§ 1. KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI
I. GENEL OLARAK SENET VE KIYMETLİ EVRAK KAVRAMI
23
II. KIYMETLİ EVRAKIN TANIMI VE UNSURLARI
27
1. Senet (Kıymetli Evrak Senettir)
28
3. Senet ile Hakkın Kaynaşması (Kıymetli Evrakta Hak ve Senet Birbirine Sıkı Sıkıya Bağlıdır)
31
C. Kıymetli Evrak ile Adi Senetler Arasındaki Farklar
32
III. KIYMETLİ EVRAKIN ÖZELLİKLERİ
35
A. Kıymetli Evrak Bir Borç Senedidir
35
B. Hak Hukuken Başkasına Devredilebilir Olmalıdır
37
C. Hak Nakden Değerlendirilebilen Bir Hak Olmalıdır
37
Ç. Hakla Senet Arasında Sıkı Bir Bağ Vardır
37
D. Soyutluk İlkesi Yürürlüktedir
38
E. Kıymetli Evrak Türleri Sınırlı Sayıda Düzenlenmiştir
38
F. Kıymetli Evrak Sıkı Şekil Şartlarına Bağlıdır
39
IV. KIYMETLİ EVRAK TEORİLERİ (Kıymetli Evrakta Hakkın Doğumu)
39
A. Kreasyon (Yaratma) Teorisi
40
B. Sözleşme (Akit) Teorisi
41
C. Görünüşe Güven İlkesi ile Birleştirilmiş Sözleşme Teorisi
42
V. KIYMETLİ EVRAKIN TASNİFİ
43
A. Temsil Ettikleri Hakkın Türü Bakımından (Konuları Yönünden)
43
1. Para Senetleri (Alacak Senetleri)
43
2. Pay Senetleri (Hisse Senetleri)
44
4. Diğer Eşya Hukuku Senetleri
45
B. Hakkın Senetten Önce Var Olup–Olmaması Bakımından (İşlevleri Yönünden)
45
1. Kurucu (İhdas Edici, Hak Doğurucu) Kıymetli Evrak
45
2. Hakkı Açıklayıcı (İzhari, İhbari) Kıymetli Evrak
45
C. Devir Şekilleri Bakımından (Hak Sahibinin Belirlenme Şekli Bakımından)
46
1. Nama Yazılı Kıymetli Evrak (Registered Negotiable Instruments)
46
b. Eksik Nama Yazılı Senetler
48
bb. İstisna – Nama Yazılı Pay Senetlerinin Devri
50
ç. Nama Düzenlenebilecek Kıymetli Evrak
50
2. Emre Yazılı Kıymetli Evrak (Negotiable Instruments Payable to Order)
50
b. Emre Yazılı Senetlerin Devri
51
3. Hâmile/Hâmiline Yazılı Kıymetli Evrak (Negotiable Instruments Payable to Bearer)
52
Ç. Düzenlenmelerine Sebep Olan Hukuki İşlemle İlişkileri Bakımından
54
2. Soyut (Sebepten Bağımsız–İlli Olmayan) Kıymetli Evrak
54
3. Somut (Sebebe Bağlı–İlli) Kıymetli Evrak
54
D. Kamu Güvenine Sahip Olup – Olmaması Bakımından Kıymetli Evrak
55
2. Kamu Güvenine Sahip Olan Senet
55
3. Kamu Güvenine Sahip olmayan Senet
56
E. Asli veya Tali (Fer’i, İkincil) Senet Nitelikleri Yönünden Kıymetli Evrak
56
VI. KIYMETLİ EVRAKIN TÜRÜNÜN DEĞİŞTİRİLMESİ (TAHVİLİ/DÖNÜŞTÜRÜLMESİ)
56
B. Tür Değiştirme Çeşitleri
57
1. Kanun Gereği Tür Değişimi
57
§ 2. KIYMETLİ EVRAKTA SAVUNMA
I. GENEL OLARAK SAVUNMA KAVRAMI
61
II. KIYMETLİ EVRAK’TA SAVUNMA (DEF’İ VE İTİRAZ) TÜRLERİ
62
A. Senet Metninden Doğan Def’i ve İtirazlar
62
1. Senet Metninden Doğan Def’iler
62
2. Senet Metninden Doğan İtirazlar
63
B. Senedin Hükümsüzlüğüne İlişkin Savunmalar
64
C. Kişisel (Şahsi) Savunmalar
66
§ 3. KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI VE İPTALİ
I. TÜRK TİCARET KANUNU’NDAKİ DÜZENLENİŞİ VE İPTALE İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER
73
II. NAMA YAZILI KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ
75
III. HAMİLE YAZILI KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ
