KAMU İDARESİNİN GÜVENİLİRLİĞİNE VE
İŞLEYİŞİNE KARŞI İŞLENEN SUÇLAR VE RÜŞVET KAVRAMI
§1. KAMU İDARESİNİN GÜVENİLİRLİĞİNE VE İŞLEYİŞİNE KARŞI İŞLENEN SUÇLARIN GENEL PRENSİPLERİ
27
I. Genel Olarak Kamu İdaresi Kavramı
27
II. Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçların Düzenlenişi
27
III. Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçların Düzenlenme Sebepleri
31
IV. Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçlarda Sıfat Meselesi
33
V. Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçlarda Sıfatın, Görevin ve Nüfuzun Kötüye Kullanılması
33
VI. Rüşvet Suçunun Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçlar Arasındaki Yeri
37
II. Bir Suç Olarak Rüşvetin Tanımı
39
III. Rüşvet Suçunun Türleri
42
IV. Rüşvet Suçunun Farklı Açılardan Değerlendirilmesi
45
A. Rüşvet Suçunun Ahlaki Bakımdan Değerlendirilmesi
45
B. Rüşvet Suçunun Normatif Açıdan Değerlendirilmesi
45
C. Rüşvetin Yükümlülük Suçu Olarak Değerlendirilmesi
46
V. Rüşvet Suçunun Özel Norm Olarak Kabulü
48
§3. RÜŞVET SUÇU İLE KORUNAN HUKUKİ YARAR
48
§4. RÜŞVET SUÇUNDA MEŞRULUK SORUNU
52
§5. RÜŞVET SUÇUNUN TARİHİ GELİŞİMİ
53
I. Roma Hukukunda Rüşvet Suçu
53
II. Kilise Hukukunda Rüşvet Suçu
54
III. Osmanlı Hukukunda Rüşvet Suçu
54
IV. Cumhuriyet Dönemi Türk Hukukunda Rüşvet Suçu
55
A. 3628 Sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu
55
B. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu
56
C. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
57
2. 6352 Sayılı Kanundan Önceki Düzenleme
58
3. 6352 Sayılı Kanundan Sonraki Düzenleme
59
4. 6352 Sayılı Kanun Değişikliklerinin Rüşvet Suçuna İlişkin Yükümlülükleri Karşılayıp Karşılamadığı Sorunu
64
§6. MUKAYESELİ HUKUKTA RÜŞVET SUÇUNUN DÜZENLENMESİ
66
I. İngiliz Hukukunda Rüşvet Suçu
66
II. Amerikan Hukukunda Rüşvet Suçu
67
III. Alman Hukukunda Rüşvet Suçu
69
IV. İtalyan Hukukunda Rüşvet Suçu
71
V. İsviçre Hukukunda Rüşvet Suçu
73
VI. Fransız Hukukunda Rüşvet Suçu
74
RÜŞVET SUÇUNUN YAPISI VE UNSURLARI
§1. RÜŞVET SUÇUNUN YAPISI
75
II. Çok Failli Suç Kavramı, Türleri ve Rüşvetin Çok Failli Suç Olarak Kabul Edilmesi
75
A. Çok Failli Suç Kavramı
75
B. Rüşvetin Çok Failli Suç Kabul Edilme Sebepleri
77
C. Rüşvetin Çok Failli Suç Sayılmasında Rüşvet Anlaşmasının Önemi ve Faillere Farklı Yaptırımların Uygulanması Sorunu
79
III. Rüşvetin Tek veya Farklı Suçlar Olarak Değerlendirilmesi
81
B. Rüşvetin Tek Suç Kabul Edilmesine İlişkin Görüşler
82
2. Aynı Hareket Görüşü
82
3. Aynı Amacı Gerçekleştirme Görüşü
83
4. Farklı Hareketlerin Bir Araya Gelme Zorunluluğu Görüşü
83
5. Antolisei’nin Tek Suç Teorisi
84
C. Rüşvetin Farklı Suçlar Olarak Kabul Edilmesi
85
IV. Rüşvet Suçunda Zorunlu İştirak Teorisi (Reato A Concorso Necessario)
