REKLAMIN TANIMI, KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
1. REKLAMIN TANIMI, KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ
27
1.1. Reklamın Pazarlamadaki Yeri
27
1.2.1. Üretici Açısından Reklam
30
1.2.2. Tüketici Açısından Reklam
30
1.3. Reklamcılığın Tarihsel Gelişimi
31
1.3.1. Reklamcılığın Dünyadaki Gelişimi
31
1.3.2. Reklamcılığın Türkiye’deki Gelişimi
33
1.4.1. İş Başına Verimliliğin Artması
36
1.4.2. Teknolojik Gelişmeler
37
1.4.3. Gelirdeki Artış
37
1.4.4. Orta Sınıfın Gelişmesi
37
1.4.5. Eğitimde Gelişme
37
1.4.6. Kişisel Satış Kullanımının Azalması
37
1.4.7. Reklam Ajanslarındaki Gelişme
38
1.4.8. Araştırmada Gelişme
38
1.4.9. Ambalajda Gelişme
38
1.4.10. Üretim ve Serviste Gelişme
39
1.4.11. Üreticinin Tüketiciden Uzaklaşması
39
1.4.12. Pazarlama Anlayışındaki Değişme
39
1.4.13. Self–Servis Satışlarının Doğuşu
40
1.5. Reklamın Yapılış Amaçları
40
1.5.1. Reklamın Özel Amaçları
42
1.5.2. Reklamın Ekonomik Amacı
42
1.5.3. Reklamın Psikolojik Amacı
43
1.5.4. Reklamın Satış Amacı
43
1.5.5. Reklamın İletişim Amacı
44
1.5.6. Reklamın Amaçlarıyla Ürün Yaşam (Hayat) Eğrisi Arasındaki İlişki
44
1.5.6.1. Pazara Giriş Süreci ve Reklam
45
1.5.6.2. Gelişme (Büyüme) Süreci ve Reklam
45
1.5.6.3. Olgunluk Süreci ve Reklam
46
1.5.6.4. Düşüş Süreci ve Reklam
46
1.6. Reklamın Özellikleri
47
1.7.1. Genel Ekonomi Açısından Reklamın Önemi
48
1.7.2. Tüketici–Toplum Açısından Reklamın Önemi
49
1.7.3. Reklamın İşletmeler Açısından Önemi
49
1.8. Reklamın Başarılı Olabilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar
50
1.9. Reklamın Fonksiyonları
51
1.9.4. Örgütün Diğer Fonksiyonlarına Yardımcı Olma
53
2.1. İletişimin Tanımı ve Kapsamı
57
2.1.1. İletişim Olgusuna Bakış
57
2.1.2. İletişimin Tanımı
58
2.1.3. İletişimin Özellikleri
58
2.1.4. İletişimin Unsurları
60
2.1.5. İletişimin Fonksiyonları
61
2.1.6. İletişimin İşleyişi
63
2.1.6.1. Tek Yönlü İletişim Süreci
63
2.1.6.2. İki Yönlü İletişim Süreci
64
2.1.6.3. Tek Yönlü İletişimle İki Yönlü İletişim Arasında Farklılıklar
65
2.1.7. Kitle İletişimi
65
2.1.7.1. Kitle İletişiminin İşleyişi
66
2.1.7.2. Kitle İletişimin Diğer İletişimlerden Ayıran Yönler
66
2.2. Reklamda İletişim Süreci
67
2.2.1. Reklam Yapımında ve Yayınında, Kitle İletişim Araçlarının Yararları
67
2.2.2. Reklam İletisinin Yapılış Amacı
69
2.2.3. Reklamda İletişim Sürecinin İşleyişi
69
REKLAMIN SINIFLANDIRILMASI
3. REKLAMIN SINIFLANDIRILMASI
73
