İDÂRÎ YARGININ GELİŞİMİ VE TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ
I. YARGISAL DENETİMİNDE SİSTEMLER VE İDARİ YARGININ GELİŞİMİ
23
A. İdârenin Yargısal Denetiminde Sistemler
23
1. Yargı Birliği Sistemi
23
2. Yargı Ayrılığı Sistemi
24
B. İdârî Yargı Sisteminde Farklı Uygulamalar
25
1. Kuruluş Yönünden Farklı Uygulamalar
25
2. Görev Yönünden Farklı Uygulamalar
26
3. Dava Konuları Bakımından Farklı Uygulamalar
27
C. İdârî Yargının Doğuşu ve Gelişimi
27
1. Fransa’da İdârî Yargının Doğuşu
27
2. Hukûkumuzda İdârî Yargının Gelişimi
29
II. TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ
31
A. Genel Olarak Yargı Teşkîlâtı
31
1. Yargı Düzenleri ve Kuruluşları
31
2. Yargı Düzenleri ve Kuruluşlarının Oluşumu
32
a. Anayasa Yargısı: Anayasa Mahkemesi
32
b. Adlî Yargı: Yargıtay ve Adlî Mahkemeler
34
c. İdârî Yargı: Danıştay ve İdârî Mahkemeler
35
d. Görev Uyuşmazlıkları: Uyuşmazlık Mahkemesi
35
e. Hâkimler ve Savcılar Kurulu
36
g. Yüksek Seçim Kurulu
39
B. Türk İdârî Yargı Teşkîlâtı
39
a. Danıştay’da Görev Yapan Kişiler
40
b. Danıştay’ın Karar Organları
43
c. Danıştay’ın Görevleri
52
2. Bölge İdâre Mahkemeleri
56
3. İlk Derece Mahkemeleri
58
İDÂRÎ YARGININ GÖREV ALANI VE UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
I. İDÂRÎ YARGININ GÖREV ALANI
61
A. Görev Yetki ve İdârî Dava Kavramları
61
1. Görev ve Yetki Kavramları
61
B. İdârî Yargının Görev Alanının Tespitinde Kıstaslar
62
2. Kamu Hizmeti Kıstası
64
3. İdârî İşlev Kıstası
64
C. İdârî Yargının Görevine Giren ve Girmeyen Konular
65
1. İdârî Yargının Görevine Giren Konular
65
2. İdârî Yargının Görevine Girmeyen Konular
67
II. YARGILAMA YETKİSİNİN KAPSAMI VE SINIRI
72
A. Yargılama Yetkisinin Kapsamı
72
1. Cumhurbaşkanının Tek Başına Yaptığı İşlemler
72
2. Yüksek Askerî Şûrâ Kararları
74
3. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kararları
74
4. Uyarma ve Kınama Cezaları
75
5. Olağanüstü Hallerdeki İdârî İşlemler
75
6. Tahkim Öngörülen Sözleşmelerden Doğan Davalar
77
B. İdârî Yargı Yetkisinin Sınırı
78
1. Hukûka Uygunluk Denetimi
79
2. Bağlı Yetki ve Takdir Yetkisi
80
3. Yerindelik Denetimi Yasağı
82
4. İdârî İşlem Niteliğinde Yargı Karârı Verilememesi
84
III. YARGI DÜZENLERİ ARASINDAKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ
85
A. Uyuşmazlık Mahkemesinin Yapısı ve İşleyişi
85
1. Uyuşmazlık Mahkemesinin Yapısı
85
2. Uyuşmazlık Mahkemesinin İşleyişi
87
B. Uyuşmazlık Türleri ve Giderilmesi
87
1. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı Çıkarma
88
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarmanın Şartları
89
b. Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarma ve Çözüm
90
2. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı
93
a. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Şartları
93
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi
98
3. Olumlu Görev Uyuşmazlığı
99
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığının Şartları
100
b. Olumlu Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi
101
a. Hüküm Uyuşmazlığının Şartları
102
b. Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi
105
C. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları
105