86
B. Harekete İştirak Teorisi
87
C. Suça İştirak Teorisi
88
V. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Rüşvet Suçunun Yapısı
89
VI. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nda Rüşvet Suçunun Yapısı
90
VII. Mukayeseli Hukukta Rüşvet Suçunun Yapısı
92
§2. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU’NDA RÜŞVET SUÇUNUN UNSURLARI
95
II. Suçun Maddi Unsurları
95
2. Görevin İfasıyla İlgili Bir İşin Yapılması veya Yapılmaması
96
a. Görev Kapsamının Tespiti
96
aa. Görev Kapsamının Belirlenmesinin Önemi
96
ab. Görev Kapsamının Tespitinde İleri Sürülen Görüşler
97
ac. Görev Kapsamının Dar veya Geniş Yorumlanması
100
ad. Kamu Görevlisinin Ek Uğraşının Gerekli Olduğu İşlerin Göreve Dahil Sayılması Sorunu
102
b. Görevin Gereklerine Aykırılık ya da Uygunluk Hali
105
ba. Genel Açıklamalar
105
bb. Kavram Olarak Görevin Gereklerine Aykırılık ya da Uygunluk Hali
105
bba. Genel Açıklamalar
105
bbb. Görevin Gereklerine Aykırılık
106
bbc. Görevin Gereklerine Uygunluk
109
bc. 6352 Sayılı Kanun Değişikliğinden Önceki Durumun Eleştirisi
110
bd. 6352 Kanun Değişikliğinden Sonraki Durum
113
be. Görevin Gereklerine Aykırılık ya da Uygunluk Halinin Cezalandırmaya Etkisi
114
bf. Mukayeseli Hukuktaki Düzenlenme
117
c. Görev Kapsamında Olan İş
120
ca. Genel Açıklamalar
120
cb. İşin Belirli Olması
120
cc. İşin Belirli Olmamasının Rüşvet Suçuna Etkisi
121
cca. Türk Ceza Kanunu Düzenlemesi
121
ccb. Soyut Görevin Yerine Getirilmesinin Rüşvet Suçuna Etkisi (Alman Teorisi)
123
ccc. Soyut Görev ve Yetkinin Kullanılması Halinin Rüşvet Suçuna Etkisi (İtalyan Teorisi)
126
ccd. Görev Kapsamının Soyut Olarak Mevzuatta Düzenlenmesinin Eleştirilmesi
127
cd. Rüşvet Konusu İşin Sakat ya da İmkânsız Olmasının Suça Etkisi
128
ce. İşin Yapılması ya da Yapılmamasının Suçun Unsuru Olup Olmadığı Sorunu
129
cf. İşin Meşru ya da Gayrımeşru Olması
130
d. Göreve Dâhil Olmayan İş Dolayısıyla Menfaat Sağlanması
131
f. Rüşvet Alan Açısından Fiilin Kapsamı
135
fa. İkinci ve Üçüncü Fıkralar Kapsamında Rüşvet Alma Hareketi
135
fb. Sekizinci Fıkra Kapsamında Rüşvet Alma Hareketi
137
fc. Dokuzuncu Fıkra Kapsamında Rüşvet Alma Hareketi
137
g. Rüşvet Veren Açısından Fiilin Kapsamı
137
ga. Birinci ve Üçüncü Fıkralar Kapsamında Rüşvet Verme Hareketi
137
gb. Sekizinci Fıkra Kapsamında Rüşvet Verme Hareketi
138
gc. Dokuzuncu Fıkra Kapsamında Rüşvet Verme Hareketi
139
h. Mukayeseli Hukukta Rüşvet Suçunun Fiil Unsurunun Kapsamı
139
1. Rüşvet Suçunun Tamamlanmasına İlişkin Görüşler
141
b. Birinci, İkinci ve Üçüncü Fıkralar Kapsamında Suçun Tamamlanması
142
c. Sekizinci Fıkra Açısından Suçun Tamamlanması
145
d. Dokuzuncu Fıkra Açısından Suçun Tamamlanması
