Denizde İşlenen Suçlar Dr. Hakan Selim Canca  - Kitap

Denizde İşlenen Suçlar

1. Baskı, 
Mayıs 2012
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
307
Barkod:
9789750219368
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Baskısı tükenmiştir.
Kitabın Açıklaması
Bu çalışmada denizde işlenen suçlar, uluslararası hukuk prensipleri çerçevesinde incelenerek; bu suçlara uluslararası toplumun yaklaşımı, devletlerin denizlerdeki yetki düzeni, bayrak, kıyı ve liman devleti yetkileri ve suçlara ilişkin düzenlemeler kapsamında ele alınmış; mevcut hukuksal ve yönetimsel çerçevenin denizde suç işlenmesinin önlenmesi bağlamındaki yeterliliği incelenmiştir.
Bu çerçevede, denizlerde işlenen suçlara ilişkin olarak devletlerin müdahale ve düzenleme yetenekleri ile ilgili hususları ortaya koymak maksadıyla; deniz hukukunun gelişim süreci çerçevesinde denizlerde yetki paylaşımına ilişkin hukuki düzenlemeler ile devletlerin gemiler üzerindeki yetkilerine ilişkin hususlara değinilmiştir. Mavi Marmara olayı, devletlerin gemilere müdahale yetkileri bağlamında ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Denizlerde işlenen suçlar, tarihi süreçte değerlendirilerek bu suçların kapsam ve nitelikleri incelenmiştir. Özellikle 2001 yılında Dünya Ticaret Merkezine düzenlenen saldırılardan sonra tüm dünyada önemli bir sorun olarak gündeme yerleşen terör suçu, denizlerde işlenen şekliyle ele alınarak, denizde işlenen haydutluk ve silahlı soygun eylemlerine birçok boyutu ile değinilmiştir.
Denizlerde işlenen suçların kapsamı ve bu suçlara ilişkin düzenlemelerin karmaşık yapısı, devletler ile uluslararası kuruluşlar, diğer devletler, şirketler ve kişiler arasında problemler oluşmasına neden olmaktadır.
Çalışmanın, denizlerde işlenen suçların kapsamı ve niteliği, bu suçlara ilişkin hukuksal çerçeve, yetki dengeleri, uluslararası işbirliğinin önemi ve denizlerdeki özgürlükler ile kısıtlamalar arasında tesis edilmesi gereken dengenin öneminin ortaya konulması gibi konulara, ışık tutması amaçlanmıştır. Bu konu hakkında bilgi sahibi olmak isteyen okurların yararlanabileceği güncel, kapsamlı bir kaynaktır.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Denizlerdeki Yetki Düzeni
.
Denizde İşlenen Suçların Kapsam ve Nitelikleri
.
Denizde Suç İşlenmesinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeler
.
Denizde İşlenen Suçlarda Uygulanan Uluslararası Hukuk Prensipleri
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
Önsöz 
7
Kısaltmalar 
17
Giriş 
21
Birinci BölümDENİZLERDEKİ YETKİ DÜZENİ
I. DENİZ HUKUKUNUN KODİFİKASYON SÜRECİ VE DENİZLERDE YETKİ PAYLAŞIMI 
25
II. DEVLETLERİN GEMİLER ÜZERİNDEKİ YETKİLERİ 
30
A. Uluslararası Hukukta Gemi Kavramı 
30
1. Devlete Ait Olan Gemiler 
31
a. Savaş Gemileri 
31
b. Münhasıran, Ticari Olmayan Bir Kamu Hizmetinde Kullanılan Gemiler 
33
c. Ticari Amaçla Kullanılan Devlet Gemileri 
33
2. Özel Kişilere Ait Olan Gemiler 
35
B. Bayrak Devleti Yetkisi 
36
1. Bayrak Devleti Kuralı 
36
2. Gemilerin Uyrukluğu 
38
a. Uyruksuz Gemiler 
39
b. Sahte Uyrukluk 
41
3. Bayrak Devletlerinin Sorumlulukları 
43
4. Kolay Bayrak Uygulaması ve Kolay Bayrak Devletlerinin Deniz Güvenliğine Olumsuz Etkileri 
43
5. Bayrak Devletlerinin Münhasır Yetkisi 
45
