SAF BAŞKANLIK SİSTEMİ, ABD VE DİĞER LATİN AMERİKA ÜLKELERİNDEKİ BAŞKANLIK SİSTEMLERİNİN KENDİNE ÖZGÜLÜKLERİ
A. SAF BAŞKANLIK SİSTEMİ
29
1. Başkanlık Sistemi Kavramı
29
2. Sert Kuvvetler Ayrılığı ve Başkanlık Sistemi
31
3. Saf Başkanlık Sistemi–Geniş Manada Başkanlık Sistemi Ayrışması
33
4. Saf Başkanlık Sisteminin Gereklerine İlişkin Farklı Görüşler
35
5. Saf Başkanlık Sisteminin Aslî ve Zorunlu Unsurları Şunlardır
39
a. Hem Başkan’ın hem de Yasama Meclisi’nin Halk Tarafından
b. Yürütmenin Yasamanın Güvenine Dayanmaması
41
c. Yürütme Organının Tek Kişiden Oluşması
45
6. Saf Başkanlık Sistemlerinde Mevcut Olan Tâlî Nitelikteki Özellikler
47
a. Başkanın Yasama Organını Fesih Yetkisinin Mevcut Olmaması
47
b. Aynı Kişinin Hem Yasamada Hem de Yürütmede Görev
c. Yasama ve Yürütmenin Birbirlerinin Yetki Alanına Müdahale
B. ABD’DEKİ BAŞKANLIK SİSTEMİNDE, SAF BAŞKANLIK SİSTEMİNİN ASLÎ YA
DA TÂLÎ BAZI ÖZELLİKLERDEN FARKLI OLAN BAZI KENDİNE ÖZGÜ
C. LATİN AMERİKA ÜLKELERİNDE TATBİK EDİLEN BAŞKANLIK
SİSTEMLERİNDE KENDİNE ÖZGÜLÜK ARZ EDEN BENZER VE FARKLI
1. Devletin Federal ya da Üniter Olması
58
2. Devlet Başkanı’nın Başkan ya da Cumhurbaşkanı Olarak İfade Edilmesi
60
3. Başbakanlık Kurumunun Mevcut Olması ya da Olmaması
61
4. Başkan Yardımcılığı
62
5. Devlet Başkanlarının Seçilme Usulleri, Süreleri ve Dönemleri
62
6. Üste Düzey Atamaların Yasamanın Onayına Tabi Olup Olmaması
65
7. Yürütmenin Kanun Gücünde Olan ya da Olmayan Düzenleme Yapma
8. Kabinenin Kolejyal Yapılı Olması ya da Olmaması
68
9. Karşı İmza Kuralının Mevcut Olup Olmaması
69
10. Bütçe Önerisinde Bulunulması
70
11. Devlet Başkanının Partili Olması ya da Olmaması
71
12. Yasama Meclisi’nin Tek ya da İki Meclisli Olması
72
13. Başkan Yardımcısının Yasama Meclisi’ne Başkanlık Etmesi ya da
14. Yürütmenin Kanun Önerisinde Bulunma Yetkisinin Olması ya da
15. Yürütmenin Bazı Kereler Yasama Faaliyetlerine Katılması ya da
16. Başkan Yardımcısı ve Bakanların Siyasî Sorumlulukları
77
17. İmpeachment Kapsamında Sorumluluk
80
18. Fesih ve Azil Yetkisinin Mevcut Olup Olmaması
81
19. Devlet Başkanının Veto Yetkisi
85
20. Devlet Başkanı’nın Yurt Dışına Çıkışlarının Yasamanın İznine Tabi
21. Yürütmenin Yetkilerinin Düzenlenme Şekli
86
D. BAŞKANLIK SİSTEMLERİNDEKİ KENDİNE ÖZGÜLÜKLERE İLİŞKİN
E. LATİN AMERİKA ÜLKELERİNDE DEMOKRATİKLEŞME VE HÜRRİYET
PARLAMENTER SİSTEM TEMELLİ YAŞANAN SORUNLAR VE BAŞKANLIK SİSTEMİ İHTİYACI
A. KOALİSYON TEMELLİ SORUNLAR SEBEBİYLE BAŞKANLIK SİSTEMİ
1. Genel Olarak Koalisyon Hükümetleri
91
2. Parlamenter Sistemlerin Bir diğer Sorunlu Alanı da Azınlık
3. Koalisyon Temelli Yaşanan Bazı Sorunlar
107
a. Koalisyonların Kuruluşu Esnasında Yaşanan Sorunlar
107
b. Nispî Temsil Seçim Sistemi ile Bütünlük İçerisinde Koalisyonların
Kurulmasında Aşırı Partilerin Dayatmalarına Mahkûmiyetin
c. Hükümet Programlarında Bütünlük ve Disiplinin Sağlanamaması
112
d. Koalisyonların Siyasî İstikrarsızlığa ve Etkin Olmayan Yönetime
