Türk Borçlar Kanunu'na göre güncellenip genişletilen ve 4. baskısı gerçekleşen Eserde; önceki kanuna göre kapsamlı değişiklikler yapılmasının yanında önceki kanunda hiç bulunmayan "ısmarlanmayan şeyin gönderilmesi", "genel işlem şartları", "genel tehlike sorumluluğu", "ibra", "aşırı ifa güçlüğü", "borca katılma", "sözleşmenin devri ve sözleşmeye katılma" gibi düzenlemelerin de eklendiği görülmektedir.

Kitabın güncellenmesi sırasında kitabın sistematiği ve yapısı korunarak öğretideki yeni eserlere, özellikle yeni hukuksal kurumlara ilişkin çalışmalara atıf yapılmış, Yargıtay kararlarına değinilmiş ve bazı hukuksal konuları hukuk fakültesi öğrencilerinin anlamasını kolaylaştırmak amacıyla şemalarla açıklama yöntemi sürdürülerek yeni şemalar eklenmiştir.

Kitabın Konu Başlıkları

Temel Kavramlar

Hukuki İşlemlerden Doğan Borçlar

Haksız Fiilden ve Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borçlar

Borç İlişkilerinin Üçüncü Kişilere Etkisi, Borç İlişkilerinde Taraf Değişiklikleri ve Özel Durumlar

Borçların Hükümleri ve Sona Ermeleri

Kitapla İlgili Kategoriler

Hukuk Kitapları>Borçlar Hukuku>Borçlar Genel Hukuku

Yorumlar

Kitabın İçindekileri

Dördüncü Baskıya Önsöz

Teşekkür

Kısaltmalar

GİRİŞTEMEL KAVRAMLAR BİRİNCİ BAŞLIKBORÇLAR HUKUKU VE BORÇLAR KANUNU HAKKINDAGENEL BİLGİLER

§ 1. BORÇLAR HUKUKUNUN KONUSU VE BORÇ KAVRAMININ ANLAMLARI

I. Borçlar Hukukunun Konusu

II. Borç Kavramının Anlamları

A. Manevi Yükümlülük Anlamında

B. En Dar Anlamda Borç: “Para Borcu”

C. Dar Anlamda Borç: “Borç”

D. Geniş Anlamda Borç: “Borç İlişkisi”

III. Borç ve Borç İlişkisi Kavramları Arasındaki Farklar

A. Kapsam Bakımından Fark

B. Doğum Anı Bakımından Fark

C. Sona Erme Bakımından Fark

§ 2. TBK’NIN TARİHÇESİ-İSVİÇRE B. HUKUKU İLE KARŞILAŞTIRMASI

I. Tarihçe

II. T. B. Hukukunun İsv. B. Hukuku ile Karşılaştırması

A. Borçlar Kanunları Arasındaki Farklar

1. Alınmayan Maddeler Dolayısıyla

2. Süreler Dolayısıyla

B. Borçlar Hukuku Alanındaki Özel Kanunların Meydana Getirdiği Fark

C. Uygulamanın Meydana Getirdiği Fark

§ 3. TÜRK BORÇLAR KANUNUNUN SİSTEMİ VE DEĞİŞİKLİKLERİ

I. Borçlar Kanununun Sistemi

II. Türk Borçlar Kanununun Değişiklikleri

§ 4. BORÇLAR KANUNUNUN DİĞER KANUNLARLA İLGİSİ

I. Genellikle

II. Borçlar Kanununun Medeni Kanunla İlgisi

A. Biçimsel (Dış Görünüş) Bakımından İlgisi

B. Temel (Maddi=İç Görünüş) Bakımdan İlgisi

III. Borçlar Kanununun Ticaret Kanunu ile İlgisi

IV. Borçlar Kanununun Diğer Özel Kanunlarla İlgisi

§ 5. BORÇLAR HUKUKU ALANINDA ÖRF VE ADET HUKUKU VE HAKİMİN YARATTIĞI HUKUKUN UYGULANMASI

I. Örf ve Adet Hukukunun Uygulanması

II. Hâkimin Yarattığı Hukukun Uygulanması

§ 6. TÜRK BORÇLAR KANUNUNA EGEMEN OLAN İLKELER

I. Genel Olarak

II. İlkeler

A. Sözleşme Özgürlüğü (Akit Serbestisi) İlkesi

B. Eşitlik İlkesi

C. Görecelik (Nisbîlik) İlkesi

D. Dürüstlük (Objektif Hüsnüniyet) İlkesi

E. Kusurlu Sorumluluk İlkesi

F. Üçüncü Kişi Aleyhine Borç Kurulmaması İlkesi

G. Sözleşmelerde Karşılıklılık (İvazlılık) İlkesi

H. Borcun Borçlunun Yerleşim Yerinde Ödenmesi İlkesi

İKİNCİ BAŞLIKBORÇ İLİŞKİSİ VE SORUMLULUK

§ 7. BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI VE NİTELİĞİ

I. Borç İlişkisinin Unsurları

A. Zorunlu Unsurlar

1. Alacaklı

2. Borçlu

3. Edim

a. Bir Şeyin Verilmesi Biçiminde Olan Edimler

b. Bir Şeyin Yapılması Biçiminde Olan Edimler

c. Bir Şeyin Yapılmaması Biçiminde Olan Edimler

4. Yan Yükümler

B. Destekleyici Unsur: Talep Hakkı

II. Borç İlişkisinin Hukuksal Niteliği

A. Hakkın İleri Sürülmesi Bakımından

B. Hakkın İhlali Bakımından

C. Hak Konusuna Egemenlik Bakımından

D. Takip Hukuku Bakımından

E. Hakkın Sahipliğinin (Aidiyetinin) Değişmesi Bakımından

F. Sayılarının Sınırlı Olması Bakımından

G. Niteliklerinin Devamı Bakımından

III. Aynî Haklar ve Kişisel Haklar Arasında Bulunan Haklar

A. Genel Olarak

B. Güçlendirilmiş Kişisel Haklar (Die Persönliche Rechte Mit Verstaerker Wirkung)

C. Eşyaya Bağlı Borç İlişkisi

§ 8. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN HAKLAR

I. Genel Olarak

II. Borç İlişkisinden Doğan Temel(Aslî) Hak Olarak Alacak Hakkı

A. Genellikle Borç(=Edim)

III. Borçların Türleri

A. Konuları Bakımından

1. Bir Şey Vermek Borcu

2. Bir Şey Yapmak Borcu

3. Bir Şey Yapmamak Borcu

B. Yaptırımları Bakımından

1. Yerine Getirilmesi Yaptırımlı, «Tam» Borçlar

2. Yerine Getirilmesi Yaptırımsız, «Eksik» Borçlar

a. Eksik Borç Kavramı

b. Türk Hukukunda Eksik Borç Türleri

aa. Doğuştan Eksik Olan Borçlar

aaa. Kanundan Doğan Eksik Borçlar

aaaa. Kumar ve Bahisten Doğan Borçlar

bbbb. Evlenme Simsarlığından (Tellâllığından) Doğan Borç

cccc. Ahlâksal Bir Vazifenin Yerine Getirilmesinden Doğan Borç

bbb. Sözleşmeden Doğan Eksik Borçlar

bb. Sonradan Eksik Olan Borçlar

aaa. Zamanaşımına (Müruruzamana) Uğramış Borç

bbb. Konkordato Neticesinde Elde Edilemeyen Borç

cc. Geçici Olan Eksik Borçlar

aaa. Eşler Arasındaki Borçlar

bbb. Ana-Baba/Büyükana-Büyükbaba İle Birlikte Yaşayan Ergin Çocuğun Alacağı

aaaa. Çocuğun Ana-Babasıyla/Büyükana-Büyükbabasıyla Birlikte Yaşamaya Son Vermesi

bbbb. Ana-Baba/Büyükana-Büyükbaba Hakkında Diğer Alacaklıların Takibatına Çocuğun Katılımı

100

cccc. Çocuğun Miras Taksiminde Uygun Bir Denkleştirme Talebi

100

C. Devamları Bakımından

100

1. Ani Edimli (Devamsız) Borçlar

100

2. Sürekli (Devamlı) Borçlar

100

3. Dönemli Borçlar

101

D. Bölünebilme Bakımından

101

1. Bölünebilir Borçlar

101

2. Bölünemez Borçlar

101

III. Maddi Borçların Ayırımı

102

A. Para Borcu

102

B. Parça Borcu (Ferden Belli Borç)

103

C. Cins Borcu (Nev'an Belli Borç)

103

D. Seçimlik Borçlar

103

§ 9. BORÇ MÜNASEBETİNDEN DOĞAN FER'İ HAKLAR

104

§ 10. BORÇ MÜNASEBETİNDEN DOĞAN TALÎ HAKLAR

105

I. Genellikle (Hakimiyeti Tazammun Eden Haklar-Tali Haklar)

105

II. İnşai Haklar (Yenilik Doğurucu Haklar)

106

A. Tarifi ve Ayırımı

106

1. Kurucu (Yaratıcı) İnşaî Haklar

106

a. Tarif

106

b. Borçlar Hukuku Alanındaki Kurucu İnşai Hakların Örneğini Teşkil Eder

106

aa. İcabın Kabulü

106

bb. Temsil Edilen Şahsın Onamı

106

cc. Önalım, Gerialım ve Alım Haklarının Kullanılması

107

c. Borçlar Hukuku Alanı Dışındaki Kurucu İnşaî Hak Örnekleri

107

aa. Kişiler Hukukunda

107

bb. Aile Hukukunda

107

cc. Eşya Hukukunda

107

dd. Ticaret Hukukunda

107

2. Değiştirici İnşai Haklar

107

a. Tarifi

107

b. Borçlar Hukuku Alanındaki Değiştirici İnşai Hak Örnekleri

108

c. Borçlar Hukuku Alanını Dışındaki Değiştirici İnşai Hak Örnekleri

108

3. Bozucu (Sona Erdirici) İnşaî Haklar

108

a. Tarifi

108

b. Borçlar Hukuku Alanında Bozucu İnşaî Hak Örnekleri

108

c. Borçlar Hukuku Alanı Dışındaki Bozucu Yenilik Doğuran Hak Örnekleri

109

aa. Kişiler Hukukunda

109

bb. Aile Hukukunda

109

cc. Miras Hukukunda

109

B. Yenilik Doğuran (İnşaî) Hakların Kullanılması ve Özellikleri

109

1. Kullanılması

109

2. İnşaî Hakların Özellikleri

110

III. Başkasının Hakkı Üzerinde Tasarruf Hakkı

110

A. Kudret (İktidar) Yetkisi

111

1. Tanımı

111

2. Kudret Yetkisinin Kaynakları

111

B. Yönetim (İdare) Yetkisi

111

1. Tanımı

111

2. İnşaî Haklar İle Başkasının Hakları Üzerinde Tasarruf Hakkının Farkları

112

IV. Def’i Hakları

112

A. Genellikle

112

B. Def'i Haklarının İnşaî Haklardan Farkı

113

C. Def'i Hakları İle İtiraz Arasındaki Farklar

113

§ 11. HUKUKÎ VAZİFE, KÜLFET VE TALEP HAKKI KAVRAMLARI VE BUNLARIN BORÇ VE ALACAK KAVRAMLARI İLE MUKAYESESİ

114

I. Hukukî Vazife ve Borç

114

A. Genellikle

114

B. Hukuki Vazifenin İhlâlinin Neticeleri

114

1. Kamu Hukuku İle İlgili Hukukî Vazifelerin İhlâlinin Neticeleri

114

2. Özel Hukuk Alanındaki Bir Hukukî Vazifenin İhlâlinin Neticesi

114

a. Borçlar Hukuku İle İlgili Hukuku Vazifelerin İhlâlin Neticeleri

114

b. Ayni Haklarla (Eşya Hukuku İle) İlgili Hukuki Vazifelerin İhlalinin Neticeleri

115

aa. Nisbi Mahiyette Talep Hakkı (Persönlicher Anspruch)

115

bb. Ayni Mahiyette Talep Hakkı (Dinglicher Anspruch)

115

c. Aile Hukuku İle İlgili Hukuki Vazifelerin İhlalinde Neticeleri

115

II. Borç Kavramı ve Külfet

116

III. Alacak Hakkı - Talep Hakkı

116

A. Doğduğu Hukuki Muamele Bakımından Fark

117

B. Doğuş Anı Bakımından Fark

117

C. Talep Hakkının Bulunmaması Bakımından Fark

117

D. Alacak Hakkından (Borç Münasebetinden Doğan Diğer Haklar Bakımından Fark

117

§ 12. BORCUN YAPTIRIMI (MÜEYYİDESİ) OLARAK SORUMLULUK

118

I. Genellikle

118

A. Şahıs (Kişi) İle Sorumluluk

119

B. Mal (mamelek) ile Sorumluluk

120

II. Mal (Mamelek) İle Sorumluluğun Türleri

120

A. Hudutsuz mal (mame1ek) ile Sorumluluk

121

1. Haczi Caiz Olmayan Mallar

121

2. Hacizde Tertip

122

B. Hudutlu Mal (mame1ek) ile Sorumluluk

122

1. Konu Bakımından Hudutlu Mal (Mamelek) İle Sorumluluk (Belirli Mallarla Sorumluluk)

122

2. Miktar Bakımından Hudutlu Mal (mamelek) ile Sorumluluk (Belirli Miktarda Sorumluluk)

123

III. Sorumluluk Kavramının Anlamları

124

§ 13. BORÇLARIN KAYNAKLARI

125

I. Genellikle

125

II. Çeşitli Hukuk Sistemlerinde Borç Kaynakları

125

III. Türk Borçlar Kanununda Borç Kaynaklarının Tasnifi

127

IV. Hukuki Muamele Kavramının Doğması

128

§ 14. HUKUKİ OLAYLARIN TASNİFİ

128

I. Geniş ve Dar Anlamda Hukuki Olay-Hukuki Fiil

128

II. Hukuki Fiiller (Die juristische Handlungen = Rechtshandlungen)

130

A. Hukuka Uygun Fiiller

130

1. İrade Açıklamaları (Beyanları) (Willenserklaerungen)

130

a. Hukuki İşlemler (Die Rechtsgeschäfte)

130

b. Hukuki İşleme Benzer Filler (Die geschäftsähnliche Handlungen)

131

c. Fiili İşlemler (Maddi Fiiller) (Realakten, Tathandlungen)