75
IV. EMRE YAZILI KIYMETLİ EVRAKIN ZIYAI SEBEBİYLE İPTALİ
77
V. İPTAL KARARININ HUKUKİ SONUÇLARI
78
(TİCARİ SENETLER–COMMERCIAL PAPERS)
I. KAMBİYO SENETLERİNİN HUKUKİ NİTELİKLERİ VE EKONOMİK FONKSİYONLARI
79
A. Genel Bilgi ve Yasal Düzenleme
79
B. Kambiyo Senetlerine İlişkin Temel Özellikler
80
1. Kambiyo Senetlerinin Kanunen Emre Yazılı Olması
80
2. Kambiyo Senetlerinin Hukuki Nitelikleri
80
3. Kambiyo Senetlerinde Ehliyet, İmza ve Temsil
80
II. KAMBİYO SENETLERİNE İLİŞKİN TEMEL KAVRAMLAR VE KAMBİYO SENETLERİNDE BEDELSİZLİK MESELESİ
87
A. Kambiyo Senetlerine İlişkin Temel Kavramlar
87
B. Kambiyo Senetlerinde Bedelsizlik Meselesi
87
III. POLİÇE (BILL OF EXCHANGE)
90
A. Poliçenin Tanımı ve Hukuki Niteliği
90
B. Poliçede Şekil Şartları (Poliçenin Unsurları)
91
1. Poliçenin Mutlak Zorunlu Unsurları
92
b. Kayıtsız, Şartsız Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Emri
92
aa. Belirli Bir Bedelin Ödenmesi
92
bb. Kayıtsız ve Şartsız Havale Niteliği
97
bbb. Senedin Geçerliliğini Etkileme Yönünden Yazılmamış Sayılan Kayıt ve Şartlar
97
ccc. Senede Geçerli Olarak Konulabilecek Kayıtlar
98
c. Ödeyecek Kimsenin (Muhatabın) Ad ve Soyadı
99
ç. Lehtar (Kime veya Kimin Emrine Ödenecek ise Onun Adı)
100
e. Düzenleyenin İmzası
101
2. Alternatif Zorunlu Unsurlar
102
b. Ödeme Yeri ve Adresli Poliçe ile Yerleşim Yerli Poliçe Kavramları
103
3. İsteğe Bağlı Unsur– Vade
104
aa. Belli Bir Günde Ödenecek Poliçeler
105
bb. Düzenlenme Tarihinden Belirli Bir Süre Sonra Ödenecek Poliçeler
105
cc. Görüldüğünde Ödenecek Poliçeler
106
çç. Görüldükten Belli Bir Süre Sonra Ödenecek Poliçeler
106
c. Vade ve Faiz Kaydı İlişkisi
106
B. İmzaların İstiklâli (Bağımsızlığı) Prensibi
107
C. Beyaz (Açık) Poliçe– Açık Kambiyo Senedi
108
1. Cironun Hukuki Niteliği
110
b. Amaç Yönünden Ciro Ayrımı
116
aa. Temlik Cirosu ve Fonksiyonları
116
3. Cironun Şartları ve Yapılabileceği Süre
123
aa. Cironun Kayıt ve Şarta Bağlanmaması
123
bb. Cironun Çizilmemiş Olması
123
cc. Cironun Yasaklanmamış Olması
123
bbb. Cironun Düzenleyen Tarafından Yasaklanması
123
ccc. Cironun Lehtar ve Cirantalar Tarafından Yasaklanması
124
b. Cironun Yapılabileceği Süre
124
a. İsteğe Bağlılık Kuralı
127
b. Kabul İçin Arzın Mümkün Olmadığı Hâller
128
aa. Kanunen Kabul İçin Arzın Mümkün Olmaması
128
bb. Düzenleyenin Poliçenin Kabul İçin Arzını Yasaklaması
128
bbb. Düzenleyenin Kabul İçin Arzı Süresiz Yasaklaması
128
ccc. Düzenleyenin Kabul İçin Arzı Belirli Bir Süre İçin Yasaklaması
128
c. Kabul İçin Arzın Mecburi Olduğu Haller
129
bb. Kanundan Doğan Zorunlu Haller
129
aaa. Görüldüğünden Belirli Süreli Vadeli Poliçeler
129
bbb. Yerleşim Yerli (İkametgâhlı) ve Adresli Poliçeler
129
cc. İradeden Doğan Zorunlu Haller
129
aaa. Kabul İçin İbrazın Keşideci Tarafından Zorunlu Tutulması
129
bbb. Kabul İçin İbrazın Cirantalar Tarafından Zorunlu Tutulması
130
ç. Düzenleyenin ve Cirantaların Poliçenin Kabul Edilmemesinden Sorumlu Olmayacakları Koşulunun Hukuki Durumu