e. İstikrarlı ve Uzun Vadeli Hükümet Politikalarının
f. Bütçe Disiplininin Kaybolması, Harcamalarda Ölçüsüzlüğün
g. Koalisyon İçi İhtilaflar Sebebiyle Hükümetin Sürekli Yıkılma
Tehlikesi ile Karşı Karşıya Kalması
118
h. Etkin Siyasi Kararların Zamanında Alınamaması
119
ı. Cumhurbaşkanı–Başbakan–Koalisyon Ortakları Temelli Çatışmalar
121
i. Hükümetin Başarısızlığı Durumunda Siyasî Sorumlunun
j. Kanunların Çıkarılmasında Yaşanabilen Sorunlar
122
k. Benzer Durumların Başkanlık Rejimlerinde Yaşanmaması
122
B. TÜRKİYE’DE YAŞANAN KOALİSYONLARIN ORTAYA ÇIKARDIĞI SORUNLAR
123
C. TÜRKİYE’DEKİ UYGULAMALARIN PARLAMENTER SİSTEMİN SEMBOLİK
YETKİLİ CUMHURBAŞKANI İLKESİ İLE UYUMLULUĞU SORUNU VE İKİ
1. Genel Olarak Parlamenter Sistemin Gerekleri
131
2. İki Başlı Yürütme: İcraî Yetkilerle Mücehhez ve Siyasî Etkinliği Olan
Başbakan ve Bakanlar Kurulu ve Sembolik Yetkili Cumhurbaşkanı
133
3. Türkiye’deki Uygulamaların Parlamenter Rejimin “Sembolik Yetkili
Cumhurbaşkanı” İlkesi ile Uyumluluğu Sorunu
149
4. 1924 Anayasası Dönemi
149
a. Mustafa Kemal’in Cumhurbaşkanlığı Dönemi
154
b. İsmet İnönü’nün Cumhurbaşkanlığı Dönemi
165
c. DP İktidarı ve Celal Bayar’ın Cumhurbaşkanlığı Dönemi
168
5. 1961 Anayasası Dönemi
170
6. 1982 Anayasası Dönemi Uygulamaları
176
a. Cumhurbaşkanı Kenan Evren Dönemi
182
b. Turgut Özal Dönemi
183
c. Süleyman Demirel Dönemi
191
d. Ahmet Necdet Sezer Dönemi
194
e. Abdullah Gül ve Recep Tayyip Erdoğan Dönemleri
199
7. Türkiye’de Yaşanan İki Başlılıkla Alakalı Genel Değerlendirme
200
TÜRKİYE’DE BAŞKANLIK SİSTEMİ
A. TÜRKİYE’DE BAŞKANLIK SİSTEMİ YÖNÜNDEKİ TALEPLERİN ORTAYA
B. 1982 ANAYASASI’NIN İLK METNİNDE HÜKÜMET SİSTEMİ
215
C. TÜRKİYE’DE HÜKÜMET SİSTEMİ DEĞİŞİKLİĞİ SAĞLAYAN 2017 ANAYASA
D. DEVLETİN TEMEL YAPISI VE BAZI ÖZELLİKLERİ
217
1. Devletin Üniter Yapısı
217
2. Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Demokratik Niteliği
217
3. Türkiye’deki Yeni Sistemin Başkanlık ya da Cumhurbaşkanlığı Sistemi
E. 1982 ANAYASASINDA DEVLETİN TEMEL ORGANLARI
225
F. YÜRÜTME FONKSİYONU VE ORGANI
226
G. CUMHURBAŞKANI’NIN SEÇİLMESİ
228
1. Cumhurbaşkanlığı Seçilme Yeterliği ve Aday Olma Süreci
229
2. Cumhurbaşkanının Seçilmesi Süreci
229
3. Cumhurbaşkanlığı Seçimlerinin Yapıldığı Haller
232
a. Cumhurbaşkanı’nın Normal Görev Süresinin Dolması
232
b. Seçimlerin TBMM Tarafından Yenilenmesi Kararının Alınması
232
c. Seçimlerin Cumhurbaşkanı Tarafından Yenilenmesi Kararının
d. Cumhurbaşkanlığı Makamının Herhangi bir Sebeple Daimî Olarak
4. Cumhurbaşkanı’nın Görevini Sona Erdiren Haller
233
5. Cumhurbaşkanlığına Vekâlet
234
6. Cumhurbaşkanı’nın Görev ve Yetkileri
235
a. Cumhurbaşkanı’nın Sahip Olduğu Genel Yürütme Yetkisi ve
b. Cumhurbaşkanı’nın Temsil, Anayasanın Tatbik Edilmesini, Devlet
Organlarının Düzenli ve Uyumlu Çalışmasını Temin Etme Yetki ve
7. Cumhurbaşkanı’nın Yasama Faaliyetlerine Yönelik Dolaylı Etkilemeleri
240
H. CUMHURBAŞKANI YARDIMCILIĞI VE BAKANLARIN ATANMASI, İŞLEVLERİ
243
1. Cumhurbaşkanı Yardımcıları
243
