II. TEHLİKE SORUMLULUĞU
30
B. 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununda Tehlike Sorumluluğu
31
2. Önemli Ölçüde Tehlike Arz Eden İşletme Kavramı
33
3. İşletme Sahibi ve İşleten
35
4. Tehlike Sorumluluğu Öngören Özel Düzenlemeler
35
III. ALMAN HUKUKUNDA TEHLİKE SORUMLULUĞU
36
KARAYOLLARI TRAFİĞİNDE HUKUKİ SORUMLULUK
A. Türk Hukukunda Yasal Düzenleme
41
2. 11.05.1953 Tarih ve 6085 S.lı Mülga Karayolları Trafik Kanunu
41
3. Yürürlükte Bulunan 13.10.1983 tarih ve 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu
43
B. İsviçre Hukukunda Yasal Düzenleme
45
C. Alman Hukukunda Yasal Düzenleme
46
2. StVG’in Kanunlaşma Süreci
47
II. KANUNUN KAPSAMI VE UYGULAMA ALANI
48
1. KTK’nın Kapsamı ve Yer İtibariyle Uygulama Alanı
48
2. KTK’nın Diğer Düzenlemeler Karşısındaki Durumu
52
B. İsviçre Hukukunda SVG’nin Kapsamı, Yer İtibariyle Uygulama Alanı ve Diğer Düzenlemeler Karşısındaki Durumu
54
C. Alman Hukukunda StVG’nin Kapsamı, Yer İtibariyle Uygulama Alanı ve Diğer Düzenlemeler Karşısındaki Durumu
55
III. SORUMLULUĞUN NİTELİĞİ
57
B. KTK ve SVG Çerçevesinde Sorumluluğun Niteliği
57
(KTK m. 85/I, SVG m. 58/I)
57
2. İşletilme Halinde Olmayan Motorlu Aracın Sebep Olduğu Zarardan Sorumluluk
(KTK m. 85 III, SVG m. 58 II)
59
b. Sorumluluğun Niteliği
60
C. StVG Çerçevesinde Tehlike Sorumluluğu
61
II. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA İŞLETEN VE DİĞER SORUMLULAR
65
B. Kamu Tüzel Kişilerinin Sorumluluğu
70
1. Türk Hukukunda Karine Olarak İşleten Sayılanlar
72
c. Mülkiyeti Muhafaza Kaydıyla Yapılan Satışlarda Alıcı
78
d. Uzun Süreli Kiralama, Ariyet veya Rehin vb. Hallerde Kiracı, Ariyet ve Rehin Alan
79
2. Aracı Kendi Hesabına ve Tehlikesi Kendisine Ait Olmak Üzere İşleten ve Araç Üzerinde Fiili Tasarrufu Bulunan Kişi
88
b. Aracı Kendi Hesabına ve Tehlikesi Kendisine Ait Olmak Üzere İşletme
89
c. Araç Üzerinde Fiili Olarak Tasarrufta Bulunma
91
3. İşletenin Tespitine İlişkin Özellik Arz Eden Haller
91
a. Motorlu Aracın Eşlerce Ortak Kullanılması ya da Bir Eş Tarafından Diğer Eşe ya da Çocuğa Tahsis Edilmesi Halinde Gerçek İşletenin Tespiti
92
b. Motorlu Aracın İşçiye ya da Tüzel Kişinin bir Üyesine Tahsis Edilmesi Halinde İşletenin Tespiti
93
c. Birden Fazla İşleten
94
4. İşletenin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibi
95
2. Motorlu Araçla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunan Teşebbüs Sahipleri
100
b. Sorumluluğun Koşulları ve Kapsamı
102
c. Gerçek İşletenin, Sigortacısının ve Bağlı Bulunduğu Teşebbüs Sahibinin Sorumluluğu
104
3. Yarış Düzenleyicileri
104
a. Yarış Düzenleyicilerinin Sorumluluğu
104
b. Yarışa Katılan Motorlu Araç İşletenlerinin Sorumluluğu
106
4. Motorlu Aracı Çalan veya Gasp Eden Kişi
