KAMU MALİYESİNE GİRİŞ: TEMEL KAVRAM VE ESASLAR
1.1. KAMU MALİYESİNİN TANIMI
19
1.2. KAMU MALİYESİNİN KONUSU
19
1.3. KAMU MALİYESİNİN KAPSAMI
21
1.4. KAMU KESİMİ VE ÖZEL KESİM
24
1.5. KAMU MALİYESİ VE EKONOMİK SİSTEMLER
27
1.5.1. Kapitalist Ekonomik Düzen
28
1.5.2. Sosyalist Ekonomik Düzen
28
1.5.3. Karma Ekonomik Düzen
29
1.6. KAMU MALİYESİNİN DİĞER DİSİPLİNLERLE İLİŞKİSİ
29
1.6.1. Kamu Maliyesi – Hukuk
30
1.6.2. Kamu Maliyesi – İktisat
30
1.6.3. Kamu Maliyesi – Siyaset
31
1.6.4. Kamu Maliyesi – Sosyoloji
32
1.7. KAMU MALİYESİ İLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR
32
1.7.1. Geleneksel Mali Yaklaşımlar
33
1.7.2. Modern Mali Yaklaşımlar
34
DEVLET FAALİYETLERİNİ AÇIKLAYAN YAKLAŞIMLAR
2.1. SOSYAL SÖZLEŞMECİ DEVLET ANLAYIŞI
37
2.2. İKTİSADİ AÇIDAN DEVLET KAVRAMI
40
2.3. DEVLETİN EKONOMİYE MÜDAHALESİNİ AÇIKLAYAN İKTİSADİ DÜŞÜNCE AKIMLARI
41
2.3.1. Merkantilistler
41
2.3.4. Neoklasik İktisat
48
2.3.5. Keynesyen İktisat
52
2.3.6. Stagflasyon Krizi ve Yeni Makro Modeller
55
2.3.6.1. Monetarist Yaklaşım
55
2.3.6.2. Arz Yönlü İktisatçılar
57
2.3.6.3. Rasyonel Beklentiler Teorisi ve Yeni Klasik İktisat
59
2.3.6.4. Yeni Keynesyenler
60
2.3.6.5. Post Keynesyenler
61
2.3.6.6. Kamusal Seçiş Teorisi ve Anayasal İktisat
64
2.3.6.7. Yapısalcı Yaklaşım
66
2.3.7. Marksist Yaklaşım
67
2.4. FARKLI DEVLET ANLAYIŞLARI
68
2.4.1. Bireyci–Liberal Kapitalist Devlet Anlayışı
69
2.4.2. Müdahaleci – Organik Kapitalist Devlet Anlayışı
69
2.4.3. Marksist – Sosyalist Devlet Anlayışı
70
DEVLETİN EKONOMİYE MÜDAHALESİ VE
EKONOMİDEKİ FONKSİYONLARI
3.1. DEVLETİN KAYNAK TAHSİSİNİ DÜZENLEME FONKSİYONU
78
3.1.1. Piyasa Mekanizmasının Etkinliği
79
3.1.1.1. Refah Ekonomisinin Birinci Temel Teoremi
80
3.1.1.2. Refah Ekonomisinin İkinci Temel Teoremi
89
3.1.2. Piyasa Başarısızlıkları
93
3.1.2.1. Kamusal Mallar
93
3.1.2.1.1. Farklı Mal Türleri ve Devlet Sunumu
95
C. Dışsallığı Olan Özel Mallar
99
D. Tam Kamusal Mallar
100
3.1.2.1.2. Faydanın Yayılma Alanına Göre Kamusal Mallar
105
3.1.2.1.3. Kamusal Malların Optimal Üretim Seviyesi
107
3.1.2.2. Dışsallıklar
119
3.1.2.2.1. Pozitif Dışsallıklar
119
3.1.2.2.2. Negatif Dışsallıklar
121
3.1.2.2.3. Dışsallıklar ve Kamusal Çözümler
122
3.1.2.2.4. Dışsallıklar ve Piyasa Çözümü
127
3.1.2.2.5. Devlet Müdahalesini Gerektirmeyen Diğer Dışsallık Kavramları
129
3.1.2.3. Doğal Tekeller
131
3.1.2.3.1. Doğal Tekellerde Etkin Üretim Düzeyi
133
3.1.2.4. Eksik Piyasalar
135
3.1.2.5. Asimetrik (Eksik) Bilgi
136
3.2. DEVLETİN GELİR DAĞILIMINI DÜZENLEME FONKSİYONU
138
3.2.1. Gelir Dağılımı Tanımları
