Genel Hukuk Bilgisi ile Pazarlama Kavramı ve
Pazarlama Yapan Kişilerin Hukuki Formu
§1. GENEL HUKUK BİLGİSİ
23
I. Hukukun Tanımı Çeşitli Anlamları ve Kaynakları
23
A. Hukukun Tanımı ve Çeşitli Anlamları
23
C. Kamu Hukuku Dalları
27
Ç. Karma Hukuk Dalları
27
III. Hukuki Olay, Hukuki Fiil, Hukuki İşlem Kavramları
28
A. Hukuki Olay Kavramı
28
B. Hukuki Fiil Kavramı
28
C. Hukuki İşlem Kavramı ve Yapan Kişilerin İrade Sayısı Bakımından Hukuki İşlemler
29
1. Hukuki İşlem Kavramı
29
2. Yapan Kişilerin Gerekli İrade Sayısı Bakımından Hukuki İşlemler
29
a. Tek Taraflı Hukuki İşlemler
30
b. Çok Taraflı Hukuki İşlemler
30
aa. İki Taraflı Hukuki İşlemler (Sözleşmeler)
30
aaa. Tek Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
31
bbb. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
31
(i) Eksik İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
31
(ii) Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmeler
32
IV. Borç İlişkisi Kavramı Unsurları ve Borç İlişkisinin Genel Kaynakları
34
A. Borç İlişkisi Kavramı Unsurları ve Borç İlişkisinin Konusu
34
1. Borç İlişkisi Kavramı ve Unsurları
34
2. Çeşitli Açılardan Edimim Türleri
35
a. Davranış Şekli Bakımından: Olumlu ve Olumsuz Edimler
35
aa. Olumlu Edimler (Müspet Edimler)
35
aaa. Kişisel Edimler (Şahsi Edimler)
35
ccc. Ayırımın Hukuki Önemi
36
bb. Olumsuz Edimler (Menfi Edimler)
36
b. İfa Süresi Bakımından Edimler
37
çç. Dönemsel Edimler /Aralıklı Edimler
38
c. Bölünebilip Bölünememesine Göre Edimler
38
aa. Bölünebilen Edimler
38
bb. Bölünemeyen Edimler
39
B. Borç İlişkisinin Genel Kaynakları
39
3. Sebepsiz Zenginleşme
40
V. Sözleşmenin Kuruluşuna İlişkin Genel Bilgi ve Sözleşmelerinin Bağlayıcılığı
40
A. Sözleşmenin Kuruluşuna İlişkin Genel Bilgi
40
B. Sözleşmelerin Bağlayıcılığı
41
VII. Borçlunun Sorumluluğuna Genel Bakış
41
A. Genel Olarak Sorumluluk Kavramı
41
B. Borçlunun –ile Sorumluluğunda Kural ve İstisnaları
42
§2. PAZARLAMA KAVRAMI VE PAZARLAMA YAPAN KİŞİLERİN HUKUKİ FORMU
44
II. Pazarlama Yapan Kişilerin Hukuki Formu
47
B. Pazarlama Yapan Gerçek Kişilerin Hukuki Formu
49
1. Gerçek Kişi Tacirler
49
b. Tek Kişi Ticari İşletmesi İşleten Gerçek Kişiler Yönünden
49
c. Adi Ortaklık Şeklinde İşletilen Ticari İşletmeler Yönünden
49
ç. Tacir Sayılan Gerçek Kişiler
50
a. Tek Kişi Esnaf İşletmesi İşleten Gerçek Kişiler Yönünden
50
b. Adi Ortaklık Şeklinde İşletilen Esnaf İşletmeleri Yönünden
51
C. Pazarlama Yapan Tüzel Kişiler
52
aa. Kollektif Şirketler
52
bb. Adi Komandit Şirketler
53
çç. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirket
55
ç. Kooperatif Şirketlerin Konumu
55
2. Ticari İşletme İşleten Dernekler
56
3. Ticari İşletme İşleten Vakıflar
56
4. Kendi Kuruluş Kanunları Gereğince Özel Hukuk Hükümlerine göre Yönetilmek veya Ticari Şekilde İşletilmek Üzere Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Kurulan Kurum ve Kuruluşlar
56
a. Kamu İktisadi Teşebbüsleri ile Bunlara Ait Müesseseler
56
b. Özel Hukuk Hükümleri Uyarınca Yönetilen veya Ticari Şekilde İşletilen Diğer Kurum ve Kuruluşlar