107
(2) Çalan ya da Gasbeden Kişi
110
(3) Aracın Çalınması veya Gasbı
112
(4) Motorlu Aracı Çalan ya da Gasbeden Kişinin Sorumluluğu
114
(5) Çalınan ya da Gaspedilen Aracın Sürücüsünün Sorumluluğu
116
(6) Aracı Çalınan veya Gasbedilen İşletenin Sorumluluğu
118
i. İşletenin Sorumluluktan Kurtulması
118
ii. Sorumluluktan Kurtulamayan İşletenin Durumu
120
(1) Motorlu Aracın Kullanılmak Amacıyla Ele Geçirilmesi ve Ele Geçiren Kişinin Sorumluluğu
121
(2) Ele Geçirilen Motorlu Aracın Sürücüsünün Sorumluluğu
124
(3) Motorlu Aracı Kullanılmak Amacıyla Ele Geçirilen İşletenin Sorumluluğu
124
E. İşletenin, Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişiler: Sürücü, Aracın Kullanılmasına Katılan Yardımcı Kişiler, Araç Kendisine Bırakılan Kişiler
125
2. İşletenin, KTK m. 85 V (SVG m. 58 IV) Uyarınca Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişiler
127
c. Aracın Kullanılmasına Katılan Yardımcı Kişiler
131
d. Motorlu Aracın Kullanılmasına Müdahale Eden Yolcu
133
e. Aracın Bırakıldığı Diğer Kişiler
134
3. Sürücü ve Aracın İşletilmesine Katılan Yardımcı Kişilerin Sorumluluğu
135
4. İşleten ve Bağlı Bulunduğu Teşebbüs Sahibi ile Eylemlerinden Sorumlu Oldukları Kişilerin Karşılıklı Sorumlulukları
135
a. İşleten veya Bağlı Bulunduğu Teşebbüs Sahibinin Zarar Görmesi Halinde
135
b. Sürücü veya Yardımcı Kişilerin Zarara Uğraması Halinde
136
III. ALMAN HUKUKUNDA İŞLETEN VE DİĞER SORUMLU KİŞİLER
138
2. İşleten Sayılabilmenin Koşulları
139
a. Motorlu Aracı Kendi Hesabına Kullanma
139
b. Araç Üzerinde Fiili Hâkimiyete Sahip Olma
140
c. Geçici Olmama Koşulu
141
3. Kriterlerin Değerlendirilmesi
141
a. Fiili Durum ve Mülkiyet
141
b. Kira ve Ödünç Sözleşmelerinde
142
c. Leasing Sözleşmesinde
144
d. Rehin Sözleşmesinde
144
e. Motorlu Araç Yarışlarında
144
f. Motorlu Araçlarla İlgili Mesleki Faaliyette Bulunanlar
145
4. Birden Fazla İşleten
145
B. Aracın Haksız Kullanımı Halinde Sorumluluk
146
2. İşletenin Sorumluluktan kurtulmasının koşulları
147
a. Motorlu Aracın İşletenin Bilgisi ve Rızası Dışında Kullanılması
147
b. İşletenin, Aracın Haksız Kullanımına Kusuru ile Sebebiyet Vermemiş Olması
147
c. Kullanıcının, İşleten Tarafından İstihdam Edilmiş ya da Araç Ona İşleten Tarafından Bırakılmış Olmaması
148
3. Haksız Kullanıcının Sorumluluğu
149
b. Sorumluluğun Koşulları ve Niteliği
150
3. Sürücünün Sorumluluğunun Koşulları ve Niteliği
151
4. Sürücü ile İşleten ve diğer Sorumlular Arasındaki İlişki
153
I. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA
155
1. Kavram ve Yasal Düzenleme
155
b. Karada Hareket Unsuru
157
c. Hareket Edebilme Unsuru
158
d. Motor Gücü ile Hareket Etme
158
e. Raya bağlı Olmama Koşulu ve Tramvayların Durumu
159
