1.1. Bir Yatırım Aracı Olarak Gayrimenkul
27
1.1.1. Gayrimenkul Kavramı
27
1.1.2. Gayrimenkul Çeşitleri
29
1.1.2.2. Ticari ve Endüstriyel Gayrimenkul
32
1.1.2.3. Tarımsal Gayrimenkul
33
1.1.2.4. Özel Amaçlı Gayrimenkul
34
1.1.3. Bir Yatırım Aracı Olarak Gayrimenkul
34
1.2. Gayrimenkul Yatırımlarında Stratejik Portföy Oluşturma
38
1.2.1 Stratejik Portföy Oluşturma
39
1.2.1.1 Portföyde Risk Dağılımı
40
1.2.1.2 Yatırım Çeşitlendirmesinin Önemi: Farklı Varlık Türlerinin Kombine Edilmesi (Mixed Asset Portfolio)
41
1.2.1.3 Lokasyon Çeşitliliği: Coğrafi Farklılıkların Taşıdığı Riskler
42
1.2.1.4 Farklı Gayrimenkul Türleri Kombinasyonları ve Dengeli Risk Dağılımı
43
1.2.1.5 Portföyün Büyüklük ve Getiri Seviyesine Dayalı Çeşitlendirme
44
1.2.2. Gayrimenkul Yatırımlarının Sağladığı Faydalar
45
1.2.2.2. Kaldıraç Etkisi
46
1.2.2.3. Vergi Avantajı
47
1.2.2.3.1. Değer Artışı ile İlgili Vergi Avantajı
47
1.2.2.3.2. Kentsel Dönüşüm Esaslı Vergi Avantajı
49
1.2.2.4. Şahsi Kontrolün Fazla Olması
50
1.2.2.5. Enflasyona Karşı Koruyucu Etkisi
50
1.2.3. Gayrimenkul Yatırımlarının Olumsuz Yönleri
52
1.2.3.1. Yatırımcı Açısından Olumsuzluklar
53
1.2.3.1.1. Piyasa Riski
53
1.2.3.1.2. Finansal Risk
54
1.2.3.1.3. Sermaye Piyasası Riski
54
1.2.3.1.5. Likidite Riski
54
1.2.3.1.6. Çevresel Risk
55
1.2.3.1.7. Kiralama Riski
55
1.2.3.2. Emlak Müteahhidi Bakış Açısı ile Risk Kaynakları
56
1.3. Gayrimenkulde Değer Kavramı ve Değer Çeşitleri
59
1.3.1. Gayrimenkulün Piyasa Değeri ve Satış Değeri
60
1.3.4. Kullanım Değeri
63
1.3.5. Sigortalanabilir Değer
63
1.3.7. İpotek Teminatlı Kredi Değeri
64
1.3.9. Acil Satış Değeri
64
1.3.11. İşleyen Teşebbüs Değeri
64
1.3.12. Maliyet Değeri
65
1.4. Borçlanarak Konut Satın Alma
65
1.4.1. Konut Finansmanında Borç Alınabilecek Miktar
66
1.4.1.1. Kredi Değer Oranı (Loan–to–Value Ratio (LTV))
66
1.4.1.2. Borç Karşılama Oranı (Debt Coverage Ratio–DCR)
66
1.5. Konut Finansman Kaynakları
67
1.5.1. Birincil Gayrimenkul Finansman Kaynakları
70
1.5.1.1. Genel Finansman Kurumları
70
1.5.1.1.1. Ticari bankalar
70
1.5.1.1.2. Mevduat Bankaları
72
1.5.1.1.3. Katılım Bankaları
73
1.5.1.1.4. Kalkınma ve Yatırım Bankaları
73
1.5.1.1.5. Emeklilik ve Sigorta Şirketleri
73
1.5.1.2. Uzman Gayrimenkul Finansman Kurumları
74
1.5.1.3. Kamu Finansmanı
74
1.5.2. Diğer Finansman Kaynakları
76
1.6. Gayrimenkul Finansman Piyasalarında Kullanılan Fon Kaynakları
77
1.6.1. Direkt (Doğrudan) Finansman Yöntemi (The Direct Route)
77
1.6.2. Kontrata Dayalı Tasarruf Planı (Contractual Saving Scheme)
78
1.6.3. Mevduat Finansman Sistemi (Deposit Financing System)
79
1.6.4. Mortgage Bankacılığı Sistemi (Mortgage Banking System)
79
1.7. Para Piyasaları, Sermaye Piyasaları ve Gayrimenkul Piyasaları
80
1.7.1. Para Piyasaları (Money Markets)
81
1.7.1.1. Para Piyasası Araçları
