DENİZDE KURTARMANIN TARİHSEL SÜRECİ VE
I. DENİZDE KURTARMANIN TARİHSEL SÜREÇTEKİ GELİŞİMİ VE DEĞİŞİMİ
25
II. KURTARMAYA İLİŞKİN HUKUKİ KAYNAKLAR
39
1. Türkiye Milli Hukukunda Kurtarmaya İlişkin Kaynaklar
40
1.1. Türk Ticaret Kanunu (6762 Sayılı eTK ile 6102 Sayılı TTK – Karşılaştırmalı Olarak)
41
1.2. Türkiye’de Kurtarmaya İlişkin Diğer Yerel Mevzuat
45
2. Uluslararası Hukukta Kurtarmaya İlişkin Kaynaklar
50
2.1. 1910 tarihli Brüksel Denizde Yardım ve Kurtarma Konvansiyonu
51
2.2. 1989 tarihli Londra Uluslararası Kurtarma Konvansiyonu (SALVAGE 1989/SALVCON)
56
2.3. Türkiye’nin 1910 Brüksel ve 1989 Londra Konvansiyonlarına Taraf Olması Sorununa İlişkin
64
2.4. Kurtarmaya İlişkin Diğer Uluslararası Mevzuat
65
2.4.1. Türkiye’nin Taraf Olduğu Diğer Uluslararası Mevzuat
65
2.4.2. Türkiye’nin Taraf Olmadığı Diğer Uluslararası Mevzuat
67
3. Karşılaştırmalı Hukukta – Yabancı Hukuklarda
68
4. 1910 Brüksel ve 1989 Londra Konvansiyonlarına Taraf Ülkeler
74
III. KURTARMA (SALVAGE) KAVRAMI
76
1. Kurtarmanın Tanımı ve Amacı
77
2. Kurtarmanın Hukuki Niteliği
80
3. Kurtarmanın Konusu (Kurtarılan Değerler)
84
3.1. Mal Kurtarma (Property Salvage)
85
3.1.1. Araç – Su aracı
86
3.1.1.1. Taşıt (Craft)
86
3.1.1.3. Seyrüsefere Elverişli Yapı
92
3.1.2.1. Kurtarmaya Konu Eşyanın Kanuni Kapsamı
94
3.1.2.2. Kurtarmaya Konu Eşyanın İstisnaları
96
3.1.2.2.1. Platformlar ve Sondaj Birimleri
96
3.1.2.2.2. Sualtı Kültür Varlıkları
99
3.2. İnsan Kurtarma (Human Rescue)
101
3.3. İnsansız Su Araçlarında Kurtarma Hakkında (Unmanned Vessels)
103
4. Kurtarmanın Unsurları
106
4.1.1. Tehlike Kavramının Hukuki Çerçevesi
108
4.1.2. Soyut Tehlike – Sorumluluk Kurtarması (Liability Salvage)
112
4.1.3. Coğrafi Bölge Sınırlaması
116
4.2. Kurtarma Faaliyeti
117
4.2.1. Kurtarmaya Yönelik Fiil veya Hareket
119
4.2.2.1. Kaptan veya Maliklerin Karşı Koyması
122
4.2.2.2. Tehlike Altındaki Araçta Çalıştırılan Kişiler Tarafından Yürütülen Faaliyetler
124
4.2.2.3. Tehlike Doğmadan Önce Yapılmış Bir Akdin İfası
124
4.4. Gönüllülük Esası
127
5. Kurtarma Olarak Kabul Edilmeyen Hâller
130
6. Kurtarma Faaliyetinin Tarafları ve Kurtarma Faaliyetinden Doğan Haklar ile Yükümlülükler
136
6.2.1. Kurtaranın Yükümlülükleri
139
6.2.2. Araç Maliki ve Kaptanı ile Diğer Eşya Malikinin Yükümlülükleri
141
IV. KURTARMAYA İLİŞKİN PARASAL KARŞILIKLAR
143
1. Kurtarma Ücreti (Salvage Reward) Kavramı, Tanımı, Hukuki Niteliği, Amacı
143
1.1. Kurtarmada Ücret Şartı
145
1.2. Kurtarma Ücretine Hak Kazanılması
147
1.2.1. Kurtarma Ücretine Hak Kazandıran Hâller
147
1.2.2. Kurtarma Ücretine Hak Kazandırmayan Hâller
149
2. Özel Tazminat (Special Compensation)
152
3. S.C.O.P.I.C. Klozu (S.C.O.P.I.C. Clause)
158
KURTARMA ÜCRETİNİN BELİRLENMESİ
(FIXATION OF THE SALVAGE REWARD)
V. KURTARMA ÜCRETİNİN BELİRLENME BİÇİMLERİ: Kurtarmanın Türleri
163
1. Kurtarma Ücretinin Serbestçe Belirlenmesi: Sözleşmeli Kurtarma (Contract Salvage)