130
1. Tanımı, Hukuki Niteliği ve Avalde Eşin Rızası Sorunu
131
a. Tanımı ve Hukuki Niteliği
131
b. Avalde Eşin Rızası Sorunu
132
2. Aval, Kefalet ve Garanti Sözleşmesi İlişkisi
133
a. Vadeden Önce Ödeme
138
3. Kısmi Ödeme ve Poliçe Bedelinin Tevdii
139
b. Poliçe Bedelinin Tevdii
139
G. Poliçede Kabul Etmeme veya Ödememe Hâllerinde Müracaat (Başvuru) Hakları
139
1. Hâmile Karşı Sorumlu Olan Kişiler
139
2. Müracaat Hakkının Doğduğu Haller
140
b. Vadenin Gelmesinden Önce Müracaat Hakkının Doğduğu Haller
141
3. Müracaat Hakkının Kullanım Koşulları
142
b. Kabul Etmeme Protestosu Çekilmesi
142
bb. Kabul Etmeme Protestosunun Şekli
142
cc. Kabul Etmeme Protestosunun İçeriği
142
c. Ödememe Protestosu Çekilmesi
143
ç. Sakat Protesto Çekilmesi Durumu
145
d. Protestodan Muafiyet Halleri
145
aa. Kanuni Muafiyet Halleri
145
aaa. Poliçe Borçlusunun İflası
145
bbb. Mücbir Sebep (30 Günü Aşan)
146
bb. İradi Muafiyet Halleri
146
aaa. Kabul Etmeme Protestosuna Özgü Haller
147
bbb. Kabul Etmeme ve Ödememe Protestosuna İlişkin Ortak Haller
147
f. Müracaat Hakkının Düşmesi
148
4. Müracaat (Başvuru) Hakkının Kapsamı
149
a. Hâmilin Müracaat Hakkının Kapsamı
149
b. Ödeyen Kişinin Müracaat Hakkının Kapsamı
150
I. Poliçede Araya Girme
150
İ. Poliçeden Doğan Talep Haklarında Zamanaşımı ve Zamanaşımını Kesen ve Durduran Haller
151
1. Poliçeden Doğan Talep Haklarında Zamanaşımı
151
2. Zamanaşımını Kesen ve Durduran Haller
153
a. Zamanaşımını Kesen Haller
153
b. Zamanaşımını Durduran Haller
153
J. Poliçede Sebepsiz Zenginleşme ve Karşılığın Devri
154
1. Poliçede Sebepsiz Zenginleşme Davası
154
2. Poliçede Karşılığın Devri
156
b. Karşılığın Kanun Gereği Devri (Düzenleyenin İflası)
158
b. Karşılığın Düzenleyen Tarafından İradi Devri
158
ç. Her İki Durum İçin Ortak Hüküm
158
IV. BONO (EMRE YAZILI SENET – PROMISSORY NOTE)
158
C. Bononun Şekli Şartları
160
2. Bononun Zorunlu Şekli Şartları
161
a. Türkçe Olarak veya Senedin Yazılı Olduğu Dildeki Karşılığı Olarak Kullanılan “Bono” veya “Emre Yazılı Senet” Kelimesi
161
b. Kayıtsız ve Şartsız Belirli Bir Bedelin Ödenmesi Vaadi
162
c. Lehtar (Adı ve Soyadı veya Ticaret Unvanı)
163
ç. Düzenleme (Keşide) Tarihi
163
d. Düzenleyenin (Keşidecinin) İmzası
164
3. Bononun Alternatifli Zorunlu Şekli Şatları
165
4. Bononun İhtiyari Şekli Şartları
166
b. Diğer İhtiyari Şekli Şartlar
167
bb. Muacceliyet kaydı
168
C. Bedeli Nakden veya Malen Alınmıştır Kaydı
168
Ç. Bononun Düzenlemesi ve Tedavül Şekli
170
D. Bonoda Ehliyet ve Temsil ile Beyaz Bono ve Hatır Bonosu
170
3. Beyaz Bono, Hatır Bonosu ve Teminat Bonosu
171
2. Bonoda Cironun Süresi
172
F. Bono Bedelinin Yetkili Hâmil Tarafından Tahsil Edilmesi
174
G. Bono Bedelinin Ödenmesi
174
2. Nama Yazılı Bonolarda Bono Bedelinin Ödenmesi
175
3. Emre Yazılı Bonolarda Bono Bedelinin Ödenmesi
176
I. Müracaat (Başvurma) Hakkı
178
2. Vadeden Önce Müracaat Hakkının Kullanılması
179
3. Müracaat Hakkının Kullanılması Halinde Yetkili Hâmilin Senet Borçlularından Talep Edebilecekleri
