Cumhuriyetin Harcı – 3

İlhan Tekeli ile Selim İlkin Türk sosyal bilimler dünyasının en tanınmış isimleri. Yaklaşık otuz yedi yıldır çok sayıda kitap ve makaleyi birlikte yazarak, belki de dünyada benzerine fazla rastlanmayan bir bilimsel dayanışma ve ortak çalışma içinde olan bu iki bilim insanının, değişik dergilerde yayımlanmış ve ulaşılması kolay olmayan çalışmalarını, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları ilk kez bir araya getirerek kitaplaştırıyor.

Cumhuriyetin Harcı adı altında üç ciltte toplanan yazılar belirli bir bütünlük oluşturuyor. Yazarların da ifade ettiği gibi bu yazılar, bir yandan az bilinen tarihi belgeleri tarih yazımının gündemine getirirken, diğer yandan ele alınan konuları, toplumun geçirdiği değişimi açıklayan kurumsal bir çerçeve içine oturtma kaygısını da taşıyor. Böylelikle ortaya çıkan modernite projesinin yarattığı tablo, Osmanlı İmparatorluğu'nun dönüştürülmesiyle yeni bir ulusdevletin biçimlenmesinin değişik yanlarını anlatıyor.

Türkiye'nin 1839'dan günümüze kadar uzanan modernite projesini, yaşanan toplumsal olay ve olguları niteleyerek, kendi içinde, "utangaç modernite projesi" (18391923), "köktenci modernite projesi" (19231950), "popülist modernite projesi" (19501980) ve "modernite projesinin aşınması" (1980 ve sonrası) biçiminde adlandıran yazarlar; biçiminde adlandıran yazarlar; Modernitenin Altyapısı Oluşurken adını verdikleri bu üçüncü ve son ciltte Türkiye modernite tarihi içinde kalkınma, altyapı ve teknolojik gelişmeleri ele alıyor.

Bu ciltte yeralan makalelerde İlkin ve Tekeli, Osmanlıda imar kavramının gelişmesi ile modernleşme çabalarını, imparatorluk dahilinde demiryollarından karayollarına uzanan taşımacılığın sosyal boyutlarını, Umuru Nafia programlarının dönemsel yorumlarını, Cumhuriyetin demiryolu politikalarını, Chester Projesini ve Cumhuriyetle birlikte gelişen karayolu politikası ile burjuvazinin oluşum sürecinde büyük inşaat müteahhitliğinin doğuşunu inceliyorlar.