139
3.2.2. Gelir Dağılımını Düzenlemede Devletin Rolü
142
3.3. DEVLETİN EKONOMİK İSTİKRARI SAĞLAMA FONKSİYONU
143
3.4. DEVLETİN EKONOMİK BÜYÜME VE KALKINMAYI SAĞLAMA FONKSİYONU
147
KAMUSAL KARAR ALMA MEKANİZMASI
4.1. BİREYSEL TERCİHLERİN SOSYAL KARARLARA DÖNÜŞÜMÜ
149
4.1.1. Oylama Kuralları
150
4.1.1.1. Oybirliği Kuralı
151
4.1.1.2. Oy Çoğunluğu Kuralı
152
4.1.1.3. Çoğunluk Kuralının İşlediği ve İşlemediği Durumlar
153
4.1.1.4. Ortanca (Medyan) Seçmen
156
4.1.1.5. Oy Çokluğuna Alternatif Kurallar
157
4.1.2. Oylama Kuralları İçin Geliştirilmiş Olan Teori ve Modeller
159
4.1.2.1. Black Teoremi
159
4.1.2.2. Arrow’un İmkânsızlık Teoremi
160
4.1.2.3. Downs’un Politik Rekabet Teorisi
161
4.1.2.4. Coleman Yaklaşımı
162
4.1.2.5. Azınlık Hükümeti Modeli
163
4.1.2.6. Taraf Tutma Modeli
163
4.2. SİYASAL KARAR ALMADA ETKİNLİĞİ AZALTICI FAKTÖRLER
163
KAMU KESİMİNİN İDARİ YAPISI
5.1. KAMU KESİMİNİN İDARİ YAPISI
167
5.2. TÜRKİYE’DE KAMU KESİMİNİN İDARİ YAPISI
168
5.3. KAMU HUKUKU TÜZEL KİŞİLİĞİ: MERKEZDEN YÖNETİM VE YERİNDEN YÖNETİM BİRİMLERİ
170
5.4. 5018 SAYILI KANUNA GÖRE TÜRKİYE’DEKİ KAMU İDARELERİ
172
5.4.1.1. Merkezi Yönetim
173
5.4.1.2. Mahalli İdareler (Yerel Yönetimler)
176
5.4.1.3. Sosyal Güvenlik Kurumları
178
5.4.1.4. Döner Sermayeli işletmeler
180
5.4.2. Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)
183
KAMU BÜTÇESİ VE KAMU KESİMİNİN BÜYÜKLÜĞÜ
6.3. BÜTÇE SİSTEMLERİ
192
6.4. TÜRKİYE’DE KAMU BÜTÇESİ VE TARİHSEL SÜREÇ
194
6.5. TÜRKİYE'DE BÜTÇELEME SÜRECİ
199
6.5.1. Merkezî Yönetim Bütçesinin Hazırlanma Süreci
199
6.5.2. Merkezî Yönetim Bütçe Kanun Teklifinin Onaylanması
200
6.5.3. Bütçenin Uygulanması
202
6.5.3.1. Harcamaların Yapılması (Ödenekler)
202
6.5.3.2. Gelirlerin Toplanması
206
6.5.4. Bütçenin Denetimi
207
6.6. BÜTÇE AÇIKLARI VE TEMEL KAVRAMLAR
210
6.7. KAMU KESİMİ BÜYÜKLÜĞÜ
212
7.1. KAMU HARCAMALARI KAVRAMI
215
7.2. DAR VE GENİŞ ANLAMDA KAMU HARCAMALARI
216
7.3. KAMU HARCAMALARININ ARTIŞI
217
7.4. KAMU HARCAMALARININ ARTIŞ NEDENLERİ
221
7.4.1. Kamu Harcamalarının Görünüşteki Artış Nedenleri
222
7.4.2. Kamu Harcamalarının Gerçek Artış Nedenleri
223
7.4.3. Kamu Harcamalarının Sınırı
225
7.5. KAMU HARCAMALARININ SINIFLANDIRILMASI
226
7.5.1. Kurumsal (İdari – Organik) Sınıflandırma
226
7.5.2. Fonksiyonel (İşlevsel) Sınıflandırma
227
7.5.3. Ekonomik Sınıflandırma
227
7.5.3.1. Reel (Gerçek) Harcamalar
228
7.5.3.2. Transfer Harcamaları
230
7.6. SAĞLADIĞI FAYDAYA GÖRE KAMU HARCAMALARI
231
7.7. VERİMLİ VE VERİMSİZ KAMU HARCAMALARI
232
7.8. OLAĞAN (ADİ) VE OLAĞANÜSTÜ KAMU HARCAMALARI
