Birinci BölümCEZA HUKUKUNDA TIBBİ MÜDAHALELERVE HUKUKA UYGUNLUK SORUNU
§ 1. CEZA HUKUKU AÇISINDAN TIBBİ MÜDAHALELERİN HUKUKSALNİTELİĞİ
27
II. Tıbbi Müdahaleyi Ayırımsız “Tipe Uygun Eylem” Olarak NitelendirenGörüş
28
III. Bazı Tıbbi Müdahalelerin Tipe Uygun Olmadığını Savunan Görüşler
34
2. Müdahalenin Sonucuna Göre Yapılan Ayırım
35
3. Müdahalenin, Tıp Mesleğinin Gereklerine Uygun Olup Olmamasına GöreYapılan Ayırım
36
4. Müdahalenin Amacına Göre Yapılan Ayırım
38
C. Yasal Düzenlemeler ve Uygulama
38
§ 2. TIBBİ MÜDAHALELERİN HUKUKA UYGUNLUĞUNU AÇIKLAYANGÖRÜŞLER
48
B. Görüşlerin İncelenmesi
49
1. Hukuk Düzeni Tarafından İzin Verilen Faaliyet Görüşü
49
2. Hakkın Kullanılması Görüşü
50
3. Görevin Yerine Getirilmesi Görüşü
53
III. İradeyi Esas Alan Görüşler
57
B. Temel Haklar Açısından
57
1. Tıbbi Müdahalelerde Temel Haklar
57
2. İradeci Görüşün Temeli Olarak Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı
59
3. Kendi Geleceğini Belirleme Hakkına İlişkin Anayasal Sorunlar
61
a. Hekimin Mesleki Özgürlüğü Açısından
61
b. Vazgeçilemeyecek Bireysel Haklar Açısından
62
C. Görüşlerin İncelenmesi
64
A. Kusurluluk Unsurunun Bulunmadığı Görüşü
68
2. İzin Verilen Risk Görüşü
69
3. Sui Generis Hukuka Uygunluk Nedeni Görüşü
71
A. Temel Haklar Açısından
72
B. Yürürlükteki Hukuk, Uygulama ve Tıp Deontolojisi Açılarından
74
İkinci BölümTIBBİ MÜDAHALELERİN HUKUKA UYGUNLUK KOŞULLARI
§ 3. MAĞDURUN RIZASININ BULUNMASI DURUMUNDAKİ KOŞULLAR
79
II. Tıbbi Müdahalelerde Mağdurun Rızasının Önkoşulları
80
a. Rızaya Ehliyet Yaşının Belirlenmesi Sorunu
80
b. Yasal Temsilcinin Verdiği Rızaya İlişkin Sorunlar
85
aa. Yasal Temsilcinin Rızasının Geçerliliği
85
bb. Velayet veya Temsil Hakkının Kötüye Kullanılması
87
4. Diğer Ehliyetsizler
90
B. Rızanın Müdahalede Bulunmaya Yetkili Kişiye Yönelmesi
92
2. Tıbbi Müdahalede Bulunmaya Yetkili Kişiler
93
bb. Hekimlik Mesleğinin Koşulları
93
aaa. Diploma Sahibi Olmak
93
bbb. Türk Vatandaşı Olmak
94
ccc. Mesleğin Yerine Getirilmesine Engel Bulunmaması
95
3. Yetkisiz Müdahalenin Sonuçları
96
C. İradenin Sağlıklı Olması
97
1. İradeyi Sakatlayan Nedenlerin Bulunmaması
97
2. Hastanın Aydınlatılmış Olması
99
a. Aydınlatma Kavramı, Aydınlatmanın Amacı ve Özellikleri
99
aa. Aydınlatma Kavramı
99
bb. Aydınlatmanın Amaçları ve Özellikleri
102
b. Aydınlatmanın Yapılışı
103
aa. Aydınlatmada Bulunacak Kişi
103
bb. Aydınlatmanın Zamanı
103
cc. Aydınlatmanın Şekli
104
c. Aydınlatmanın Konusu
106
bb. Müdahalenin Yürüyüşü
108
cc. Sonuçlar, Şans ve Riskler
109
d. Aydınlatma Yükümlülüğünün Kapsamı ve Sınırları
110
bb. Aydınlatmanın Kapsamı
110
aaa. Müdahalenin Acilliği ve Yaşam Tehlikesi
110
bbb. Komplikasyon Sıklığı ve Tipik Riskler
114
ddd. Hastanın Özel Durumu
114
cc. Aydınlatmanın Sınırları
115
aaa. Hastanın Bilgi ve anlayış düzeyi
115
bbb. Hastanın aydınlatılma hakkından vazgeçmesi
116
ccc. Tedavinin gereği olarak aydınlatmanın sınırlandırılması
117
e. Aydınlatma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Sonuçları
120
B. Açıklamanın Zamanı ve Şekli
122
1. Açıklamanın Zamanı
12 2
bb. Çeşitli Görüşlerin İncelenmesi
127