131

2. Tasavvur (Fikir) Açıklaması (Die VorstellungsäUsserungen)

132

3. His (Duygu) Açıklamaları (Die GefühlsäUssserungen)

133

B. Hukuka Aykırı Fiiller

133

1. Haksız Fiiller

133

2. Borca Aykırı Fiiller

133

III. Borç Kaynaklarının Tespiti Bakımından Hukuki Olayların Tasnifinin Önemi

134

§ 15. HUKUKİ İŞLEMLER

134

I. Hukukî İşlemin Unsurları

134

A. Taraf İradesi

134

B. İrade Beyanı (izharı= açıklaması)

134

C. Lüzumlu Vakıalar

134

1. Üçüncü Şahsın Muvafakati

135

2. Maddi Fiil Veya Olaylar

135

3. Resmî Makamların Katılımı

135

D. Hukuk Düzeninin Kabulü

135

II. Hukuki İşlemlerin Türleri

136

A. Hukukî İşlemlere Katılan Tarafların Sayısı Bakımından Tasnif

136

1. Tek Taraflı Hukukî İşlemler

136

a. Yönetilmesi Gerekli Tek Taraflı Hukuki İşlemler

136

b. Yöneltilmesi Gerekli Olmayan Tek Taraflı Hukuki Muameleler

137

2. Çok Taraflı Hukukî İşlemler

137

a. Kararlar

137

b. Sözleşmeler

138

B. İvazları Bakımından Hukukî Muamelelerin Tasnifi

140

1. İvazlı Hukukî Muameleler

140

2. İvazsız Hukukî Muameleler

140

C. Hükmünü Meydana Getirdiği An Bakımından Hukukî Muamelelerin Tasnifi

140

1. Hayattakiler Arasındaki Hukukî Muameleler

140

2. Ölüme Bağlı Hukukî Muameleler (Tasarruflar)

140

D. Mamelek Üzerinde Tesirleri Bakımından Hukukî Muamelelerin Tasnifi

141

1. Mameleki Çoğaltan Hukuki Muameleler

141

2. Mameleki Azaltan Hukukî Muameleler

141

a. Tasarruf İşlemleri

141

aa. Genellikle

141

bb. Tasarruf Yetkisi

142

cc. Tasarruf Yetkisinin ve Tasarruf Muamelelerinin Bazı Özellikleri

143

b. Taahhüt (Borçlandırma) İşlemleri (İltizami muameleler)

144

aa. Genellikle

144

bb. Taahhüt İşlemlerinin Özellikleri

144

3. Kazandırıcı Muameleler

145

a. Kazandırma Yolları

145

aa. Tasarruf İşlemi Yoluyla

145

bb. Borçlandırıcı İşlem Yoluyla

145

cc. Hukuki Veya Maddi Fiil Yoluyla

145

b. Kazandırıcı Muameleye Kazandırılanın Katılması

146

E. İllete Bağlılıkları Bakımından Hukuki Muamelelerin Tasnifi

146

1. Genellikle

146

a. Sebep (İllet) Çeşitleri

146

aa. İfa Sebebi (İLLETİ) (Causa Solvendi)

147

bb. Alacak Sebebi (İlleti) (Causa Credendi)

147

cc. Bağışlama Sebebi (Causa Donandi)

147

dd. Teminat Sebebi (İlleti)

148

ee. Diğer Sebepler

148

b. Kazandırıcı Muamelenin Sebebi (İlleti) ve Saiki Ayırımı ve Bu Ayırımın Faydaları

148

aa. Sebep (İllet) ve Saik Ayırımı

148

bb. Ayırımın Faydaları

148

2. İlletsiz (Sebepsiz = Mücerret) İşlemler-İllî (İllete Bağlı = Sebepli) İşlemler

149

3. Tasarruf İşlemlerinin Sebebe Bağlılığı

150

b. Taşınır Mülkiyetinin Devrini Sağlayan Tasarruf İşlemleri

151

c. Alacağın Temliki Tasarruf İşlemi

151

d. İbra Tasarruf İşlemi

152

4. Borçlandırıcı İşlemlerin Sebebe Bağlılığı

152

III. Sözleşmelerin Tasnifi

152

A. Hükümlerinin İlgili Olduğu Hukuk Alanına Göre Tasnif

153

1. Şahsın Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler

153

2. Aile Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler

153

3. Miras Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler

153

4. Eşya Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler

153

5. Borçlar Hukuku Alanında Hükümler Meydana Getiren Sözleşmeler

154

B. İvazları Bakımdan Tasnif

154

1. İvazlı Sözleşmeler

154

2. İvazsız Sözleşmeler

154

C. Taraflara Yüklenen Borç Bakımından Tasnif

155

1. Tek Taraflı (Karşılıksız) Sözleşmeler

155

2. İki Taraflı (Karşılıklı) Sözleşmeler

155

a. Tam (Karşılıklı) İki Taraflı Sözleşmeler

155

b. Eksik İki Taraflı Sözleşmeler

155

D. Şekilleri Bakımından Tasnif

156

1. Şekilsiz Sözleşmeler

156

2. Şekle Bağlı Sözleşmeler

156

a. Adi Yazılı Şekle Bağlı Sözleşmeler

156

b. Resmi Şekle Bağlı Sözleşmeler

157

c. Törenli Şekle Bağlı Sözleşmeler

157

E. Yürürlük Anları Bakımından Tasnif

157

1. Şarta Bağlı Olmayan Sözleşmeler

157

2. Şarta Bağlı Sözleşmeler

157

a. Geciktirici (Taliki) Şarta Bağlı Sözleşmeler

157

b. Bozucu (İnfisahi) Şarta Bağlı Sözleşmeler

157

F. Teşekkülüne Etkili Olan Unsurları Bakımından Tasnif

158

1. Rızaî Sözleşmeler

158

2. Aynî Sözleşmeler

158

G. İçerikleri ve Gayeleri Bakımından Tasnif

159

1. Temlik Borcu Doğuran Sözleşmeler

159

2. Kullandırma Borcu Doğuran Sözleşmeler

159

3. İş Görme Borcu Doğuran Sözleşmeler

159

4. Saklama Borcu Doğuran Sözleşmeler

159

5. Teminat Borcu Doğuran Sözleşmeler

159

6. Talih ve Tesadüfe Bağlı Sözleşmeler

160

7. Müşterek Bir Gaye İçin Emek ve Sermayenin Birleştirilmesi Borcunu Doğuran Sözleşmeler

160

BİRİNCİ BÖLÜMHUKUKİ İŞLEMLERDEN DOĞAN BORÇLAR 1. AYIRIMSÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR BİRİNCİ BAŞLIKSÖZLEŞMENİN KURULUŞU (İN’İKADI)

§ 1. TARAFLAR VE SÖZLEŞME EHLİYETİ

164

I. Taraflar

164

II. Sözleşme Ehliyeti

164

A. Gerçek Kişilerin Sözleşme Ehliyeti

164

1. Tam Ehliyetliler

165

2. Sınırlı Ehliyetliler

165

a. Evli Kişiler

165

b. Kendisine Yasal Danışman Atananlar

165

3. Tam Ehliyetsizler

165

4. Sınırlı Ehliyetsizler

165

B. Tüzelkişilerin Sözleşme Ehliyeti

166

§ 2. İRADE BEYANI

167

I. Genellikle

167

A. Taraf İradesi ve Beyanı

167

B. İrade ve İrade Beyanının Uygunsuzluğu

168

1. İrade Kuramı (Willenstheorie-Theorie De La Votontè)

168

2. Beyan Kuramı (Wiltensaeusserungstheorie-Theorie De La Confiance)

168

3. İtimat (Güven) Kuramı (Vertrauenstheorie-Theorie'de Ta Confiance)

169

C. İrade Beyanının Türleri

169

1. İrade Beyanlarının Anlamları Bakımından Ayrımı: Sarih (Açık) ve Zımni (Kapalı) İrade Beyanları

169

a. Açık (Sarih) İrade Beyanı

170

b. Örtülü (Zımni) İrade Beyanı

170

c. Açık ve Örtülü İrade Beyanlarını Birbirinden Ayırıcı Ölçü

170

aa. Objektif Ölçüye Göre Tespit

170

bb. Sübjektif Ölçüye Göre Tespit

170

cc. Anlam Çıkarma (İstidlâl) Sonucuna Göre Tespit

171

2. İrade Beyanlarının Vasıtalı Olup Olmaması Bakımından Ayırımı: Vasıtalı ve Vasıtasız İrade Beyanları

171

a. Vasıtasız İrade Beyanı

171

b. Vasıtalı İrade Beyanı

172

3. İrade Beyanlarının Beyan Tarzları Bakımından Ayırımı

172

a. Yazılı İrade Beyanı

172

b. Sözlü İrade Beyanı

172

c. Resmi İrade Beyanı

172

D. Akitlerdeki İrade Beyanlarının Özellikleri

172

1. İrade Beyanlarının Karşılıklı Olması

172

2. İrade Beyanlarının Birbirine Uygun Olması

173

a. Genellikle

173

b. Sözleşmenin Konusuna İlişkin Noktaların Ayırımı

173

aa. Objektif Görüşe Göre Ayırım

173

aaa. Sözleşmenin Esaslı Noktaları (Essentialia Negotii)

174

bbb. Sözleşmenin Tabiî (Olağan) Noktaları (Naturalia Negotii)

174

ccc. Sözleşmenin Arızi Noktaları (Accidentalia Negotii)

174

bb. Sübjektif Görüşe Göre Ayırım

175

aaa. Sözleşmenin Esaslı Noktaları

175

bbb. Sözleşmenin İkinci Derecedeki Noktaları

175

c. Sonuç

175

II. Öneri (İcap) ve Kabul

177

A. Öneri (İcap)

177

1. İcap Kavramı, İcabın Tarifi ve Unsurları

177

a. Kavram ve Tarif

177

b. Unsurları

178

aa. Öneri (İcap), Sözleşmenin Bütün Esaslı Noktalarını İhtiva Etmelidir

178

bb. Öneren Bağlanma İradesine Sahip Olmalıdır (Animus Contrahendi = Sözleşme Yapma Niyeti)

178

cc. Öneri (İcap), Tek Taraflı Bir İrade Beyanı Olarak Muhataba Yöneltilmelidir

180

2. Önerinin (İcabın) Hükmü

181

a. Genellikle

181

b. İcabın Bağlayıcı Olup Olmamasına Göre Ayırımı: Bağlayıcı (İltizamî) İcap - Bağlayıcı Olmayan (İltizamsız) İcap

182

aa. Bağlayıcı (İltizami) Öneri

182

bb. Bağlayıcı Olmayan (İltizamsız) İcap

183

aaa. Önerenin İrade Beyanında «Açıkça» Önerisi İle Bağlı Olmadığının Saklı Tutulduğu Haller

183

bbb. Önerenin, Önerisi İle Bağlı Olmadığının Durumun Gereğinden Anlaşılması

184

ccc. Önerenin, Önerisi İle Bağlı Olmadığının İşin Özel Niteliğinden Anlaşıldığı Haller

184

c. Önerinin (İcabın) Süreli (Müddetli) Olup Olmamasına Göre Ayırımı: Süreli (Müddetli) - Süresiz (Müddetsiz) İcap

184

aa. Süreli (Müddetli) Öneri

185

bb. Süresiz (Müddetsiz) İcap

186

aaa. Hazırlar Arasındaki Süresiz (Müddetsiz) İcap

186

bbb. Gaipler Arasındaki Süresiz (Müddetsiz) İcap

187

3. Ölümün ve Ehliyetin Kaybının İcaba Etkisi

188

4. Önerinin Sona Ermesi

189

a. Sürenin (Müddetin) Geçmesi

189

b. Önerinin Geri Alınması (Cayma)

189

c. Önerinin Reddi

189

B. Kabul

189

1. Kavram ve Tarif

189

2. Kabulün Türleri

190

a. Açık (Sarih) Kabul

190

b. Örtülü (Zımnî) Kabul

190

aa. Devralma Fiili İle Kabul

191

bb. İfa Fiiliyle Kabul

191

III. Önerinin ve Kabulün Geri Alınması (Rücu)

192

IV. Sözleşmenin Kurulma Anı ve Yeri, Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An

193

A. Sözleşmenin Kurulma Anı

193

1. Hazır Olanlar Arasında Sözleşmenin Kurulma Anı

193

2. Hazır Olmayanlar (Gaipler) Arasında Sözleşmenin Kurulma Anı

193

a. İradenin Açıklanması (İzharı) Kuramı

194

aa. Kuram

194

bb. Eleştirisi

194

b. İradenin Gönderilmesi (İrsali) Kuramı

194

aa. Kuram

194

bb. Eleştirisi

194

c. İradenin Ulaşması (Vusulü) Kuramı

194

aa. Kuram

194

bb. Eleştirisi

195

d. İradeyi Öğrenme (İradeye Ittıla) Kuramı

195

aa. Kuram

195

bb. Eleştirisi

195

e. Borçlar Kanunumuzun Kabul Ettiği Sistem

195

B. Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An

196

1. Hazırlar Arasında Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An

196

2. Hazır Olmayanlar (Gaipler) Arasında Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An

196

a. Açık Kabulde Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An

196

b. Örtülü Kabulde Sözleşmenin Hükümlerini Meydana Getirdiği An

197

C. Sözleşmenin Kurulma Yeri

197

V. Sözleşmenin Hukukî Sebebi (İlleti)

198

A. İllî (Sebepli-İllete Bağlı) Sözleşmeler-İlletsiz (Mücerret-Sebepsiz) Sözleşmeler

198

B. İlletsiz (Mücerret-Sebepsiz) Borçlandırıcı İşlem (İltizami Muamele): Mücerret Borç İkrarı -Mücerret Borç Vaadi

199

C. Soyut Borç Tanımasının Hükümleri

201

1. Alacaklı Borca Esas Teşkil. Eden Hukukî Sebebi İspat Etmek Külfetinden Kurtulur

201

2. Hukukî Sebeple Alakalı Def’iler Hüsnüniyetli Yeni Alacaklılara (Müktesiplere) Karşı Dermeyan Edilemez

202

3. Mücerret Borç Tanıması (Veya Vaadi) Gizliliği Sağlar

202

4. Mücerret Borç Tanıması, Gerçekte Sebebi Olmasa Bile Borç Doğurucudur

202

a. Borçluya Sebepsiz Zenginleşme Davası Açmak Hakkının Tanınması İle

202

b. Borçluya Sebepsiz Zenginleşme Def'i İleri Sürme Hakkının Tanınması İle

203

5. Mücerret Borç Tanıması, Sebebi Ahlâka-Adaba Veya Kanuna Aykırı Olsa da Borç Doğurmaktadır

203

§ 3. SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ VE SINIRLANDIRILMASI

204

I. Genellikle

204

II. Sözleşmelerde Şekil

206

A. Genellikle

206

B. Şeklin Fayda ve Sakıncaları

207

1. Şeklin Faydaları

207

a. Şekil, Tarafları Düşünmeye Sevk Eder

207

b. Şekil Akitlere (Hukuki Muamelelere) Açıklık ve Kesinlik Kazandırır

207

c. Şekil, İspat Kolaylığı Sağlar

207

d. Şekil Sözleşmenin (Hukuki İşlemin) Üçüncü Şahıslar Tarafından Öğrenilmesini Sağlar