3.1. Reklamı Yapanlar Açısından
73
3.1.1. Üretici Reklamı
73
3.1.3. Hizmet İşletmeleri Reklamı
73
3.2. Hedef Pazar Açısından Reklam
73
3.2.1. Tüketici Reklamları
73
3.2.2. Dağıtım Kanalına (Aracılara–Ticari) Yönelik Reklamlar
74
3.2.3. Endüstriyel (B2B) Reklamlar
74
3.3. Talep Açısından Reklam
74
3.3.1. Birincil Talep Reklamı
74
3.3.2. Seçici Talep Reklamı
74
3.4. Zaman Kriterine Göre Reklam
75
3.4.1. Hemen Satın Aldırmaya Yönelik Reklam
75
3.4.2. Uzun Dönemde Satın Aldırmaya Yönelik Reklam
75
3.5. Mesaj Açısından Reklam
75
3.5.1. Kurumsal Reklam
75
3.5.2.1. Rekabet Reklamları
76
3.5.2.2. Karşılaştırmalı Reklam
76
3.5.2.3. Hatırlatıcı Reklam
76
3.6. Ödeme Açısından Reklam
77
3.6.1. Bireysel Reklam
77
3.7. Coğrafi Açıdan Reklam
77
3.7.2. Bölgesel Reklam
78
3.7.3. Yerel Reklamlar
78
3.7.4. Uluslararası Reklamlar
78
3.8. Sosyal Amaçlı Reklam
79
3.9. İletişim Araçlarına Göre Reklam
79
3.10. Uygulanan Stratejiye Göre Reklam
79
3.10.1. İtme Stratejisi
80
3.10.2. Çekme Stratejisi
80
3.10.3. Birleşik Strateji
80
4.1. Hedef Kitlenin Belirlenmesi
84
4.2. Reklam Amaçlarının Belirlenmesi
84
4.3. Reklam Stratejisinin Belirlenmesi
85
4.4. Reklam Planlaması
86
4.4.1. Reklam Planlamasında Yer Alan Öğeler
87
4.5.1. Reklam Hedefinin Gerçekleşmesi İçin Gerekli Olan Unsurlar
89
4.5.1.2. Pazarlama Hedefleri
90
4.5.1.3. Pazarlama Stratejisi
90
4.5.1.4. İletişim Hedefleri
91
4.5.1.5. İletişim Stratejisi
91
4.6. Tepkiler Hiyerarşisi Modelleri
92
4.6.1. Geleneksel Tepkiler Hiyerarşisi Modelleri
93
4.6.1.2. Etkiler Hiyerarşisi Modeli
93
4.6.1.3. Yenilik Benimseme Modeli
94
4.6.1.4. İletişim Modeli
94
4.6.1.5. DAGMAR Modeli
96
4.6.1.6. NAIDAS Modeli
97
4.6.2. Alternatif Tepkiler Hiyerarşisi Modelleri
98
4.6.2.1. Standart Öğrenme Hiyerarşisi
98
4.6.2.2. Uyumsuzluk/ Atfetme Hiyerarşisi
98
4.6.2.3. Düşük İlginlik Hiyerarşisi
98
4.6.3. Bütünleşik Bilgi Tepkisi Modeli
99
4.6.4. Bilişsel Tepki Yaklaşımı
99
4.7. Reklam Bütçesinin Belirlenmesi
99
4.7.1. Reklam Bütçesinde Harcamalar Belirlenirken, Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
100
4.7.2. Reklam Bütçesini Belirleme Yöntemleri
100
4.7.2.1. Tarihsel Yöntem
101
4.7.2.2. Katlanabilir Miktar Yöntemi
101
4.7.2.3. Keyfi Saptama Yöntemi
101
4.7.2.4. Satışların Yüzdesi Yöntemi
101
4.7.2.5. Satış Ünitesi Yöntemi
102
4.7.2.6. Reklam Göstergesi Yöntemi
103
4.7.2.7. Hedef– Faaliyet Yöntemi
104
4.7.3. Reklam Bütçesini Etkileyen Faktörler
106