82
1.7.1.1.1. Ciro Edilebilir Mevduat Sertifikası (Certificates of Deposits (CD))
82
1.7.1.1.2. Hazine Bonosu (Treasury Bills)
83
1.7.1.1.3. Banka Kabulü (Bankers’ Acceptances)
83
1.7.1.1.4. Şirket Bonosu (Commercial Paper)
83
1.7.1.1.5. Repo (Repurchase Agreement)
84
1.7.1.1.6. Federal Fon Pazarı (Federal Funds)
84
1.7.1.1.7. Çek ve Senetler
84
1.7.1.1.8. Eurodolar (Eurodollar market)
84
1.7.2. Sermaye Piyasaları (Capital Markets)
84
1.7.2.1. Hisse Senetleri
85
1.7.2.2. Devlet Tahvilleri
86
1.7.2.3. Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler (VDMK)
87
1.7.3. Gayrimenkul Piyasaları (Real Estate Markets)
87
1.7.4. Gayrimenkul Piyasalarının Etkinliği
88
1.8. Gayrimenkul Sektörüne Genel Bakış
91
1.8.1. Pandemi Öncesi ve Sonrası Küresel Konut Sektörü
95
1.8.2. Yerel Gayrimenkul Sektörünün Durumu
97
GAYRİMENKUL FİNANSMAN MATEMATİĞİ
2.1.1. Basit Faiz (Simple Interest Rate)
108
2.1.2. Bileşik Faiz (Compound Interest Rate)
110
2.1.3. “72 Kuralı” – Parayı İkiye Katlamak (Rule of 72)
113
2.1.4. Efektif Faiz Oranı (Effective Annual Rate)
114
2.1.5. Nominal Faiz, Reel Faiz ve Enflasyon
115
2.1.6. Sürekli Bileşik Faiz
118
2.2. Paranın Zaman Değeri
119
2.2.1. Bugünkü Değer ve Gelecek Değer Kavramları Üzerine
119
2.2.2. Net Bugünkü Değer (Net Present Value)
123
2.2.3. İç Verim Oranı (Internal Rate Of Return–IRR)
124
2.3. Anüite (Annuity)
126
2.3.1. Dönem Sonu Anüitelerin Gelecek Değeri (Future Value of Annuity)
128
2.3.2. Dönem Sonu Anüitelerin Bugünkü Değeri (Present Value of Annuity)
129
2.3.3. Dönem Başı Anüitelerin Gelecek Değeri
131
2.3.4. Dönem Başı Anüitelerin Bugünkü Değeri (Present Value of Annuity Due)
132
2.3.5. Belirli Bir Oranda Artan veya Azalan Anüiteler
133
2.3.6. Belirli Bir Oranda Artan veya Azalan Anüitelerde Bugünkü Değer (PV Growing Annuitiy)
133
2.3.7. Belirli Bir Oranda Artan veya Azalan Anüitelerde Gelecek Değer (FV Growing Annuity)
134
2.3.8. Sonsuza Giden Nakit Akışlarının Hesapları (Perpetuity)
135
GAYRİMENKUL DEĞERLEME KAVRAMI
3.1. Gayrimenkul Değerleme Kavramı
141
3.1.1. Gayrimenkul Değerleme Şirketi ve Uzmanı Kavramları
142
3.1.2. Gayrimenkul Değerlemeye İlişkin Kuruluşlar
145
3.1.2.1. Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği (TDUB)
145
3.1.2.2. Değerleme Uzmanları Derneği (DUD)
146
3.1.2.3. Lisanslı Değerleme Şirketleri Birliği Derneği (LİDEBİR)
146
3.1.2.4. International Valuation Standards Committee (IVSC)
147
3.1.2.5. Appraisal Institute (AI)
147
3.1.2.6. The European Group of Valuers’ Associations (TEGOVA)
147
3.1.2.7. Appraisal Institute of Canada (AIC)
148
3.1.2.8. Royal Institution of Chartered Surveyors (RICS)
148
3.1.3. Gayrimenkul Değerleme Gerektiren Durumlar
149
3.1.4. Gayrimenkul Değerini Etkileyen Unsurlar
152
3.1.5. Gayrimenkul Değerleme Aşamaları
165
