MADDİ HUKUK ALANINDA VELAYET VE
ÇOCUĞUN KORUNMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER KAPSAMINDA
ÇOCUĞUN AİLE İÇİNDE KORUNMASI
§ BİRİNCİ KISIM: SOYBAĞININ VELÂYET HAKKINA BAĞLI HÜKÜMLERİ
25
I. VELÂYET KAVRAMI VE HUKUKİ NİTELİĞİ
25
B. Velâyet Hakkının Hukuki Niteliği
28
C. Velâyet Hakkına Tabi Olan ve Sahip Olan Kişiler
29
D. Velâyet Hakkına Hâkim Olan Temel Prensipler
32
1. Çocuğun Üstün Yararı İlkesi
33
b. Çocuğun Yararı Kavramı
34
3. Velâyetin Yalnızca Anne ve Baba Tarafından Kullanılabilen Bir Hak Olması
37
4. Velâyet Hakkının Bölünmezliği
38
5. Velâyetin Süreli Olması
38
6. Velayetin Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Bir Hak Olması
39
7. Velayet Davalarında Çocuğun Dinlenilmesi İlkesi (Katılım İlkesi)
39
II. VELÂYET HAKKININ KAPSAMI
43
A. Çocuğun Anne ve Babasının Sözünü Dinleme Yükümlülüğü
43
B. Çocuğun Kişi Varlığına İlişkin Haklarının Kullanılması ve Yönetilmesi
43
1. Velayet Hakkının Çocuğun Medeni Durumu ile İlgili Hükümleri
44
a. Çocuğa Öz Ad Koyulması
44
b. Çocuğun Yerleşim Yerinin Belirlenmesi
47
c. Sınırlı Ehliyetsiz ve Çocuğun Evlenmesine ve Nişanlanmasına Rıza Gösterilmesi
48
3. Çocuğun Sağlığına Dikkat Etme Yükümlülüğü
49
C. Çocuğun Malvarlığından Doğan Haklarının Kullanılması ve Yönetilmesi
51
1. Çocuğun Mallarının Kapsamı
51
2. Anne ve Babanın Çocuğun Mallarının Yönetme ve Kullanma Hakkı
52
3. Çocuğun Mallarının Sarfı
53
4. Yönetimin Sona Ermesi
53
D. Çocuğun Fiil Ehliyeti ve Temsili
54
III. VELAYET HAKKININ KULLANILMASI
55
A. Anne ve Babanın Çocuğun Doğumu Anında Evli Olması Halinde
55
B. Anne ve Babanın Çocuğun Doğumu Anında Evli Olmaması veya Birlikte Yaşamaya Ara Vermeleri Halinde
55
C. Velayetin Değiştirilmesi
56
D. Velayetin Eşler Tarafından Birlikte Kullanılması: Ortak Velâyet
57
§ İKİNCİ KISIM: MADDİ HUKUK KAPSAMINDA ÇOCUĞUN ANNE VE BABASINA KARŞI KORUNMASI
59
II. KORUMA TEDBİRLERİNİN ALINABİLMESİ İÇİN GEREKEN KOŞULLAR
61
A. Koruma Tedbirlerinin Alınabilmesi için Gereken Maddi Koşullar
61
B. Koruma Tedbirlerinin Alınabilmesi için Gereken Şeklî Koşullar
62
1. Velayet Altındaki Çocuk Hakkında Koruma Tedbirlerinin Alınması İçin Başvurabilecek Kişiler
63
2. Velayet Altındaki Çocuk Hakkında Koruma Tedbirlerinin Alınmasında İzlenecek Prosedür
65
a. Anne ve Babanın Velayet ve Çocuğun Korunmasına İlişkin Davalarda Dinlenmesi
66
b. Katılım İlkesi Uyarınca Çocuğun Velayet ve Çocuğun Korunmasına İlişkin Davalarda Dinlenmesi
66
c. Katılım İlkesi Uyarınca Çocuğun Velayet ve Çocuğun Korunmasına İlişkin Davalarda Dinlenebilmesi için Yaş Sınırı
68
d. Velayet ve Çocuğun Korunmasına İlişkin Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme
69
II. KORUMA TEDBİRLERİNE HÂKİM OLAN İLKELER
72
A. Çocuğun Yararının Korunması
72
B. Tedbirlerin Tali Nitelikte Olması
72
C. Tedbirlerin Tamamlayıcı Olması