57
Pazarlama Yapan Teşebbüslerarası Rekabet Hukuku Kuralları
§3. KENDİSİNE PAZARLAMA YAPILAN KİŞİLER
59
I. Ticari ve Mesleki Amaçla Hareket Etmeyen Kişiler (Tüketiciler) ile İlgili Kavram ve İşlemler
59
A. Tüketici Kavramı ve Tüketicinin Tabi Olduğu Mevzuat ve Kapsamı
59
1. Tüketici İşlemi Kavramı
61
a. Tüketicinin Korunmasına Yönelik Temel İlkeler
62
C. Pazarlama Hukuku Açısından Yaygın Tüketici İşlemi Türleri
66
1. Bankacılık Hukukunu İlgilendiren Belli Başlı Tüketici İşlemleri
66
a. Tüketici Kredisi İşlemleri
66
cc. Tüketicinin Cayma Hakkı
67
çç. Sözleşmede Değişiklik Yapılması
67
b. Konut Finansmanı Sözleşmeleri
68
bb. Faizin Hesaplanması, Erken Ödeme ve Sigorta
69
c. Mevduat ve Katılım Fonu Açmaya İlişkin Sözleşmeler
71
bb. Mevduat ve Katılım Fonu Hesabı Açılması İşlemi
72
aaa. Mevduat Hesabı Açılması
72
bbb. Katılım Fonu Hesabı Açılması
72
ç. Kiralık Kasa Sözleşmesi
73
d. Banka Kartları Sözleşmeleri
74
aa. Genel Olarak Banka Kartları ve Kartlı Ödeme Sisteminin Hukuki Alt Yapısı
74
bb. Banka Kartları Türleri
78
aaa. Banka Kartları (Debt Kartlar)
78
bbb. Ön Ödemeli Kartlar
79
5. Simsarlık (Tellallık) Sözleşmesi
83
b. Taksitle Satış Sözleşmesi
84
bbb. Mal veya Hizmete İlişkin Karşı Edimin İfasına İlişkin Unsur
85
ccc. Şekle İlişkin Unsur
85
çç. Tüketicinin Sözleşmeden Cayma Hakkı
87
aaa. Cayma Hakkının Hukuki Niteliği
87
bbb. Cayma Hakkının Süresi, Kullanılması ve Hukuki Sonuçları
87
ccc. Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Haller
88
dd. Taksitli Satış Sözleşmelerinde Temerrüt ve Muacceliyet Şartı
88
ee. Erken Ödeme İhtimalinde Tüketicinin Hakları
89
ff. Kıymetli Evrak Düzenlenmesi Durumunda Tüketicinin Lehine Özel Durum
89
8. Mesafeli Sözleşmeler
90
b. Tanımı Unsurları ve Konusu
91
c. Mesafeli Sözleşmenin Hükümleri
92
aa. Sözleşme Öncesi Tüketiciyi Bilgilendirme Yükümlülüğü
92
bb. Tüketicinin Cayma Hakkını Kullanması ve Hukuki Sonuçları
93
aaa. Tüketicinin Cayma (Sözleşmeden Dönme) Hakkını Kullanması
93
bbb. Cayma Hakkının Kullanılmasının Sonuçları
95
(i) Satıcı/Sağlayıcı Bakımından
95
(ii) Tüketici Açısından
95
(iii) Cayma Hakkının Kullanılamayacağı Durumlar
95
cc. Tüketici Lehine Getirilen Diğer Hükümler
96
ç. Aracıların Sorumluluğu
97
9. Devre Tatil ve Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmeleri
98
b. Devre Tatil ve Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmelerinde Tüketicinin Belli Başlı Hakları
100
bb. Tüketicinin Cayma Hakkı
100
cc. Tüketiciye İlişkin Diğer Haklar
101
10. Paket Tur Sözleşmeleri
102
b. Paket Tur Sözleşmelerinde Tüketicinin Hakları
103
11. Abonelik Sözleşmeleri
104
b. Abonelik Sözleşmelerinin Sona Ermesi
105
aa. Belirli Süreli Abonelik Sözleşmesinin Feshi
105
bb. Belirsiz Süreli Abonelik Sözleşmelerinin Feshi
106
cc. Abonelik Sözleşmelerinin Feshinin Sonuçları
106
12. İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmeler
106
b. Sözleşmenin Geçerlilik Şartları
108
c. Tüketicinin Cayma Hakkı
108
bb. Cayma Hakkının Kullanımı
109
