TİCARÎ İŞLETME KAVRAMI VE
TİCARÎ İŞLETME ÜZERİNDEKİ İŞLEMLER
§ 1. TİCARET HUKUKUNDA SİSTEMLER
1
§ 2. TÜRK TİCARET KANUNU’NUN BAŞAT KAVRAMI: “TİCARÎ İŞLETME”
1
II. BİR ORGANİZASYONUN “TİCARÎ İŞLETME” SAYILABİLMESİ İÇİN GEREKEN UNSURLAR
3
1. Gelir Sağlama (Hedefi)
3
4. Ayırıcı Unsur: Esnaf Faaliyeti Sınırlarını Aşma
3
III. TİCARÎ İŞLETMEYİ OLUŞTURAN UNSURLAR VE BUNLARIN HUKUKİ NİTELİĞİ SORUNU
6
IV. TİCARÎ İŞLETMENİN ÖRGÜTLENMESİ (MERKEZ/ŞUBE)
6
A. Merkez Kavramı ve Düzenlenişi
6
a) İç İlişki Bakımından Merkeze Bağımlılık
7
b) Dış İlişki Bakımından Bağımsızlık
7
c) Yer ve Yönetim Ayrılığı
7
3. Şubenin Önem Arz Ettiği Noktalar
8
a) Türk Ticaret Kanunu Bakımından
8
V. TİCARÎ İŞLETMENİN DEVRİ VE REHNİ
10
A. Ticarî İşletmenin Devri
10
2. Devrin Hüküm ve Sonuçları
15
a) Devralanın Sorumluluğu
15
b) Devredenin Sorumluluğu: Devralanla “2 Yıllık Sorumluluk Arkadaşlığı”
15
B. Ticarî İşletme Rehni
17
3. Rehinin Kapsamı, İşletme Rehni ile İlgili Özellik Arz Eden Noktalar
18
a) Rehnedilebilecek Taşınır ve Varlıklar
18
b) Kapsama Girmeyen Unsurlar
19
ç) Eklentiler–Bütünleyici Parçalar
22
4. Rehin Sözleşmesi, Kurulması, İçerik
22
6. Rehinli Taşınır Sicili
23
7. Öncelik Hakkı ve Derece Sistemi
23
8. Rehin Sözleşmesi Taraflarının Hak ve Yükümlülükleri
24
10. Temerrüt Sonrası Haklar
24
11. Rehnin Son Bulması ve Görevli–Yetkili Mahkeme
25
TİCARÎ İŞ, BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLMASININ
SONUÇLARI VE TİCARÎ HÜKÜMLER
II. BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLARAK BELİRLENMESİNDE KULLANILACAK ÖLÇÜTLER
27
A. Ticarî İş Saptamasında “Altın” Kural
27
B. TTK m. 3’e Göre Ticarî İş
27
1. «1. Alternatif»: TTK’da Düzenlenen Konular
27
2. «2. Alternatif»: Bir Ticarî İşletmeyi İlgilendiren İşlem ve Fiiller
27
C. Tamamlayıcı Hüküm: TTK m. 19’a Göre Ticarî İş
28
1. Tacirlerin Borçlarının Ticarî Olması Kuralı
28
2. Bir Taraf İçin Ticarî İş Sayılan “Sözleşmeler”
28
D. Ticarî İş Konusundaki Değişik Örnekler
29
E. Haksız Fiillerde Durum
30
III. BİR İŞİN TİCARÎ İŞ OLARAK SAPTANMASININ YARATACAĞI SONUÇLAR
33
B. Müteselsil Borçluluk ve Kefalet (Teselsül Karinesi)
33
1. Müteselsil Borçluluk
33
C. Ticarî İşlerde Faiz
36
1. Faiz Kavramı, Türleri ve Özellikleri
36
2. Faiz ile İlgili Mevzuata Genel Bir Bakış
36
3. Ticarî İşlerde Faize İlişkin Farklılıklar
36
a) Ticarî İşlerde Açıkça Kararlaştırılmasa Bile Anapara Faizine Hak Kazanılabilmesi
36