208

2. Şeklin Sakıncaları

208

a. Şekil, Sözleşmelerin (Hukukî İşlemin) Yapılmasını Güçleştirir

208

b. Şekildeki Bir Noksan Sözleşmenin (Hukukî İşlemin) Kesin Hükümsüzlüğüne Sebep Olur

208

c. Şekil, Bazı Hususların İspatı İmkânını Ortadan Kaldırır

208

d. Şekil Para ve Zaman Kaybına Sebep Olur

208

C. Şeklin Türleri

208

1. Gayeleri Bakımından Şekil Ayırımı

209

a. Geçerlik Şekli

209

b. İspat Şekli

210

2. Kaynakları Bakımından Şekil Ayrımı

211

a. Kanunî (Mecburi) Şekil

211

b. Rızaî (İradi = İhtiyari) Şekil

211

3. Yapılış Tarzları Bakımından Şekil Ayırımı

212

a. Törenli Şekil

212

b. Yazılı Şekil

212

aa. Tescil

213

bb. İlan

213

cc. Resmi Şekil

213

aaa. Borçlar Kanunumuzda Şu Muameleler Resmî Şekilde Yapılır

214

bbb. Medenî Kanunumuzda Şu İşlemler Resmî Şekilde Yapılır

214

dd. Adi (Alelade) Yazılı Şekil

214

aaa. Genellikle

214

bbb. Unsurlar

215

aaaa. Metin

215

bbbb. İmza

216

D. Şekle Bağlı Hukuki Muamelelerin Değiştirilmesi Ortadan Kaldırılması

221

1. Şekle Bağlı Hukukî Muamelenin Değiştirilmesi

221

a. Sözleşmenin Esaslı Noktalarının Değiştirilmesi (Tadili)

221

b. Sözleşmenin İkinci Derecedeki Noktalarının Değiştirilmesi (Tadili)

221

2. Şekle Bağlı Hukukî Muamelelerin Ortadan Kaldırılması

222

E. Şekle Uymamanın (Müeyyidesi) Sonucu

223

III. Sözleşmenin Konusu

226

A. Genellikle

226

B. Sözleşmeyi Düzenleme (Kurma) Serbestisinin Sınırları

227

1. Sözleşmenin Konusu Kanunun Emredici Kurallarına Aykırı Olmamalıdır

227

2. Sözleşmenin Konusu Kamu Düzenine Aykırı Olmamalıdır

228

3. Sözleşmenin Konusu Kişilik Haklarına Aykırı Olmamalıdır

228

4. Sözleşmenin Konusu Ahlâk ve Adaba Aykırı Olmamalıdır

229

a. Sözleşmenin Konusu (Muhtevasının) Ahlâka Aykırı Olması

229

b. Bir Hareketi Yapmaya Zorlamanın Ahlaka Aykırı Olması

230

c. Kişisel ve Ekonomik Hürriyetlerin Aşın Derecede Kısıtlanmasının Ahlâka Aykırı Olması

231

5. Sözleşmenin Konusu İmkânsız Olmamalıdır

231

a. İmkansızlık Başlangıçta İmkansızlık Olmalıdır

231

b. İmkânsızlık, Objektif İmkânsızlık Olmalıdır

231

C. Sözleşmeyi Düzenleme (Kurma) Serbestisi Sınırlarının Aşılmasının Müeyyidesi

232

1. Kesin Hükümsüzlük (Mutlak Butlan) Yaptırımı

232

2. Mutlak Butlan Müeyyidesinin İstisnaları

233

a. Kısmi Hükümsüzlük (Butlan)

233

b. En yüksek Sınırdan Fazla Olan Edimin Kısmen Hükümsüzlüğü

234

c. Diğer Özel Yaptırımlar

234

aa. Nisbi Butlan Yaptırımı

234

bb. Mutlak Butlan Yaptırımı Yanında Zararın Tazmini Yaptırımı

235

cc. BK. 191. Maddesinin I. Fıkrasındaki Yaptırım

235

D. Aşırı Yararlanma

236

1. Genellikle

236

2. Tarifi ve Şartları

237

a. Objektif Şart: Edimler Arasında Açık Oransızlık

237

aa. Edimleri Değerlendirme Anı

238

bb. Edimlerin Değerlendirilmesi

238

cc. Edimler Arasındaki Oransızlığın Takdiri

239

b. Sübjektif Şart

240

aa. Zor Durumda Kalma Hali

240

bb. Düşüncesizlik (Hafiflik)

241

cc. Deneyimsizlik

242

c. Yararlanma (İstismar) Şartı

242

3. Hükümleri

243

a. Sözleşmeyi İptal Etme Yetkisi

243

aa. Edimlerin Yerine Getirilmesi İstenemez, Verilenler Geri Verilir

244

bb. Akdin Kesin Veya Kısmî Hükümsüzlükle Geçersiz Olması

245

b. Sözleşmeye Bağlı Kalarak Oransızlığın Giderilmesini İsteme Yetkisi

245

c. Tazminat Talebi

245

§ 4. SÖZLEŞME YAPMA ZORUNLULUĞU

246

I. Genellikle

246

II. Kanundan Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu

246

A. Türleri

246

1. Toplum İhtiyacını Giderme Veya Zorunlu Maddeleri Sağlama Yükümlülüğünden Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu

246

2. Güdümlü Ekonomik Sistemin Getirdiği Akit Yapma Zorunluluğu

247

3. Ahlâka Aykırılık İlkesine Dayanan Sözleşme Yapma Zorunluluğu

247

B. Yaptırımı

248

1. Ceza Yaptırımı

248

2. Tazminat Talebi

249

3. Hâkim Kararının İrade Beyanı Yerine Geçmesi

249

4. İdari Dava Yoluyla Sözleşme Yapmaktan Kaçınmaya İlişkin İşlemin İptali

249

III. Hukukî Muamelelerden Doğan Sözleşme Yapma Zorunluluğu

249

A. Önsözleşme (Sözleşme Yapma Vaadi)

250

1. Kavram ve Tarif

250

2. Akit Yapma Vaadinin Şartları

251

a. Önsözleşmenin Tarafları Sözleşme Ehliyetine Sahip Olmalıdır

251

b. Önsözleşmenin Bir Hukuki Sebebi Olmalıdır

251

c. Asıl Sözleşme Bir Borç Sözleşmesi Olmalıdır

252

d. Önsözleşmede Asıl Sözleşmenin Konusunun Yeteri Derecede Tayin Edilmiş Olması Gerekmektedir

252

e. Akit Yapma Vaadi, Asıl Sözleşmenin Uymak Zorunda Olduğu Şekilde Yapılmalıdır

253

3. Önsözleşmenin Hükmü

254

B. Bir Taraflı İradeden Doğan Akit Yapma Zorunluğu

256

1. Genellikle

256

2. Türleri

256

a. Şuf'a (Önalım) Hakkı

256

b. Gerialım Hakkı

257

c. Alım Hakkı

257

İKİNCİ BAŞLIKSÖZLEŞMELERİN YORUMU VEİRADE BOZUKLUĞU İLE SAKATLANMASI

§ 5. İRADE BEYANININ YORUMU

259

I. Genellikle

259

A. Objektifleştirilmiş (Objektif) Yorum

260

B. Sübjektifleştirilmiş (Sübjektif) Yorum

261

C. Ferdileştirilmiş (Ferdi-Somut) Yorum

261

D. Genelleştirilmiş (Genel-Soyut) Yorum

261

II. Yorumun Konusu ve İlkeleri

261

A. Genellikle

261

B. Özel Yorum İlkeleri

263

1. Lafzi Yorum Yasağı

264

2. Sözleşmenin, Tamamının Göz Önünde Tutularak Yorumu

265

3. Sözleşmenin, Gayesine Göre Yorumu

266

4. Sözleşmenin, Kurulmasından Evvelki İlişkilere Göre Yorumu

266

5. Sözleşmenin, Kurulmasından Sonra Tarafların Uygulayacağı Hareket Tarzına Göre Yorumu

266

6. Ticari (Örf ve Âdetlere) ve Belirli Bir Sanat Veya Meslek Sahibi Arasındaki Geleneklere Göre Yorum

267

7. Beyanın Kapsamının, Beyanda Bulunan Aleyhine Yorumu

267

III. Yoruma Benzer Hususlar

268

A. Hükümlerin Açıklığa Kavuşturulması (Tavzihi)

268

B. Sözleşmelerin Hukukî Mahiyetinin Belirtilmesi (Tavsifi)

269

C. Sözleşmelerin Tamamlanması

269

D. Sözleşmenin Uyarlanması

270

§ 6. İRADE İLE BEYAN ARASINDA UYGUNSUZLUK

271

I. Genellikle

271

II. Tek Tarafın İsteği İle (Kasten) Meydana Getirilen Uygunsuzluk

272

A. Zihnî (Gizli) Kayıt (Reservation Mentalis = Die Mentalreservation = Geheimer Vorbehalt)

272

B. Latife Beyanı (Schengeschaeft = Nichternstgemeinte Willenserklaerung)

273

§ 7. İKİ TARAFIN İSTEĞİ İLE (KASTEN) MEYDANA GETİRİLEN UYGUNSUZLUK, MUVAZAA

274

I. Muvazaanın Tarifi ve Unsurları

274

A. Tarifi

274

B. Unsurları

275

1. Zahirî (Görünen) Muamele

275

2. Muvazaa Anlaşması

276

3. Gizli Muamele

276

II. Muvazaa Türleri

276

A. Mutlak (Adi-Basit) Muvazaa

276

B. Nispi (Mevsuf) Muvazaa

277

1. Akdin Mahiyeti İle Alakalı Nispi (Mevsuf) Muvazaa

277

2. Akdin Konusunda ve Şartlarında Nispi (Mevsuf) Muvazaa

278

3. Akdin Taraflarının Şahsında Nispi (Mevsuf) Muvazaa

278

III. Muvazaanın Hükümleri

279

A. Muvazaanın Taraflar Arasındaki Hükümleri

279

1. Muvazaanın Zahirî (Görünen) Muamele Yönünden Taraflar Arasındaki Hükümleri

279

a. Taraflar İçin Herhangi Bir Alacak ve Borç Doğmaz

280

b. Akdin Geçerli Olmaması Sebebiyle Uğranılan Zararın Tazmini Talep Edilemez

280

c. Muvazaa Sebebinin Ortadan Kalkması Zahirî (Görünen) Muameleyi Geçerli Hale Getirmez

280

d. Muvazaayı Hâkim Re'sen Nazara Alır

280

e. Muvazaa, İtiraz Olarak Her Zaman İleri Sürülebilir

281

f. Muvazaa, Olumsuz Tespit Davasına Konu Olabilir

281

g. Taraflar ve Küllî Halefleri Dışında Kimse Muvazaayı İleri Süremez

281

h. Muvazaa İddiası Zamanaşımına Uğramaz

281

2. Muvazaanın Gizli Muamele Yönünden Taraflar Arasındaki Hükümleri

281

a. Akdî Ehliyeti Haiz Kimseler Arasında Karşılıklı ve Birbirine Uygun İrade Beyanları ile Yapılmış Olmalıdır

282

b. Gizli Muamelenin Konusu, Kanunun Emredici Hukuk Kurallarına, Kamu Düzenine, Ahlâk ve Adaba, Kişilik Haklarına (MK. mad. 23) ve Hukuka Aykırı ve İmkânsız Olmamalıdır (BK. mad. 27/I)

282

c. Gizli Muamelenin Kanunun Aradığı Şekle Uygun Olması Gerekmektedir

282

3. Kısmî Muvazaanın Taraflar Arasında Hükmü

283

4. Muvazaanın İspatı

284

a. Geçerliği ve İspatı Bir Şekle Bağlı Olmayan Hukuk Muamelelerde Muvazaanın İspatı

284

b. Geçerliği Şekle Bağlı Olan Muamelelerde Muvazaanın İspatı

284

c. İspatı, Şekle Bağlı Hukukî Muamelelerde Muvazaanın İspatı

285

B. Muvazaanın Üçüncü Şahıslar Bakımından Meydana Getirdiği Hükümler

286

1. Muvazaanın Üçüncü Şahıslarca Dermeyanı ve İspatı

286

a. Muvazaanın Dermeyanı

286

b. Muvazaanın İspatı

287

2. Muvazaanın Üçüncü Şahıslara Dermeyanı

287

a. BK. 19. Mad. II. Fık. Düzenlenen İstisna

288

aa. Üçüncü Şahıs, Alacağı Geçerli Olarak Kazanmalıdır

288

bb. Temellük Yazılı Bir Borç Tanıması Şeklinde Olmalıdır

289

cc. Alacağın İyiniyetle İktisap Edilmiş Olması Lazımdır

289

b. İyiniyetli Kişilerin Korunmasından Doğan İstisna

290

c. Hakkın Kötüye Kullanılmasından Doğan İstisna

290

IV. Muvazaaya Benzer Hukukî Muameleler

291

A. İnançlı (Güvene Dayanan) Muamele

291

1. Kavram, Tarif ve Türleri

291

2. Unsurları

292

a. Hakkın Devri (Temliki) Muamelesi

292

b. İnanç Anlaşması (İtimat Muamelesi) (Pactum Fiduciae)

293

3. Hükümleri

294

4. Muvazaa İle Karşılaştırılması

295

a. Benzediği Yönleri

295

b. Ayrıldığı Yönleri

296

B. Kanuna Karşı Hile

297

1. Kavram ve Tarif

297

2. Unsurları

298

a. Olayın Değiştirilmesi

298

b. Kanunen Yasaklanan Bir Neticenin Elde Edilmesi

298

c. Hile Kastının Bulunması

299

3. Kanuna Karşı Hilenin Müeyyidesi

299

4. Muvazaa İle Karşılaştırılması

300

a. Benzediği Yönleri

300

b. Ayrıldığı Yönleri

300

§ 8. GENEL İŞLEM KOŞULLARI

301

I. Genel Olarak

301

II. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması

302

III. Genel İşlem Koşullarının Yürürlük Denetimi

303

A. Sözleşmenin Kapsamına Girmesi

304

B. Değiştirme Yasağı

305

IV. Genel İşlem Koşullarının İçerik Denetimi

305

V. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanundaki Hükümlerle İlişkisi

307

§ 9. İRADE BOZUKLUĞU

308

I. Genellikle

308

II. Yanılma (Hata)

309

A. Kavram ve Tarif

309

B. Hatanın Türleri

311

1. Genellikle

311

a. Beyanda Hata

311

b. Saikte Hata

312

2. Borçlar Kanunumuzun Kabul Ettiği Hata Türleri

312

a. Akdin Geçerliğine Tesir Eden Hatalar

313

aa. Sözleşmenin Mahiyetinde (Niteliğinde) Hata

313

bb. Sözleşmenin Konusunu Teşkil Eden Şeyde Hata

314

cc. Şahısta Hata

314

dd. Şahsın Niteliğinde Hata

315

ee. Miktarda Hata

315

ff. Sözleşmenin Lüzumlu Vasıflarında Hata (Temel Hatası)