f. İş Makinelerinin Durumu
161
B. Motorsuz Taşıtlar, Bisiklet ve Motorlu Bisikletler
162
C. Römork ve Çekilen Araçlar
164
a. Türk Hukukunda Yasal Düzenleme
164
b. İsviçre Hukukunda Yasal Düzenleme
164
2. Römork ve Çekilen Araçlar Açısından İşletilme Kavramı ve Sorumluluğun Gösterdiği Özellikler
165
2. Motorlu Aracın Unsurları
167
b. Karada Hareket Etme (Landfahrzeuge)
168
c. Motor Gücü ile Hareket Etme (Maschinenkraft)
168
d. Tren Rayı (Bahngleis) ile Bağının Olmaması
168
3. İş Makinelerinin Durumu
169
3. Sorumluluğun Koşulları ve Niteliği
171
TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI
II. MOTORLU ARACIN İŞLETİLMESİ
173
A. Türk ve İsviçre Hukuklarında
173
1. İşletme (İşletilme) Kavramı
173
2. Makine Tekniği Yaklaşımı
174
3. Trafik Tekniği Yaklaşımı
179
4. Motorlu Araca Özgü İşletme Tehlikesi Yaklaşımı
181
a. Makine Tekniği Yaklaşımı (die maschinentechnische Auffassung)
183
b. Trafik Tekniği Yaklaşımı
184
c. Koruma Amacına Yönelen Yaklaşım (die schutzzweckorientierte Affassung): Normatif İşletme Kavramı
186
3. Yaklaşımların Değerlendirilmesi ve Uygulama
187
b. Kasıtlı Hareketler
188
c. Motorlu Aracın Sesi
189
d. Çekilen Motorlu Araçlarda Durum
190
A. Türk ve İsviçre Hukuklarında
190
2. İşletenin Tehlike Sorumluluğu Açısından Kazanın Koşul Olup Olmadığı Sorunu
193
A. Türk ve İsviçre Hukuklarında
195
3. KTK ve SVG Çerçevesinde Talep Edilebilecek Zararlar
198
a. Maddi Zarar (Vermögensschaden)
198
(1) Kişiye İlişkin Zarar (Personenschaden)
200
ii. Vücut Bütünlüğünün İhlali
202
(2) Şeye İlişkin Zarar (Sachschaden)
203
(2) İsviçre Hukukunda
210
B. Alman Hukukunda Zarar
211
b. Kişiye Gelen Zararlar (Personenschaden)
213
(2) Yaralanma (Körperverletzung)
214
(3) Sağlığa Verilen Zarar
215
c. Şeye Gelen Zararlar (Sachschaden)
216
2. Manevi Zarar (Immaterialler Schaden)
217
b. Tehlike Sorumluluğunda Manevi Tazminata İlişkin Tartışmalar
218
c. Manevi Tazminatta Hak Sahibi
220
A. Türk ve İsviçre Hukuklarında
221
2. Uygun Nedensellik Bağı Teorisi
222
3. Hukuka Aykırılık Bağı (Normun Koruma Amacı) Teorisi
223
4. Tehlike Bağı Teorisi
228
B. Alman Hukukunda Nedensellik Bağı (Kausalitätsverhältnis)
230
2. Uygun İlliyet Bağı Teorisi
231
3. Normun Koruma Amacını Esas Alan Yaklaşım
232
5. Nedensellik Bağının Kesilmesi
236
6. Zincirleme Kazalarda Nedensellik bağı
237
7. Nedensellik Bağının İspatı
237
A. Türk ve İsviçre Hukuklarında Hukuka Aykırılık
238
2. İşletenin Tehlike Sorumluluğu Açısından Hukuka Aykırılık
239
B. Alman Hukukunda Hukuka Aykırılık
240
TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN İSTİSNALARI
I. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA
241
