesel Düzenlemelerde Mülteci Kavramı
45
2.3.1 Afrika Birliği Örgütü (ABÖ) Mülteci Tanımı
45
2.3.2 Cartagena Deklarasyonu Mülteci Tanımı
46
2.3.3 Avrupa Birliği Hukukunda Mülteci Tanımı
46
2.4 Ulusal Mevzuatta Mülteci ve Sığınmacı Kavramı
48
3. BÖLÜMMÜLTECİ STATÜSÜ BELİRLEME
3. MÜLTECİ STATÜSÜ BELİRLEME
51
3.1 Mülteci Statüsünün Kazanılması
52
3.1.1 Zulme Uğramaktan Haklı Nedenlerle Korkma
53
3.1.2 Zulüm Korkusunun Irk, Din, Tabiiyet, Belirli Bir Toplumsal Gruba Mensubiyet ya daSiyasi Düşüncelerden Kaynaklanması
55
3.1.2.1 Irka Dayalı Zulüm
55
3.1.2.2 Dine Dayalı Zulüm
56
3.1.2.3 Milliyete Dayalı Zulüm
57
3.1.2.4 Toplumsal Grup Mensubiyetine Dayalı Zulüm
57
3.1.2.5 Siyasi Düşünceye Dayalı Zulüm
61
3.1.3 Ülkesi Dışında Bulunma
63
3.1.4 Ülkesinin Himayesinden Yoksun Bulunma veya Yararlanmak İstememe ya daÜlkesine Geri Dönememe veya Dönmek İstememe
63
3.2 Mülteci Statüsü Dışında Bırakma
64
3.2.3 Uluslararası Korumaya İhtiyacı Olmayan Kişiler
64
3.2.4 Uluslararası Korumaya Layık Görülmeyen Kişiler
66
3.2.4.1 Barışa Karşı Suç, Savaş Suçu ve İnsanlığa Karşı Suç
68
3.2.4.2 Ağır Siyasi Olmayan Suçlar
69
3.2.4.3 Birleşmiş Milletlerin Amaç ve İlkelerine Aykırı Eylemler
71
3.3 Mülteci Statüsünün Sona Ermesi
71
3.3.1 Mülteci Statüsünü Sona Erdiren İradi Nedenler
72
3.3.2 Menşei Ülkedeki Koşulların Değişmesi
74
3.4 Avrupa Birliği Vasıf Yönergesi
76
3.5 İç Hukukta Mülteci Statüsü Belirleme
78
4. BÖLÜMTAMAMLAYICI KORUMA
4.1 1951 Cenevre Sözleşmesinde Geri Gönderilmeme (Non-Refoulement) İlkesi
81
4.1.1 Geri Gönderilmeme İlkesinin Kapsam ve İçeriği
82
4.1.1.1 İlkenin Sorumlu Tuttuğu Devlet
82
4.1.1.2 İlkenin Yasakladığı Eylemler
84
4.1.1.3 İlkenin Koruma Sağladığı Kişiler
86
4.1.1.4 Geri Göndermenin Yasak Olduğu Yerler
89
4.1.1.5 Hayat ya da Özgürlüğe Yönelik Tehdit
89
4.1.2 Geri Göndermeme İlkesinin İstisnaları
91
4.1.2.1 Geri Göndermeme İlkesinin Cenevre Sözleşmesinin 1(F)(b) Maddesiyle İlişkisi
92
4.1.2.2 Geri Göndermeme İlkesinin İstisnalarının Uygulanması
92
4.1.2.3 “Ulusal Güvenlik” Nedeniyle Geri Gönderme
94
4.1.2.4 ‘Topluma Yönelik Tehlike’ Nedeniyle Geri Gönderme
95
4.2 Uluslararası İnsan Hakları Hukuku ve Tamamlayıcı Koruma
97
4.2.1 Birleşmiş Milletler İşkenceyi Önleme Sözleşmesi
100
4.2.2 Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi
102
4.2.3 Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
105
4.2.3.1 Sözleşmenin 3. Maddesi
106
4.2.3.2 Sözleşmenin 8. Maddesi
109
4.2.3.3 Sözleşmenin 13. Maddesi
110
4.2.3.4 Sözleşmenin 34. Maddesi
111
4.2.4 AB Hukukunda İkincil (Tamamlayıcı) Koruma
111