316

aaa. Sübjektif Unsur

316

bbb. Objektif Unsur

317

ccc. Hataya İlişkin Durumun Karşı Tarafça Bilinmesi Veya Bilinebilir Olması Unsuru

317

gg. İletmede Hata

319

b. Akdin Geçerliğine Tesir Etmeyen Hatalar

320

aa. Saikte Hata

320

bb. Adi Hesap Hataları

320

C. Esaslı Hatanın Hükümleri

320

1. Hataya Düşenin Tek Taraflı Bağlanmazlığı

320

2. Hukukî Muamelenin Geçersizliğinin Sınırlandırılması

321

a. İcazet Veya Kanundaki Sürenin Geçmesi İle Hukuki Muamelenin Geçerlik Kazanması

321

b. Hataya Düşen İyiniyet Kurallarına Aykırı Olarak Sözleşmeyi Geçersiz Hale Getiremez

322

c. Karşı Taraf, Kast Ettiğini Yapmağa Hazırsa, Hataya Düşen Akdi Geçersiz Hale Getiremez

323

3. Karşı Tarafın Zararının Tazmini

323

a. Tazminatın Şartlan

323

aa. Hataya Düşenin Kusurlu Olması

323

bb. Karşı Tarafın İyiniyetli Olması

323

b. Tazminatın Kapsamı

324

aa. Menfi Zararın Tazmini

324

bb. Müspet Zararın Tazmini

324

4. Verilenlerin İadesi

324

III. Aldatma (Hile)

324

A. Kavram ve Tarif

324

B. Şartları

325

1. Hataya Düşürme

326

2. Hile Kastının Bulunması

327

3. İlliyet Bağı

328

C. Hükümleri

328

1. Hilenin Taraflardan Biri Tarafından Yapılmasının Hükmü

328

a. Hileye Uğrayanın Tek Taraflı Bağlanmazlığı

328

b. Hileye Uğrayanın Tazminat Talebi

329

aa. Sözleşmeyi Geçersiz Hale Getirerek Tazminat Talebi

329

bb. Sözleşmeye Onam Vererek Tazminat Talebi

329

2. Hilenin Üçüncü Şahıs Tarafından Yapılmış Olmasının Hükmü

329

IV. Korkutma (Tehdit)

330

A. Kavram, Tarif ve Türleri

330

B. Şartları

330

1. Tehdit Kendisine Veya Yakınlarından Birine Karşı Yapılmış Olmalıdır

330

2. Tehdit, Şahsın Veya Yakınlarının Kişilik Haklarına Ya Da Malvarlığına Karşı Yapılmalıdır

331

3. Tehdit, Ağır ve Derhal Vuku Bulacak Bir Tehlike Olmalıdır

331

4. Tehdit Haksız Olmalıdır

331

5. Tehdit, Sözleşmenin Diğer Tarafı Veya Üçüncü Şahıs Tarafından Yapılmış Olmalıdır

332

6. İlliyet Bağının Bulunması Lâzımdır

332

C. Hükümleri

332

ÜÇÜNCÜ BAŞLIKTEMSİL

§ 10. TEMSİL KAVRAMI, TARİFİ, HUKUKÎ MAHİYETİ VE TEMSİLİ DÜZENLEYEN KURALLARIN UYGULAMA ALANI

333

I. Temsil Kavramı ve Tarifi

333

II. Hukukî Mahiyeti

335

III. Borçlar Kanunumuzun Temsil Hükümlerinin Uygulama Alanı

337

§ 10. TEMSİLİN TÜRLERİ

339

I. Genellikle

339

II. Temsilin Kaynaklarına Göre Ayrımı

339

A. Kanunî Temsil

339

B. İradi (Rızaî) Temsil

339

III. Doğurduğu Hükümlere Göre Temsilin Ayırımı

340

A. Vasıtalı (Dolaylı) Temsil

340

b. Vasıtasız (Dolaysız) Temsil

341

1. Tarifi ve Şartları

341

a. Mümessilin Gerekli Yetkiyi Haiz Olması

342

b. Hukukî Muamelenin Temsil Olunan Adına Yapılması

342

2. Hükümleri

343

a. Vasıtasız Temsilin, Mümessil Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler

344

b. Vasıtasız Temsilin, Temsil Olunan Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler

344

IV. Mümessilin Kendi Kendisiyle Sözleşme Yapması - Aynı Sözleşmenin Taraflarının Bir Temsilci Tarafından Temsili (Çift Temsil)

345

A. Mümessilin Kendi Kendisiyle Akit Yapması

345

B. Aynı Sözleşmenin Taraflarının Bir Mümessil Tarafından Temsili (Çift Temsil)

346

§ 11. TEMSİL YETKİSİ (YETKİLİ TEMSİL)

346

I. Temsil Yetkisi ve Şekli

346

A. Temsil Yetkisi ve Vekâlet Sözleşmesi İle Karşılaştırılması

346

B. Temsil Yetkisinin Şekli

348

II. Temsil Yetkisinin Kapsamı

349

A. Genellikle

349

B. Temsil Yetkisinin Sınırlandırılması

350

1. Zaman Bakımından

350

2. Şahıs Bakımından

350

a. Üçüncü Şahıs Adı Verilen Diğer Âkidin Temsil Yetkisinde Belirtilmesi

351

b. Münferit ve Müşterek Temsil Salahiyeti

351

3. Konu Bakımından

351

a. Aktif - Pasif Temsil Yetkisi

351

b. Özel - Genel Temsil Yetkisi

351

III. Temsilin Sona Ermesi

352

A. Temsili Sona Erdiren Sebepler

352

1. Müddet

352

2. Konunun Gerçekleşmesi

352

3. Ölüm

353

4. Gaiplik Kararı

353

5. Medenî Hakları Kullanma Ehliyetinin Sona Ermesi

353

6. İflâs

353

7. Temsil Yetkisinin Geri Alınması

354

8. Azil ve İstifa

354

B. Temsil Yetkisinin Sona Ermesinin Hükümleri

355

§ 12. YETKİSİZ TEMSİL

356

I. Kavram ve Tarif

356

II. Hüküm ve Sonuçları

356

2. AYIRIMTEK TARAFLI HUKUKİ MUAMELELERDENDOĞAN BORÇLAR

§ 1. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME

360

I. İlân Yoluyla Ödül Sözü Vermenin Tarifi

360

II. İlân Yoluyla Ödül Sözü Vermenin Hukukî Mahiyeti

360

A. İcap-Akit Nazariyesi

361

1. Nazariye

361

2. Tenkidi

361

B. Tek Taraflı Hukuki Muamele Nazariyesi

362

1. Nazariye

362

2. Tenkidi

362

C. Borçlar Kanunumuzun Kabul Ettiği Nazariye

362

§ 2. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN ŞARTLARI

364

I. Vaade İlişkin Şartlar

364

A. Bir Sözün Verilmiş Olması Lâzımdır

364

B. Sözün Kamusallığı

364

C. Sözün Herkese Açıklığı

364

D. Sözün Ciddiyeti

365

II. Ödüle İlişkin Şartlar

365

A. Ödül Belirli Veya Tayin Edilebilir Olmalıdır

365

B. Ödülün Bir Değeri Olmalıdır

365

C. Ödül Geçerli Bir Edim Olmalıdır

366

III. Edime İlişkin Şartlar

366

A. İlân Yoluyla Ödül Sözü, Bir Edimi İçermelidir

366

B. Edim, Geçerli Bir Edim Olmasıdır

366

§ 3. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERMENİN HÜKÜMLERİ

367

I. Ödülün Muacceliyet Anı

367

II. Mükâfatın Verileceği Kimse

367

A. Talibin Tek Bir Şahıs Olması

367

B. Taliplerin Birden Çok Olması (Veya İçtiması)

368

§ 4. İLÂN YOLUYLA VERİLEN ÖDÜL SÖZÜNÜN SONA ERMESİ VE SÖZDEN CAYMA

369

I. Sona Ermesi

369

II. İlân Yoluyla Ödül Sözünden Cayma

370

A. Caymanın Şartları

370

1. Caymanın Zamanı

370

2. Caymanın Şekli

370

B. Caymanın Neticeleri

370

1. Caymanın Söz Veren Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler

370

2. Caymanın Hüsnüniyetli Kimseleri Koruması Bakımından Meydana Getirdiği Neticeler

371

a. Tazminatın Şartları

371

b. Tazminatın Miktarı ve Dağıtımı

371

İKİNCİ BÖLÜMHAKSIZ FİİLDEN VE SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR I. AYIRIMHAKSIZ FİİLDEN DOĞAN BORÇLAR BİRİNCİ BAŞLIKHUKUKİ (MEDENİ) SORUMLULUK

§ 1. HUKUKA AYKIRI FİİLLER VE HUKUKİ (MEDENİ) SORUMLULUK

375

I. Genellikle

375

II. Kanuni Sorumluluk-Akdi Sorumluluk ve Haksız Fiil Sorumluluğu

375

A. Bir Hukuki İlişkinin Bulunması

376

1. Kanundan Doğan Bir Hukuki İlişkinin İhlali: Kanuni Sorumluluk

376

2. Hukuki İlişkiden Doğan İlişkinin İhlâli: Akdi Sorumluluk

376

B. Bir Hukuki İlişkinin Bulunmaması: Haksız Fiil Sorumluluğu

376

§2. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN DAYANDIĞI ESASLAR VE TÜRK HUKUKUNUN DÜZENLEME TARZI

377

I. Haksız Fiil Sorumluluğunun Dayandığı İlkeler: Kusur Sorumluluğu-Kusursuz Sorumluluk

377

A. Kusur ilkesi: Kusur Sorumluluğu

377

B. Sebebiyet İlkesi: Kusursuz Sorumluluk

377

II. Türk Hukukunun Düzenleme Tarzı

378

İKİNCİ BAŞLIKKUSURA DAYALI HUKUKÎ SORUMLULUK(Dar Anlamda Haksız Fiil)

§ 3. HAKSIZ FİİL KAVRAMI, TARİFİ VE GENEL OLARAK UNSURLARI:

381

I. Haksız Fiil Kavramı ve Tarifi

381

A. Fiil

381

B. Hukuka Aykırılık

381

C. Kusur

382

D. Zarar

382

E. Fiil İle Zarar Arasında İlliyet Bağı

382

§ 4. FİİL VE HUKUKA AYKIRILIK UNSURU

382

I. Fiil Unsuru

382

II. Hukuka Aykırılık Unsuru

383

A. Hukuka Aykırı Fiiller

383

1. Sübjektif Nazariye

383

2. Objektif Nazariye (Norm Nazariyesi)

384

B. Ahlâka Aykırı Fiiller

384

1. Zarar Kasten Verilmiş Olmalıdır

385

2. Fiil Ahlâka Aykırı Olmalıdır

385

III. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Haller

385

A. Kanunun Verdiği Yetkinin Kullanılması

385

B. Daha Üstün Nitelikte Özel Veya Kamusal Yarar

385

C. Mağdurun Zarara Razı Olması

386

D. Gerçek (Faydalı) Vekâletsiz İş Görme

386

E. Haklı Savunma

387

1. Kavram ve Tarif

387

2. Şartları

387

a. Kişi Varlığına Veya Malvarlığına Bir Saldırı Olmalıdır

387

b. Saldırı Halen Mevcut Olmalıdır

388

c. Tecavüz Hakiki Olmalıdır

388

d. Savunma, Saldırıya Denk Olmalıdır

388

e. Zarar Bizzat Saldıranın Kişi Varlığına Veya Malvarlığına Yapılmış Olmalıdır

389

3. Hükümleri

389

E. Zorunluluk Hali

389

1. Kavram ve Tarif

389

2. Şartlar

389

a. Kendisine Karşı Korunmayı Gerektiren Zarar Veya Tehlike, Şahısvarlığı Veya Malvarlığının Kaybedilmesi Veya Eksilmesi Şeklinde Olmalıdır

390

b. Zarar veya Tehlike Derhal Gerçekleşecek Şekilde Olmalıdır

390

c. Kendisinden Korunan Zarar ve Tehlike Malına Zarar Verilen Kimse Tarafından Yapılmış Olmamalıdır

390

d. Zorunluluk Halinde Bulunan, Başkasının Malına Bir Zarar Vermiş Olmalıdır

390

e. Korunmak İstenilen Zararın Veya Tehlikenin, Verilen Zarardan Büyük Olması Gerekmektedir

390

f. Üçüncü Şahsın Malına Yapılan Tecavüz Tehlikenin Ortadan Kaldırılması İçin Zorunlu ve Bunu Ortadan Kaldırıcı Olmalıdır

390

g. Üçüncü Şahsa Verilen Zarar İradi Olmalıdır

390

3. Hükümleri

390

G. Hakkını Kendi Gücüyle Korumak

391

1. Kavram

391

2. Şartları

391

a. Kuvvet Kullananın Bir Hakkı Mevcut Olmalı ve Kuvvet Kullanma Bu Hakkın Korunması İçin Olmalıdır

391

b. Resmi Makamın Hakkı Korumak İçin Zamanında Müdahalesinin Mümkün Olmaması Gerekir

392

c. Hakkın Korunmaması Halinde, Hakkın Kayba Uğraması Veya Sonradan Kullanılmasının Önemli Ölçüde Zorlaşması Gerekir

392

d. Başka Bir Vasıtaya Başvurmanın Mümkün Olmaması Gereklidir

392

3. Hükümleri

392

§ 5. KUSUR UNSURU

393

I. Kavramı, Tarifi, Hukuka Aykırılıktan Farkı

393

A. Kavram ve Tarif

393

B. Kusurla Hukuka Aykırılığın Farkı

393

II. Kusurun Türleri

394

A. Kast

394

1. Genellikle

394

2. Kastın Türleri

394

a. Doğrudan Kast (Dolus Directus)

394

b. Olası Kast (Dolus Eventualis)

394

B. İhmal

395

1. Kavram ve Tarif

395

2. İhmalin Türleri

395

a. Hukuka Aykırı Neticenin Önceden Görülebilir Olup Olmamasına (Tasavvur Edilip Edilmemesine) Göre Ayırımı. «Şuurlu (Bilinçli) İhmal» «Şuurlu Olmayan (Bilinçsiz) İhmal»