6. Bayrak Devletlerinin Münhasır Yetkisinin İstisnaları 
46
a. Açık Denizde Meşru Müdafaa Hakkı 
46
b. Sıcak Takip Hakkı 
46
ba. Sıcak Takip Hakkının Tanımı ve Kodifikasyonu 
46
bb. Sıcak Takip Hakkının Kapsamı 
48
bc. Sıcak Takibin Uygulanabilmesi İçin Oluşması Gereken Koşullar 
49
bd. Sıcak Takip Başlatmaya Yetkisi Olan Gemi veya Uçaklar 
49
be. Sıcak Takip Hakkının Uygulama Yeri 
51
bf. Sıcak Takip Hakkının Zamanı 
52
bg. Bir Yabancı Geminin Kıyı Devletinin Kanunlarına Aykırı Hareket Ettiğine İnanılması İçin Gereken Yeterli Kanı 
52
bh. Şüpheli Geminin Mevkiinin Tespit Edilmesi 
53
bı. Durdurmak İçin Görünür ya da Duyulur İşaret Verilmesi 
53
bi. Takip Usulü (Yakın, Devamlı ve Kesintisiz Olması) 
54
c. Ziyaret Hakkı 
55
C. Kıyı Devleti Yetkisi 
56
D. Liman Devleti Yetkisi 
57
III. DENİZ ALANLARINDA DEVLETLERİN YETKİLERİ 
59
A. İç Sular ve Limanlarda Yetki Düzeni 
60
1. Kıyı Devletlerinin Gemiler Üzerine Uygulayacağı Yargı Yetkisi 
61
a. İngiliz Uygulaması 
61
b. Amerikan Uygulaması 
61
c. Fransız Uygulaması 
63
2. Ticaret Gemileri Yönünden İç Sular ve Limanlarda Devletlerin Yetkileri 
63
3. Savaş Gemileri Yönünden İç Sular ve Limanlarda Devletlerin Yetkileri 
66
a. Savaş Gemilerinin Yabancı Limanlara Girişleri ve Bu Limanlarda Gemilerin ve Gemi Mürettebatının Hukuki Rejimi 
68
b. Türk Hukuku Yönünden Yabancı Harp Gemilerinin İç Sularımızda ve Limanlarımızda Bulundukları Esnada Tabi Olacakları Hukuki Rejim 
69
4. Gayri Ticari Amaçla Kullanılan Gemiler Yönünden İç Sular ve Limanlarda Devletlerin Yetkileri 
72
B. Karasularında Yetki Düzeni 
73
1. Karasularının Tanımı ve Kapsamı 
73
2. Zararsız Geçiş 
74
3. Yabancı Karasularında Bulunan Gemilere İlişkin Yargı Yetkisi 
77
a. Savaş Gemilerinin Karasularında Bulunmaları ya da Karasularından Zararsız Geçiş Yapmaları Esnasında Kıyı Devletinin Yargı Yetkisi 
79
b. Ticaret Gemilerinin ve Ticari Amaçla İşletilen Devlet Gemilerinin Karasularından Geçişi Esnasında Kıyı Devletinin Yargı Yetkisi 
80
4. Yabancı Karasularında Bulunan Gemilere İlişkin Örnek Mahkeme Kararları 
83
C. Bitişik Bölgede Yetki Düzeni 
86
1. Genel Olarak Bitişik Bölge 
86
2. İzin Verilebilir Bölge Tipleri 
87
D. Kıta Sahanlığında Yetki Düzeni 
88
E. Münhasır Ekonomik Bölgede Yetki Düzeni 
89
F. Açık Denizde Yetki Düzeni 
92
1. Açık Denizin Tanımı ve Bu Alanda Devletlere Tanınan Yetkiler 
92
2. Mavi Marmara Olayı 
96
a. Olay Öncesinde Gazze Şeridine Deniz Yolu İle Ulaşıma Uygulanan Kısıtlamalar 
101
b. İlgili Mevzuat 
103
c. Deniz Savaş Hukuku ve Ablukası Meselesi 
104
d. Uygulanan Abluka 
105
e. Gemilere Yapılan Müdahale 
106
f. Uluslararası İnsan Hakları Hukuku Açısından İnceleme 
108
G. Boğazlarda Yetki Düzeni 
110
1. Genel Olarak Boğazlarda Yetki Düzeni 
110
2. Türk Boğazlarındaki Yetki Düzeni 
111
H. Derin Deniz Yatağında Yetki Düzeni 
113
I. Yapay Adaların Açıklarında Yetki Düzeni 
114
İkinci BölümDENİZDE İŞLENEN SUÇLARIN KAPSAM VE NİTELİKLERİ
I. DENİZDE İŞLENEN SUÇLARIN TARİHİ SÜREÇTE DEĞERLENDİRİLMESİ 
115
II. DENİZDE İŞLENEN TERÖR EYLEMLERİ 
116
A. Genel Değerlendirme 
116
B. Örnek Olaylar 
118
III. DENİZDE İŞLENEN HAYDUTLUK VE SİLAHLI SOYGUN EYLEMLERİ 
121
A. Tarihi Süreçte Değerlendirme 
121
B. Uluslararası Toplumun Tepkileri 
123
1. Somali’de Meydana Gelen Haydutluk ve Silahlı Soygun Eylemleri 