2. Bakanlıkların Kurulması ve Bakanların Atanması
246
3. Yürütme Yetkisinin Bakanlarla Birlikte Yerine Getirilmesi
248
İ. ÜST DÜZEY KAMU GÖREVLİLERİNİN ATANMASI
251
J. CUMHURBAŞKANI, CUMHURBAŞKANI YARDIMCILARI VE BAKANLARIN
1. Cumhurbaşkanı’nın Siyasî Sorumlulukları
252
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Siyasî Sorumluluğu
255
3. Cumhurbaşkanının Cezaî Sorumluluğu.
256
4. Cumhurbaşkanı’nın Hukukî Sorumluluğu
263
5. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Cezaî Sorumlulukları
267
6. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Hukukî Sorumlulukları.
271
K. CUMHURBAŞKANININ TARAFSIZLIĞI MESELESİ
272
L. YÜRÜTMENİN İŞLEM VE FİİLLERİ
279
1. Cumhurbaşkanı’nın İşlemlerinde “Karşı İmza” Kuralının Mevcut
2. Cumhurbaşkanı’nın Bireysel İşlemleri ve Düzenleyici İşlemleri
279
M. YÜRÜTMENİN DÜZENLEYİCİ İŞLEMLERİ
280
1. Yasama Yetkisinin Aslîliği, Yürütme Yetkisinin Türev Oluşu ve
2. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK)
285
a. Olağan Dönem KHK’lar ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri (CBK)
286
b. Olağan Dönem CBK’ları
288
c. Anayasa’nın 104/17. Fıkrası Kapsamında CBK’lar
289
d. Yasama İşlemleri ile CBK’ların Etkisizleştirilmesi
297
e. Anayasa’da CBK ile Düzenleneceği Açıkça Belirtilen Alanlar
298
f. Yürütme Lehine Mahfuz Düzenleme Alanı Kavramı
301
h. Anayasa’da Açıkça CBK ile Düzenleneceği Belirtilen Dört Konuda
Çıkarılacak CBK’lara İlişkin Mahfuz Düzenleme Alanı Nitelemesine
j. Anayasa’da Hem Kanunla Hem de CBK ile Düzenleneceği
k. Olağan Dönem CBK’ların Yargısal Denetimi
322
l. OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.
323
4. Yürütme Organının Diğer Düzenleyici İşlemleri: Adsız İşlemler
329
5. Cumhurbaşkanlığının Uygulama ve Bireysel Kararları.
330
N. YASAMA ORGANI VE FONKSİYONU
331
2. TBMM Üye Sayısı, Yasama Yılı ve Seçim Dönemi
331
3. Milletvekillerinin Seçimi
332
c. Milletvekili Seçilme Yeterliği
334
d. Seçmen Olabilmenin Anayasal Şartları Şunlardır
336
4. TBMM Seçimleri Aşağıdaki Hallerde Yapılır
336
a TBMM’nin Seçim Döneminin Sona Ermesi
336
b. Seçimlerin Yenilenmesi
336
c. TBMM’de Erken Seçim Kararı Alınması
337
d. TBMM Seçimlerinin Cumhurbaşkanınca Yenilenmesi
337
e. Genel Seçimlere Bir Yıl ya da Daha Az Bir Sürenin Kaldığı
Dönemde Cumhurbaşkanlığı Makamının Daimî Olarak Boşalmış
5. Seçimlerin Ertelenmesi
338
6. TBMM’nin Toplanması ve Tatili
338
7. Toplantı ve Karar Yeter Sayısı
339
O. YASAMA FONKSİYONU, TBMM’NİN GÖREV VE YETKİLERİ
340
1. Yasama Yetkisi ve Kapsamı
340
2. Yasama Yetkisinin Özellikleri
340
a. Yasama Yetkisinin Genelliği
340
b. Yasama Yetkisinin Aslîliği (İlk–elliği)
342
c. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği
344
1. Parlamento Kararları ve Kanunları Koymak, Kaldırmak ve Değiştirmek
345
2. Kanunların Veto Edilmesi ya da Yayımlanması
347
P. BİLGİ EDİNME VE YÜRÜTMEYİ DENETLEME
350
3. Meclis Araştırması
353
R. ÇIKARILMASI ÖZEL USULLERE BAĞLANMIŞ BAZI YASAMA İŞLEMLERİ
354