232
7.9. KAMU HARCAMALARININ EKONOMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
233
7.10. KAMU HARCAMALARININ DİĞER MAKROEKONOMİK ETKİLERİ
234
8.1. GENİŞ VE DAR ANLAMDA KAMU GELİRLERİ
241
8.2. KAMU GELİRLERİNİN ÇEŞİTLERİ
241
8.2.1. Devletin Egemenlik Gücüne Dayanarak (Cebri) Elde Ettiği Gelirler
242
8.2.2. Devletin Egemenlik Gücüne Dayanmaksızın (Cebri Olmayan) Elde Ettiği Gelirler
250
VERGİNİN TANIMI VE VERGİNİN TEORİK TEMELLERİ
9.2. VERGİNİN TANIMINDAN ORTAYA ÇIKAN ÖZELLİKLERİ
257
9.3. VERGİNİN TEORİK GELİŞİMİ: VERGİNİN MAHİYETİNİ VE ESASINI AÇIKLAYAN TEORİLER
258
9.3.1. Faydalanma (İstifade) Teorisi
258
9.3.2. Ödeme Gücü (İktidar) Teorisi
260
9.4. VERGİNİN SINIFLANDIRILMASI
261
9.4.1. Konularına Göre Vergilerin Sınıflandırılması
261
9.4.2. Dolaylı ve Dolaysız Vergilerin Sınıflandırılması
262
9.4.3. Etkilerine Göre Vergilerin Sınıflandırılması
263
9.4.4. Diğer Vergi Sınıflandırmaları
264
9.5. VERGİ SİSTEMLERİ
265
VERGİNİN MALİ VE MALİ OLMAYAN AMAÇLARI
10.1. VERGİNİN MALİ AMACI
267
10.2. VERGİNİN MALİ OLMAYAN AMAÇLARI
267
10.2.1. Vergilerin Adil Gelir Dağılımını Sağlama Amacı
268
10.2.2. Vergilerin Ekonomik İstikrarı Sağlama Amacı
269
10.2.3. Vergilerin Ekonomik Büyüme ve Gelişmeyi Sağlama Amacı
269
10.3. DİĞER VERGİSEL AMAÇLAR
270
11.1. ADAM SMİTH’İN KLASİK VERGİLEME İLKELERİ
271
11.2. ADOLPH WAGNER’İN VERGİLEME İLKELERİ
272
11.3. GÜNÜMÜZDE GEÇERLİ VERGİLEME İLKELERİ
273
11.3.1. Vergilemede Adalet İlkesi
274
11.3.1.1. Faydalanma (Yararlanma) İlkesi
274
11.3.1.2. Ödeme Gücü İlkesi
275
11.3.1.2.1. Ödeme Gücünün Göstergeleri
275
11.3.1.2.2. Ödeme Gücüne Yaklaşmada Kullanılan Araçlar (Teknikler)
276
11.3.1.2.3. Ödeme Gücü ile Geliştirilen Fedakârlık Yaklaşımı
278
11.3.2. Vergilemede Etkinlik İlkesi
279
11.4. TÜRK VERGİ SİSTEMİNDE VERGİLENDİRMENİN ANAYASAL İLKELERİ
281
VERGİNİN UNSURLARI VE VERGİLEME SÜRECİ
12.1. VERGİNİN UNSURLARI
283
12.1.1. Verginin Kaynağı
283
12.1.2. Verginin Konusu
283
12.1.3. Verginin Matrahı
284
12.1.4. Vergi Mükellefi (Yükümlüsü)
285
12.1.5. Vergiyi Doğuran Olay
287
12.1.6. Vergi İstisnası ve Vergi Muafiyeti
287
12.1.7. Vergi Tarifesi ve Vergi Oranı
288
12.1.7.1. Ortalama Vergi Oranı ve Marjinal Vergi Oranı
288
12.1.7.2. Tarife Tipleri
289
12.1.7.2.1. Düz (Tek, Sabit, Eşit) Oranlı Vergi Tarifesi
290
12.1.7.2.2. Artan Oranlı Vergi Tarifesi (Müterakki Tarife)
290
12.1.7.2.3. Tersine Artan Oranlı Vergi Tarifesi (Ric’i)
292
12.1.7.2.4. Azalan Oranlı Vergi Tarifesi
292
12.1.7.3. Tarifelerde Kullanılan Yükseklik ve Uzunluk Farkı Kavramları
293
