Birinci BölümBİR MUHAKEME MAKAMI OLARAK SAVCILIĞIN KONUMU VE İLGİLİ İLKELER IŞIĞINDA SAVCILIK MAKAMININ YAPISI
I. SAVCILIK MAKAMININ MUHAKEMEDEKİ KONUMU
21
II. İLGİLİ İLKELER IŞIĞINDA SAVCILIK MAKAMININ YAPISI
25
A. Savcılık Faaliyetinin Tek Başlılığı İlkesi
25
2. Savcılık Faaliyetinin Tek Başlılığı İlkesinin Etkileri
25
b. Adalet Bakanı Karşısında Cumhuriyet Savcısının Konumu
26
B. Savcılık Faaliyetinin Bütünlüğü İlkesi
29
2. Savcılık Faaliyetinin Bütünlüğü İlkesinin Etkileri
30
a. Ülkemizde Mevcut Hukuki Düzenlemeler Karşısında Uygulanmakta Olan Durum
30
bb. Astın Adli Faaliyeti Yerine Getirmedeki Özerkliği
32
cc. Üstün (Cumhuriyet Başsavcısının) Konumu
33
dd. Emir Verme Yetkisinin Sınırları
34
aaa. Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi
34
bbb. Cumhuriyet Savcısına Takdir Yetkisi Tanınan Haller
34
ccc. Hukuka Aykırı Emir
35
ddd. Duruşma Savcısının Duruşmadaki Faaliyetine İlişkin Olarak Emir Verilebilmesi Hususu
35
b. Ülkemizdeki Mevcut Uygulamaya İlişkin Eleştirilerimiz
36
İkinci BölümTAKDİR YETKİSİ KAVRAMI, İLGİLİ İLKELER,KOVUŞTURMA MECBURİYETİNİN SINIRLANDIRILABİLİRLİĞİ, TAKDİR YETKİSİNİN DÜZENLENME ŞEKİLLERİ,KANUNUMUZUN KABUL ETTİĞİ SİSTEM VETAKDİR YETKİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİK GÖSTEREN HUSUSLAR
I. TAKDİR YETKİSİ KAVRAMI
45
A. Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi
48
3. Görev Dışında Öğrenilen Suç Hususu
53
B. Maslahata Uygunluk İlkesi
55
III. KOVUŞTURMA MECBURİYETİ İLKESİNİN SINIRLANDIRILABİLİRLİĞİNE İLİŞKİN DEĞERLENDİRMELER
62
A. Kovuşturma Mecburiyetinin Kağıt Üstünde Kaldığı Eleştirisi
62
B. Cumhuriyet Savcısının Siyasî Etki Altına Alınması İhtimali
64
C. Hukuk Devleti İlkesinin Gerçekleştirilmesi
67
2. Kanun Önünde Eşitlik İlkesi
67
3. Erkler Ayrılığı İlkesi
70
4. Ceza Kanunlarının Belirliliği İlkesi
73
5. Kanunsuz Ceza Olmaz İlkesinin (Nullum Crimen Sine Lege) Diğer Yüzü Olup Olmadığı
76
D. Hukuk Politikası Mülahazaları
77
2. Cezalandırmanın Genel Önleme Amacı
77
3. Cezalandırmanın Özel Önleme Amacı
80
4. Mağdurun Menfaatlerini de Göz Önüne Alarak Onun Tatmin Edilmesi Amacı
82
E. Adliyenin İşyükünün Azaltılmasının Sağlanması
85
F. Ceza Hukukunun Son Çare Olma Özelliği
86
IV. CUMHURİYET SAVCISINA TANINAN TAKDİR YETKİSİNİN MUHAKEME KANUNLARINDA DÜZENLENME ŞEKİLLERİ VE KANUNUMUZUN KABUL ETTİĞİ SİSTEM
96
A. Maslahata Uygunluk İlkesinin Kural Olduğu Haller
96
B. Cumhuriyet Savcısına Tanınan Takdir Yetkisinin İstisna Olarak Kabul Edildiği Haller
100
C. Kanunumuzun Kabul Ettiği Sistem
104
V. TAKDİR YETKİSİ BAKIMINDAN ÖZELLİK GÖSTEREN HUSUSLAR
105
A. Cumhuriyet Savcısına Kamu Davası Açma Konusunda Takdir Yetkisi Tanıyan Hükümlerin Mutlaka Kanun ile Düzenlenmesi Gerekliliği
105
B. Kabahatlerin Takibatı Bakımından Kovuşturma Mecburiyetinin Geçerli Olup Olmadığı Sorunu
106
C. Cumhuriyet Savcısına Kamu Davasının Açılması Bakımından Tanınan Takdir Yetkisi ile Şahsî Dava Arasındaki İlişki
107
Üçüncü BölümHUKUKUMUZDA CUMHURİYET SAVCISINA KAMU DAVASININ AÇILMASINDA TAKDİR YETKİSİ TANINAN HALLER VEBU YÖNDEKİ ÖNERİLERİMİZ
I. HUKUKUMUZDA CUMHURİYET SAVCISINA KAMU DAVASININ AÇILMASINDA TAKDİR YETKİSİ TANINAN HALLER
109
B. Maddî Ceza Hukukuna Dayanan Takdir Yetkisi
110
1. Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep Olarak Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanmasını Gerektiren Koşulların Varlığı (CMK m. 171/1)