B. Yaralanan veya Ölen Kişinin Hatır İçin Karşılıksız Taşınması veya Motorlu Aracın Yaralanan veya Ölen Kişiye Hatır İçin Karşılıksız Verilmiş Olması (Gefälligkeitsfahrt)
242
b. Hatır Taşımasının Koşulları
242
c. Hatır Taşımasının Hukuki Niteliği
245
d. Hatır Taşımasının Hükümleri ve Sonuçları
245
e. Hatır İlişkisinde Tazminatın Tayini ve İspat Sorununu
247
f. Hatır İlişkisi ve Sigorta
249
C. Motorlu Aracın Maliki ile İşleteni Arasındaki İlişkide Araca Gelen Zararlardan Dolayı Sorumluluk
251
D. Aracın Çalındığını veya Gasp Edildiğini Bilerek Binen Yolculara Karşı Sorumluluk
253
B. Kazaya, Hızı Saatte 20 Km’yi Aşamayan Motorlu Araç veya Kaza Anında Böyle Bir Araç Tarafından Çekilen Römorkun Neden Olması
255
C. Aracın İşletilmesi Sırasında Etkin Olan Kişilerin Uğradıkları Zararlar
256
D. Taşınan Kişinin Üzerinde ve Beraberinde Taşıdığı Eşyalar Hariç Motorlu Araç ya da Römorkta Taşınan Eşyalar
258
E. Motorlu Araçta Meydana Gelen Zararlar
258
F. İşletenin Taşınmakta Olan Yolcuya Karşı Sorumluluğu, Hatır İlişkisinin Sorumluluğa Etkisi
259
1. Yasal Düzenleme ve 2002 Yılında Yapılan Reform
259
2. Sorumluluğun Kaldırılması Yasağı
261
b. Ücretli, Ticari Taşıma
261
c. Ücretli ve Ticari Olma Koşullarının Değerlendirilmesi
262
3. Sorumluluğun Kapsamı
262
(1) Taşımanın Ücretsiz Olması
264
(2) Tarafların Niyeti
264
5. Sorumluluğun Sınırlandırılması
265
b. Sorumluluğun Örtülü Olarak Kaldırılması Sorunu
265
G. StVG’de (§§12, 12a, 12b StVG) Öngörülen Üst Sınırları Aşan Zararlar
267
2. §12 StVG Uyarınca Genel Üst Sınır
268
3. §12a Uyarınca Tehlikeli Malların Taşınması Halinde Üst Sınır
269
4. Tehlike Sorumluluğundan Doğan Tazminat Yükümlülüğünün Sınırsız Olduğu Haller
269
SORUMLULUKTAN KURTULMA İMKÂNI
I. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA SORUMLULUKTAN KURTULMA İMKÂNI
271
C. Zarar Görenin Ağır Kusuru
274
2. Zarar Gören Çocukların ve Temyiz Gücüne Sahip Olmayanların Durumu
277
3. Zarar Görenin Kötüniyetli ya da Suç Teşkil Eden Davranışları
278
4. Zarar Gören Yardımcı Kişinin Kusuru
279
D. Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru
280
1. Üçüncü Kişi Kavramı
280
2. Üçüncü Kişinin Kusuru
281
3. Üçüncü Kişinin Temyiz Gücüne Sahip Olmasının Gerekip Gerekmediği Sorunu
282
4. Birden Fazla Motorlu Aracın Karıştığı Kazalarda Üçüncü Kişi
283
E. Mücbir Sebep, Zarar Gören ya da Üçüncü Kişinin Ağır Kusuru Nedeniyle Sorumluluktan Kurtulabilmenin Olumsuz Koşulları
284
2. İşleten veya Bağlı Bulunduğu Teşebbüs Sahibi ile Bunların, Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin Kusuru
285
II. ALMAN HUKUKUNDA SORUMLULUKTAN KURTULMA İMKÂNI
287
B. Mücbir Sebep Kavramı
288
a. Dışarıdan Kaynaklanmış Olma
289
b. Alışılmışın Dışında Olma
289
C. Kaçınılamayan Olay Yerine Mücbir Sebebin Getirilmiş Olmasının Sonuçları
290