3.1.5.1. Değerlemenin Amacının Ortaya Konması
167
3.1.5.2. Değerlemenin Kapsamının Ortaya Konması
167
3.1.5.3. Değerlenecek Gayrimenkul ile İlgili Bilgilerin Toplanması ve Özelliklerin Tanımlanması
167
3.1.5.4. Toplanan Bilgilerin Analizi
169
3.1.5.5. Arazi Değeri Tahmini
169
3.1.5.6. Değerleme Yönteminin Belirlenmesi
170
3.1.5.7. Elde Edilen Değerlerin Karşılaştırılması ve Son Değerin Belirlenmesi
170
3.1.5.8. Doğru Raporlama
171
3.2. Gayrimenkul Değerleme Yöntemleri
172
3.2.1. Uluslararası Değerleme Standartları
172
3.2.2. Gayrimenkul Değerleme Yöntemleri
175
3.2.2.1. Emsal Karşılaştırma Yöntemi
176
3.2.2.1.2 Emsal Karşılaştırma Yönteminin Aşamaları ve Veri Kaynakları
179
3.2.2.2. Gelir Kapitalizasyonu Yöntemi
180
3.2.2.2.1. Doğrudan Gelir İndirgeme Yöntemi
181
3.2.2.2.2. Brüt Gelir Çarpanı Yöntemi (Gross Income Multipliers, GIM)
183
3.2.2.2.3. İndirgenmiş Nakit Akışları Yöntemi (İNA), (NPV)
184
3.2.2.3. Maliyete Dayalı Değerleme Yöntemi
185
MORTGAGE (İPOTEK) PİYASALARI
4.1. Mortgage Sistemi ile İlgili Kavramsal Çerçeve
191
4.1.1. Mortgage Kavramının Tanımı
191
4.1.2. Mortgage’ın Tarihsel Gelişim Süreci
193
4.1.3. Mortgage Piyasaları
195
4.1.3.1. Birincil Mortgage Piyasası
195
4.1.3.2. İkincil Mortgage Piyasası
196
4.1.4. Mortgage Sisteminin İşleyiş Süreci
197
4.1.5. Mortgage Sisteminin Faydaları
198
4.1.6. Mortgage Kredilerinde Risk
198
4.1.6.1. Risk Kavramı
199
4.1.6.2. Mortgage (İpotek) Kredilerinde Risk Faktörleri
200
4.1.6.2.1. Faiz Oranı Riski
200
4.1.6.2.2. Erken Ödeme Riski
200
4.1.6.2.3. Ödenmeme Riski (Default Risk)
201
4.1.7. Mortgage Piyasasında İpotekli Konut Kredisi Türleri
201
4.1.7.1. Sabit Faizli Konut Kredileri (Fixed Rate Mortgage)
201
4.1.7.2. Değişken Faizli Konut Kredileri (Variable Rate Mortgage, VRM veya Adjustable Rate Mortgage, ARM)
202
4.1.7.3. Diğer Mortgage Kredileri
203
4.1.7.3.1. Artan Geri Ödeme Tutarlı Mortgage Kredileri (Graduated Payment Mortgages – GPM) ve Azalan Geri Ödeme Tutarlı Mortgage Kredileri
203
4.1.7.3.2. Ayarlanabilir Mortgage Kredisi (Adjustable Rate Mortgages) ve Sınırlı Ayarlanabilir Mortgage Kredisi (Capped ARM’s)
203
4.1.7.3.3. Çift Oranlı İpotek Kredileri (Dual Rate Mortgages–DRM’s)
204
4.1.7.3.4. Hibrit veya Karma Ayarlanabilir Oranlı Mortgage Kredisi (Hybrid ARM)
205
4.1.7.3.5. Geçişli Ayarlanabilir Oranlı İpotek Kredileri (Convertible ARM’s)
205
4.1.7.3.7. Yüksek Ödemeli İpotek Kredisi (Balloon mortgage)
205
4.1.7.3.8. İndirimli İpotek Kredisi (Buydown mortgage)
205
4.1.7.3.9. İki Aşamalı İpotek Kredisi (Two–step mortgage)
206
4.1.7.3.10. Kazanç Paylaşımlı İpotek Kredisi (Shared appreciation mortgage–SAM)
206
4.1.7.3.11. Kaydırılabilen İpotek Kredisi (Movable mortgage)
206
4.2. Varlığa veya İpoteğe Dayalı Menkul Kıymetler (VİDMK/Mortgage Backed Securities–MBS)
207