C. Ayıplı Mal Teslimlerinde Tüketicinin Korunması
109
1. Mal ve Ayıplı Mal Kavramları
109
b. Ayıplı Mal Kavramı ve Ayıbın Türleri
109
aa. Ayıplı Mal Kavramı
109
2. 6502 Sayılı TKHK. Kapsamında Ayıp Olarak Nitelendirilen Belli Başlı Haller
111
a. Malda Bulunması Gereken Vasıflarda Eksiklik
111
b. Malda Bildirilen Vasıflardaki Eksiklik
112
c. Malın Sözleşmede Kararlaştırılan Süre İçinde Teslim Edilmemesi
113
d. Malın Montajının Gereği Gibi Yapılmamış Olması
113
3. Ayıplı Maldan Sorumluluğun Koşulları ve Ayıplı Mal Tesliminde Tüketicinin Seçimlik Hakları
114
a. Ayıplı Maldan Sorumluluğun Koşulları
114
aa. Malın Teslim Anında Ayıplı Olması
114
bb. Tüketicinin Ayıbı Bilmemesi
115
b. Ayıplı Mal Tesliminde Tüketicinin Seçimlik Hakları, Tazminat İstemi ve Zamanaşımı
115
aa. Ayıplı Mal Tesliminde Tüketicinin Seçimlik Hakları
115
Ç. Ayıplı Hizmet Arzına Karşı Tüketicinin Korunması
118
1. Hizmet ve Ayıplı Hizmet Kavramları
118
b. Ayıplı Hizmet Kavramı
119
2. Ayıp Olarak Nitelendirilen Haller
120
a. Hizmetin Sözleşmede Belirtilen Süre İçinde Başlamaması
120
b. Hizmetin Taraflarca Kararlaştırılmış Olan Özellikleri Taşımaması
121
c. Hizmetin Sağlayıcı Tarafından Bildirilen Özellikleri Taşımaması
121
ç. Hizmetin Objektif Olarak Sahip Olması Gereken Özellikleri Taşımaması
122
3. Sağlayıcının Ayıplı Hizmetten Sorumluluğu
122
b. Sağlayıcının Ayıplı Hizmetine Karşı Tüketicinin Seçimlik Hakları
123
bb. Hizmetin Yeniden Görülmesi
123
cc. Hizmet Sonucu Ortaya Çıkan Eserin Ücretsiz Onarımı
124
çç. Ayıp Oranında Bedelden İndirim
125
dd. Sözleşmeden Dönme
125
II. Ticari ve Mesleki Amaçla Hareket Eden Kişilerin İş ve İşlemleri
126
B. Ticari İşler ve Ticari İş Olmaya Bağlanan Hukuki Sonuçlar
126
1. Ticari İş Kriterleri
126
a. TTK. m.3’e göre Ticari İşler
127
aa. TTK.’da Düzenlenen Bütün Hususlar
127
bb. Bir Ticari İşletmeyi İlgilendiren Bütün İşlem ve Fiiller (Eylemler)
128
b. Türk Ticaret Kanunu m.19’a göre Ticari İşler
128
aa. Ticari İş Karinesi
128
bb. Taraflardan Biri İçin Ticari İş Niteliğinde Olan Sözleşmeler
129
2. Ticari İş Olmaya Bağlanan Özel Sonuçlar
129
a. Ticari İşlerde Zamanaşımı
129
b. Ticari İşlerde Faiz
129
aaa. Niteliği Açısından Yapılan Faiz Ayrımı
130
(i) Kapital (Anapara) Faizi
130
bbb. Hesaplanması Bakımından Faiz
131
ccc. Kaynağı Açısından Faiz
131
(i) İradi (Sözleşme veya Akdi)
131
ççç. Ticari Nitelikte Olup Olmamasına göre Faiz
132
(i) Ticari Faiz – Adi Faiz Ayrımı
132
(ii) Ticari İşlerde Faizin Özellikleri
132
(iia) Sözleşmede Kararlaştırılmamış Olsa Dahi Faiz Yürütülmesi
132
(iib) Kapital Faiz Oranının Serbestçe Belirlenebilmesi
133
(iic) Mürekkep (Bileşik) Faiz veya Faize Faiz Yürütülmesi
133
(iiç) Temerrüt Faizinin İşlemeye Başlayacağı Tarih
134
cc. Kanuni Faiz Oranları
135
aaa. Anapara Faizinde Kanuni Oran
135
bbb. Temerrüt Faizinde Kanuni Oran
136
ccc. Yabancı Para Borçlarında Kanuni Faiz Oranı
137
c. Ticari İşlerde Zincirleme Sorumluluk Esası
138
bb. Müştereken Borç Altına Girme
138
cc. Ticari Borçlara Kefalet
139