1. Bütçe ve Kesin Hesap Kanununun Önerilmesi ve Kabulü
354
a. Bütçe Kanununun Önerilmesi ve Kabulü
354
b. Kesin Hesap Kanunu:
356
2. Milletlerarası Antlaşmaların Onaylanmasını Uygun Bulmak
357
3. Genel ve Özel Af İlanına Karar Vermek
359
4. Savaş İlanı ve TSK’lerinin Kullanılmasına İzin Vermek
359
5. Anayasaya Göre TBMM’nin Diğer Bazı Görev ve Yetkileri Şunlardır
360
S. YARGI ORGANI VE FONKSİYONU
361
2. Yargı Bağımsızlığı
363
3. Yargının Tarafsızlığı
366
Ş. YARGI KOLLARI (DÜZENİ) VE YÜKSEK MAHKEMELER
371
1. Yargı Yetkisi ve Yargı Kolları
371
a. Adlî Yargı, Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay
372
b. İdarî Yargı, Bölge İdare Mahkemeleri ve Danıştay
374
2. Uyuşmazlık Mahkemesi
378
4. Seçim Yargısı ve Yüksek Seçim Kurulu (YSK)
380
5. Anayasa Mahkemesi (AYM)
381
6. Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK)
386
T. TÜRKİYE’DE VE ABD’DE BAŞKANLIK SİSTEMİNDE DENGELER VE FRENLER MEKANİZMASI
389
U. TÜRKİYE’DEKİ BAŞKANLIK SİSTEMİ DE DÂHİL GENEL YÖNETİM
SİSTEMİNİN ABD’DEKİ SİSTEMDEN FARKLILIK ARZ EDEN YÖNLERİ.
400
Ü. TÜRKİYE’DEKİ BAŞKANLIK SİSTEMİ DE DÂHİL GENEL YÖNETİM SİSTEMİ
İLE ABD’DEKİ SİSTEMİN BENZEŞEN YÖNLERİ
408
V. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE ABD BAŞKANLIK SİSTEMİNE İLİŞKİN BİR
TÜRKİYE’DEKİ BAŞKANLIK SİSTEMİNE YÖNELİK ELEŞTİRİLER VE DEĞERLENDİRMELER
A. BAZI ELEŞTİRİLEN KONULARA İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER
411
1. Cumhurbaşkanının Ülkeyi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile
2. Cumhurbaşkanının ve Kabinenin Hiçbir Siyasî Sorumluluğunun
Mevcut Olmadığı ev Cezaî Sorumluluğunun da İhtimal Dışı Kıldığı
3. Seçimlerin Birlikte Yapılması: Bölünmüş Hükümetler Döneminde
4. Seçimlerin Yenilenmesi
437
a. HSK’ya İlişkin Eleştiriler Konusunda Değerlendirmeler
457
b. AYM Hakkında Yapılan Eleştirilere İlişkin Değerlendirmeler
469
c. Yargı Temelli Sorunların Daha Başka Köklü Temelleri
476
7. Hükümet Sistemleri Kuvvetler Ayrılığı İlişkisi
482
8. Cumhurbaşkanının Partili Olabilmesi ve Tarafsızlığı Meselesi
487
a. Demokratik Rejimlerde Devlet Başkanı’nın Partilerle İlişkisi ve
b. Türkiye’de Geçmiş Yıllarda Cumhurbaşkanı ile Partiler Arasındaki
c. 2017 Anayasa Değişikliği ile Partili Cumhurbaşkanı Yolunun
d. Partili Cumhurbaşkanlığını Lüzumlu Kılan Gereklilikler
499
e. Milletvekillerini ve TBMM’yi Güçlendirici Yönde Öneriler
501
9. Üniter Yapı Yerine Federal Yapının Getirileceği
503
10. Türkiye’de Başkanlık Sisteminin, Diktatörlük veya Otoriterizme
11. Cumhurbaşkanı Tarafından Yapılan Atamaların TBMM’nin Onayına
12. Yeni Sistemde Bütçe Kanununa İlişkin Hükümlere Yönelik Eleştiriler
518
a. Başkanlık Sisteminin Uygulandığı Bazı Ülkelerdeki Uygulamalar
519
b. 2017 Değişikliği ile Getirilen Düzenleme Hakkında
B. 2017 ANAYASA DEĞİŞİKLİĞİ İLE BENİMSENEN HÜKÜMET SİSTEMİNİN
BAŞKANLIK YA DA BİR BAŞKA HÜKÜMET SİSTEMİ OLDUĞUNA DAİR
C. BAŞKANLIK, BAŞKANCI YA DA DELEGASYONCU (DELEGATİF) BAŞKANLIK
D. TÜRKİYE’DEKİ HÜKÜMET SİSTEMİNE DAİR DEĞERLENDİRMELER
531