4.7.3.4. Reklam Sıklığı
107
4.8. Medya Stratejisi
107
5. İLETİŞİM PLANLAMASI
111
5.1. İletişim Planlamasında Göz Önüne Alınması Gereken Kıstaslar
111
5.2. İletişim Planlamasının Özellikleri
112
5.3. Reklam Mesajının Belirlenmesi
114
5.3.1. Mesajın Saptanması
115
5.3.2. Mesajın Değerlendirmesi ve Seçimi
115
5.3.3. Mesajın Şekillendirilmesi
116
5.4. Reklam Araçlarının Seçimi
118
5.4.1. Medya Kararları Süreci
120
5.5. Reklam Ajansının Seçimi
122
5.5.1. İşletmelerin Reklam Ajansını Kullanmasının Nedenleri
123
5.5.2. Ajans Seçiminde Dikkat Etmesi Gereken Faktörler
124
5.5.2. Reklam Ajanslarının Görevleri
124
5.5.3. Reklam Ajanslarının Departmanları
125
5.5.3.1. Müşteri Departmanı
125
5.5.3.2. Yaratıcı Departman
126
5.5.3.3. Medya departmanı
126
5.5.3.4. Araştırma Departmanı
127
5.5.3.5. Yönetim Departmanı
127
5.5.4. Reklam Ajansının Seçim Süreci
128
5.5.5. Reklam Veren– Reklam Ajansı Hizmet ve İşbirliği Sözleşmesi
128
5.6.1. Medya Planlamanın Amacı
136
5.6.2. Medya Planlamanın Avantajları
136
5.6.3. Medya Planlamasının Temel Değişkenleri
137
5.6.4. Medyalarda Yer ve Zaman Satın Alma
137
5.6.5. Medya Planlamacısının Cevaplaması Gereken Sorular
138
5.6.6. Medya Planını Etkileyen Değişkenler
144
5.6.6.1. Pazarlama Karmasının Unsurları
145
5.6.6.1.2. Dağıtım Kanalları
145
5.6.6.1.3. Fiyatlandırma
145
5.6.6.1.4. Tutundurma
145
5.6.6.2. Yan Faktörler
146
5.6.6.2.1. Yaratım Stratejisi
146
5.6.6.2.2. Mevsimsellik
146
5.6.6.3. Dış Faktörler
146
5.6.6.3.1. Şirketin İmajı
146
5.6.6.3.2. Rakiplerin Politikaları
146
5.6.6.5. Yasal Kısıtlamalar
147
5.6.6.6. Medya Özelliklerine İlişkin Faktörler
147
5.6.6.7. Ekonomik Koşullar
147
5.7. Reklam Etkinliğinin Ölçümü
147
5.7.1. Reklam Etkinliğinin Ölçülmesini Gerektiren Unsurlar
148
5.7.3. Reklam Etkinliğinin Ölçülmesinde Kullanılan Yöntemler
150
5.7.3.1. İletişim Etkisinin Ölçülmesi
150
5.7.3.1.1. İletişim Etkisinin Ölçülme Yöntemleri
151
5.7.3.1.1.1. Reklam Yayını Öncesi (Pre–Test) Ölçme (Düşünce, Tutum Belirleme Yöntemi)
152
5.7.3.1.1.2. Reklam Yayındayken Ölçme
156
5.7.3.1.1.3. Reklam Yayını Sonrası Ölçme
156
5.7.3.1.1.3.1. Tanıma Yöntemi
157
5.7.3.1.1.3.2. Hatırlatma Yöntemi
158
5.7.3.1.1.3.3. Projeksiyon Teknikleri
159
5.7.3.2. Reklamın Satış Etkisinin Ölçülmesi
159
5.7.3.2.1. Reklamın Satış Etkisinin Ölçülmesinde Kullanılan Yöntemler
159
5.7.3.2.1.1. Geleneksel Yöntem
159
5.7.4.2.1.2. Gözlemsel Yöntem
159
5.7.4.2.1.3. Deneysel Yöntem
160