110
a. Türk Ceza Kanunu’nda Etkin Pişmanlık Kavramı
110
b. Etkin Pişmanlığın Varlığına Dayanılarak Kamu Davası Açılmayabilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar
111
aa. İşlenen Fiil Bakımından Türk Ceza Kanunu Özel Hükümler İçerisinde Etkin Pişmanlık İle İlgili Düzenleme Mevcut Olmalıdır
111
bb. Fail Bizzat Pişmanlık Göstermiş Olmalıdır
111
cc. İşlenen Fiil İle İlgili Olarak Düzenlenen Etkin Pişmanlık Hükmü Faile Hiç Ceza Verilmemesini Gerektirmelidir
113
c. Cumhuriyet Savcısına Tanınan Takdir Yetkisinin Türk Ceza Kanunu m. 184/5’te Düzenlenen Etkin Pişmanlık Hükmü Bakımından Uygulanabilirliği
114
d. Cumhuriyet Savcısına Tanınan Takdir Yetkisinin Türk Ceza Kanunu m. 221’de Düzenlenen Etkin Pişmanlık Hükmü Bakımından Uygulanabilirliği
115
2. Şahsî Cezasızlık Sebebinin Varlığı (CMK m. 171/1)
115
a. Şahsî Cezasızlık Sebebi Kavramı
115
b. Şahsî Cezasızlık Sebebinin Varlığına Dayanılarak Kamu Davası Açılmayabilmesi İçin Gerekli Olan Şartlar
117
3. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’e İlişkin Ortak Açıklamalar
120
a. Hükmün Anlamı ve Amacı
120
b. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’de Cezayı Kaldıran Şahsî Sebep Olarak Etkin Pişmanlık veya Şahsî Cezasızlık Sebebinin Varlığından Başka Herhangi Bir Kritere Yer Verilmemiş Olmasının Sakıncalı Olup Olmadığı Hususu
121
c. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’de Yer Verilen Düzenlemenin Kıyas Yoluyla Faile Ceza Verilmemesini Gerektiren Diğer Sebeplere de Uygulanabilirliği Sorunu
123
d. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’e Dayanarak Kamu Davası Açılmayan Hallerde Cumhuriyet Savcısının Vereceği Karar
124
e. Cumhuriyet Savcısının Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’e Dayanarak Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararı Verdiği Hallerde Ayrıca Müsadere Talebinde Bulunabilmesi Hususu
125
f. Suçların İçtimaı Halinde Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’in Uygulanabilirliği
126
g. Cumhuriyet Savcısının Takdir Yetkisine Dayanarak Vereceği Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararının Kesin Hüküm Niteliğinde Olmaması
126
h. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’in Cumhuriyet Savcısına Takdir Yetkisi Tanıyan Diğer Düzenlemeler İle İlişkisi
128
ı. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1’e Dayanılarak Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı İtiraz Olanağının Bulunmadığı Hususu
128
C. Muhakeme Hukukuna Dayanan Takdir Yetkisi: Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumu (CMK m. 171/2- 5)
132
1. Hükmün Anlamı ve Amacı
132
2. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumunun Anayasa’ya Aykırı Olup Olmadığı Hususu
135
3. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Düzenlenme Şekilleri
137
a. Objektif Koşul (Suç Bakımından)
138
aa. İsnat Edilen Suç Soruşturulması ve Kovuşturulması Şikayete Bağlı Bir Suç Olmalıdır (CMK m. 171/2)
138
bb. İsnat Edilen Suç Üst Sınırı Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezasını Gerektiren Suçlardan Olmalıdır (CMK m. 171/2)
138
b. Sübjektif Koşul (Şüpheli Bakımından)
140
bb. Şüpheli Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezası İle Mahkûm Olmamış Bulunmalıdır (CMK m. 171/3- a)