146
e. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Açısından Suçun Tamamlanması
147
f. Mukayeseli Hukuk Açısından Suçun Tamamlanması
149
2. Rüşvet Anlaşmasının Yapılması
153
b. Rüşvet Anlaşmasının Şekli
155
c. Rüşvet Anlaşmasının Haksızlığı
156
d. Rüşvet Anlaşmasında Taraf İrade Beyanlarının Önemi
157
da. Genel Açıklamalar
157
db. Hangi Tarafın İrade Açıklaması Olduğu Sorunu
159
dc. Taraf İrade Beyanlarının Sarih Olması Sorunu
162
dca. Genel Açıklamalar
162
dcb. 6352 Sayılı Kanun Değişikliği ile Düzenlenen İcbar Karinesi
162
dcba. Genel Açıklamalar
162
dcbb. İcbar Karinesinin İrtikap ya da Rüşvet Suçu Olarak Yorumlanması
163
dcbc. İcbar Karinesiyle İrtikâp Suçunun İlişkisi
165
dcbd. İcbar Karinesi ile Rüşvet Suçunun İlişkisi
171
dcbe. İcbar Karinesine Yönelik Eleştiriler
174
dcbf. İcbar Karinesinin Masumiyet Karinesiyle İlişkisi
176
dd. Gerçek Rıza – Görünüşte Rıza Ayrımının Değerlendirilmesi
179
dda. Genel Açıklamalar
179
ddb. Suçun Ortaya Çıkartılması Amacıyla Anlaşmış Gibi Görünme Halinin Varlığı
180
ddc. Kışkırtıcı Ajanın Teklifinin Kamu Görevlisi Tarafından Kabulünün Değerlendirilmesi
184
e. Rüşvet Anlaşmasının Tam Ceza Sorumluluğunun Sebebi Olarak Önemi
189
f. Rüşvet Anlaşmasının Şarta Bağlı Olarak Yapılıp Yapılmayacağı Sorunu
190
3. Menfaatin Elde Edilmesi
195
b. Menfaatin Belli Bir Amacının Olması
196
c. İşin Tamamlanmasından Önce – İşin Tamamlanmasından Sonra İşlenen Rüşvet Suçu Ayrımı
197
ca. Genel Açıklamalar
197
cb. Önceki Rüşvet Suçu
197
cc. Sonraki Rüşvet Suçu
201
d. Doğrudan – Dolaylı Menfaat Sağlama
205
e. Üçüncü Kişi Lehine Menfaat Sağlama
206
b. Rüşvet Vereni Cezalandıran Teoriler
211
c. Rüşvet Verenin Cezalandırılma Sebepleri
212
b. Kamu Görevlisi Sıfatı
216
ba. Genel Açıklamalar
216
bb. Kamu Görevlisi Sıfatının Kapsamı
217
bba. 765 Sayılı Kanuna Göre Kamu Görevlisi
217
bbb. 5237 Sayılı Kanuna Göre Kamu Görevlisi
218
bbba. Genel Açıklamalar
218
bbbb. Kamusal Faaliyet Ölçütü
220
bbbc. Kamusal Faaliyete Katılma Ölçütü
222
bbbd. Kamu Görevlisi Kavramının Genişlemesi Sorunu
224
c. Menfaat Sağlanan Üçüncü Kişi ile Tüzel Kişinin Menfaati Kabul Eden Yetkilisi
226
4. Rüşvete Aracılık Eden Kişi
228
5. 5237 Sayılı Kanunda Özel Müşterek Faillik Düzenlemesi
229
b. Aracılık Eden Kişi ile Üçüncü Kişinin Müşterek Fail Olarak Sorumluluğu
229
c. Müşterek Faillik Düzenlemesine Yönelik Doktrinde Yapılan Değerlendirmeler
230
6. Mukayeseli Hukukta Rüşvet Suçunun Faili
234
7. Faillere Uygulanacak Yaptırımlar
236
2. Rüşvet Suçunun Konusunun Yorumlanmasına İlişkin Görüşler
241
a. Rüşvet Konusunun Dar Yorumlanması Görüşü
241
b. Rüşvet Konusunun Geniş Yorumlanması Görüşü
242
3. Rüşvet Konusunun Değerinin Azlığı Sorunu