I. İDÂRÎ YARGIDA KAYNAKLAR, ÖZELLİKLER VE TARAFSIZLIK
107
A. İdârî Yargılama Usûlünün Kaynakları
107
1. İdârî Yargılama Hukûkunun Temel Kaynakları
107
2. Tartışmalı Hususlar
110
a. Hukuk Muhâkemeleri Kanûnuna Açıkça Yollamada Bulunulmayan Haller
110
b. Hukuk Muhâkemeleri Müesseselerinin İdârî Yargıda Uygulanabilirliği
112
B. İdârî Yargılama Usûlünün Özellikleri
112
1. Yazılı Yargılama Usûlü
112
2. Basit ve Az Masraflı Oluşu
113
4. Re’sen Araştırma İlkesi
114
C. Hâkimin Tarafsızlığı
116
1. Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı
116
3. Çekinme ve Reddin Karâra Bağlanması
118
a. Danıştay’da Çekinme ve Reddin Karâra Bağlanması
118
b. Mahkemelerde Çekinme ve Reddin Karâra Bağlanması
119
II. DAVANIN AÇILMASI VE DAVA DİLEKÇESİ
120
A. Dava Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar
120
5. Davanın Sebepleri ve Deliller
123
8. Dilekçe Nüshaları ve Ekleri
125
B. Dava Dilekçesinin Verileceği Yerler
125
1. Dava Açılan Mahkeme
125
2. İdâre veya Vergi Mahkemesi
126
3. Asliye Hukuk Hâkimliği
126
C. Dava Açmada Farklı Durumlar
128
1. Bir Dilekçe İle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması
128
2. Bir İşleme Karşı Birlikte Dava Açılması
130
3. İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması
131
D. Dilekçenin Verilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler
131
2. Harç veya Posta Ücretlerinde Eksiklik
133
E. Davanın Açılmasının Sonuçları
134
1. Zamanaşımının Kesilmesi
134
3. Hüküm Verme Zorunluluğu
135
4. İddia ve Savunmaların Sınırlandırılması
135
III. DAVA DİLEKÇESİ ÜZERİNDE İLK İNCELEME
136
1. Görevsiz Yargı Yerinde Dava Açılması
137
2. İdârî Yargı Yerlerinde Yetki Kuralları
138
a. İptal Davalarında Yetki
139
b. Tam Yargı Davalarında Yetki
140
c. Vergi Uyuşmazlıklarında Yetki
141
3. İdârî Yargıda Yetki ve Görev Uyuşmazlığının Çözümü
142
B. İdârî Merci Tecâvüzü
143
1. İdârî Merci Tecâvüzü Tanımı ve Niteliği
143
2. İdârî Merci Tecâvüzü Hâlinde Yapılacak İşlem
144
3. İdârî Davalara Özgü Şartlar
147
5. Davanın Taraflarında Değişme
149
D. Kesin ve Yürütülmesi Gerekli Bir İşlemin Varlığı
150
1. Dava Açma Süresinin Niteliği
151
2. Genel ve Özel Dava Süreleri
152
3. Sürelerin Başlangıcı
152
a. İptal Davalarında Dava Süresi
152
b. Tam Yargı Davalarında
155
4. Dava Süresinin Hesaplanması
157
5. Sürenin Durması ve Ek Süreler
158
1. Davalı Gösterilmemesi veya Yanlış Gösterilmesi
160
2. Husûmet Açısından Kamu Kuruluşlarının Durumu
160
G. Dava Dilekçesinin Usûl ve Şekle Uygunluğu
163
IV. DAVANIN İLERLETİLMESİ
164
A. Dosyanın Tekemmülü
164
1. Dava Dilekçesinin Tebliği ve Cevap
164
2. Bilgi ve Belgelerin İstenmesi
166
B. Üçüncü Kişilerin Taraflar Yanında Yer Alması
167
C. Davaya Son Veren Taraf İşlemleri
171
D. Bağlantılı Davalar
174
1. Bağlantılı Dava Kavramı
174
2. Davalar Arasında Bağlantı Halleri
176
3. Bağlantı Nedeniyle Gönderme Karârı ve Sonuçları
177
4. Bağlantı Hakkında Karar Verecek Merciler
178
E. İdârî Yargılama Usûlünde İspat ve Deliller
180
3. İdârî Yargılama Usûlünde Deliller
186
a. Bilirkişi İncelemesi
186
f. Yemin ve İkrar Delilleri
192
F. İdârî Yargıda Duruşma
193
1. İlk Derece Yargılamasında Duruşma
193
2. Kanun Yolları Aşamasında Duruşma
194
V. DAVANIN SONUÇLANDIRILMASI
196