D. Mücbir Sebep Sayılabilecek Haller
291
TAZMİNATIN MİKTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
I. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA TAZMİNATIN MİKTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
293
D. Ölen ya da Yaralanan Kişinin Alışılmışın Dışında Yüksek Gelire Sahip Olmasının Tazminat Miktarına Etkisi
300
E. Tazminatın Tayininde Uygulanacak Yöntem
302
II. ALMAN HUKUKUNDA TAZMİNATIN MİKTARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER
304
2. §9 StVG ve §254 BGB Çerçevesinde Kusur
305
3. Mağdurun Kusuru ile Zarar Arasındaki İlliyet Bağı
307
4. Temsilci, Yardımcı şahıs veya Zarar Gören Şey Üzerinde Fiili Hâkimiyete Sahip Olanın Kusuru
307
5. Mağdurun Kusurunun Değerlendirilmesi ve İspatı
308
B. StVG Açısından Küçüklerin Sorumluluğu
310
2. Yedi Yaşını Doldurmuş, On Yaşını Doldurmamış Çocukların Karayolları Trafiğinde Durumu
311
a. Hükmün Uygulama Alanı
311
b. Hükmün Uygulamasında Karşılaşılan Bazı Sorunlar
312
(1) Anne–Babanın Gözetim Yükümü
312
(2) Küçüğün Gözetimi ile Yükümlü Kişinin Sorumluluğu ve Rücu Sorunu
313
(3) Küçüğün, Duran Araca Çarpması Halinde Sorumluluğu
313
(4) Küçükler Açısından Hakkaniyet Sorumluluğunun Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu
315
(5) Hükmün Römorkun Karıştığı Kazalarda Uygulanıp Uygulanmayacağı Sorunu
315
(6) 17 Yaşını Doldurmuş Çocukların Refakatçi Eşliğinde Motorlu Araç Kullanması
315
ZARAR VERENLERİN BİRDEN ÇOK OLMASI YA DA
KAZAYA BİRDEN FAZLA MOTORLU ARACIN KARIŞMASI
I. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA
317
B. Üçüncü Kişinin Zarara Uğraması Halinde Sorumluluk
319
2. Müteselsil Sorumluların Dış İlişkideki Durumu
319
3. Müteselsil Sorumluların İç İlişkideki Durumu
323
b. Zararın Paylaştırılması
326
c. Motorlu Aracın İşletme Tehlikesi
328
C. Birden Çok Motorlu Aracın Karıştığı Kazada İşletenlerin Bizzat Uğradıkları Zararlardan Dolayı Sorumluluk
329
2. İşletenlerden Birinin Bedensel Zarara Uğraması
330
3. İşletenlerden Birine ya da Bağlı Bulunduğu Teşebbüs Sahibine Ait Bir şeyin Zarar Görmesi
335
4. Sorumlu İşletenler ya da Bağlı Bulundukları Teşebbüs Sahipleri Arasında Rücu Sorunu
339
D. Motorlu Araç İşleteninin Sorumluluğu ile Diğer Tehlike ya da Olağan Sebep Sorumluluklarının Çatışması
341
2. Motorlu Araç İşleteni ile Demiryolu İşletmesinin Sorumluluklarının Çatışması
342
3. Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu ile Olağan Sebep Sorumluluklarının Çatışması
344
b. Motorlu Araç İşleteni ile Bina Malikinin Sorumluluğunun Çatışması
346
c. Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu ile Aile Başkanının Sorumluluğunun Çatışması
347
d. Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu ile Hayvan Bulunduranın Sorumluluğunun Çatışması