73
D. Tehlike ile Tedbirin Orantılı Olması
73
III. MEDENİ KANUN KAPSAMINDA KORUMA TEDBİRLERİNİN ALINMASI
74
A. Çocuğun Kişi Varlığının Korunmasına Yönelik Tedbirler
74
1. Türk Medeni Kanunu’nun 346. Maddesi Kapsamında Alınabilecek “Uygun” Tedbirler
74
2. Türk Medeni Kanunu’nun 347. Maddesi Kapsamında “Yerleştirme” Tedbiri
75
3. Türk Medeni Kanunu’nun 348. Maddesi Kapsamında Velayetin Kaldırılması Tedbiri
79
4. Çocuğun Malvarlığının Korunmasına Yönelik Tedbirler
81
a. Türk Medeni Kanunu’nun 360. Maddesi Kapsamında Alınacak Tedbirler
81
b. Türk Medeni Kanunu’nun 361. Maddesi Kapsamında Alınacak Tedbir
82
5. Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasında Çocuğun Korunması
82
IV. ÇOCUĞUN ÖZEL KANUNLARA GÖRE KORUNMASI
83
A. 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu Uyarınca Çocuğun Kişi Varlığını Koruyucu Tedbirlerin Alınması
83
B. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler Kanununa Göre Çocuğun Korunması
84
C. 6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun
85
MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK ALANINDA
VELAYET VE KORUMA TEDBİRLERİ KAPSAMINDA
ÇOCUĞUN VELAYET HAKKI SAHİBİ ANNE–BABASINDAN KORUNMASI
§ BİRİNCİ KISIM: VELAYET VE ÇOCUĞUN KORUNMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER KONUSUNDA YABANCI UNSURLU DAVALARDA UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ
90
I. MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI IŞIĞINDA VELAYET VE ÇOCUĞUN DAR ANLAMDA KORUNMASI
91
B. Bağlama Konusu ve Yorumu (Vasıflandırma)
92
C. Maddi Hukuk Kurallarına Gönderme (Atıf)
94
II. UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ
95
B. Velayet ve Koruma Tedbirlerine İlişkin MÖHUK’ta Düzenlenen Kanunlar İhtilafı Kuralları
96
1. Soybağının Hükümlerine Göre Velayete ve Çocuğun Korunmasına Uygulanacak Hukuk
98
2. Velayet ve Koruma Tedbirlerine Uygulanacak Hukukun Kamu Düzeni Müdahalesi, Doğrudan Uygulanan Kurallar ve Milletlerarası Sözleşmeler Özelinde Değerlendirilmesi
104
a. Kamu Düzeni Müdahalesi
104
b. Doğrudan Uygulanan Kurallar
110
c. Milletlerarası Sözleşmeler
113
III. MİLLETLERARASI SÖZLEŞMELER UYARINCA VELAYETE VE ÇOCUĞU KORUYUCU TEDBİRLERE UYGULANACAK HUKUKUN TESPİTİ
115
A. Lahey Sözleşmelerinde Yer Alan Çeşitli Kavramlar
115
4. Koruma Tedbiri (Measures for The Protection of Children)
118
5. Velayet Sorumluluğu ve Bakım ve Gözetim Hakkı (Parental Responsibility and Right of Custody)
121
B. 1961 Tarihli Lahey Sözleşmesi Hükümlerine Göre Uygulanacak Hukukun Tespiti
122
2. Vasıflandırma ve Atıf
123
C. 1996 Tarihli Lahey Sözleşmesi Hükümlerine Göre Uygulanacak Hukukun Tespiti
128
1. Genel Olarak 1996 Tarihli Lahey Çocuk Sözleşmesi
128
2. Sözleşme’nin Uygulama Alanı
128
a. Kişi İtibariyle Uygulama Alanı
129
b. Yer Bakımından Uygulanma Alanı
130