164
1.1. Kurtarma Sözleşmesinin Tanımı, Özellikleri ve Hukuki Niteliği
167
1.2. Kurtarma Sözleşmesinin Tarafları
168
1.2.1. Kurtaran/Kurtarıcı
168
1.3. Kurtarma Sözleşmesini Temsilen Yapmaya Yetkili Kişiler
170
1.4. Kurtarma Sözleşmesinin Uyarlanması veya İptali
171
1.5. Kurtarma Tip Sözleşmeleri
174
1.5.1. Lloyd’s Open Form (LOF)
175
1.5.2. Türk Kurtarma Tip Sözleşmesi (TURKS–2015)
178
2. Sözleşmeyle Kararlaştırılmaması Hâlinde Kurtarma Ücretinin Belirlenmesi: Saf Kurtarma (Pure Salvage – Merit Salvage)
183
2.1. Kurtarma Ücretinin Yetkili Makamlarca Belirlenmesi
183
2.2. Sözleşmeyle Kararlaştırılmaması Hâlinde Uygulanacak Hükümler
188
VI. KURTARMA ÜCRETİNİN BELİRLENMESİNDE TEMEL KRİTERLER
188
1. Genel Kural (no cure no pay – fayda yoksa ücret yok)
190
2. Aracın ve Diğer Eşyanın Kurtarıldıktan Sonraki Değeri
190
3. Çevre Zararının Önlenmesi veya Sınırlandırılması için Kurtaranın Gösterdiği Çaba ve Beceri
193
4. Kurtaran Tarafından Elde Edilen Başarının Derecesi
194
5. Tehlikenin Derecesi ve Niteliği
196
6. Kurtaranın Araç, Diğer Eşya ve İnsan Hayatının Kurtarılması için Gösterdiği Çaba ve Beceri
199
7. Kurtaranın Harcadığı Zaman, Yaptığı Giderler ve Uğradığı Zarar
202
8. Kurtaranın Yüklendiği Sorumluluk Rizikosu ve Kurtaran ile Teçhizatının Uğradığı Diğer Riskler
206
9. Verilen Hizmetlerin Çabukluğu
208
10. Kurtarma Faaliyetine Ayrılmış Araçların ve Diğer Teçhizatın Kullanıma Hazır Bulundurulmuş ve Fiilen Kullanılmış Olması
209
11. Kurtaranın Teçhizatının Kurtarmaya Hazır Olması, Etkinliği ile Değeri
210
12. Kurtarma Ücretine Girmeyen Masraflar
211
13. Kurtarma Ücretinin Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulabilecek Başkaca Hususlar
212
13.1. Sorumluluk Kurtarmasına İlişkin Hususlar
214
13.2. Tarafların Yükümlülüklerinin Bu Kapsamda Değerlendirilmesi
216
VII. KURTARMA ÜCRETİNİN BELİRLENMESİNDE GÖZETİLECEK AMACIN ETKİSİ
219
VIII. KURTARMA ÜCRETİNİN SINIRI VE ÜCRETİN BELİRLENMESİNE ETKİSİ
220
IX. ÜCRETTE ÖZEL DURUMLAR
221
1. Römorkaj Sözleşmesi
221
X. KURTARMA ÜCRETİNİN ÖDENMESİ
228
1. Kurtarma Ücretinin Tarafları
229
2. Ücretin Paylaştırılması
232
2.1. Kurtaranlar Arasında Paylaştırma
232
2.2. Gemi Adamları ve Kurtaranın Diğer Adamları Arasında Paylaştırma
233
3. Kurtarma Ücretinden Mahrumiyet veya İndirim
235
3.1. Kurtaranın Kurtarmayı Kendi Kusuru ile Zorunlu Kılması
235
3.2. Kurtaranın Hileli Davranış Sayılan Hareketlerde Bulunması
237
3.3. Dürüstlüğe Sığmayan Diğer Hareketler
237
4. Kurtarma Ücretinin Teminatı
238
4.1. Kurtarma Ücreti için Rehin ve Hapis Hakkı
239
4.1.1. Su Aracı için Gemi Alacaklısı Hakkı
239
4.1.2. Eşya için Hapis Hakkı
240
4.2. Avans – Geçici Teminat
241
1989 Londra Uluslararası Kurtarma Konvansiyonu Metni
247
1910 Brüksel Konvansiyonu Metni – Deniz Yardım ve Kurtarma İşlerine Mütedair Bazı Kaidelerin Tevhidi Hakkında Mukavele
275