246
b. İndirim Sebebi Olmasına Dair Teori
247
c. Rüşvet Sayılmamasına Dair Teori
249
d. Manzini’nin Teorisi
250
e. Pagliaro’nun Hediye Teorisi
251
4. Rüşvet Konusunun İmkânsız Olması Sorunu
252
5. Rüşvet Konusunun Belirli Olması Sorunu
253
6. Rüşvet Miktarının Belirli Olması Sorunu
254
7. Rüşvetin Konusunun Meşru Olması Sorunu
255
8. Mukayeseli Hukukta Rüşvet Suçunun Konusu
257
G. Nitelikli Unsurlar
257
2. Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlar
258
b. Cezayı Artıran Nitelikli Haller
258
ba. Eyleme İlişkin Cezayı Artıran Nitelikli Hal
258
bb. Faile Bağlı Cezayı Artıran Nitelikli Hal
258
bc. Mukayeseli Hukukta Yer Alan Düzenleme
262
bd. Yargı Hükmüne Tesir Etmesine Bağlı Cezayı Artıran Nitelikli Hal
262
c. 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanununda Cezayı Artıran Hal
263
3. Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Unsurlar
264
B. Rüşvet Suçunda Kasıtlı Sorumluluğun Değerlendirilmesi
266
1. Doğrudan Kast – Olası Kastın Rüşvet Suçunda Uygulanabilirliği
266
2. Genel Kastın Rüşvet Suçunda Yeterli Olduğu Görüşü
267
3. Özel Kastın Rüşvet Suçunda Gerektiği Görüşü
267
b. Amaç Suç – Özel Kast İlişkisi
267
c. Pagliaro’nun Teorisi
268
C. Rüşvet Suçunda Maksat Unsuru
269
2. Rüşvet Suçunda Maksat Unsurunun Farklılaşması
269
D. Hatanın Varlığının Rüşvet Suçuna Etkisi
270
2. Pannain’inin Çok Failli Suçta Hata Teorisi
270
3. Hatanın Çeşitli İhtimallerde Sorumluluğa Etkisi
271
b. Görev Konusunda Hata Yapılması
271
c. Amaç Unsurunda Hata Yapılması
272
d. Görevin Niteliği Konusunda Hata Yapılması
272
e. Sağlanan Menfaat Konusunda Hata Yapılması
272
IV. Hukuka Aykırılık Unsuru
275
B. Hukuka Uygunluk Hallerinin Rüşvet Suçunda Değerlendirilmesi
275
C. Zaruret Halinin Rüşvet Suçunda Değerlendirilmesi
276
D. Haksızlıktan Kurtulma Mecburiyetinin Rüşvet Suçunda Değerlendirilmesi
276
RÜŞVET SUÇUNA TEŞEBBÜS, İŞTİRAK, İÇTİMA, ETKİN PİŞMANLIK, SORUŞTURMA–KOVUŞTURMA USULÜ, YAPTIRIM, BENZER SUÇLARLA MUKAYESE EDİLMESİ, KAMU İDARESİ DIŞINDA İŞLENEN RÜŞVET SUÇU, YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN RÜŞVET SUÇU
§1. RÜŞVET SUÇUNA TEŞEBBÜS
279
II. Rüşvet Suçuna Teşebbüsün Mümkün Olup Olmadığının Değerlendirilmesi
280
III. Rüşvet Konusu Menfaatin Sağlanamamasının Teşebbüs Olduğu Görüşü
282
IV. Rüşvet Anlaşmasının Yapılamamasının Sonuçlarına İlişkin Farklı Teoriler
283
B. Teklifin–Vaadin–Talebin Özellikleri
283
C. Teklifin–Vaadin–Talebin Geri Çevrilmesinin Kanunda Özel Olarak Düzenlenmesi (md. 252/4)
285
2. Özel Teşebbüs Düzenlemesi Olduğu Görüşü
286
b. Rüşvet Suçuna Teşebbüsün Özel Hükümle Düzenlenmesinin Genel Hükümlere Aykırılığı Sorunu
289
3. Bağımsız Suç Normu Olduğu Görüşü
291