4.2.5 İç Hukukta Tamamlayıcı Koruma
116
5. BÖLÜMKİTLESEL SIĞINMA VE GEÇİCİ KORUMA
5. KİTLESEL SIĞINMA VE GEÇİCİ KORUMA
119
5.3 AB Hukukunda Kitlesel Sığınma ve Geçici Koruma
124
5.4 İç Hukukta Kitlesel Sığınma ve Geçici Koruma
128
6. BÖLÜMİLTİCA/SIĞINMA PROSEDÜRÜ
6. İLTİCA/SIĞINMA PROSEDÜRÜ
131
6.1 İltica/Sığınma Prosedürüne İlişkin Temel Standartlar
131
6.1.1 İltica/Sığınma Prosedürüne Erişim
133
6.1.2 İltica/Sığınma Başvurusunun İncelenmesi
135
6.1.3 Sığınmacıya Sağlanan Usul Güvenceleri
137
6.1.4 Güvenli Ülke Kavramı ve Özel Sığınma Usulleri
138
6.1.5 Mülteci ve Sığınmacıların Gözetim Altında Tutulması
142
6.1.6 İtiraz ve Yargı Yolu
145
6.2 Avrupa Birliği Sığınma Prosedürü
147
6.2.1 Sığınma Prosedürüne Erişim
149
6.2.2 Sığınma Başvurusunun İncelenmesi
150
6.2.3 Sığınmacıya Sağlanan Usul Güvenceleri
151
6.2.4 Özel Sığınma Usulleri ve Güvenli Ülke Kavramı
153
6.2.4.1 Özel Sığınma Usulleri
154
6.2.4.2 Güvenli Ülke Uygulamaları
155
6.2.5 İtiraz ve Temyiz Usulleri
159
6.3 İç Hukukta İltica ve Sığınma Prosedürü
161
6.3.1 Mülteci/Sığınmacının Ülkeye Girişi
161
6.3.2 İltica ve Sığınma Başvurusu
163
6.3.3 Ön Görüşme ve Mülakat
164
6.3.4 İltica ve Sığınma Kararı
165
6.3.6 Gözetim Altına Alma
168
6.3.7 İtiraz ve Yargı Yolu
170
7. BÖLÜMMÜLTECİ VE SIĞINMACILARIN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ
7. MÜLTECİ VE SIĞINMACILARIN HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ
171
7.1.2 Yerel Entegrasyon
174
7.1.3 Yeniden Yerleştirme
175
7.2 Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Hukuk Çerçevesi
176
7.2.1 Uluslararası İnsan Hakları Hukuku
177
7.2.2 Uluslararası Mülteci Hukuku
179
7.3 Mültecilerin Maddi (Esasa İlişkin) Hak ve Özgürlükleri
182
7.3.1 İkamet ve Seyahat Özgürlüğü
183
7.3.2 Aile Hayatı Hakkı
187
7.3.4 Eğitim ve Öğretim Özgürlüğü
194
7.3.5 Sağlık ve Sosyal Yardım Hakları
197
7.3.6 Entegrasyon ve Vatandaşlık
199
7.4 AB Hukukunda Mülteci ve Sığınmacıların Hak ve Özgürlükleri
202
7.4.1 Kabul Koşulları Yönergesi
202
7.4.2 Vasıf Yönergesi
205
7.5 İç Hukukta Mültecilerin Hak ve Özgürlükleri
208
EK 1: MÜLTECİLERİN HUKUKİ DURUMUNA DAİR SÖZLEŞME
217
EK 2: MÜLTECİLERİN HUKUKİ STATÜSÜNE İLİŞKİN 1967 PROTOKOLÜ
234
EK 3: BİRLEŞMİŞ MİLLETLER MÜLTECİLER YÜKSEK KOMİSERLİĞİ TÜZÜĞÜ
238
EK 4: TÜRKİYE’YE İLTİCA EDEN VEYA BAŞKA BİR ÜLKEYE İLTİCA ETMEK ÜZERE TÜRKİYE’DEN İKAMET İZNİ TALEP EDEN MÜNFERİT YABANCILAR İLE TOPLUCA SIĞINMA AMACIYLA SINIRLARIMIZA GELEN YABANCILARA VE OLABİLECEK NÜFUS HAREKETLERİNE UYGULANACAK USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK
243
EK 5: 57 SAYILI UYGULAMA TALİMATI
251