KPSS Mikro – Uluslararası İktisat ve Türkiye Ekonomisi

Bir sosyal bilim olarak kabul edilen iktisat; insan gereksinimlerini karşılamada kıt kaynakların alternatif kullanım alanlarını inceleyen bilim dalıdır. İnsan ihtiyaçlarını karşılamak üzere kullanılabilecek kaynaklar kuşkusuz sınırlıdır. Dolayısıyla kaynaklar kıt olunca bu kaynaklarla üretilebilecek mal ve hizmetler de sınırlı olacaktır, iktisadın temel problemini bu çerçevede üç başlık altında toplayabiliriz. Bu sorulardan birincisi hangi mal ve hizmetlerin ne ölçüde üretileceğidir. Bir diğer önemli sorunsal da mal ve hizmetlerin üretiminde hangi yolun izleneceğidir. Üretimde kullanılacak çeşitli yöntemler vardır. Üçüncü temel problem ise üretilmiş mal ve hizmetleri toplumun hangi kesiminin tüketeceğidir. Bir başka deyişle bölüşüm problemidir.

Toplumlar bu üç temel soruyu, merkezi planlama ekonomileri veya piyasa ekonomileri yoluyla cevaplamaya çalışırılar. Merkezi planlama ekonomileri siyasal gücü elinde tutan kişiler veya organlar tarafından cevaplandırılır. Bu sistem temel olarak sosyalizme özgü bir mekanizmadır. Bu çerçevede iktisadın temel soruları sistem yöneticileri tarafından cevaplandırılmaya çalışılır, iktisadi sistemin çok önemli bir kısmını oluşturan fiyat mekanizması sosyalist sistemde üreticilere ve tüketicilere gelecek dönemlere ait sinyaller verme misyonunu yerine getiremeyecektir.

Piyasa ekonomilerinde ise karar birimleri üretici ve tüketicilerdir. Tüketicilerin temel amacı fayda maksimizasyonu iken, üreticiler maksimum kar peşinde koşacaktır. Bu yaklaşımın temelinde "Bırakınız yapsınlar bırakınız geçsinler" prensibi yatar ve bu çerçevede devletin ekonomiye aktif müdahale etmemesi öngörülür. Piyasa ekonomisine işlerlik kazandıran en önemli araç fiyat mekanizmasıdır, Fiyatlar üreticilere ne kadar üretmesi gerektiğine dair fikir verirken, tüketicilere ne kadar mal tüketirlerse faydalarını en çoklaştıracakları konusunda yardımcı olur.