b. Düzenlemenin Sebebine Dair Antolisei’nin Teorisi
291
c. Düzenlemeyi Yerinde Bulan Gürelli’nin Teorisi
292
d. Düzenlemenin Doktrin Tarafından Eleştirilmesi
293
e. İtalyan Ceza Kanunu md. 322 ile Karşılaştırma (İstigazione Alla Corruzione)
293
V. Sekizinci ve Dokuzuncu Fıkralar Açısından Rüşvet Suçuna Teşebbüs
294
VI. 765 Sayılı Kanunda Rüşvet Suçuna Teşebbüs
296
§2. RÜŞVET SUÇUNA İŞTİRAK
299
II. Özel İştirak Düzenlemesi
300
§3. RÜŞVET SUÇUNDA İÇTİMA
304
B. Kanunun Aynı Hükmünün Farklı Zamanlarda İhlal Edilmesi
307
C. Kanunun Aynı Hükmünün İhlalinin Birden Fazla Kişiyi Mağdur Etmesi
309
§4. RÜŞVET SUÇUNDA ETKİN PİŞMANLIK
311
II. Etkin Pişmanlığın Koşulları
312
B. Suçun Resmi Makamlarca Öğrenilmemesi
312
D. Suç Konusunun İadesi
314
III. Rüşvet Alan Açısından Etkin Pişmanlık
317
IV. Rüşvet Veren Açısından Etkin Pişmanlık
318
V. Suça İştirak Eden Diğer Kişiler Açısından Etkin Pişmanlık
319
VI. Etkin Pişmanlığın Sorumluluğa Etkisi
319
VII. Rüşvet Suçunda Gönüllü Vazgeçme
320
§5. SORUŞTURMA VE KOVUŞTURMA
321
V. Koruma Tedbirleri Açısından Rüşvet Suçunun Önemi
324
I. Rüşvet Suçunda Öngörülen Cezalar
326
B. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu
327
C. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu
328
D. Mukayeseli Hukukta Cezalar
328
II. Hak Yoksunlukları
329
III. Tüzel Kişilere Uygulanacak Yaptırımlar
330
IV. Suç Konusunun Müsadere Edilmesi
332
§7. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNUNDA DÜZENLENEN BENZER SUÇLARLA KARŞILAŞTIRMA
334
B. İradelerin Serbestliği Açısından Karşılaştırma
338
C. İşin Meşruluğu Açısından Karşılaştırma
339
D. Sağlanan Yarar Açısından Karşılaştırma
342
E. Suçun Tamamlanması Açısından Karşılaştırma
343
F. Diğer Hükümler Açısından Karşılaştırma
343
III. Nüfuz Ticareti Suçu
344
B. Fail Açısından Karşılaştırma
344
C. Fiil Unsuru Açısından Karşılaştırma
345
D. İşin Meşruluğu Açısından Karşılaştırma
346
E. Suçun Tamamlanması Açısından Karşılaştırma
346
F. Diğer Hükümler Açısından Karşılaştırma
346
IV. Görevi Kötüye Kullanma Suçu
347
B. Fiil Unsuru Açısından Karşılaştırma
348
C. Suçun Tamamlanması Açısından Karşılaştırma
349
V. 6222 Sayılı Kanunda Düzenlenmiş Olan Şike Suçu
350
§8. KAMU İDARESİ DIŞINDA İŞLENEN RÜŞVET SUÇU (MD. 252/8)
352
II. Düzenlemenin Klasik Rüşvet Suçundan Ayrılması
353
III. Suç ile Korunan Hukuki Değer
354
IV. Sekizinci Fıkra Düzenlemesinin Yükümlülükleri Karşıladığı Sorunu
354
V. Mukayeseli Hukuk Düzenlemeleri
355
§9. YABANCILIK UNSURU TAŞIYAN RÜŞVET SUÇU (MD. 252/9)
357
II. Düzenlemenin Klasik Rüşvet Suçundan Ayrılması
359
III. Suç ile Korunan Hukuki Değer
360
IV. Hükümde Yer Alan Seçimlik Amaçlar
360
V. Dokuzuncu Fıkra Kapsamında İşlenen Rüşvet Suçunun Yargılanması
361