cc. Karşılaştırmalı Hukukta Yasal Düzenlemeler
129
dd. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Uygulaması
131
b. Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Ölçütü
135
§ 4. Rızanın Bulunmaması Durumundaki Koşullar
139
A. Kavram ve Uygulanma Alanı
139
B. Varsayılan Rızanın Hukuksal Niteliği
142
2. Görüşlerin İncelenmesi
143
a. Varsayılan Rızayı Gerçek Vekaletsiz İş Görmeye Dayandıran Görüş
143
b. Varsayılan Rızayı, Mağdurun Rızasına Dayandıran Görüş
144
c. Varsayılan Rızayı, Zorda Kalış Haline Dayandıran Görüş
145
d. Varsayılan Rızayı İzin Verilen Risk Kurumuna Dayandıran Görüş
147
C. Tıbbi Müdahalelerde Varsayılan Rızanın Koşulları
149
1. Müdahalenin, Rıza Gösterilebilir Nitelikte Olması
149
2. Hastanın Konuya İlişkin Bir İrade Açıklamasının Bulunmaması
150
3. Hastanın Rızasının Gereken Sürede Alınamıyor Olması
150
4. Gerçek İradeye Uygun Sonuca Ulaşmaya Çalışılması
151
II. Rızanın Esirgenmesi ve Tedaviyi Ret Hakkı
152
A. Rızanın Esirgenmesi Kavramı
152
B. Tedaviyi Ret Hakkı
153
2. Tedaviyi Ret Hakkının Kullanılışı
154
a. İrade Açıklaması Sonucu Tedavinin Kesilmesi
154
b. Varsayılan Rızaya Dayanılarak Tedavinin Kesilmesi
158
bb. Çeşitli Ölçütlerin İncelenmesi
159
3. Tedaviyi Reddin Ölüme Yol Açması Sorunu
164
b. Öğretinin Yaklaşımı
165
c. Karşılaştırmalı Hukuk ve Uluslararası Tıp Etiği Belgeleri
168
d. Türk Hukuku Açısından Değerlendirme
170
Üçüncü BölümÖZELLİK GÖSTEREN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 5. Rızanın Aranmadığı Durumlar
173
II. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Müdahaleler
174
III. Ceza Hukuku Sisteminden Kaynaklanan Müdahaleler
175
A. Ceza Hukuku Yaptırımları
175
B. Ceza Yargılamasından Kaynaklanan Müdahaleler
177
C. Ceza İnfaz Kurumlarında Gerçekleştirilen Tıbbi Müdahaleler
180
2. Karşılaştırmalı Hukukta Gelişmeler
180
3. Açlık Grevlerine Yapılan Müdahaleler
184
b. Yakın Dönemde Dünyada Açlık Grevleri ve Kamu Otoritesi
185
c. Açlık Grevlerine Müdahale Hakkındaki Teorik Tartışmalar
188
bb. Zorunlu Müdahaleyi Destekleyen Görüşler
188
cc. Zorunlu Müdahaleye Karşı Çıkan Görüşler
191
d. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Yaklaşımı
193
bb. Herczegfalvy v. Austria Davası
194
cc. Ilijkov v. Bulgaria Davası
195
4. Türk Hukuku Açısından Değerlendirme ve Öneriler
195
§ 6. İYİLEŞTİRME AMACINA YÖNELMEYEN TIBBİ MÜDAHALELER
200
B. Mutlak Olarak İyileştirme Dışında Amaçlara Yönelen Müdahalelere Çeşitli Yaklaşımlar
201
C. Yasal Düzenlemeler
204
III. Dolaylı Olarak İyileştirme Amacına Yönelen Müdahaleler
208
B. Cinsel İşlevlere İlişkin Operasyonlar
209
2. Cinsiyet Değiştirme
211
C. Organ ve Doku Aktarmaları
216
2. Canlı Vericiden Yapılan Organ ve Doku Aktarmaları
216
3. Ölü Vericiden Yapılan Organ ve Doku Aktarmaları
221
a. Ölüm Halinin Saptanması
221
b. Ölüden Organ ve Doku Aktarmalarının Hukuka Uygunluğu
222
D. İnsanlar Üzerinde Yapılan Tıbbi Deneyler
225
2. İyileştirme Amaçlı Denemeler
226
b. Bilimsel Deneylerle İlgili Yasal Düzenlemeler ve Uluslararası Belgeler
229
aa. Yasal Düzenlemeler
229
bb. Uluslararası Belgeler
230
c. Eleştiriler ve Değerlendirme
232
Yararlanılan Kaynaklar
241