140
cc. Yapılan Soruşturma Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Halinde Şüphelinin Suç İşlemekten Çekineceği Kanaatini Vermelidir (CMK m. 171/3- b)
141
dd. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Şüpheli ve Toplum Açısından Kamu Davası Açılmasından Daha Yararlı Olmalıdır (CMK m. 171/3- c)
142
ee. Suçun İşlenmesiyle Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zarar Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderilmelidir (CMK m. 171/3- d)
144
bbb. Üçüncü Kişilerin Zararın Giderilmesine Etkisi
145
ccc. Zararın Tespit Edilmesi
146
5. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171’de Yer Verilen Koşullar Aranmaksızın Kamu Davasının Açılmasının Ertelenebileceği Haller
146
a. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171’de Yer Verilen Koşullar Aranmaksızın Kamu Davasının Açılmasının Ertelenebileceği Suç Tipleri
146
b. 6352 Sayılı Kanun’da Öngörülen Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumunun Uygulama Koşulları
148
6. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Uzlaşma Hükümleri İle İlişkisi
149
7. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi- Önödeme İlişkisi
151
8. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararını Verecek Makam
152
9. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenme Süresi
153
10. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Denetimi
153
11. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonucu
154
12. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Kaydedilmesi
155
13. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı Verilen Hallerde Cumhuriyet Savcısının Ayrıca Müsadere Talebinde Bulunabilmesi Hususu
155
14. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesine İlişkin İstatistikî Verilerin Değerlendirilmesi
156
II. CUMHURİYET SAVCISINA TAKDİR YETKİSİ TANINMASI YÖNÜNDEKİ ÖNERİLERİMİZ
159
A. Ceza Muhakemesi Kanunu m. 171/1 Bakımından
159
1. Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığı Kararına Karşı İtiraz İmkanı Getirilmelidir
159
2. İddianamenin Kabulü İle Duruşma Evresi Arasında Mahkemeye de Düşme Kararı Verme Yetkisi Tanınmalıdır
160
B. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Bakımından
161
1. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Sadece Takibi Şikayete Bağlı Suçlarla Sınırlı Olarak Uygulanmaktan Çıkarılmalıdır
161
2. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Koşulları Arasında Hapis Cezası İle Birlikte veya Seçimlik Olarak Adlî Para Cezası Öngörülen Hallere de Açıkça Yer Verilmelidir
162
3. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi İle Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumlarının Koşulları Arasında Yeknesaklık Sağlanmalıdır
162
4. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi İle Önödeme Kurumlarının Sınırları Birbirlerinden Keskin Bir Şekilde Ayrılmalıdır
163
5. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı Verilen Haller Bakımından Suçtan Zarar Görene Şahsî Dava Açma İmkanı Tanınmalıdır
163
6. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumunun Sınırlarının Daha Fazla Genişletilmesi Yerine Kovuşturmanın Ertelenmesi Kurumuna Yer Verilmelidir
164
C. Cumhuriyet Savcısı Dışındaki Kurum ve Kişilere Tanınan Takdir Yetkisi Bakımından
166
D. Yurtdışında İşlenen Suçlar Bakımından
167