C. Mesleki Amaçlı Hareket Eden Kişilerin İşlemleri ve Tabi Oldukları Hükümler
141
§4. PAZARLAMA YAPAN TEŞEBBÜSLER ARASI REKABET HUKUKU KURALLARI
141
II. Rekabet Ortamının Korunmasına İlişkin Türk Hukukundaki Yasal Düzenlemeler
143
A. Türk Borçlar Kanunu ile Öngörülen Düzenleme
143
B. İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi Hakkında Kanunu ile Öngörülen Düzenleme
143
C. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ile Öngörülen Düzenleme
144
Ç. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun ile Öngörülen Düzenlemeler
144
2. Yasaklanan Faaliyetler
145
a. Rekabeti Sınırlayıcı Anlaşma, Uyumlu Eylemler ve Kararlar
145
b. Hâkim Durumu Kötüye Kullanma
146
c. Birleşme ve Devralma Yoluyla Hâkim Durum Yaratma veya Hâkim Durumu Güçlendirme
146
3. Genel Olarak Rekabet Kurulunun Yetkileri
147
III. İşletme Sahiplerini (Tacir ve Esnafları) Haksız Rekabet Fiiline Karşı Korumayı Amaçlayan TTK. Hükümleri
147
A. Haksız Rekabet Fiilinin Tanımı ve Unsurları
147
B. Başlıca Haksız Rekabet Halleri
149
C. Haksız Rekabetin Sonuçları
149
a. Hukuki Sorumluluğa İlişkin Davalar
149
bb. Men Davası (Tecavüzün Men’i Davası)
150
cc. Sonuçların Ortadan Kaldırılması (Ref) Davası
150
çç. Maddi Tazminat Davası
151
dd. Manevi Tazminat Davası
151
b. Davacı ve Davalı Olabilme Ehliyeti
152
aa. Aktif Dava Ehliyeti (Davacı Olabilecekler)
152
aaa. Zarar Gören veya Böyle Bir Tehlikeyle Karşılaşabilecek Olan Kimse
152
ccc. Mesleki ve Ekonomik Birlikler
152
bb. Pasif Dava Ehliyeti (Davalı Olabilecekler)
153
bbb. Çalıştıran (İstihdam Eden Kişi)
153
ccc. Basın, Yayın, İletişim ve Bilişim Kuruluşları
153
Genel Olarak Ticari İsimler ve
Marka Pazarlama Hukukundan Kaynaklanan
İhtilaflarda Çözüm Yolları
§5. GENEL OLARAK TİCARİ İSİMLER VE MARKA
157
I. Genel Olarak Ticari İsimler
157
1. Mal ve Hizmet Markası
161
a. Mal Markası / Ticaret Markası
161
2. Ferdi (Bireysel) ve Ortak Marka
162
C. Markanın TP Nezdinde Marka Siciline Tescili
165
2. Marka Olarak Tescil Edilebilecek İşaretler
166
3. Tescili Reddedilecek İşaretler
166
b. Marka Tescilinde Mutlak Red Nedenleri
167
c. Marka Tescilinde Nispi Red Sebepleri
168
ç. Markalara Yönelik Hükümsüzlük Davaları ve TP Tarafından İptali Halleri
169
aa. Hükümsüzlük Davaları
169
bb. Markaların İptali Halleri
170
4. Tescilin Hüküm ve Sonuçları
171
b. On Yıllık Koruma Süresi ve Yenileme
172
aa. On Yıllık Koruma Süresi
172
bb. Koruma Süresinin Devamı İçin Yenileme
172
5. Marka Hakkının Tüketilmesi ve Markayı Kullanma Yükümlülüğü
172
a. Marka Hakkının Tüketilmesi
172
b. Markayı Kullanma Yükümlülüğü
173
6. Marka Hakkının Korunması
173
b. Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Haller
174
c. Marka Hakkına Tecavüzün Cezai Sonuçları
174
ç. Marka Hakkına Tecavüzün Özel Hukuka İlişkin Sonuçları
175
bb. SMK. Çerçevesinde Açılabilecek Davalar
176
aaa. SMK. m.149 Çerçevesinde Açılacak Davalar
176
(i) Fiilin Tecavüz Olup Olmadığının Tespiti Davası
176
(ii) Muhtemel Tecavüzün Önlenmesi Davası
176
(iii) Tecavüz Fiillerinin Durdurulması Davası
176