348
II. ALMAN HUKUKUNDA KAZAYA BİRDEN FAZLA MOTORLU ARACIN KARIŞMASI HALİNDE SORUMLULUK
349
B. Üçüncü Bir Kişinin Uğradığı Zarardan Sorumluluk
350
1. İşletenlerin, Zarar Görene Karşı Dış İlişkideki Durumu
350
2. İşletenlerin İç İlişkide Birbirlerine Karşı Durumu
351
C. Kazaya Katılan İşletenlerin Bizzat Zarara Uğraması
352
2. İşletenlerin Birbirlerine Karşı Sorumluluğunun Niteliği ve Sebebiyet Oranlarının Tespiti
353
D. Kazanın bir Motorlu Araç ile Römork, Demiryolu İşletmesi ya da Bir Hayvan Arasında Gerçekleşmesi
355
E. Kaçınılamayan Olay
355
2. İşleten Açısından Bir Olayın Kaçınılamaz Olarak Kabul Edilmesi İçin Gösterilmesi Gereken Özen
357
3. Bir Olayın Kaçınılamaz Kabul Edilebilmesi İçin Gerekli Koşullar
359
b. Aracın Yapısındaki bir Hatanın ya da Mekanizmasındaki Eksikliğin Kazada Rol Oynamamış olması
360
(2) Aracın Yapısındaki Hata
360
(3) Aracın Mekanizmasındaki Eksiklik
361
4. Kaçınılamayan Olayın Sorumluluktan Kurtuluş Nedeni Olarak Uygulama Alanı Bulduğu Haller
362
TRAFİK KAZASINDA YARDIM EDENLERİN
UĞRADIĞI ZARARDAN SORUMLULUK
B. Sorumluluğun Niteliği
366
C. Sorumluluğun Koşulları
367
D. Tazminatın Kapsamı
368
II. İSVİÇRE HUKUKUNDA
369
I. TÜRK HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI
373
B. Nispi (Kısa Süreli) Zamanaşımı
374
C. Mutlak (Uzun Süreli) Zamanaşımı
376
E. Müteselsil Sorumluların Rücuunda Zamanaşımı
380
II. İSVİÇRE HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI
382
III. ALMAN HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI VE HAK DÜŞÜMÜ SÜRELERİ
385
2. Zamanaşımın Başlaması
386
3. Zamanaşımın Durması veya Kesilmesi
387
B. Hak Düşümü Süresi (§15 StVG)
387
SORUMLULUĞU KALDIRAN VEYA DARALTAN ANLAŞMALAR
I. TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA
389
TÜRK VE İSVİÇRE HUKUKLARINDA İŞLETİLME HALİNDE
OLMAYAN MOTORLU ARACIN SEBEP OLDUĞU
TRAFİK KAZASINDAN SORUMLULUK
II. İŞLETİLME HALİNDE OLMAYAN MOTORLU ARAÇTAN DOLAYI SORUMLULUĞUN KOŞULLARI VE UYGULAMA ALANI
395
A. Motorlu Aracın İşletilme Halinde Olmaması
395
B. İşletilme Halinde Olmayan Aracın Trafik Kazasına Sebep Olması
396
C. Kazanın Meydana Gelmesinde İşletenin veya Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin Kusurunun Bulunması veya Kazaya Araçtaki Bir Bozukluğun Sebep Olması
398
1. İşletenin veya Eylemlerinden Sorumlu Olduğu Kişilerin Kusuru
398
D. Bir Kimse Ölmüş, Yaralanmış ya da Bir Şey Zarar Görmüş Olmalıdır
400
YARGILAMAYA İLİŞKİN HUSUSLAR
II. HUKUK HÂKİMİNİN CEZA HÂKİMİNİN KARARLARI İLE BAĞLI OLUP OLMADIĞI SORUNU
404
B. Trafik Kazalarından Doğan Tazminat ve Rücu Davalarında Ceza Mahkemesi Kararlarının Etkisi
405
III. KAZAYA KARIŞAN ARACIN DEVRİNİN ÖNLENMESİ
405
Sonuç ve Değerlendirme
409