12.2. VERGİLEME SÜRECİ
293
12.2.1. Verginin Tarhı
293
12.2.2. Verginin Tebliği
295
12.2.3. Verginin Tahakkuku
296
12.2.4. Verginin Tahsili
297
VERGİLERİN YÜKÜMLÜLER ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
13.1. VERGİDEN KAÇINMA
299
13.2. VERGİLERİ YANSITMA
301
13.2.1. Vergi Yansımasının Türleri
301
13.2.2. Vergi Yansımasını Etkileyen Mikro Ekonomik Faktörler
303
13.2.3. Vergi Yansımasını Etkileyen Makro Ekonomik Faktörler
304
13.2.4. Yansımayı Belirleyen Koşullar
304
13.2.4.1. Tam Rekabet Koşullarında Mallar Üzerinde Konulan Vergilerin Yansıması
304
13.2.4.2. Tekelci Piyasalarda Yansıma
308
13.2.5. Yansımanın İstisnaları
309
13.3. VERGİ KAÇAKÇILIĞI
309
VERGİ YÜKÜ, VERGİ KAPASİTESİ,
VERGİ GAYRETİ, VERGİ ESNEKLİĞİ
14.1. VERGİ YÜKÜ KAVRAMI
313
14.1.1. Alternatif Vergi Yükü Hesaplamaları
315
14.2. VERGİ KAPASİTESİ
317
14.2.1. Vergilendirilebilir Kapasitenin Sınırları
318
14.4. VERGİNİN KONJONKTÜREL ESNEKLİĞİ (ELASTİKİYETİ)
321
VERGİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
15.1. VERGİ HARCAMASI
323
15.5. VERGİ GREVİ (REDDİ)
324
15.9. VERGİDEN KAÇINMA
326
15.10. VERGİ REKABETİ
327
15.11. VERGİ CENNETLERİ
328
15.12. VERGİ DAMPİNGİ
329
15.14. VERGİ ARBİTRAJI
329
15.15. ÇİFTE VERGİLENDİRME
329
15.16. VERGİNİN AMORTİSMANI VE VERGİNİN KAPİTALİZASYONU
330
15.17. VERGİ UYUMLAŞTIRMASI
330
15.19. VERGİNİN GELİR VE İKAME ETKİSİ
331
15.20. MALİ RANT VE MALİ SÖMÜRÜ
331
15.22. VERGİ PLANLAMASI
331
15.24. RAMSEY VERGİSİ
332
15.26. OLİVERA – TANZİ ETKİSİ
333
15.27. MALİ SÜRÜKLENME (VERGİ ÇENGELİ)
333
15.28. VERGİ TAKOZU (KAMASI/MAKASI)
334
15.31. KİLİTLENME ETKİSİ
335
GELİR, SERVET VE HARCAMA VERGİLERİ
16.1. GELİR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
337
16.1.1. Gelir Vergisi
337
16.1.1.1. Gelirin Vergilenme Yöntemleri
338
16.1.1.2. Türk Vergi Mevzuatında Gelirin Tanımı ve Unsurları
338
16.1.1.3. Vergiye Tabi Gelirin Özellikleri
340
16.1.2. Kurumlar Vergisi
341
16.1.3. Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Mükellefiyet Türleri ve Çifte Vergilendirme
341
16.2. SERVET ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
342
16.3. HARCAMALAR ÜZERİNDEN ALINAN VERGİLER
344
16.3.1. Genel Tüketim (Muamale) Vergileri
344
16.3.1.1. Yayılı Muamele Vergisi
345
16.3.1.2. Toplu Muamele Vergisi
345
16.3.1.3. Katma Değer Vergisi
346
16.3.1.3.1. Katma Değer Vergisinin Hesaplama Yöntemleri
346
16.3.1.3.2. Katma Değer Vergisinin Tipleri
347
16.3.2. Özel Tüketim Vergileri
348
16.3.3. Dış Ticaret Üzerinden Alınan Vergiler (Gümrük Vergileri)
348
16.3.4. Harcama Vergisi
348