6.1.1. Reklam Aracı Olarak Televizyonunun Özellikleri
164
6.1.2. Reklam Aracı Olarak Televizyonun Güçlü Yönleri
165
6.1.3. Reklam Aracı Olarak Televizyonun Zayıf Yönleri
166
6.1.4. Yayın Açısından Televizyon Reklamı Türleri
167
6.1.4.1. Hareketsiz Reklam
168
6.1.4.2. Hareketli Reklam
168
6.1.4.3. Program Görüntüsü Üzerine Reklam
168
6.1.4.4. Özel Tanıtıcı Reklam
168
6.1.4.5. Programlı Reklam
169
6.1.5. İçerik Açısından Televizyon Reklamları
169
6.1.5.1. Duygu İçerikli Reklamlar
169
6.1.5.2. Güldürü İçerikli Reklamlar
170
6.1.5.3. Alaycı Reklamlar
170
6.1.5.4. Psikolojik Reklamlar
170
6.1.5.5. Skeç Türü Reklamlar
170
6.1.5.6. Telkin (vaaz) Türü Reklamlar
170
6.1.5.7. Hayat Biçimine İlişkin Reklamlar
170
6.1.5.8. Müzikli Reklamlar
171
6.1.5.9. Karşıtları Sunulan Reklamlar
171
6.1.5.10. Tavsiye Edici Reklamlar
171
6.1.6. Televizyon Reklamlarında Kullanılan Sanat Ekolleri
171
6.1.6.1. Doğacı Reklam
172
6.1.6.2. Özdeci Reklam
172
6.1.6.3. Romantik Reklam
172
6.1.6.4. Saçmacı (Ekol) Reklam
172
6.1.6.5. Gerçeküstücü Reklam
173
6.1.6.6. Üslupçu Reklam
173
6.1.7. Reklamda Kullanılan Renkler ve Anlamları
173
6.1.8. Televizyon İçin Reklam Üretimi
175
6.1.8.1. Araştırma Aşaması
177
6.1.8.1.1. Mal ve Hizmetlerin Tanıtılması
177
6.1.8.1.2. Hedef Tüketicilerin Tanımlanması
178
6.1.8.2. Düşünce Aşaması
180
6.1.8.2.1. Problem Çözmeye Yönelik Reklamlar
180
6.1.8.2.2. Vaat Eden Reklamlar
180
6.1.8.2.3. Konumlandırma Yapan Reklamlar
180
6.1.8.3.1. Yapım Tarzı
181
6.1.8.3.2. Yapım Formatı
182
6.1.8.3.3. Yapım Teknikleri
184
6.1.9. Reklam Filminin Yapım Süreci
186
6.1.9.1. Brief Toplantısı
187
6.1.9.2. Ajansın Değerlendirmesi
187
6.1.9.3. Yaratıcı Çalışma
188
6.1.9.5. Storyboard (Resimli Hikaye)
191
6.1.9.9. Reklamverenin Yaratıcı Çalışmayı ve Bütçeyi Onaylaması
192
6.1.9.10. Yayın Kuruluşunun Ön Denetimi
192
6.1.9.11. Ajans Yapımcısının Yapım Şirketlerinden Teklif Alması
192
6.1.9.12. Yapım Şirketiyle Anlaşma
193
6.1.9.13. Yapım Öncesi
193
6.1.9.14. Yapım (Çekim) Evresi
193
6.1.9.15. Yapım (Çekim) Sonrası
193
6.1.9.16. Ajans ve Reklamverenin Onayı
194
6.1.9.17. Yayın Denetimi
194
6.1.9.18. Kopyalama (Çoğaltma)
194
6.1.10. Reklam Filminin Yapımında Görev Alan Personel
194
6.1.10.1. Yönetmen (Rejisör)
196
6.1.10.2. Prodüktör (Yapımcı)
196
6.1.10.3. Yapım Asistanı
196
6.1.10.4. Yönetmen Yardımcısı
196
6.1.10.5. Görüntü Yönetmeni
197
6.1.10.6. Sanat Yönetmeni
197
6.1.10.7. Teknik Yönetmen
197
6.1.10.9. Kamera Asistanı