A. Davanın Hüküm Dışında Sonuçlandırılması
196
1. Davanın Konusuz Kalması
196
2. Davanın Açılmamış Sayılması
198
1. Mahkeme Kararlarının Türleri
199
a. Karar Verilme Usûlü
200
b. Kararlarda Bulunacak Hususlar
201
3. Kararların Saklanması ve Tebliği
202
C. Açıklama ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi
202
2. Yanlışlıkların Düzeltilmesi
203
VI. İVEDİ YARGILAMA USÛLÜ
204
A. Genel İvedi Yargılama Usûlü
204
1. İvedi Yargılama Usûlüne Tâbi Konular
204
2. İvedi Yargılamada Usûl Kuralları
206
B. Merkezî Sınavlara İlişkin İvedi Yargılama
208
İDÂRÎ YARGILAMA USÛLÜNDE DAVA ÇEŞİTLERİ
A. İptal Davasının Özellikleri ve Konusu
211
1. İptal Davasının Tanımı
211
2. İptal Davasının Özellikleri
211
3. İptal Davasının Konusu
212
4. İptal Davasında Menfaat İhlâli Şartı
217
a. İptal Davasında Menfaat Kavramı
217
b. Menfaat İhlâlinin Özellikleri
218
B. İptal Davasında İptal Sebepleri
222
1. Yetki Yönünden Hukûka Aykırılık
222
b. Yetki Çeşitleri Bakımından Hukûka Aykırılıklar
228
2. Biçim Yönünden Hukûka Aykırılık
232
a. Şekil Bakımından Hukûka Aykırılık
232
b. Usûl Bakımından Hukûka Aykırılık
235
3. Sebep Yönünden Hukûka Aykırılık
238
a. Sebep Unsurunda Sakatlık Halleri
239
b. Sebeplerin Çokluğu ve Sebep İkâmesi
240
4. Konu Yönünden Hukûka Aykırılık
241
a. İmkânsız Bir Konuda İşlem Yapılması
242
b. Hukûka Aykırı İşlem Tesis Edilmesi
243
5. Maksat Yönünden Hukûka Aykırılık
246
a. Kamu Yararına Yabancı Amaçla Hareket Edilmesi
247
b. Kanûnun Özel Maksadının Dışına Çıkılarak İşlem Yapılması
248
c. Usûl Saptırması ve Maksatların Çokluğu
248
C. İptal Davasının Sonuçları
249
2. Davanın Reddedilmesinin Sonuçları
251
3. İptal Karârı Verilmesinin Sonuçları
252
4. İptal Karârının Etkileri
254
a. Kendiliğinden Sonuç Doğuran İptal Kararları
254
b. Aynı Nitelikte Yeni Bir Karar Alınmasını Engellemeyen İptal Kararları
256
c. Tersine İşlem Yapılmasını Gerektiren İptal Kararları
256
d. Hukuksal Durumlarda Değişiklik Yapılmasını Gerektiren İptal Kararları
257
5. İptal Karârının Yerine Getirilmesinde İmkânsızlık
258
D. Yürütmenin Durdurulması
259
1. Yürütmenin Durdurulması Karârının Şartları
259
a. Usûle İlişkin Şartlar
260
b. Esasa İlişkin Şartlar
261
2. Yürütmenin Durdurulması Talebi Hakkında Verilen Kararlar
263
3. Vergi Davalarında Yürütmenin Durdurulması
263
4. Kanun Yolu Aşamasında Yürütmenin Durdurulması
264
5. Yürütmenin Durdurulması Karârı Verilemeyecek Haller
266
6. Yürütmenin Durdurulması Karârına Îtiraz
266
7. Yürütmenin Durdurulması Karârının Sonuçları
269
II. TAM YARGI DAVALARI
271
A. Tam Yargı Davasının Hukûkî Mâhiyeti ve Konusu
271
1. Tam Yargı Davasının Hukûkî Mâhiyeti
272
2. Tam Yargı Davası ile İptal Davası Arasındaki Farklar
272
3. Tam Yargı Davasının Çeşitleri
273
4. Tam Yargı Davasında Hak İhlâli Şartı
275
5. Tam Yargı Davasında Hâkimin Yetkileri
275
6. Tam Yargı Davasının Konuları
276
a. İdârî İşlemlerden Doğan Tam Yargı Davaları
276
b. İdârî Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davaları
279
c. İdârî Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davaları
280
B. Tam Yargı Davasında Sorumluluk Esasları
281
1. Sorumluluk ve İdârenin Sorumluluğu Kavramları
281
2. İdârî Sorumluluğun Doğuşu, Hukûkî Temeli ve Bağımsızlığı