(iv) Tecavüzün Kaldırılması (Ref’i) Davası
176
(v) Tazminat Davaları ve Yoksun Kalınan Kazanç Davası
176
(va) Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
176
(vb) Yoksun Kalınan Kazanç Davası
177
(vi) Ürünlere El Koyma veya Mülkiyetini Hakkı Tanınması
177
(vii) Ürünlerin İmhasını Talep Etme
178
bbb. Davacı ve Davalı Sıfatı
178
(iii) Görevli ve Yetkili Mahkeme
180
§6. PAZARLAMA HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN İHTİLAFLARDA ÇÖZÜM YOLLARI
181
I. Ticari Davalardan Kaynaklanan İhtilaflarda Çözüm Yolları
181
A. Genel Olarak Ticari Dava Kavramı
181
B. Ticari Dava Türleri
181
2. Mutlak Ticari Davalar
182
a. TTK. m.4 f.1 b.a – f’da Sayılan İşlerden Doğan Davalar
182
aa. TTK.’da Düzenlenen İş ve İşlemlerden Doğan Tüm Davalar
182
bb. 4721 sayılı TMK.’da Düzenlenen Bazı İş ve İşlemlerden Doğan Davalar
182
cc. 6098 sayılı TBK.’da Düzenlenen Bazı İş ve İşlerden Doğan Davalar
182
çç. Fikrî Mülkiyet Hukukuna Dair Mevzuattan Doğan İşler
183
dd. Ticarete Ayrılmış Yerlere İlişkin Özel Düzenlemelerden Doğan İşler
183
ee. Bankalar ve Diğer Finans Kuruluşlarına İlişkin Düzenlemelerden Doğan İşler
183
3. Özel Düzenlemelerdeki Açık Hüküm Gereğince Mutlak Ticari Sayılan Davalar
184
C. Her İki Tarafın da Ticari İşletmesiyle İlgili Olan Uyuşmazlıklardan Doğan Davalar (Nispi Ticari Davalar)
185
Ç. Havale, Saklama ve Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Haklardan Doğan Davalar (Yarı Nispi Ticari Davalar)
186
II. Ticari Davalarda Arabuluculuk ve Ticari Davaların Görüleceği Mahkemeler
186
A. Ticari Davalarda Arabuluculuk
186
2. Ticari Davalarda Arabuluculuk
189
B. Ticari Davaların Görüleceği Mahkemeler
190
II. Taraflardan Birinin Tüketici Olduğu Durumlarda Pazarlama Hukukundan Kaynaklanan İhtilaflarda Çözüm Yolları
192
A. Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Hakem Heyetinin Görevi Kapsamında Olan Uyuşmazlıklar
192
1. Tüketici Hakem Heyetleri
192
b. Tüketici Hakem Heyeti Düzenlemeleri
192
aa. Tüketici Hakem Heyetinin Kuruluşu
192
bb. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru, İnceleme ve Karar ve Karara İtiraz
193
aaa. Tüketici Hakem Heyetine Başvuru
193
ccc. Karar ve karara itiraz
195
2. Bankacılık Hukuku Açısından Bireysel Müşteri Hakem Heyeti Uygulaması
196
B. Tüketici Mahkemeleri ve Tüketici Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar
197
1. Tüketici Mahkemeleri ve Tüketici Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar
197
a. Tüketici Mahkemeleri
197
b. Tüketici Mahkemelerinin Görev Alanına Giren Uyuşmazlıklar
198
2. Tüketici Davalarında Dava Şartı Arabuluculuk Uygulaması ve İstisnaları
199
a. Tüketici Davalarında Dava Şartı Arabuluculuk Uygulaması
199
b. Tüketici Davalarında Dava Şartı Arabuluculuğun İstisnaları
199
bb. Tüketici Hakem Heyeti Kararlarına Yapılan İtirazlar
200
cc. TKHK. m. 73/6 Kapsamındaki Davalar
200
çç. TKHK. m. 74 Kapsamındaki Davalar
200
dd. Tüketici İşlemi Mahiyetinde Olan ve Taşınmazın Aynından Doğan Uyuşmazlıklar
201
Yararlanılan Kaynaklar
205