197
6.1.10.11. Işık Asistanı
198
6.1.10.13. Ses Asistanı
198
6.1.10.14. Jimmy Jib Operatörü
198
6.1.10.15. Jimmy Jib Asistanı
198
6.1.10.17. Resim Seçici
199
6.1.10.18. Fotoğrafçı
199
6.1.10.20. Dekor Yapım Elemanları
200
6.1.10.22. Set Asistanları
200
6.1.10.23. Aksesuarcı
200
6.1.10.24. Video Asistanı/Kayıtçı
200
6.1.10.25. Makyöz/Kuaför
200
6.1.10.27. Jeneratör Operatörü
200
6.1.10.28. Tele Promter Operatörü
200
6.1.10.29. K/J (Karakter Jeneratör) Operatörü
201
6.2.1. Radyonun Güçlü Yönleri
202
6.2.2. Radyonun Zayıf Yönleri
204
6.2.3. Radyo İçin Reklam Üretimi
205
6.2.3.1. Reklam Türünün Belirlenmesi
205
6.2.3.2. Yaratıcı Ekibin Çalışması
206
6.2.3.2.1. Radyo Metinini Yazmadan Önce Dikkat Edilmesi Gereken Konular
206
6.2.3.2.2. Radyo Reklam Metninin Yazımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
206
6.2.3.3. Yapım Aşaması
208
6.2.3.3.1. Seslendirme
208
6.2.3.3.2. Müziklendirme – Cıngıl Yapma
208
6.2.3.3.2.1. Cıngıl ve Müziğin Yapımında Uyulması Gereken Kurallar
209
6.2.3.3.3. Efekt Ekleme
209
6.2.3.4. Yapım Sonrası
210
6.4.1. Gazetenin Güçlü Yönleri
213
6.4.2. Gazetenin Zayıf Yönleri
214
6.6. Reklam Metin Tekniği
216
6.6.2.1. Metin Sunuş Biçimleri
218
6.6.6. Düzenleme (Layout)
220
6.7. Dış Reklamlar (Açık Hava –Outdoor Reklamları)
221
6.7.1. Dış Reklamı Kullanmanın Nedenleri
221
6.7.1. Dış Reklamların Güçlü Yönleri
222
6.7.2. Dış Reklamların Zayıf Yönleri
222
6.7.3. Dış Reklam Türleri
223
6.7.3.2. Işıklı Reklamlar
224
6.7.3.3. Duvar Reklamları
224
6.7.3.4. Çatı ve Cephe Reklamları
225
6.7.3.5. Durak, İskele, İstasyon v.b. Mekanlarda Bulunan Reklamlar
226
6.7.3.8. Stadyum Reklamları
228
6.7.3.9. Transit (Mobil) Reklam
229
6.7.3.10. Totem Reklamlar
229
6.7.3.11. Fantezi Reklam
230
6.7.4. Dış Reklam Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Unsurlar
231
6.8. Satış Yeri Reklamları (Indoor Reklamlar)
231
6.8.1. Satış Yeri Reklamlarının (Indoor Reklamlar) Özellikleri
231
6.10. Doğrudan Postalama
234
6.10.1. Doğrudan Postalamanın Güçlü Yönleri
235
6.10.2. Doğrudan Postalamanın Zayıf Yönleri
235
6.12. Prospektüs– Broşür–Sirküler–Katalog
236
6.14. Hediyelik Eşya (Promosyon)
239
6.15. İnternet Reklamcılığı (Dijital Reklamcılık)
240
6.15.1. İnternet Reklamlarının İşletmeye Sağladığı Yararlar
242
6.15.2. İnternet (Dijital) Ortamında Gerçekleştirilen Reklam Yöntemleri
242
6.15.2.5. Anahtar Kelimeler
244
6.15.2.8. Arama Motorları (SEM: Search Engine Marketing (Arama Motoru Pazarlamacılığı)