396

aa. Şuurlu (Bilinçli) İhmal

396

bb. Şuurlu Olmayan (Bilinçsiz) İhmal

396

b. Derecelerine Göre Ayırım: Ağır İhmal – Hafif İhmal

396

aa. Ağır İhmal

396

bb. Hafif İhmal

396

3. İhmalin Takdiri

397

III. Kusur (Haksız Fiil) Ehliyeti

398

IV. Kusurun İspatı

399

§ 6. ZARAR UNSURU

399

I. Zarar Kavramı ve Zararın Anlamları

399

A. Dar Anlamda Zarar

399

B. Geniş Anlamda Zarar

399

II. Zararın Türleri

400

A. Eksilmenin İlişkin Olduğu Varlıklar Bakımından: Maddi Zarar-Manevi Zarar

400

1. Maddi Zarar

400

a. Fiili Zarar (Kıymet Noksanı)

400

b. Yoksun Kalınan Kâr

400

2. Manevî Zarar

401

B. Zararı Tayini Hususundaki Kuralların Farklı Oluşu Bakımından

401

1. Şahsa İlişkin Zarar

401

2. Şeye İlişkin Zarar

401

3. Diğer Zararlar

402

C. Zararın Haksız Fiilin İlk ve En Yakın Sonucu Olarak Çıkması Bakımından

402

1. Doğrudan Doğruya Zarar

402

2. Dolaylı (Takip Eden) Zarar

402

1. Soyut (=Mücerret) Zarar

403

2. Somut (=Müşahhas) Zarar

403

E. Sözleşmeden Doğan Borçların Yerine Getirilmemesi ve Sözleşmenin Hükümsüzlüğü Bakımından

403

1. Müspet Zarar

404

2. Menfi Zarar

404

§ 7. İLLİYET BAĞI

404

I. Mantıkî İlliyet-Hukukî İlliyet

404

II. Hukuki İlliyet Kavramı Hakkında Nazariyeler

405

A. Şart Nazariyesi

405

B. Uygun İlliyet Nazariyesi

406

III. Birden Çok Sebeplerin Toplanmasında İlliyet Bağı

407

A. Birden Çok Sebeplerden, Yalnız Birinin Zararı Doğurması

407

1. İlliyet Bağının Kesilmesi

407

2. Kendisinden Önce Gelen İlliyet

407

B. Birden Çok Sebeplerin Müştereken Zararı Doğurması

408

1. Müşterek İlliyet

408

2. Müterafık İlliyet

409

3. Alternatif İlliyet

409

ÜÇÜNCÜ BAŞLIKKUSURSUZ HUKUKÎ SORUMLULUK

§ 8. KUSURSUZ MESULİYETİN DAYANDIĞI ESASLAR VE BAŞLICA KUSURSUZ HUKUKÎ SORUMLULUK HALLERİ

411

I. Kusursuz Sorumluluk

411

II. Türk Özel Hukukunda Başlıca Kusursuz Hukuki Sorumluluk Halleri

411

A. Borçlar Kanununda Düzenlenmiş Olan Kusursuz Sorumluluk Halleri

412

1. Hakkaniyet Sorumluluğu

412

2. Özen Sorumluluğu

412

3. Tehlike Sorumluluğu

412

B. Diğer Kanunlarda Düzenlenmiş Olan Kusursuz Sorumluluk Halleri

412

§ 9. AYIRT ETME GÜCÜ OLMAYANIN HAKKANİYET SORUMLULUĞU

413

I. Ayırt Etme Gücünden Devamlı Yoksun Olanların Hakkaniyet İcabı Sorumluluğu

413

A. Kavram

413

B. Şartları

414

1. Zarar Devamlı Surette Ayırt Etme Gücünden Yoksun Olan Bir Kimse Tarafından Verilmiş Olmalıdır

414

2. Gayrimümeyyizin Fiili, Haksız Fiilin Diğer Tüm Unsurlarını İçermelidir

414

3. Hakkaniyet Zararın Tazminini Gerektirmelidir

414

II. Ayırt Etme Gücünden Geçici Olarak Yoksun Olan Kimselerin Sorumluluğu

414

§ 10. ADAM ÇALIŞTIRANIN SORUMLULUĞU

415

I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar

415

II. Şartları

415

A. Pozitif Şartlar

415

1. Adam Çalıştıranla Çalışan Arasında «Hizmet (İstihdam) İlişkisi» Olmalıdır

415

2. Çalışan Hizmetini İfa Ederken Hukuka Aykırı Fiiliyle Zarar Vermiş Olmalıdır

416

B. Negatif Şart: Kurtuluş Kanıtının Getirilmemesi

417

III. Adam Çalıştıranın Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler

418

A. Adam Çalıştıranın Zararı Tazmini

418

B. İstihdam Edenin Müstahdeme Rücu Hakkı

418

C. Çalışanın Da İstihdam Eden Yanında Sorumluluğu

419

IV. Adam Çalıştıranın Organizasyon Sorumluluğu

419

A. Sorumluluğun Niteliği ve Dayandığı Esaslar

419

B. Sorumluluğun Koşulları

420

1. Bir İşletmenin ve Buna Bağlı Faaliyetlerin Varlığı Gereklidir

420

2. Zarar Meydana Gelmelidir

420

3. Zarar İle İşletme Faaliyetleri Arasında Nedensellik Bağı Bulunmalıdır

420

4. Organizasyon (Çalışma Düzeni) Zararı Önlemeye Elverişsiz Olmalıdır

420

5. İşletme Faaliyetini Yürüten (Adam Çalıştıran) Kurtuluş Kanıtı Getirememelidir

420

§ 11. HAYVAN BULUNDURANIN (İDARE EDENİN) SORUMLULUĞU

421

I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar

421

II. Şartları

421

A. Pozitif Şartlar

421

1. Bir Hayvan Bulunduranın Bulunması Gerekir

421

2. Zarar Bir Hayvan Tarafından Yol Açılmış Olmalıdır

422

3. Zararla Hayvanın Hareketi Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması Lâzımdır

423

B. Negatif Şart

423

III. Hayvan Bulunduranın (İdare Edenin) Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler

423

A. Hayvan Bulunduranın Zararı Tazmini

423

B. Hayvan Bulunduranın Rücu Hakkı

424

1. Sözleşmeden Doğan Rücu Hakkı

424

2. Hayvanı Ürkütene Rücu

424

3. Hayvanı Ürküten Hayvanı Bulundurana Rücu

424

C. Zarar Gören Taşınmaz Malikinin, Hayvanı Yakalama, Alıkoyma ve Etkisiz Hale Getirme Hakkı ve Buna Bağlı Yükümlülüğü

424

1. Hakları

424

2. Yükümlülüğü

425

§ 12. YAPI MALİKİNİN SORUMLULUĞU

425

I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar

425

II. Sorumluluğun Şartları

425

A. Pozitif Şartlar

425

1. Bir Yapı Maliki Bulunmalıdır

425

2. Bir Yapının Varlığı Gereklidir

426

a. Bina Kavramı

426

b. Diğer İnşa Eseri Kavramı

427

aa. Diğer İnşa Eserleri «Sabit ve Toprağa Bağlıdırlar»

427

bb. Diğer İnşa Eserleri «İnsan Eliyle» Yani «Sun’i Olarak» Yapılmış İnşa Edilmiş Veya Düzenlenmiştir

427

B. Negatif Şart: İlliyet Bağının Kesilmemiş Olması Lâzımdır

428

III. Yapı Malikinin Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler

428

A. Bina Veya Diğer İnşa Eseri Malikinin Zararı Tazmini

428

B. Bina Veya Diğer İnşa Eseri Malikinin Rücu Hakkı

428

C. Bina Veya Diğer İnşa Eseri Malikinin Zarar Tehlikesini Ortadan Kaldırma Yükümlülüğü

429

§ 13. GENEL TEHLİKE SORUMLULUĞU

430

I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar

430

II. Genel Tehlike Sorumluluğunun Koşulları

432

A. Bir İşletme Faaliyetinin Varlığı Gereklidir

432

B. İşletme Faaliyeti Önemli Ölçüde Tehlikeli Olmalıdır

433

C. Karakteristik Riziko Gerçekleşmelidir

434

D. Zarar Meydana Gelmelidir

435

E. Karakteristik Rizikonun Gerçekleşmesi İle Zarar Arasında Nedensellik Bağı Bulunmalıdır

435

F. Negatif Şart: Kusur

436

III. Genel Tehlike Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler

436

§ 14. MOTORLU TAŞIT İŞLETENİN SORUMLULUĞU

437

I. Sorumluluğun Mahiyeti ve Dayandığı Esaslar

437

II. Motorlu Taşıt İşletenin ve Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Sorumluluğun Şartları

438

A. Pozitif Şartlar

438

1. Karayolunda Hareket Edebilen Motorlu Bir Taşıt İşletmek

438

a. Motorlu Taşıt Kavramı

438

b. Motorlu Taşıtın İşletilme Halinde Olması

438

c. İşleten Kavramı

439

2. Motorlu Taşıtın İşletilmesinden Dolayı Bir Zarar Meydana Gelmelidir

441

3. Zararla, Aracın İşletilmesi Arasında Uygun İlliyet Bağı Bulunmalıdır

442

B. Negatif Şart: Kurtuluş Kanıtının Getirilmemesi

442

III. Motorlu Taşıt İşletenin ve Teşebbüs Sahibinin Sorumluluğuna Bağlanan Hükümler

442

A. Motorlu Taşıt İşleteninin ve Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Zararı Tazmini

442

B. Mağdurun Hafif Kusuru Halinde Tazminatın İndirilmesi

443

C. Hukukî Sorumluluğu Kaldıran ve Daraltan Anlaşmaların Hükümsüzlüğü

443

D. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası

443

E. Aracı İşletenlerin Araç Malikine Karşı Sorumluluğu ve Aracın Uğradığı Zararlar İle Birden Çok Aracın İşletenleri Arasındaki İlişki

444

DÖRDÜNCÜ BAŞLIKBİRDEN ÇOK SORUMLULUK SEBEBİ VEBİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU

§ 13. BİR KİŞİ İÇİN BİRDEN ÇOK SORUMLULUK SEBEBİNİN OLMASI

445

§ 14. GENELLİKLE BİRDEN ÇOK KİŞİNİN SORUMLULUĞU

447

I. Dış İlişki

447

II. İç İlişki

447

§ 15. BİRDEN ZİYADE ŞAHSIN MÜŞTEREK KUSURLARI İLE BİR ZARARA SEBEBİYET VERMELERİ

447

I. Dış İlişki

448

A. Genellikle

448

B. Şartları

448

1. İlliyet Bağı, Birden Çok Sebeplerin Zararı Doğurması Şeklinde Kendini Göstermelidir

448

2. Birden Ziyade Şahıslar, Zarara Birlikte Sebebiyet Vermiş Olmalıdırlar

448

3. Aynı Zararın Verilmiş Olması Gerekir

449

4. Birden Çok Kişinin Müteselsil Sorumluluğuna Gidebilmek İçin, Her Birinin Ortak Kusurla Aynı Zarara Ne Tarzda Katıldığının Önemi Yoktur

449

II. İç İlişki

450

§ 16. BİRDEN ÇOK KİŞİNİN ÇEŞİTLİ SEBEPLERDEN DOLAYI SORUMLULUĞU

450

I. Kavram

450

II. Dış İlişki

451

III. İç İlişki

452

BEŞİNCİ BAŞLIKSÖZLEŞME DIŞI (KUSURLU VE KUSURSUZ)SORUMLULUĞA BAĞLANAN TALEP HAKLARI

453

§ 17. ÇEŞİTLİ TALEP HAKLARI

453

I. Saldırıya Yönelik Davalar (Savunma Davaları)

453

A. Tehlikenin Kaldırılması (İzalesi) ve Saldırının Önlenmesi Davası

453

1. Tehlikenin Kaldırılması (İzalesi) Davası

453

2. Tecavüzün Önlenmesi Davası

453

B. Saldırıya Son Verilmesi (Tecavüzün Men’i) Davası

454

C. Tespit Davası

455

II. Sonuca Yönelik Davalar (Zararın Giderilmesi Davaları)

455

A. Zararın Giderilmesine Yönelik Davalar

455

1. Müsadere ve İmhaya İlişkin Davalar

455

2. Eski Hale İade Davası

456

3. Haksız Olarak Elde Edilen Kazancın İadesi Davası

456

4. Sebepsiz Zenginleşme Davası

457

5. Diğer Davalar

457

a. Kararın Üçüncü Kişilere Bildirilmesi veya Yayımlanması

457

b. Düzeltme ve Cevap Hakkı

457

B. Maddi ve Manevi Tazminat Davaları

458

§ 18. MADDİ TAZMİNAT TALEBİ

459

I. Maddi Tazminatın Tanımı, Türleri, Tazminatı Talebe Hakkı Olanlar

459

A. Tarif

459

B. Tazminatın Türleri

459

1. Aynen Tazmin

459

2. Nakden Tazmin

459

C. Maddi Tazminatı Talebe Hakkı Olanlar

460

II. Zarar Miktarının Tespitinde Genel Esaslar

461

A. Zararın Varlığının ve Miktarının İspatı

461

B. Zararın Tayininde Esas Alınacak An

461

C. Zarar Miktarından Elde Edilen Yararın Düşülmesi

462

III. Şeye İlişkin Zararın Tayini

463

A. Şeye İlişkin Zararın Tayininde Başvurulacak Usuller

463

1. Objektif (Soyut = Mücerret) Hesaplama Usulü

463

2. Sübjektif (Somut = Müşahhas) Hesaplama Usulü

463

B. Şeye İlişkin Zararın Tayininde Nazara Alınacak Hususlar

464

IV. Şahsa İlişkin Zararın Tayini

465

A. Bedensel Zararın Tayini

465

1. Genellikle

465

a. Tedavi Giderleri

465

b. Kazanç Kaybı

465

c. Çalışma Gücünün Kaybolmasından Doğan Zararlar

466

d. Ekonomik Geleceğinin Sarsılmasından Doğan Zararlar

466

2. Bedensel Zararın Tazmini Şekli

467

B. Ölüm Halinde Zararın Belirlenmesi

467

1. Genellikle

467

a. Derhal Ölüm Halinde Tazmini İstenebilecek Giderler

467

b. Ölümün Derhal Gerçekleşmemesi Halinde, Tazmini İstenebilen Zararlar

467

c. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalanın Zararı

468

2. Ölenin Desteğinden Yoksun Kalanların Tazminat Talebi

468

a. Tazminat Talebinin Niteliği

468

b. Tazminat Talebinin Koşulları

468

aa. Bir Desteğin Varlığı Gereklidir

468

aaa. Destek Kavramı

468

bbb. Desteğin Türleri

468

bb. Tazminat Talebinde Bulunanın Halen Veya İleride Yardıma Muhtaç Olması Lazımdır