c) Ticarî İşlerde Bileşik Faize İlişkin Farklılıklar
37
bb) Bileşik Faizin Mümkün Olduğu Hâller
37
aaa) Bazı Koşulları Taşıyan Ödünç (Karz) ve Carî Hesap Sözleşmeleri
37
bbb) Kambiyo Senetleri
38
IV. 3095 SAYILI “KANUNÎ FAİZ VE TEMERRÜT FAİZİNE İLİŞKİN KANUN”UN ÖNGÖRDÜĞÜ REJİM VE FAİZ ORANLARI
38
B. Anapara Faizi Açısından
38
C. Temerrüt Faizi Açısından
39
3. Anapara Faizi Oranının Belirlenip Temerrüt Faizi Oranının Belirlenmemesi Durumunda
39
D. Kambiyo Senetleri ve Yabancı Para Borçlarında
40
II. TİCARÎ HÜKÜMLERİN UYGULANMA SIRASI
42
A. Emredici Kanun Hükümleri
42
B. Emredici Hükümlere Aykırı Olmayan Sözleşme Hükümleri
43
C. Tamamlayıcı Ticari Hükümler
43
III. TİCARÎ HÜKÜM OLMAYA BAĞLANAN BAZI SONUÇLAR
44
A. En Yüksek Sınırı Aşan İşlemler
44
II. TACİR SIFATININ KAZANILMASI
47
1. Ticarî İşletme İşletmek
47
2. İşletmenin “Kısmen de Olsa” Kendi Adına Yapılması
48
3. İstisnaî Bazı Hâllerde Tacir Sıfatının Kazanılıp Kazanılamayacağı Sorunu
48
a) Ticaret Yapması Tamamen Yasaklananlar ile İzne Tâbi Tutulup da Bu İzni Almayanların Durumu
48
b) Küçük ve Kısıtlılar
48
2. Türk Ticaret Kanunu’nda Sayılan Tüzel Kişi Tacirler
49
b) Amacına Ulaşmak İçin Ticarî İşletme İşleten Dernekler ve Vakıflar
49
c) Devlet, İl ve Belediye Gibi Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan Teşekkül ve Müesseseler
50
3. TTK m. 17 Dolayısıyla Donatma İştirakinin Durumu
50
III. TACİR SIFATININ SONUÇLARI: NİMET VE KÜLFETLER
52
A. Tacir Olmaya Bağlanan “Külfetler”
52
1. Sadece Bir Tarafın Tacir Olmasının Yettiği Olasılıklar
52
b) Ticaret Unvanı Seçme ve Kullanma
54
c) Ticaret Sicili ve Odalara Kayıt
54
ç) Ticarî Defter Tutma
54
d) Basiretli İş İnsanı Gibi Hareket Etme
54
e) Ticaret Karinesine Tâbi Olma
54
f) Ücret ve Cezanın İndirilmesini İsteyememe
54
h) Ticarî Örf ve Adeti Bilme
55
2. Her İki Tarafın da Tacir Olması Gereken Olasılıklar
57
a) Bazı Konulardaki İhtar veya İhbarlar
57
b) Fatura ve Teyit Mektubuna İtiraz
57
B. Tacir Olmaya Bağlanan “Nimetler”
60
1. Sadece Bir Tarafın Tacir Olmasının Yettiği Durum: Ücret ve Faiz İsteme
60
2. Her İki Tarafın da Tacir Olması Gereken Olasılıklar
60
b) Ticarî Satış ve Trampa Hakkındaki Özel Hükümlerden Faydalanma veya Bunlara Tabi Olma
61
c) Yetki Sözleşmesi Yapılması
63
IV. TACİR SIFATININ KAYBI VE BUNUN SONUÇLARI
65
§ 6. GENEL OLARAK TİCARÎ YARGI
67
I. BİR DAVANIN TİCARÎ DAVA OLARAK BELİRLENMESİNDEKİ ÖLÇÜTLER (TİCARÎ DAVA TÜRLERİ)
67
A. Mutlak Ticarî Davalar
67
1. Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Hususlardan Doğan Davalar
67
2. TTK m. 4’te Altı Bent Halinde (Sınırlı) Olarak Sayılan Hususlar
68
3. «2. Alternatif»: Özel Kanun Hükümlerinden Doğan Bazı Hukuk Davaları
69
B. Yarı–Nispi Ticarî Davalar
69
C. Nispi Ticarî Davalar
69
II. TİCARÎ DAVALARIN GÖRÜLMESİ
70
§ 7. GENEL OLARAK TİCARET SİCİLİ
73
I. TİCARET SİCİLİ TEŞKİLATI
73
2. Tescil Talebi, Şekli ve Süresi
75
B. Sicildeki Değişiklikler ve Silme (Tadil– Terkin)
75
III. TİCARET SİCİLİ MEMURUNUN İNCELEME GÖREVİ
75
C. Tescil Talebinin Reddi Kararına İtiraz
76
V. TESCİL VE İLANIN ETKİSİ
76
A. Kurucu/Bildirici Etki
77
VI. TİCARET SİCİLİNE GÜVEN İLKESİ
78
VII. SİCİL KAYITLARININ TUTULMASINDAN DOĞAN SORUMLULUK
79
TİCARET UNVANI VE İŞLETME ADI
A. “Çekirdek”, Anlamı ve Oluşturulması
83
1. Gerçek Kişi Tacirler ve Adi Şirket
83
2. Tüzel Kişi Tacirler
84
3. Tacir Sayılan Diğer Tüzel Kişiler ve Donatma İştiraki
85
B. “Ek”, Anlamı ve Kullanılması
85
III. TİCARET UNVANI İLE İLGİLİ ÖZEL DURUMLAR (DEĞİŞİKLİKLER)
86
A. Ticaret Unvanının Devamlılığı
86
C. Ticaret Unvanının Devri
86
D. Ticaret Unvanının Korunması
86
I. GENEL OLARAK MARKA VE TÜRLERİ
91
A. Marka Olarak Tescil Edilebilecek İşaretler
94
B. Tescil İçin Mutlak Ret Nedenleri
94
C. Tescil İçin Nispî Ret Nedenleri
96
III. MARKANIN TESCİLİ VE SONUÇLARI
99
B. Tescilin Marka Sahibine Tanıdığı Hak ve Yükümlülükler
99
IV. MARKANIN HUKUKİ İŞLEMLERE KONU OLMASI
99
V. MARKANIN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ/İPTALİ VE MARKA HAKKININ SONA ERMESİ
102
VI. MARKA HAKKINA TECAVÜZ VE HAKKIN KORUNMASI
103
A. Tecavüz Sayılan Fiiller
103
B. Açılabilecek Davalar
103
C. Yetkili– Görevli Mahkeme
104
I. KAVRAM VE HAKSIZ REKABET YOLUYLA KORUNAN DEĞERLER
105
III. HAKSIZ REKABET HALLERİ
106
A. Dürüstlük Kuralına Aykırı Reklamlar ve Satış Yöntemleri ile Diğer Hukuka Aykırı Davranışlar ve Özellikle;
107
B. Sözleşmeyi İhlale veya Sona Erdirmeye Yöneltmek; Özellikle;
109
C. Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanma; Özellikle;
109
D. Üretim ve İş Sırlarını Hukuka Aykırı Olarak İfşa Etmek
109
E. İş Şartlarına Uymamak
110
F. Dürüstlük Kuralına Aykırı İşlem Şartları Kullanmak. Özellikle Yanıltıcı Bir Şekilde Diğer Taraf Aleyhine
110
IV. HAKSIZ REKABET SONUCU AÇILABİLECEK DAVALAR ve DAVA AÇMAYA YETKİLİ OLANLAR
110
B. Dava Açmaya Yetkili Olanlar ve Davalılar
111
C. İhtiyati Tedbirler, Hüküm İlanı ve Zamanaşımı