125
2. Deniz Harekâtı 
128
3. Uluslararası Denizcilik Bürosu 
129
C. Deniz Haydutluğuna İlişkin Hukuki Düzenlemeler 
130
1. Uluslararası Hukukun Deniz Haydutluğu Suçuna Yaklaşımı 
130
2. BMDHS’nde Yer Alan Düzenleme Alanları 
131
a. Şiddet, Alıkoyma ya da Yağma 
133
b. Açık Deniz Unsuru 
134
c. Kişisel Amaçlar 
136
d. İki Gemi Şartı 
137
e. Saldırı Girişimleri 
138
f. Yetkiler ve Sorumluluklar 
138
g. Evrensel Yargılama 
139
h. Sıcak Takip 
140
ı. Uluslararası İşbirliği 
141
j. Gemilere Karşı Haydutluk ve Silahlı Soygun Eylemlerinde Gemilere Tanınan Meşru Müdafaa Hakkı 
142
k. Harekat Planları 
144
l. Ceza Yargılaması 
145
3. Diğer Düzenleme Alanları 
147
D. Ele Geçirilen Deniz Haydutlarına İnsancıl Hukuk Kurallarının Uygulanması 
148
1. Cenevre Sözleşmelerinin Deniz Haydutluğuna Uygulanması 
149
2. Deniz Haydutlarına Uygulanan Savaş Esiri Kategorileri 
151
a. Silahlı Kuvvetlerin Üyeleri 
151
b. Silahlı Kuvvetlerin Parçası Olmayan Milis Güçlerinin Üyeleri 
152
c. Ele Geçiren Güç Tarafından Tanınmayan Bir Hükümet ya da Otoriteye Bağlılık Gösteren Silahlı Kuvvetlerin Üyeleri 
154
d. İşgal Edilmek Üzere Olan ve İşgalci Güçlere Karşı Direniş Göstermek Üzere Silahlanan Ancak Düzenli Silahlı Kuvvetler Oluşturmak İçin Yeterli Zamanı Olmayan, İşgal Edilmemiş Bir Ülkenin Sakinleri 
154
3. Birleşmiş Milletler İşkenceyi Önleme Sözleşmesinin Uygulanması 
155
4. Temel İnsan Hakları ve Ahlak Kurallarının Deniz Haydutlarına Uygulanması 
156
IV. DENİZ ÇEVRESİNİN KİRLETİLMESİ 
157
A. Genel Olarak Deniz Çevresinin Kirletilmesi Suçu 
157
B. Deniz Çevresinin Korunmasına Yönelik Uluslararası Düzenlemeler 
158
1. Uluslararası Düzenlemeler 
158
a. 1954 Tarihli OILPOL Sözleşmesi 
159
b. Açık Deniz Sözleşmesi 
162
c. 1972 Tarihli BM İnsan Çevresi Konferansı 
162
d. MARPOL 73/78 
162
e. BMDHS’nde Deniz Çevresinin Kirletilmesinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeler 
166
2. Deniz Çevresinin Korunmasına Yönelik Türk Mevzuatı 
170
a. 2872 Sayılı Çevre Kanunu 
171
b. 5312 Sayılı Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun 
173
C. Gemilerden Kaynaklanan Petrol Kirliliği Zararlarının Tazmini 
175
V. KAÇAK YOLCULAR 
176
VI. İNSAN KAÇAKÇILIĞI 
179
VII. KÖLE TAŞIMACILIĞI 
181
VIII. UYUŞTURUCU MADDE KAÇAKÇILIĞI 
182
IX. İZİNSİZ YAYIN 
184
X. REHİN ALMA 
184
XI. KÜLTÜREL VARLIKLAR İLE CANLI VE CANSIZ DENİZ KAYNAKLARINA YÖNELİK SUÇLAR 
188
A. Sualtı Kültürel Mirasının Korunması 
188
B. Canlı Deniz Kaynaklarının Korunması 
189
C. Cansız Deniz Kaynaklarının Korunması 
190
D. Deniz Koruma Alanları 
190
XII. DENİZ KAZALARI 
191
XIII. DOLANDIRICILIK VE BARATARYA 
193
Üçüncü BölümDENİZDE SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK DÜZENLEMELER
I. ULUSLARARASI DENİZCİLİK TEŞKİLATININ DENİZDE SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK DÜZENLEMELERİ 
195
A. IMO’nun Kuruluşu ve Kurumsal Yapısı 
195
1. IMO’nun Kuruluşu 
195
2. IMO’nun Kurumsal Yapısı 
196
B. IMO’nun Denizde Suç İşlenmesinin Önlenmesine Yönelik Düzenlemeleri 
198
1. İlgili Kararlar 
199
2. 2010 Tarihli Gemilere Karşı İşlenen Haydutluk ve Silahlı Soygun Suçlarının Soruşturulmasına İlişkin Uygulama Rehberi 
202
3. IMO Raporları 
204
II. DENİZDE SUÇ İŞLENMESİNİN ÖNLENMESİNE YÖNELİK ULUSLARARASI DÜZENLEMELER 