245
6.15.2.9. SEO: Search Engine Optimization (Arama Motoru Optimizasyonu)
246
6.15.2.10. Sosyal Medya
246
6.15.2.12. Elektronik Billboard
247
6.15.2.13. Video Reklamları
247
6.15.2.14. Viral Reklamcılık
248
6.15.2.15. Mobil Reklamcılık
248
6.15.2.16. Mikro Siteler
248
6.15.2.17. Affiliate Pazarlama
249
6.15.2.18. Seri İlanlar
249
6.15.2.19. Digital Outdoor
249
6.15.2.20. Advertorial
249
6.15.3. İnternet Reklamlarının Maliyetleri
249
6.15.3.1. CPS (Cost Per Sale) (Satış Başına Maliyet)
250
6.15.3.2. CPC (Cost–Per–Click= Tıklama Başına Maliyet)
250
6.15.3.3. CPM (Cost Per Mille) – (Görüntüleme Başına Fiyatlandırma)
251
6.16. Diğer Reklam Araçları
252
6.17. Reklam Araçlarının Avantajlı ve Dezavantajlı Yönleri
253
7.3. Reklamın Fiyatlara Etkisi
259
7.4. Reklamın Ekonomik Etkileri
259
7.5. Reklam Savurganlığı
260
7.7. Reklam Kuralları
265
7.7.1. Uluslararası Reklam Kuralları
265
7.7.2. Türkiye’deki Reklam Kuralları
266
7.7.2.1. Türk Medya Mevzuatı’nda Yer Alan Reklamla İlgili Hükümler
267
7.7.3. Reklam Özdenetim Kurulu
269
7.7.3.1. Reklam Öz Denetim Kurulu’nun Belirlediği, Reklamda Uyulması Gereken Kurallar
269
REKLAM VE HALKLA İLİŞKİLER
8. REKLAM VE HALKLA İLİŞKİLER
275
8.1. Halkla İlişkilerin Tanımı ve Önemi
275
8.1.1. Halkla İlişkiler Bölümünün Yapması Gereken İşler
277
8.2. Firma İmajı ve Halkla İlişkiler
278
8.2.1. Pozitif Firma İmajının Yararları
278
8.2.2. Halkla İlişkiler Faaliyetlerini Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
279
8.3. Halkla İlişkiler Faaliyetlerini Zorunlu Kılan Diğer Etkenler
279
8.3.1. Şirketlerdeki Sorunlar
280
8.3.2. İşçi ve İletişim
280
8.3.3. Pazarlama İletişimi
280
8.3.4. Hükümet İlişkileri
281
8.3.5. Çevre İlişkileri
281
8.3.6. Tüketici İlişkileri
281
8.3.7. Uluslararası İletişim
282
8.3.8. Şehirleşme Sorunları
282
8.3.10. Yan Sanayi Kuruluşları ile İlişkiler
283
8.3.11. Ortaklar, Toptan ve Perakende Satıcılarla İletişim
283
8.3.12. Basın–Yayın Organlarıyla İletişim
283
8.4. Halkla İlişkilerin Dayanak Noktaları
283
8.4.1. İşletmenin Değerlerini Anlama
283
8.4.2. Tüketici Değer Önerilerini Anlama
284
8.4.3. Ürünlerin veya Hizmetlerin Piyasadaki Pozisyonlarını Anlama
284
8.5. Halkla İlişkilerin Amaçları
284
8.6. Reklamcılık ve Halkla İlişkilerin Karşılaştırılması
285
8.6.1. Halkla İlişkiler İle Reklamcılığın Benzer ve Farklı Yönleri
286
8.6.1.1. Benzer Yönleri
286
8.6.1.2. Farklı Yönleri
286