II. Konunun Sınırlandırılması
24
BİRİNCİ BÖLÜMGENEL OLARAK TEHLİKE SORUMLULUĞU VETEHLİKE SORUMLULUĞUNUN GELİŞİMİ
§1. TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN SORUMLULUK HUKUKU İÇİNDEKİ GELİŞİMİ, TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN TEMELİNDE YATAN İLKELER VE İSNAT NEDENLERİ
27
A. Tehlike Sorumluluğunun Sebep Sorumluluğu Olarak Ortaya Çıkışı
27
B. Tehlike Sorumluluğunun Kural-İstisna Olmasına İlişkin Tartışmalar
34
II. Tehlike Sorumluluğunun Temelinde Yatan Genel İlkeler ve İsnat Nedenleri
39
A. Tehlike Sorumluluğunun Temelinde Yatan Genel İlke ve Düşünceler
39
2. Dağıtıcı Adalet İlkesi
41
3. Sosyal Hukuk Devleti İlkesi
42
1. “Nimetinden Yararlanan Külfetine Katlanır” İlkesi
46
3. “Denetleyebilen Sorumlu Olur” ya da Hâkimiyet İlkesi
50
§2. YABANCI HUKUK DÜZENLERİNDE VE TÜRK HUKUKUNDA TEHLİKE SORUMLULUĞU
51
II. Yabancı Hukuk Düzenlerinde Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
54
A. Fransız Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
54
B. İtalyan Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
57
C. Avusturya Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
59
D. Alman Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
63
E. İsviçre Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
66
1. Tehlike Sorumluluğu Hallerinin Özel Yasalara Dayanması
66
2. Widmer/Wessner Tasarısının 50. Maddesine Göre Genel Tehlike Sorumluluğu
69
III. Türk Hukukunda Tehlike Sorumluluğunun Gelişimi
72
B. 1 Temmuz 2012 Sonrasındaki Durum
80
İKİNCİ BÖLÜMTÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN HUKUKSAL NİTELİĞİ VE KOŞULLARI
§3. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDAKİ TEHLİKE SORUMLULUĞU DÜZENLEMESİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
85
I. Genel Kural Niteliğinde Olması
85
A. Tehlike Sorumluluğunun Düzenlenmesinde Başvurulan Yollar
85
1. Tehlike Sorumluluğunu Özel Yasalarla Sınırlama
86
2. Tehlike Sorumluluğunu Kıyasla Genişletme
87
a. Tehlike Sorumluluğunda Kıyas Yasağı Görüşü
87
b. Tehlike Sorumluluğunda Kıyas Yasağının Aşılması
89
aa. Genel Olarak Görüşler ve Avusturya Örneği
89
bb. Bütüncül Kıyas ya da Münferit Hükümlerin Kıyası
91
3. Tehlike Sorumluluğunu Genel Kural Yoluyla Düzenleme
93
a. Genel Kural Lehinde ve Aleyhinde Görüşler
93
aa. Genel Kural Lehinde Görüşler
94
aaa. Eşit Risklere Eşit Muamele Yapılabilmesi
94
bbb. Keyfi ve Sistemsiz Yasamanın Önüne Geçebilmesi
94
ccc. Kusur ve Olağan Sebep Sorumluluklarını Rahatlatması
95
ddd. Hukukun Bilim ve Teknolojinin Gerisinde Kalmaması
96
bb. Genel Kural Aleyhinde Görüşler
96
aaa. Yasama Erkinin Gaspı
96
bbb. Hukuksal Güvenlik Kaygısı
97
ccc. Birey ve Girişim Özgürlüğünün Kısıtlanması
98
ddd. Ekonomik Katlanabilme Gücünü Zayıflatması
99
B. TBK 71 Açısından Değerlendirme
101
II. Genel Kuralın İkincil Nitelikte Olması
102
A. Genel Kuralı Düzenleme Biçimleri
102
1. Tehlike Sorumluluğunu Salt Genel Kural İle Düzenleme
102
2. Özel Düzenlemeler Yanında İkincil Nitelikte Genel Kural Öngörme
103
B. TBK 71 Açısından Değerlendirme
104
III. Yargıca Takdir Yetkisi Vermesi