469

C. Destekten Yoksun Kalma Dolayısıyla Uğranılan Zararın Tayini

470

V. Haksız Rekabet Zararının Tazmini

471

A. Haksız Rekabet Kavramı ve Haksız Rekabeti Düzenleyen Kurallar

471

B. Borçlar Kanununun 57. Maddesinde Düzenlenen Haksız Rekabetin Şartları

471

1. Dürüstlük Kurallarına Aykırı Hareketler Bulunmalıdır

472

2. Müşteriler Azalmalıdır Veya Kaybetme Tehlikesi Bulunmalıdır

472

3. Müşterilerin Azalması Veya Kaybedilme Tehlikesi İle Haksız Rekabet Fiili (Dürüstlük Kurallarına Aykırı Hareket) Arasında Uygun İlliyet Bağı Olmalıdır

472

C. Borçlar Kanunumuzun 57. Maddesinde Düzenlenen Haksız Rekabetin Hükümleri

472

VI. Maddi Tazminatın Belirlenmesinde Rol Oynayan Unsurlar ve İndirim Sebepleri

473

A. Tazminatın, Sorumlu Kişinin Kusurunun Ağırlığına Göre Derecelendirilmesi

473

B. Tazminatın İndirilmesi

473

1. Zarar Görenin Müterafık Kusuru

473

a. Zarar Görenin Zarara Razı Olması

474

b. Zarar Görenin Zararı Doğmasında Ya Da Artmasında Etkili Olması

474

c. Zarar Görenin Tazminat Yükümlüsünün Durumunu Ağırlaştırması

474

2. Sorumlu Kişinin Zor Durumda Kalması

474

3. Somut Durumun Koşullarının Gerektirdiği İndirim Sebepleri

475

§ 19. MANEVİ TAZMİNAT TALEBİ

475

I. Genellikle

475

II. Manevi Tazminatı Düzenleyen Hükümler

476

III. Manevî Tazminatın Koşulları

476

IV. Manevi Tazminatın Hükümleri

477

A. Manevî Tazminat Davasının Tarafları

477

1. Davacılar

477

2. Davalılar

477

B. Manevi Tazminat Talebinin Devri ve Mirasçılara İntikali

478

1. Temliki

478

2. İntikali

478

C. Manevi Tazminatın Miktarının Tayini ve Şekilleri

478

1. Tazminatın Miktarının Tayini

478

2. Manevî Tazminatın Şekilleri

479

a. Para Ödeme Şeklinde Manevi Tazminat

479

b. Parasal Olmayan Manevî Tazminat Şekilleri

479

aa. Mahkeme Kararının Yayımı ve İlânı

479

bb. Manevi Zararı Meydana Getiren Fiilin Mahkemece Kınanması

479

cc. Cevap Hakkının Kullanılması

479

§ 20. MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT TALEPLERİNİN DAVA YOLU İLE TAKİBİ

480

I. Yetkili ve Görevli Mahkeme

480

A. Yetkili Mahkeme

480

B. Görevli Mahkeme

480

II. Tazminat Davalarının Ceza Davasıyla İlgisi

481

A. Bağımsızlık İlkesi

481

B. Bağımsızlık İlkesinin İstisnaları

482

III. Maddi ve Manevi Tazminat Taleplerinde Zamanaşımı

483

A. Kısa Zamanaşımı

483

B. Uzun Zamanaşımı

483

C. Rücu Alacağında Zamanaşımı

483

D. Ceza Davasının Zamanaşımı

484

IV. Mağdurun Defi Hakkı

484

V. Geçici Ödemeler

485

2. AYIRIMSEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR BİRİNCİ BAŞLI SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME HAKKINDA GENEL BİLGİLER

§ 1. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAVRAMI

487

§ 2. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN UNSURLARI

488

I. Sebepsiz Zenginleşmenin Genel Olarak Unsurları

488

A. Başkasının Malvarlığından Veya Emeğinden Zenginleşme Unsuru:

488

1. Zenginleşme

489

a. Malvarlığındaki Çoğalma

489

b. Malvarlığındaki Bir Azalmanın Önlenmesi

490

2. Başkasının Malvarlığından Veya Emeğinden Gerçekleşmesi

490

3. İlliyet Bağı

490

B. Haklı Bir Sebep Olmaması Unsuru

491

II. Borçlar Kanunumuzda Sebepsiz Zenginleşmeye Verilen Örnekler

492

A. Geçerli Olmayan Bir Sebebe Dayanan Kazanma

492

1. Tarafların Sebep Üzerinde Anlaşmamış Olmalarına Rağmen Zenginleşme

492

2. Geçersiz Bir Sebebe Dayanarak Kazanma

492

3. Hiçbir Sebep Olmaksızın Kazanma

493

B. Gerçekleşmemiş Bir Sebebe Dayanan Kazanma

493

C. Varlığı Sona Ermiş Bir Sebebe Dayanarak Kazanma

494

D. Borçlanılmamış Edimin İfası

494

1. Borcun Yerine Getirilmesi Sebebiyle (Causa Solvendi) Bir Edimde Bulunulmuş Olmalıdır

494

2. İfa Edilen Edimin Dayanağını Teşkil Eden Bir Borcun Bulunmaması Gerekir

495

3. Edimi İfa Eden Kimsenin Kendisini Borçlu Sanarak İfa Etmesi Gerekir

495

4. Borçlanılmamış Edimin İfası, Borçlunun Kendi İsteğiyle Yapılmış Olmalıdır

495

§ 3. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMENİN VE DOLAYISIYLA İADE BORCUNUN KABUL EDİLMEDİĞİ HALLER

495

I. Eksik Borçlarda

495

II. Hukuka veya Ahlâka Aykırı Bir Sonucun Gerçekleşmesi Amacıyla Verilen Şeylerde

496

İKİNCİ BAŞLIKSEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDE GERİ VERME BORCU

§ 4. GERİ VERME TARZI VE KONUSU

497

§ 5. GERİ VERME BORCUNUN KAPSAMI

498

I. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcunun Kapsamı

498

A. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcu, Geri Verme Anındaki Zenginleşme Miktarıyla Sınırlıdır

499

B. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcu, Elde Edilen Yararları ve Bilhassa Ürünleri De Kapsamına Alır

499

C. İyi Niyetli Zenginleşenin Geri Verme Borcu, «Aynî İkame»yi de Kapsamına Alır

499

D. İyi Niyetli Kazananın İade Borcu, İlk Zenginleşmede Meydana Gelen Eksilmeleri de Kapsamına Alır

500

1. İyi Niyetli Zenginleşenin Yaptığı Giderler

500

a. Zorunlu Giderler

500

b. Yararlı Giderler

500

c. Lüks (Tezyini= Süse İlişkin) Giderler

501

2. İyi Niyetli Zenginleşenin Zararları

501

II. Kötü Niyetli Zenginleşenin İade Borcunun Kapsamı

501

§ 6. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME TALEBİ

502

I. Mahiyeti

502

A. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Kişisel Niteliği

502

B. Sebepsiz Zenginleşme Davasının İkincil Niteliği

503

1. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Yarışamayacağı Davalar

503

a. Sebepsiz Zenginleşme Davası, Aynî İstihkak Davası İle Yarışmaz

503

b. Sebepsiz Zenginleşme Davası, Sözleşmeden Doğan Bir Borcun İfası İçin Açılacak Sözleşmeye Dayanan Bir Dava İle Yarışmaz

504

2. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Yarıştığı Davalar

504

a. Sebepsiz Zenginleşme Davası, Haksız Fiil Davası ile Yarışabilir

504

b. Sebepsiz Zenginleşme Davası İle Gerçek Olmayan Vekâletsiz İş Görme Davası Yarışabilir

504

II. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan İstem Hakkının Zamanaşımı ve Hak Sahibinin Sürekli Defi Hakkı

505

A. Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan İstem Hakkının Zamanaşımı

505

1. İki Yıllık Zamanaşımı

505

2. On Yıllık Zamanaşımı

505

B. Sürekli Def'i Hakkı

505

ÜÇÜNCÜ BÖLÜMBORÇ İLİŞKİLERİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ,BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAFDEĞİŞİKLİKLERİ VE ÖZEL DURUMLAR 1. AYIRIMÜÇLÜ BORÇ İLİŞKİLERİ

§ 1. ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN FİİLİNİ ÜSTLENME

509

I. Kavram, Tarif ve Benzer Kurumlardan Farkı

509

A. Kavram ve Tarifi

509

B. Benzer Kurumlardan Farkı

511

1. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Garanti Sözleşmesinin Farkı

511

a. Garanti Sözleşmesi, Özel Bir Sözleşme Tipidir

512

b. Konusu, Üçüncü Bir Kişinin Fiilini Teminden Başka Olan Garanti Sözleşmeleri de Vardır

512

c. Başkasının Fiilini Üstlenme, Garanti Sözleşmesi Olmayan Diğer Sözleşmeler İçinde Bulunabilir

512

2. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Kefalet Sözleşmesinin Farkı

512

3. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Başkasının Borcunu İfa Sözü Arasındaki Fark

513

4. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme İle Başkasının Belirli Bir Fiilini Temine Gayret Gösterme Sözü Arasındaki Fark

513

II. Şartları

513

A. Bir Üstlenme Mevcut Olmalıdır

513

B. Üstlenmenin Konusunu Üçüncü Kişinin Bir Edimi Oluşturmalıdır

514

III. Hükmü

514

A. Üstlenme Borcunun Mahiyeti

514

B. Muacceliyet Anı

515

C. Üstlenenin Borçtan Kurtulması

515

§ 2. ÜÇÜNCÜ KİŞİ YARARINA SÖZLEŞME

515

I. Kavram ve Benzer Kurumlardan Farkı

515

A. Kavram

515

B. Benzer Kurumlardan Farkı

516

1. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme ve Temsil

516

2. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme ve Alacağın Devri

516

II. Türleri

517

A. Eksik Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme

517

B. Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme

517

III. Hükümleri

519

A. Üçüncü Kişi Bakımından

519

B. Taraflar Bakımından

519

§ 3. ALACAĞIN DEVRİ

520

I. Kavram

520

II. Türleri

521

A. İradi Devir

521

B. Yasal Devir

522

C. Yargısal Devir

523

III. Şartları

523

A. Bir Alacak Olmalıdır

523

1. Yasal Olarak Devri Mümkün Olmayan Alacaklar

524

2. Sözleşme Hükmü İle Devri Mümkün Olmayan Alacaklar

524

3. Hukuki İlişkinin Niteliğinin Devrine Olanak Vermediği Alacaklar

524

B. Bir Sözleşme Bulunmalıdır

525

C. Alacağın Devri Yazılı Şekilde Yapılmış Olmalıdır

525

D. Devredenin, Devredilecek Alacak Üzerinde Tasarruf Yetkisine Sahip Olması Gerekir

526

IV. Hükümleri

526

A. Alacağın Devrinin Kapsamı

527

1. Alacağın Devrinin Kapsamını Tespitte Taraflar Serbesttir

527

2. Alacağın Devrinin Kapsamına Bağlı (Fer'i) Haklar da Dahildir

527

3. Alacağın Devrinin Kapsamına Öncelik Hakları da Dahildir

527

4. Alacağa Bağlı Kurucu Haklar da Alacağın Devrinin Kapsamına Dahildir

527

B. Devrin, Devredenle Borçlu Arasındaki Hükümleri

527

1. Kural

527

2. Borçlunun İyi Niyetle Yaptığı İfa

528

3. Borçlunun Çekişmeli Alacağı Tevdi Etmesi

528

C. Devrin Devredilen İle Borçlu Arasındaki Hükümleri

529

1. Devredilenin Alacaklı Sıfatını Borçluya Kanıtlaması Gerekir

529

2. Borç Ödenince Temlik Senedinin İade Edilmesi Gerekir

529

3. Borçlu, Devredilene Karşı, Devredene Karşı Sahip Olduğu Def'ileri İleri Sürebilir

529

4. Borçlu, Devredilene Takas İleri Sürebilir

529

D. Devrin Devredenle Devredilen Arasındaki Hükümleri

529

1. Devredenin, Alacak Senedini ve Diğer Belgeleri Teslim Borcu

530

2. Devredenin Garanti Borcu

530

a. Edim Karşılığı Yapılan Devirlerde Garanti Borcu

530

aa. Devredenin Alacağın Varlığından Sorumlu Olması

530

bb. Devredenin Borçlunun Ödeme Gücünden Sorumlu Olması

530

b. Edim Karşılığı Olmadan Yapılan ve Yasal Devirlerde Garanti Borcu

531

V. Alacağın Devrinde Saklı Tutulan Hükümler

531

§ 4. BORCUN ÜSTLENİLMESİ

531

I. Genellikle

531

II. İç Üstlenme

532

A. Üstlenenin Borcu İfa Ederek, Borçluyu Borçtan Kurtarması

533

B. Dış Üstlenme Sözleşmesi Yaparak Borçluyu Borçtan Kurtarması

533

III. Dış Üstlenme

534

A. Genellikle

534

B. Şartları

534

1. Tarafların Ehliyeti Şartı

534

2. Borcu Yüklenecek Olan Kimsenin Alacaklıya Bir Öneride Bulunması Gerekir

534

3. Borcun Üstlenilmesi Sözleşmesinin Geçerliliği İçin Yapılan Önerinin Alacaklı Tarafından Kabul Edilmesi Gerekir

535

4. Üstlenmeye Elverişli Bir Borcun Varlığı Gereklidir

535

C. Hükümleri

535

1. Genellikle

535

2. Alacaklı İle Borçlu Arasındaki Hükümler

536

3. Borç Üstlenenle Alacaklı Arasındaki Hükümler

536

a. İlk Borçlunun Yerini Borcu Üstlenen Alır

536

b. Borcu Üstlenenin İleri Sürebileceği Savunmalar

537

aa. Alacaklı İle Borç Yüklenen Arasındaki İlişkiden Doğan Savunmalar

537

bb. Alacaklı İle İlk Borçlu Arasındaki İlişkiden Doğan Savunmalar

537

cc. İlk Borçlunun Şahsına Ait Def'iler

537

dd. İlk Borçlu İle Borç Yüklenen Arasındaki Hukuki İlişkiden Doğan Savunmalar

537

4. İlk Borçlu İle Borcu Üstlenen Arasındaki Hükümler

537

5. Borcun Dış Üstlenilmesinin Geçersizliği ve Ona Bağlanan Hükümler

537

III. Borca Katılma

538

IV. Bir Malvarlığının veya İşletmenin Devredilmesi

539

A. Genellikle

539

B. Şartları

539

1. Bir Malvarlığı Veya İşletme Aktif ve Pasifi İle Devredilmelidir

539

2. Devralanla Eski Borçlu (Devreden) Arasında Bir Sözleşme Yapılmalıdır

539

3. Devrin Alacaklılara Bildirilmesi Gerekir

539

C. Hükümleri

539

V. Bir İşletmenin Diğeri İle Birleşmesi veya Şekil Değiştirmesi

539

VI. Mirasın Paylaşımı ve Rehinli Taşınmazın Devri

540

VII. Sözleşmenin Devri ve Sözleşmeye Katılma

540

A. Sözleşmenin Devri

541

B. Sözleşmeye Katılma

542

2. AYIRIMBORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR

§ 1. MÜTESELSİL BORÇ İLİŞKİLERİ

543

I. Borç İlişkisinde Borçlu ve Alacaklıların Birden Fazla Olması

543

A. Kısmî Alacak-Kısmî Borç İlişkisi

543

B. İştirak Halinde Alacak-İştirak Halinde Borç İlişkisi

544

C. Bölünmez Alacaklılık-Bölünmez Borçluluk İlişkisi

544

D. Müteselsil Alacaklılık-Müteselsil Borçluluk İlişkisi

544

II. Müteselsil Borç

544

A. Kavram

544

B. Kaynakları

545

1. Hukuki İşlemden Doğan Müteselsil Borçluluk

545

2. Kanundan Doğan Müteselsil Borçluluk

546

C. Hükümleri

546

1. Alacaklı Bakımından Hükümleri

546

2. Borçlular Bakımından Hükümleri

547

a. Dış İlişki Bakımından

547

aa. Borçlulardan Her Biri Alacaklıya Karşı Borcun Tamamından Sorumludur

547

bb. Borçlulardan Her Biri Alacaklıya Karşı Birtakım Savunmaları (Def'ileri) Kullanabilir