283
a. İdârî Sorumluluğun Doğuşu
283
b. İdârî Sorumluluğun Hukûkî Temeli
284
c. İdârî Sorumluluğun Bağımsızlığı
285
3. İdâre Hukûkunda Sorumluluk Türleri
285
a. Kusur Sorumluluğu: Hizmet Kusûru
286
b. Kusursuz Sorumluluk
293
4. İdârenin Sorumluluğunun Şartları
301
5. İdârenin Sorumluluğunu Etkileyen Haller
304
c. Zarar Görenin Davranışı
307
d. Üçüncü Kişinin Davranışı
309
C. Tam Yargı Davasının Sonuçları ve Uygulanması
312
1. Tam Yargı Davasının Sonuçları
312
III. İDÂRÎ YARGI KARARLARININ UYGULANMASI
313
A. Tam Yargı Kararlarının Uygulanması
314
B. Karârın Uygulanmamasından Doğan Sorumluluklar
315
2. Sorumluluğa Yol Açan Uygulamama Halleri
316
4. Kamu Görevlisinin Sorumluluğu
319
İDÂRÎ YARGILAMA USÛLÜNDE KANUN YOLLARI
A. Genel Olarak İstînaf
324
1. Tanımı ve Hukûkî Mâhiyeti
324
2. İstînaf ve Diğer Kanun Yolları
325
B. İstînafa Tâbi Kararlar
326
2. İstînaf Yolu Kapalı Kararlar
326
C. İstînafa Başvuru Usûlü
327
1. İstînaf Başvurusunun Süresi ve Şekli
327
D. İstînaf İncelemesi
330
1. İstînafta Görevli Merci
330
2. İstînaf İncelemesi
330
E. İstînaf İncelemesi Sonunda Verilen Karârın Kesinliği
333
1. İstînaf İncelemesi Sonunda Verilen Kesin Kararlar
333
3. İstînaf Aşamasında Yürütmenin Durdurulması
334
A. Temyiz Edilebilecek Kararlar ve Temyiz Usûlü
335
1. Temyiz Edilebilecek Kararlar
335
b. Temyiz Talebinde Taraflar
338
1. Görev ve Yetki Dışında Bir İşe Bakılmış Olması
344
2. Hukûka Aykırı Karar Verilmiş Olması
344
3. Usûl Hükümlerine Uyulmaması
345
2. Temyiz İncelemesi Sonunda Karar
348
3. Derece Mahkemesinin Tutumu
349
D. Temyiz Aşamasında Yürütmenin Durdurulması
350
2. Yürütmeyi Durdurma Karârı
351
E. Kanun Yararına Temyiz
352
1. Kanun Yararına Temyize Konu Olabilecek Kararlar
352
2. Kanun Yararına Temyiz Talebinde Yetki
352
3. Kanun Yararına Temyizde Süre ve Başvuru Biçimi
353
4. Kanun Yararına Temyiz Sebepleri
353
5. Kanun Yararına Temyiz Başvurusunun Sonuçları
353
III. YARGILAMANIN YENİLENMESİ
354
A. Yargılamanın Yenilenmesine Tâbi Kararlar ve Usûl
354
1. Yargılamanın Yenilenmesine Tâbi Kararlar
354
2. Yargılamanın Yenilenmesi Usûlü
355
B. Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri
357
1. Karardan Sonra Yeni Bir Belgenin Ortaya Çıkması
357
2. Hükme Esas Alınan Belgenin Sahteliğinin Anlaşılması
358
3. Hükme Esas Alınan İlamın Kesin Bir Hükümle Kalkması
358
4. Bilirkişinin Gerçeğe Aykırı Rapor Vermesi
359
5. Hile Kullanılmış Olması
359
6. Yetkisiz Kimselerin Huzurunda Davanın Görülmesi
359
7. Davaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Hüküm Vermesi
360
8. Çelişik Hükümlerin Varlığı
360
9. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Karârı
361
C. İstemin Karâra Bağlanması
361
1. İlk İnceleme ve Esastan İnceleme
361
İPTAL DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK I)
363
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEBİNİ İÇEREN İPTAL DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK II)
364
TAM YARGI DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK III)
365
İPTAL DAVASI İLE TAM YARGI DAVASI BİRLİKTE DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK IV)
366
BÖLGE İDÂRE MAHKEMELERİ–YARGI ÇEVRELERİ (EK V)
367
Yararlanılan Kaynaklar
369