Milletlerarası Özel Hukuk Kapsamında Kültür Varlıklarının Korunması

Kültür varlıklarının ortaya çıkarılması ve bulunduğu ülkede korunması konusu önem arz etmektedir. Yasadışı şekilde ülke dışına çıkarılan kültür varlıkları artık bulundukları ülkenin hukuk sistemine dahil olmaktadır. Menşe ülke tarafından durumun fark edilmesi ile iade süreci başlatılmakta ve son çare olarak kaçırılan kültür varlığının iade edilmesi amacıyla dava açılmaktadır. Türkiye ise pek çok eski medeniyetin doğuşuna, gelişmesine, yayılmasına ve ortadan kalkmasına konumu itibariyle tanıklık etmiştir. Bu sayede Türkiye kültür varlıkları açısından her zaman zengin bir ülke olma özelliğini sürdürecektir. Bunun yansıması olarak varlığı bilinen veya bilinmeyen pek çok kültür varlığı ülke dışına çıkarılmakta çeşitli uyuşmazlıklara konu olmaktadır. Dolayısıyla kültür varlıklarına ilişkin uyuşmazlıkların yabancılık unsuru içermesi Türk hukukunu da yakından ilgilendirmektedir.

Bu çalışma kültür varlıklarının korunmasını milletlerarası özel hukuk açısından ele almaktadır. Çalışma iki bölümden oluşmakta olup ilk bölümde, kültür varlıkları konusunda genel bilgiler verilmiş ve kültür varlıklarının korunmasına ilişkin temel düzenlemeler ile kültür varlıklarının mülkiyeti konusu ele alınmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde kültür varlıklarına ilişkin yabancılık unsuru içeren uyuşmazlıklar çeşitli yönleriyle incelenmiştir. Buna göre, yabancılık unsuru taşıyan kültür varlıklarına ilişkin uyuşmazlıkların vasıflandırılması ve kanunlar ihtilafının genel problemleri, doğrudan uygulanan kurallar, kamu düzeni ve atıf bağlamında incelenmiş ve devamında kültür varlıklarından doğan uyuşmazlıklara uygulanacak hukuk etraflıca ele alınmıştır. Son olarak yabancılık unsuru içeren kültür varlıklarına ilişkin uyuşmazlıklarda özellik arz eden, iyi niyetli alıcı tarafından kültür varlığının edinilmesi, kültür varlığına ilişkin uyuşmazlıklarda zamanaşımı ve kültür varlıklarının korunmasına ilişkin düzenlemelerin kamu hukuku karakteri haiz kurallar olduğu ve başka ülke mahkemesinde uygulanmasına ilişkin çekinceler ile kültür varlıklarına ilişkin davalarda mahkemelerin milletlerarası yetkisi konuları incelenmiştir.