547

cc. Aksine Sözleşme Olmadıkça, Borçlulardan Biri Kendi Fiili İle Diğer Borçluların Durumunu Ağırlaştıramaz

548

dd. Müteselsil Borçlulardan Birinin İfası Farklı Sonuçlar Doğurur

548

b. İç İlişki Bakımından

549

aa. Kural

549

bb. İstisnalar

550

cc. Borçlunun Alacaklıya Halef (Ardıl) Olması

550

III. Müteselsil Alacak

551

A. Kavram

551

B. Kaynaklar

551

C. Hükümleri

551

§ 2. ŞARTA BAĞLI BORÇ MÜNASEBETLERİ

552

I. Kavram ve Uygulama Alanı

552

II. Türleri

553

A. Olayın Mahiyeti Bakımından Şartların Türleri

553

1. Olumlu (= müspet) ve Olumsuz (= menfi) Şart Ayırımı

553

a. Olumsuz (= müspet) Şart

553

b. Olumsuz ( = menfi) Şart

553

2. Tesadüfi-İradi-Karma Koşul Ayırımı

553

a. Tesadüfi Koşul

553

b. İradi Koşul

553

c. Karma Koşul

553

B. Hukukî İşlemin Hükümlerine Etkisi Bakımından Koşulun Türleri

554

1. Geciktirici Koşul

554

2. Bozucu Koşul

554

C. Hukuka Uygun Olup Olmamaları Bakımından Koşul Ayırımı

554

1. Gerçek Olmayan Koşullar

554

a. Olanaksız Koşul

554

b. Kesin Koşul

555

2. Yasal Koşullar

555

3. Hukuka Uygun Olmayan Şartlar

555

a. Koşul Kabul Etmeyen Hukuki İşlemler

555

b. Yasak Koşullar

555

c. Yararsız ve Rahatsız Edici Koşullar

555

II. Koşullu İşlemin Geçerlik Unsurları

556

A. Bir Hukuki İşlemin Sonucu Taraf İradesiyle Bir Olaya Bağlanmış Olmalıdır

556

1. Koşul Kabul Eden Bir Hukuki İşlem Olmalıdır

556

2. Koşul Tarafların Serbest İradesi İle Belirlenmelidir

556

3. Koşul, Hukuki İşlemin Kaderini Belirlemelidir

556

B. Koşul, Meydana Gelmesi Kuşkulu Bir Olay Olmalıdır

557

C. Koşul, Geleceğe Ait Bir Olay Olmalıdır

557

IV. Hükümleri

557

A. Askıda Bulunduğu Aşamadaki Hükümler

557

1. Geciktirici Koşula Bağlı Hukuki İşlemin Hükümleri

557

a. Geciktirici Koşullu Borçlandırıcı İşlemlerin Hükümleri

557

aa. Alacaklı Bakımından

558

bb. Borçlu Bakımından

558

b. Geciktirici Koşula Bağlı Tasarruf İşlemlerinin Hükümleri

558

2. Bozucu Koşula Bağlı Hukuki İşlemlerin Hükümleri

559

a. Bozucu Koşullu Borçlandırıcı İşlemlerin Hükümleri

559

b. Bozucu Koşullu Tasarruf İşlemlerinin Hükümleri

559

B. Şartın Gerçekleşmesi Aşamasındaki Hükümleri

559

1. Şartın Gerçekleşmesi

559

a. Gerçek Gerçekleşme

559

b. Varsayımsal Gerçekleşme

560

2. Koşulun Gerçekleşmesinden Sonraki Aşamanın Hükümleri

560

a. Geciktirici Şartta

560

b. Bozucu Şartta

560

3. Şartın Gerçekleşmemesi

560

§ 3. TEMİNAT GAYELİ BORÇ İLİŞKİLERİ

560

I. Genellikle Teminat

560

A. Ayni Güvence

560

B. Kişisel Güvence

561

C. Kaydi Güvence

561

II. Bağlanma Parası

561

A. Kavramı ve Tanımı

561

B. Hükümleri

561

1. Verilenin Bağlanma Parası Olarak Tespiti

561

2. Sözleşmenin Kurulduğunu İspat Hükmü

562

3. Bağlanma Parasının Esas Alacaktan Düşülmesi

562

4. Asıl Borç İlişkisinden Doğan Borçların İfa Edilmemesi

562

a. Bağlanma Parası Alan Bakımından

562

b. Bağlanma Parası Veren Bakımından

563

III. Cayma Parası

563

A. Kavramı ve Tanımı

563

B. Hükümleri

563

IV. Ceza Koşulu

564

A. Kavramı, Tanımı ve Unsurları

564

1. Kavramı ve Tanımı

564

2. Unsurları

564

a. Asıl borç Mevcut Olmalıdır

564

b. Ceza Koşulu, Sağlararası Hüküm Doğuran Bağımsız Bir Sözleşmedir

564

c. Asıl Borç İle Ceza Koşulu Arasında Asıl Borç - Yan Borç İlişkisi Bulunmalıdır

565

B. Ceza Koşulunun Gayesi (Fonksiyonu)

565

1. Güvence Veya Ceza Gayesi

565

2. Tazminat Gayesi

566

3. Dönme Veya Fesih Gayesi

566

C. Ceza Koşulunun Yararları ve Uygulama Alanı

566

1. Yararları

566

2. Uygulama Alanı

567

D. Ceza Koşulunun Bağlanma Parasından ve Cayma Parasından Farkı

567

E. Ceza Koşulunun Türleri ve Muacceliyet Anı

567

1. Türleri

567

a. Seçimlik Ceza Koşulu (BK. mad. 179 fık. I)

568

b. İfa ile Birlikte İstenebilen Ceza Koşulu (BK.mad.179 fık.II)

568

c. Dönme Veya Fesih Ceza Koşulu (BK.mad.179 fık. III)

568

2. Muacceliyet Anı

568

F. Hükümleri

569

1. Ceza Koşulunun Talep Edilememesi

569

2. Ceza Koşulunun Talep Edilmesi

569

a. Borcun Hiç İfa Edilmemesinde Veya Eksik İfa Edilmesinde Cezai Şartın Talebi

569

b. Borcun Belirli Zaman ve Kararlaştırılan Yerde İfa Edilmemesi

569

c. Dönme Yetkisini Kazanmak İçin Ceza Koşulu

569

3. Ceza Koşulunun Kapsamını Belirleme Özgürlüğü ve İstisnaları

569

a. Alacaklı Lehine Tanınan Ek Tazminat

570

b. Ceza Koşulunun İndirilmesi (Tenkisi)

570

DÖRDÜNCÜ BÖLÜMBORÇLARIN HÜKÜMLERİ VE SONA ERMELERİ 1. AYIRIMBORÇLARIN HÜKÜMLERİ BİRİNCİ BAŞLIKBORÇLARIN İFASI

§1. İFA

573

I. Genellikle

573

A. İfanın Sözleşmeye Uygun Olarak Yapılmış Olması Gerekir

573

1. Genel Olarak

573

2. İfa İkameleri

574

a. Seçimlik Yetki

574

b. İfa Yerine Geçen Edim

574

c. İfa Amacıyla Yapılan Edim

575

B. İfa Kastının Bulunması

575

C. Alacaklının Katılımı

576

D. Borcun İfası Bir Tasarruf İşlemine İlişkinse Tarafların Fiil Ehliyetine ve Ayrıca Tasarruf Yetkisine Sahip Olmaları Gerekir

576

E. Borcun Bizzat Borçlu Tarafından İfası

576

II. İfanın Konusu

577

A. Kısmi İfa

577

B. Bölünmez Borcun İfası

578

1. Alacaklı ve Borçlunun Birer Kişi Olması

578

2. Alacaklının Birden Fazla Olması

578

3. Borçluların Birden Fazla Olması

578

C. Cins Borcunun İfası

578

D. Seçimlik Borcun İfası

579

E. Para Borcunun İfası

579

1. Genellikle

579

2. Para Borçlarında Değer Koruma Kayıtları

580

3. Para Borçlarının İfasında Faiz

581

a. Kavram ve Türleri

581

aa. Kaynakları Bakımından

581

bb. Miktar Bakımından

581

b. Hukuk Sistemimizde Faizin ve Faiz Oranının Tespiti

581

aa. Adi İşlemlerde

581

bb. Ticari İşlemlerde

582

cc. Bankalar K., Tasarruf Sandıkları K., Tarım Kooperatifleri K. Gibi Diğer Kanunlar

582

c. Faiz Oranının Sınırlandırılması

582

d. Bileşik Faiz (Faize Faiz Yürütmek)

583

aa. Adi İşlemlerde Bileşik Faiz

583

bb. Ticari İşlemlerde Bileşik Faiz

584

4. Para Borcunun Düşülmesi

584

a. Tek Bir Borç İlişkisinin Varlığı Halinde

584

aa. Kısmi Ödeme Masraf ve Faizlerden Düşülür

584

bb. Mahsup Güvencesiz Borçlardan Başlar

584

b. Birden Çok Borç İlişkisinin Varlığı Halinde

584

aa. Borçlunun Beyanı

584

bb. Alacaklının Beyanı

585

cc. Kanunun Hükmüne Göre

585

III. İfanın İspatı

585

A. Makbuzla İspat

585

1. Kavram ve Makbuz İsteme Hakkı

585

2. Hükmü

586

a. Belirli Dönemlerde Ödenen Borçlarla İlgili Karine

586

b. Anapara Hakkında Makbuz Verilmiş Olmasından Doğan Karine

586

B. Senedin İadesi İle İptali

586

1. Kavram

586

2. Senedin İadesinden Doğan Karine

586

3. Senedin İadesinin Mümkün Olmaması

586

IV. İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerden Doğan Borcun İfası

587

A. Ödemezlik Def'i İleri Sürülmesi

587

B. Taraflardan Birinin İfa Güçsüzlüğü Halinde İfadan Kaçınma ve Dönme Hakkı

587

§ 2. BORCUN ÜÇÜNCÜ ŞAHIS TARAFINDAN İFASI (HALEFİYET)

588

I. Genellikle

588

II. Halefiyet Halleri

588

A. Bölünmeyen Borcun İfası Dolayısıyla Halefiyet

588

B. Müteselsil Borçluluktan Dolayı Halefiyet

588

C. Kefaletten Dolayı Halefiyet

589

D. Rehinle Temin Edilmiş Borcun Üçüncü Kişi Tarafından İfası Dolayısıyla Halefiyet

589

D. Borçlunun Beyanı Dolayısıyla Halefiyet

589

III. Hükümleri

589

A. Alacak Hakkının Geçişi

589

B. Def'ilerin ve Yan Hakların Geçişi

589

§ 3. İFA YERİ

590

I. Genellikle

590

II. İfa Yerinin Tespitinde Takip Edilecek Sıra

590

A. Borcun Niteliğine Göre İfa Yerinin Tayini

590

B. Tarafların Anlaşması İle İfa Yerinin Tayini

590

C. Kanunun Özel Bir Hükmü İle İfa Yerinin Tayini

590

D. BK. 89.Mad. Göre İfa Yerinin Tayini

591

1. Para Borçlarının İfa Yeri

591

2. Parça Borcunun İfa Yeri

591

3. Diğer Borçların İfa Yeri

591

§ 4. İFA ZAMANI

591

I. Genellikle

591

II. Muaccel (ecelsiz=vadesiz veya müddetsiz) Borcun İfası

592

III. Müeccel (ecelli=vadeli veya müddetli) Borcun İfası

592

A. Genellikle

592

B. Ecelin Tanımı ve Türleri

592

IV. İfa Zamanının Tayini ve Hükümleri

593

A. Tarafların Borcun İfa Zamanını Tayini

593

B. Bildirim İle Borcun İfa Zamanını Tayin

594

C. Kanun Hükmü İle İfa Zamanının Tayini

594

D. Hukuki İlişkinin Mahiyetinin İfa Zamanının Tayini

594

E. BK. 91-93. Mad. Göre Sürelerin Hesaplanması

594

V. Erken İfa

595

İKİNCİ BAŞLIKİFA ENGELLERİ

§ 5. ALACAKLININ TEMERRÜDÜ

597

I. Kavram

597

II. Şartları

597

A. Borçlanılmış Edimin Gereği Gibi Önerilmesi

597

B. Alacaklının Edimi (İfayı) Kabulden Haklı Bir Sebep Olmaksızın Kaçınması

598

III. Hükümleri

598

A. Alacaklı Mütemerrit Olunca, Artık Borçlunun Temerrüdü Sona Erer

598

B. Alacaklının Temerrüdü İle Ceza Koşulu da Son Bulur

598

C. İş Borçlu İçin Yarar Sağlamıyorsa Sorumluluk Daha Hafif Takdir Edilir

598

D. Hasar Mütemerrit Alacaklıya Aittir

599

E. Saklama ve Diğer Giderler Alacaklıya Aittir

599

F. Borçlu Tevdi İle Borcundan Kurtulur

599

G. Bazı Hallerde Borçlu Borcun Konusu Yerine Satış Bedelini Tevdi Eder

599

1. Zorunlu Satışa Tabi Edimler

599

2. Zorunlu Satışın Şartları

600

a. İhtar

600

b. Hâkimin İzni

600

c. Açık Artırma

600

d. Bedelin Tevdi Edilmesi

600

H. Sözleşmeden Dönme ve Menfi Zararı Talep

600

§ 6. DİĞER İFA ENGELLERİ

600

I. İfaya Engel Diğer Sebepler

600

A. Alacaklının Şahsı İle İlgili Engeller

600

B. Alacaklının Şahsında Duraksanması İle İlgili Engel

601

II. Hükümleri

601

ÜÇÜNCÜ BAŞLIKBORÇLARIN İFA EDİLMEMESİNİN SONUÇLARI

§ 7. BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİ VE BUNUN SONUÇLARI

603

I. Borçların İfa Edilmemesi Kavramı ve Türleri

603

A. Borcun Hiç İfa Edilmemesi

603

B. Borcun Geçici Olarak İfa Edilmemesi (Gecikme İle İfa)

603

C. Borcun Gereği Gibi İfa Edilmemesi

604

D. Sözleşmenin Müspet İhlali

604

II. Borcun İfa Edilmemesinin Sonuçları

605

A. Aynen İfa Davası

605

B. Tazminat Davası

605

C. Sözleşmeden Dönme ve Sözleşmeyi Fesih Yetkisi

605

§ 8. AYNEN İFA DAVASI

606

I. Aynen İfa Talebi ve Aynen İfaya Engel Haller

606

A. Sözleşme Veya Kanun Hükmü Nedeniyle

606

B. Borcun Niteliği Gereği

607

C. Dürüstlük Kuralları Nedeniyle

607

D. Bazı İkincil (Tali) Yükümlülükler Nedeniyle

607

II. Aynen İfa İçin İcraya Başvuru

607

A. Bir Malın Teslimi Borcu

607

B. Bir Şeyin Yapılması Borcu

607

C. Bir Şeyin Yapılmaması Borcu

608

§ 9. TAZMİNAT TALEBİ (SÖZLEŞME SORUMLULUĞU)