180
4. Hâmile Ödeme Yapan Kimsenin Müracaat Hakkının Kapsamı
180
5. Araya Girerek Ödeme
180
İ. Müracaat Hakkının Kullanılmasına İlişkin Zamanaşımı Süreleri ve Sebepsiz Zenginleşme Davası
181
2. Bonoda Sebepsiz Zenginleşme Davası
181
J. Bonoya da Uygulanacak Poliçe Hükümlerine Bakış
182
A. Çek Kavramı, Özellikleri ve Hukukumuzda Düzenlenişi
183
a. Çekin Kambiyo Senedi Niteliği
184
b. Çekin Kanunen Emre Yazılı Senet Niteliği
185
c. Çekin İfa Uğruna Edim Niteliğinde Olması
185
ç. Çekin Havale Niteliği
186
d. Çekin Ödeme Aracı Niteliği
187
3. Hukukumuzda Çekin Güncel Düzenlenişi
188
B. Muhatap Banka ile Çek Düzenleyen Arasındaki Hukuki İlişki
189
2. Çek Sözleşmesi ve Şekli
189
C. Çek Düzenleme Koşulları Çeklerin Ayrımı
191
1. Çek Düzenleme Koşulları
191
2. Renklerine Göre Çeklerin Ayrımı
192
c. Tacir Olmayan Kişi Çekleri
193
ç. Hâmiline Çeklere İlişkin Renkler
193
aa. Tacir Hâmiline Çeklerin Renkleri
193
bb. Tacir Olmayan Kişi Hâmiline Çeklerin Renkleri
193
Ç. Çekte Şekil Şartları
193
2. Belirli Bir Bedelin Ödenmesi İçin Kayıtsız ve Şartsız Havale
194
3. Ödeyecek Kimsenin Ticaret Unvanı
194
7. Düzenleyenin İmzası
196
8. Banka Tarafından Verilen Seri Numarası
196
D. Çekte Şekil Şartlarının Özellikleri
198
1. Lehtarın Çekin Geçerlilik Şekil Şartı Olmaması
198
2. Yabancı Banka Tarafından Bastırılan Çeklerde Seri Numara ve Karekodu Unsurlarının Yokluğunun Çeki Geçersiz Kılmaması
199
3. Çekte Vade ve İbraz Süreleri
199
b. İleri Düzenlenme Tarihli (Post Date) Çek
199
F. Çekte Ödeme ve Ödemenin Engellenmesi
204
2. Çekin Ödenmesi ile İlgili Bazı Özel Durumlar
204
a. Çizgili Çek ve Ödenmesi
204
bb. Genel Çizgili Çek – Özel Çizgili Çek
205
b. Mahsup Çeki ve Ödenmesi
205
c. Teyitli Çek ve Ödenmesi
206
ç. Vizeli Çek ve Ödenmesi
206
d. Adresli ve Yerleşim Yerli Çek ve Ödenmesi
207
e. Garantili Çek ve Ödenmesi
207
3. Çekten Cayma ile Ödemenin Engellenmesi
208
4. Ödemeden Kaçınma Hâlinde Hâmilin Hukuki Müracaat Hakları
209
a. Ödenmeme Keyfiyetinin Tespiti
209
b. Hukuki Sorumluluk ve Çekte Zamanaşımı
210
aa. Hukuki Sorumluluk
210
G. Poliçe Hükümlerine Yapılan Yollamalar
211
H. 5941 Sayılı Çek Kanunu’nun İrdelenmesi
212
2. Bankanın Araştırma Yükümlülüğü, Çek Hesapları ve Çek Defterleri
213
3. İbraz, Ödeme, Çekin Karşılıksız Olduğunun Tespiti, Bankanın Sorumluluğu ve Gecikme Cezası
218
4. Bankaların Bildirim Yükümlülüğü
222
5. Ceza Sorumluluğu, Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağı
222
6. 7226 Sayılı Torba Kanun ile Eklenen Çek Kanunu Geçici 5. Maddesinin İncelenmesi
224
7. Etkin Pişmanlık ve Çek Düzenleme ve Çek Hesabı Açma Yasağının Kaldırılması
226
III. MAKBUZ SENEDİ (WARE RECEIPT) VE VARANT (WARRANT)
229
A. Makbuz Senedinin Geçerlilik Şekil Şartları
230
B. Varantın Şekil Şartları
230
E. Mallar Üzerinde Tasarruflar
231
1. Yapılamayacak İşlemler
231
2. Malın Geri Alınması
232
G. Makbuz Senedi ve Varantın Zıyaı ve İptali
233
Yararlanılan Kaynaklar
235