112
1. Tedbir ve Gümrükte El Koyma
112
2. Hükmün İlânı ve Üçüncü Kişiler Hakkında İcrası
112
§ 12. TİCARÎ DEFTERLER
115
I. GENEL OLARAK VE KAMU GÖZETİMİ, MUHASEBE VE DENETİM STANDARTLARI KURUMU’NUN YETKİLERİ
115
II. TUTULACAK DEFTERLER
115
III. TİCARÎ DEFTER TUTMA İLE İLGİLİ YÜKÜMLÜLÜK VE SORUMLULUKLAR
115
A. Defterlerin Tutulması
115
B. Saklama Yükümlülüğü ve Zayi Belgesi Alma
116
D. Ticarî Defterlerin Uyuşmazlıklarda İbrazı ve Suretlerinin Alınması
117
IV. TİCARÎ DEFTERLERİN İSPAT GÜCÜ
119
A. Genel Olarak ve Lehe Delil Olması
119
B. Karşı Tarafın Defterlerine Dayanma
120
II. TANIM VE ÖZELLİK ARZ EDEN NOKTALAR
124
III. CARİ HESABA GEÇİRİLEBİLECEK VE GEÇİRİLEMEYECEK ALACAKLAR
125
A. Cari Hesaba Geçirilecek Alacaklar
125
B. Cari Hesaba Geçirilemeyecek Alacaklar
125
IV. CARİ HESABIN İŞLEYİŞİ VE HÜKÜMLERİ
125
C. Bakiyenin Tespit ve Kabulü
126
V. CARİ HESABIN SONA ERMESİ
127
TACİR (VE ESNAF) YARDIMCILARI
§ 14. GENEL OLARAK TACİR (VE ESNAF) YARDIMCILARI, TASNİF ÖLÇÜTLERİ VE GÜNLÜK HAYATTAN ÖRNEKLERLE KONUNUN CANLANDIRILMASI
129
I. BAĞIMLI YARDIMCILAR
132
1. Kavram, Tanım ve Unsurlar
132
2. Atanması, Temsil Yetkisi, Kapsamı, Sınırlandırılması
132
1. Kavram, Tanım ve Türleri
138
2. Atama, Tarafların Yükümlülükleri
140
II. BAĞIMSIZ YARDIMCILAR
140
1. Genel Olarak, Kavram ve Türleri
140
2. Unsurlar, Simsarın Hak ve Yükümlülükleri
141
1. Kavram, Tanım ve Unsurlar
143
2. Türleri: Aracı Acente– Sözleşme Yapan Acente
145
3. Temsil Yetkisi, Kapsamı ve Yetkinin Değişik Görünümleri
146
a) Temsil Yetkisi ve Kapsamı
146
b) Hakkı Koruyucu Beyanları Yapma veya Bunlara Muhatap Olma ile Mahkemede Temsil
146
aa. Hakkı Koruyucu Beyanları Yapma veya Bunlara Muhatap Olma
146
bb. Acentenin Müvekkilini Mahkemede Temsil Etme Yetkisi ve Koşulları
147
cc. Bedeli Tahsil ve Malları Teslim Alma Yetkisi
147
4. Tarafların Yükümlülükleri ve Hakları
148
a) Değişik Olasılıklara Göre Sona Erme Nedenleri
150
aa. Belirli Süreli Acentelik Sözleşmesinde Sürenin Dolması
150
bb. Belirsiz Süreli Acentelik Sözleşmesinin Feshi İhbar Yoluyla Sona Erdirilmesi
150
cc. Haklı Nedenlerin Varlığı Hâlinde Derhâl Fesih Yetkisi
151
dd. Vekâlet Sözleşmesinin Sona Ermesine İlişkin Olarak Yapılan Atıf
151
6. Acentelikte Rekabet Yasağı Anlaşması
153
8. Acentelik Hakkındaki Hükümlerin Uygulanacağı Diğer Kişiler
154
1. Genel Olarak, Hak ve Yükümlülükler
154
2. Taşıma İşleri Komisyonculuğu
156
b) Haklar ve Yükümlülükler
156