c. Konu Bakımından Uygulama Alanı
131
d. Sözleşme’de Düzenlenen İntibak Hükümleri
134
3. 1996 Lahey Sözleşmesi’nde Düzenlenen Kanunlar İhtilafı Kuralları
135
a. Koruma Tedbirlerine ve Velayet Sorumluluğuna Uygulanacak Hukuk
136
b. Çocuğun Mutad Meskeninin Değişmesi Halinde Velayet Sorumluluğuna Uygulanacak Hukuk
140
c. Velayetin Kullanılmasına Uygulanacak Hukuk
141
4. Sözleşme Kapsamında Düzenlenen Kanunlar İhtilafı Kurallarının Uygulanmasında Özel Durumlar
142
a. Atıf Teorisinin Etkisi
142
b. İşlem Güvenliği Kuralının Rolü
143
c. Kamu Düzeni Müdahalesinin Etkisi
144
§ İKİNCİ KISIM: VELAYET VE ÇOCUĞUN KORUNMASINA İLİŞKİN TEDBİRLER KONUSUNDA MİLLETLERARASI USUL HUKUKUNA İLİŞKİN MESELELER
145
I. TÜRK MAHKEMELERİNİN MİLLETLERARASI YETKİSİ
145
A. MÖHUK Hükümlerine Göre Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi
146
B. 1961 Tarihli Lahey Sözleşmesi’nde Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Davalarda Milletlerarası Yetki
151
C. 1996 Tarihli Lahey Sözleşmesi’nde Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Davalarda Milletlerarası Yetki
153
1. Yetki Kurallarının Uygulama Alanı
153
a. Yer Bakımından Uygulama Alanı
153
b. Zaman Bakımından Uygulama Alanı
154
2. Sözleşme’de Düzenlenen Yetki Kuralları
154
a. Genel Yetki Kuralı
155
b. Acil Durumlarda ve Ülkesel Etkiye Sahip Geçici Koruma Tedbirlerinde Yetki
160
c. Çocuğun Türkiye’de Bulunan Malları Konusunda Yetki
162
D. Brüksel II–A Tüzüğünde Düzenlenen Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisine İlişkin Düzenlemeler
163
1. Tüzük Hakkında Genel Bilgi
163
2. Tüzük Hükümlerine Göre Milletlerarası Yetkinin Tespiti
164
a. Genel Yetkili Mahkeme
164
b. Çocuğa Yönelik Alınacak Tedbirler ve Geçici Tedbirlere İlişkin Yetki
165
c. Tüzük Hükümlerine Göre Lis Pendens
166
II. VELAYETE VE ÇOCUĞUN KİŞİ VARLIĞINI VE MALVARLIĞINI KORUYUCU TEDBİRLERE İLİŞKİN MAHKEME KARARLARINI TANINMASI VE TENFİZİ
166
B. MÖHUK Hükümlerine Göre Velayete ve Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Mahkeme Kararlarının Tenfizi
168
1. Velayet ve Koruma Tedbiri Kararlarının Tenfizi İçin Aranan Şartlar
168
b. MÖHUK m. 54’te Düzenlenen Tenfiz Şartları
170
C. 1996 Lahey Sözleşmesi’nde Velayete ve Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
177
1. Çocuğun Kişi ve Malvarlığını Korumaya Yönelik Tedbir Kararlarının Tanınması
177
a. Çocuğu Koruyucu Tedbirin Talep Üzerine Tanınması veya Reddedilmesi
179
b. Çocuğun Kişiliğini ve Malvarlığını Korumaya Yönelik Tedbir Kararlarının Tenfizi
180
D. BRÜKSEL II–A Tüzüğüne Göre Velayete ve Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
181
1. Velayete ve Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Mahkeme Kararlarının Tanınması
181
2. Velayete ve Çocuğun Kişi Varlığını ve Malvarlığını Koruyucu Tedbirlere İlişkin Mahkeme Kararlarının Tenfizi
182