106
IV. Kusur ve Sözleşme Sorumlulukları İle İlişkisi
109
A. Kusur Sorumluluğu İle İlişkisi
109
B. Sözleşme Sorumluluğu İle İlişkisi
112
§4. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI
114
I. İşletme Faaliyetinin Varlığı
114
II. İşletme Faaliyetinin Önemli Ölçüde Tehlikeli Olması
118
A. Genel Olarak Tehlikelilik
118
1. Tehlike ve Risk/Riziko Kavramları
118
2. Soyut-Somut Tehlikelilik
120
B. Önemli Ölçüde Tehlikelilik ve Unsurları
122
1. Nesnel Unsur: Yoğun Tehlike
124
2. Öznel Unsur: Önüne Geçilemez Derecede Tehlike
126
C. Önemli Ölçüde Tehlikeliliğin Ölçütleri
129
1. Sıkça ya da Ağır Zararlar Doğurmaya Elverişlilik
130
a. Sıkça Zarar Doğurmaya Elverişlilik
130
b. Ağır Zarar Doğurmaya Elverişlilik
131
b. Benzerliğin Takdir Edilmesi
135
III. Karakteristik Rizikonun Gerçekleşmesi
137
A. Tehlike Kaynaklarında Karakteristik Rizikonun Belirlenmesi
140
B. TBK Madde 71 Açısından Karakteristik Riziko KoşulununDeğerlendirilmesi
142
IV. İşletme Faaliyetine Bağlı Karakteristik Rizikodan Doğan Zarar
143
V. Karakteristik Rizikonun Gerçekleşmesi ile Zarar Arasında Nedensellik Bağı
154
A. Nedensellik Bağının Belirlenmesi
154
1. Uygun Nedensellik Bağı Kuramı
157
2. Normun Koruma Amacı Kuramı
159
B. Nedensellik Bağının Kesilmesi
162
1. Mücbir Neden ya da Önüne Geçilemez Olay
163
2. Zarar Görene İsnat Edilebilen Eylem ya da Olgu
167
a. Zarar Görenin Etki Alanındaki Ağır Kusur ya da Karakteristik Riziko
168
b. Zarar Görenin Riski Göze Alması
170
3. Üçüncü Kişinin Etki Alanındaki Ağır Kusur ya da Karakteristik Riziko
172
VI. İşletmeye Hukuk Düzenince İzin Verilip Verilmemesinin Sorumluluğa Etkisi
174
A. İzin Verilen Riskin Doğurduğu Zarardan Sorumluluk
174
B. İzin Verilmeyen Riskin Doğurduğu Zarardan Sorumluluk
178
VII. Aranmayan Koşul: Kusur
180
A. Tehlike Sorumluluğunda Kusur Kavramı
180
B. Ek Kusur ve Sonuçları
183
ÜÇÜNCÜ BÖLÜMTÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞUNDA TAZMİNAT, MÜTESELSİL SORUMLULUK, İSPAT VE İSPAT YÜKÜ İLESORUMSUZLUK ANLAŞMALARI
§5. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞUNDA TAZMİNAT
185
I. Tazminatın Belirlenmesi
185
B. Tazminat Tutarına Üst Sınır Getirme Tartışması
186
1. Öğretideki Tartışma
186
2. Türk Hukukundaki Durum
188
C. “Uygun Bedelle Denkleştirme” Ölçütü
189
1. İzin Verilen Risk-İzin Verilmeyen Risk Ayrımı
189
2. Örtülü Kanun Boşluğu Görüşü
191
D. Tazminatın Genel Kurallar Çerçevesinde Sınırlandırılması
194
II. Tazminat Talebinin Tarafları
196
A. Tazminat Borçlusunun Belirlenmesi
196
1. Tehlike Sorumluluğuna İlişkin Bağlantı Noktaları
196
a. Ayni Hâkimiyet İlişkisi
196
b. İşletme ya da Yürütme İlişkisi
198
2. TBK Madde 71’de Esas Alınan Bağlantı Noktaları
201
B. Tazminat Alacaklısının Belirlenmesi
204
§6. TÜRK BORÇLAR KANUNU’NA GÖRE GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞUNDA MÜTESELSİL SORUMLULUK, İSPAT VE İSPAT YÜKÜ İLE SORUMSUZLUK ANLAŞMALARI
212
I. Müteselsil Sorumluluk Esası
212
III. İspat ve İspat Yükü
216
B. İspat Yükünün Bağlı Olduğu Kurallar
217
C. İspat Kolaylıkları
220
IV. Sorumsuzluk Anlaşmaları
224