205
A. SOLAS Sözleşmesi 
207
B. Denizde Seyir Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Sözleşme (SUA Sözleşmesi) 
208
1. SUA Sözleşmesinin Kapsamı 
209
a. Suçlar Bakımından Sözleşmenin Kapsamı 
210
b. Saha Bakımından Sözleşmenin Kapsamı 
211
c. Gemiler Bakımından Sözleşmenin Kapsamı 
212
2. Yetki ve Yükümlülükler 
212
3. Kıta Sahanlığında Bulunan Sabit Platformların Güvenliğine Karşı Yasadışı Eylemlerin Önlenmesine Dair Protokol (SUA Protokolü) 
216
4. SUA Sözleşmesi ve Protokolünün Revizyonu 
217
5. SUA Sözleşmesi ve Protokolünde Yapılan Temel Düzeltmeler 
219
C. Uluslararası Gemi ve Liman Tesisleri Güvenlik Kodu (ISPS Kodu) 
221
1. ISPS Kodunun Kapsamı ve İçeriği 
221
2. ISPS Kodunun Hedefleri ve Gereklilikleri 
224
3. ISPS Kodunda Belirlenen Güvenlik Seviyeleri 
225
4. ISPS Kodunun Uygulandığı Bir Limana Girme Niyetiyle Hareket Eden Ancak ISPS Kodunun Uygulanmadığı Bir Limana Giren Gemilerin Durumu 
225
5. Bir Gemi ya da Limanın ISPS Koduna Uygunluğunun Anlaşılması 
226
6. ISPS Kodunun Uygulanması 
226
7. ISPS Kodunun Uygulanmasında Sorumluluk 
227
8. Gemi Güvenlik Zabiti (SSO) Tefrik Edilmesi 
228
C. STCW Sözleşmesi 
228
E. Gemilere El Koyulmasına İlişkin Sözleşme 
229
F. Diğer Düzenlemeler 
231
Dördüncü BölümDENİZDE İŞLENEN SUÇLARDA UYGULANANULUSLARARASI HUKUK PRENSİPLERİ
I. GENEL AÇIKLAMA 
233
II. DEVLETLERİN KENDİ UYRUĞUNDAKİ KİŞİLERİN İŞLEDİĞİ SUÇLAR 
236
III. YABANCILAR TARAFINDAN İŞLENEN SUÇLAR 
237
A. Ülkesellik Teorisi (The Territorial Theory) 
237
B. Objektif Ülkesellik Prensibi (Objective Territorial Principle) 
239
C. Mağdura Göre Şahsilik Teorisi (The Passive Personality Theory) 
240
D. Koruyucu Teori (The Protective Theory) 
240
E. Faile Göre Şahsilik (Uyrukluk) Prensibi (Nationality Principle) 
240
F. Münhasır ve Eşzamanlı Yargılama 
243
G. Evrensellik Prensibi 
243
1. Jus Cogens Doktrini Kapsamında, Tüm Devletlerin Evrensel Yargılama Uygulama Yetkisi 
245
2. Evrensel Yargılamaya Tabi Suçlar 
245
3. Münhasıran Uluslararası Anlaşmaların Konusu Olarak Evrensel Yargılamaya Tabi Suçlar 
247
4. Evrensel Yargılamanın Uygulanmasını Sınırlayan Konular 
248
Sonuç 
249
EK A: BMDHS’nde Yapılan Tanım Kapsamına Giren Haydutluk ve Silahlı Soygun Eylemlerine İlişkin Veriler 
253
EK B: 1988-1997 Yıllarında Deniz Kaynaklı Faaliyetler Neticesinde Deniz Ortamına Karışan Petrol Miktarı. 
253
EK C: IMO’nun 2008 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin Raporların Bölgesel Analizi (Teşebbüs Edildiği İddia Edilenler) 
254
EK D: IMO’nun 2008 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin Raporların Bölgesel Analizi (Gerçekleştiği İddia Edilenler) 
256
EK E: IMO’nun 2009 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin Raporların Bölgesel Analizi (Teşebbüs Edildiği İddia Edilenler) 
258
EK F: IMO’nun 2009 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin Raporların Bölgesel Analizi (Gerçekleştiği İddia Edilenler) 
260
EK G: IMO’nun 2010 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin Raporların Bölgesel Analizi (Teşebbüs Edildiği İddia Edilenler) 
262
EK H: IMO’nun 2010 Yılı Deniz Haydutluğu ve Silahlı Soygunlara İlişkin Raporların Bölgesel Analizi (Gerçekleştiği İddia Edilenler) 
264
Kaynakça 
267
Kavramlar Dizini 
291