608

I. Sözleşmesel Tazminat Talebi-Sözleşme Sorumluluğu

608

II. Sözleşme Sorumluluğunun Şartları ve Tazminatın Kapsamı

609

A. Koşulları

609

1. Önceden Mevcut Bir Borç Olmalıdır

609

2. Borç Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemiş Olmalıdır

609

3. Borcun Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemiş Olması Borçlunun Kusurundan İleri Gelmelidir

609

4. Borçlunun Borcunu Hiç Veya Gereği Gibi İfa Etmemesinden Dolayı Alacaklı Bir Zarara Uğramalıdır

610

a. Müspet Zarar

610

b. Menfi Zarar

610

5. İlliyet Bağı

610

B. Tazminatın Kapsamı

610

III. Sözleşme Sorumluluğundan Kurtulma

611

A. Borcun Beklenmeyen Haller Dolayısıyla İfa Edilememesi

611

1. Kavram ve Tarifi

611

2. Şartları

611

a. Beklenmeyen Hali Doğuran Bir Olayın Mevcut Olması Gerekir

611

b. Borç Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemiş Olmalıdır

612

c. İlliyet Bağı

612

d. Borcun Yerine Getirilmemesi Borçlu İçin Kaçınılmaz Olmalıdır

612

3. Hükümleri

612

B. Borcun Mücbir Sebep Dolayısıyla İfa Edilememesi

612

1. Kavram ve Tanım

612

2. Şartları

612

a. Bir Olayın Varlığı

612

b. Dış Bir Olay Olmalıdır

612

c. Borç Hiç Veya Gereği Gibi İfa Edilmemelidir

612

d. İlliyet Bağı

613

e. Olay Sonucunda Borcun İfa Edilmemesinden Mutlak Olarak Kaçınılamamalıdır

613

3. Hükümleri

613

C. Sorumluluktan Kurtulma Şartları

613

1. Kavram

613

2. Sorumluluktan Kurtulma (Beraat) Şartının Geçerliğinin Hudutları

614

a. Borçluyu Kastından Veya Ağır Kusurundan Kaynaklanan Sorumluluktan Kurtaran Anlaşmalar Kesin Hükümsüzdür (BK. mad. 115 fık. I)

614

b. Borçluyu Hafif Kusurundan Kaynaklanan Sorumluluktan Kurtaran Anlaşmalar Belirli Durumlarda Kesin Hükümsüzdür

614

aa. Alacaklı, Borçlunun Hizmetinde İse

614

bb. Kanun Veya Yetkili Makamlarca Verilen İzinlerde

614

c. BK. 116.mad. II. Fıkrasına Göre, Yardımcıdan Dolayı Sorumluluktan Kurtulma Anlaşması Esas İtibariyle Geçerlidir

614

IV. Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Dolayı Sorumluluk

614

A. Şartları

615

1. Borçlu İle Zarara Uğrayan Arasında Bir Borç İlişkisi Mevcut Olmalıdır

615

2. Borç İlişkisinden Doğan Bir Borcun İfası Veya Bir Hakkın Kullanılması Yardımcı Kişiye Bırakılmış Olmalıdır

615

3. Borcun İfasının Veya Hakkın Kullanılmasının Yardımcı Kişiye Bırakılması Caiz Olmalıdır

615

4. Yardımcı Kişi, Borcu İfa Ederken Veya Hakkı Kullanırken Alacaklıya Bir Zarar Vermiş Olmalıdır

616

5. Yardımcı Kişi Kusurlu Olmalıdır

616

6. Yardımcı Şahsın Fiili İle Zarar Arasında Bir İlliyet Rabıtası Bulunmalıdır

616

B. Hükümleri

616

1. Borçlunun Sorumluluğu

616

2. Borçlunun, Yardımcı Kişiye Rücu Etmesi

616

C. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu (Bk. Mad. 66) İle Yardımcının Fiilinden Sorumluluk (Bk. Mad. 116) Arasındaki Farklar

617

§ 10. BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ

617

I. Kavram ve Tanımı

617

II. Borçlunun Temerrüdünün Koşulları

618

A. Borcun Muaccel Olması

618

B. İhtar

618

1. İhtar

618

2. İhtarın Yapılması Gerekmeyen Haller

619

a. Taraflar İfa Gününü Sözleşme İle Kararlaştırmışlarsa

619

b. İfa Gününün Belirlenmesi Sözleşme İle Taraflardan Birine Bırakılmışsa

619

c. Borçlu Kasten İhtarın Kendisine Ulaşmasına Engel Olmuşsa

619

d. İfanın Ne Zaman Yapılacağını Borçlu Bilecek Durumda İse

619

e. Borçlu Borcu İfa Etmeyeceğini Bildirirse Veya İhtarın Yarar Sağlamayacağı Anlaşılırsa

620

f. Borçlu Haksız Fiilden Dolayı Tazminat Veya Sebepsiz Zenginleşmeden Dolayı Geri Verme Borçlusu İse

620

C. Borçlunun Mütemerrit Olması İçin Kusurlu Bulunması Şart Değildir

620

III. Borçlunun Temerrüdünün Sona Ermesi

620

A. Edimin Veya Edimin İfası Fiilinin Teklifi İle

620

B. Borcu Sona Erdiren Diğer Sebepler İle

620

C. Borcun Ertelenmesi İle:

620

IV. Borçlunun Temerrüdünün Hükümleri

620

A. Borçlunun Temerrüdünün Genel Hükümleri

621

1. Borcun Genişlemesi: Gecikme Tazminatı

621

2. Sorumluluğun Ağırlaşması: Beklenmeyen Hallerden Dolayı Sorumluluk

621

B. Borçlunun Temerrüdünün Para Borçlarındaki Hükümleri

621

1. Gecikme (Temerrüt) Faizi

622

a. Genellikle

622

b. Faiz Oranı

622

aa. Adi İşlemlerde

622

bb. Ticari İşlemlerde

622

c. Faizin Başlangıcı

622

aa. Kural

622

bb. İstisnalar

622

d. Gecikme (Temerrüt) Faizinde Temerrüt

623

2. Aşkın (Munzam) Zarar

623

C. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde Borçlunun Temerrüdünün Hükümleri

624

1. Genellikle

624

2. Uygun Süre Tayini

624

a. Genellikle

624

b. Süre Tayinine Gerek Bulunmayan Haller

625

3. Süre Tayininin Sonucu

625

a. Tayin Edilen Süre İçinde Borçlu Borcunu İfa Etmişse

625

b. Tayin Edilen Süre İçinde Borçlu Borcu İfa Etmemişse

625

aa. İfa ve Gecikme Tazminatı Talebi

625

bb. Müspet Zararın Tazmini Talebi

625

cc. Sözleşmeden Dönme Veya Sözleşmenin Feshi ve Menfi Zararın Tazmini Talebi

625

§ 11. SÖZLEŞME ÖNCESİ SORUMLULUK (CULPA IN CONTRAHENDO)

626

I. Kavram ve Tanım

626

II. Sözleşme Öncesi Sorumluluğun (C.İ.C) Hukuki Niteliği

627

2. AYIRIMBORÇLARIN VE BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERMESİ

§ 1. ASLİ BORCUN VE BUNA BAĞLI BORÇLARIN SONA ERMESİ

629

I. Genellikle

629

II. Asli Borcun Sona Ermesi- Fer'i Borcun Sona Ermesi

629

A. Asli Borcun Sona Ermesi

629

B. Fer'i Borcun Sona Ermesi

630

§ 2. İBRA

631

I. Kavram

631

II. Şartları

631

A. İbra Sözleşmesinin Meydana Gelmesi İçin Öneri ve Kabulün Bulunması Gerekir

631

B. İbra, Herhangi Bir Şekle Bağlı Olmadan Yapılabilir

632

C. Alacaklının Alacağı Üzerinde Tasarruf Yetkisine Sahip Olması Gerekir

632

III. Hükümleri

632

§ 3. YENİLEME

632

I. Kavram ve Tanım

632

II. Şartları

633

A. Hukuken Geçerli Eski Bir Borç Mevcut Olmalıdır

633

B. Yeni Farklı Bir Borç Doğmuş Olmalıdır

633

1. Borç İlişkisinin Konusu Farklı Olabilir

633

2. Borç İlişkisinin Tarafları Farklı Olabilir

634

C. Yenileme İçin Taraflar Açıkça Anlaşmış Olmalıdırlar

634

III. Yenileme Sayılmayacak Hususlar

634

IV. Hükümleri

635

A. Asıl Borç

635

B. Fer'i Borçlar

635

§ 4. TAKAS

635

I. Kavram ve Tanımı

635

II. Şartları

636

A. Karşılıklı İki Borcun (Alacağın) Mevcudiyeti (Mütekabiliyet)

636

B. Borçların Mahiyetlerinin Aynı Olması

637

C. Borçların Aynı Zamanda Muaccel Olmaları

637

D. Borçlunun Takas Açıklaması

638

1. Genellikle

638

2. Bir Taraflı Beyanla Takası Mümkün Olmayan Alacaklar

638

3. Takası Mümkün Olmayan Alacaklar

639

III. Hükümleri

639

A. Borcun, En Az Borç Miktarında Sona Ermesi

639

B. Takasın Geçmişe Etkisi

639

§ 5. İFANIN KUSURSUZ İMKÂNSIZLIĞI

639

I. Kavram

639

II. Şartları

640

A. İmkânsızlık Sözleşmenin Kurulmasından Sonra Meydana Çıkmış Olmalıdır

640

B. İmkânsızlık Objektif Bir İmkânsızlık Olmalıdır

640

C. İmkânsızlık Borçluya Yüklenemeyen Bir Senetten İleri Gelmiş Olmalıdır

640

III. Hükümleri

640

A. Genel Hükümler

640

B. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerdeki Hükümleri

641

1. Kural

641

2. İstisna

641

§ 6. AŞIRI İFA GÜÇLÜĞÜ

641

I. Kavram

641

II. Koşulları

643

A. Öngörülemeyen Olağanüstü Bir Durum Ortaya Çıkmalıdır

643

B. Bu Durum Borçludan Kaynaklanmamalıdır

643

C. Bu Durum Sözleşme Yapıldığı Sırada Mevcut Olguları Değiştirmelidir

644

D. Değişiklik Borçlu Aleyhine Olmalıdır

644

E. Borçludan İfanın İstenmesi Dürüstlük Kurallarına Aykırı Düşmelidir

644

F. Borçlu Borcunu Henüz İfa Etmemiş Ya Da Hakkını Saklı Tutarak İfa Etmiş Olmalıdır

644

III. Sonuçları

645

A. Sözleşmenin Uyarlanmasını İsteme Hakkı

645

B. Dönme Veya Fesih Hakkı

645

§ 7. ZAMANAŞIMI

646

I. Kavram, Tanım ve Türleri

646

II. Zamanaşımının Tabi Olduğu İlkeler

646

A. Kamu Düzeni Düşüncesine Dayanan İlkeler

647

1. Zamanaşımından Önceden (Peşinen) Feragat Edilemez. (BK.160.Mad. I.Fık)

647

2. Zamanaşımı Süreleri Kesin Olup Sözleşme İle Değiştirilemez (BK. Mad. 148)

647

3. Zamanaşımının Şartları ve Hükümleri, Alacaklı Lehine ve Borçlu Aleyhine Olarak Değiştirilemez

647

B. Kamu Düzeni Düşüncesinin Sınırlandırılmasına Dayanan İlkeler

647

1. Zamanaşımı Borcu Sona Erdirmez

647

2. Zamanaşımı Def'i Olarak İleri Sürülebilir

647

3. Zamanaşımından Süresi Dolduktan Sonra Feragat Edilebilir

647

III. Şartları

648

A. Zamanaşımına Elverişli Bir Borcun Varlığı

648

B. Borç Muaccel Olmalıdır

648

C. Kanunda Belirli Olan Sürenin Geçmesi

648

1. Sürenin Başlangıcı

648

2. Süreler

649

a. On Yıllık Zamanaşımı Süresi

649

b. Beş Yıllık Zamanaşımı Süresi

649

c. Diğer Zamanaşımı Süreleri

650

3. Zamanaşımı Durmamış Olmamalıdır

650

a. Durma Sebepleri

650

b. Durmanın Hükümleri

650

D. Zamanaşımının Kesilmemiş Olması

651

1. Sebepleri

651

2. Zamanaşımının Kesilmesinin Hükümleri

651

a. Süre Bakımından

651

b. Kişiler Bakımından

652

c. Ek zamanaşımı

652

IV. Zamanaşımının Hükümleri

652

A. Dava Hakkının Sona Ermesi

652

B. Fer'i Haklar

653

§ 8. ALACAKLI VE BORÇLU SIFATININ BİRLEŞMESİ

653

I. Kavram

653

II. Şartları

653

A. Alacak ve Borcun Aynı Şahısta Birleşmesi Gerekir

653

B. Alacağın Tamamı, Borçluya İntikal Etmiş Olmalıdır

653

C. Birleşme Kesin Olmalıdır

654

III. Hükümleri

654

§ 9. BORÇ İLİŞKİLERİNİN SONA ERME SEBEPLERİ

654

I. Bozma (İkale) Sözleşmesi

654

II. Fesih

655

III. Dönme

655

IV. İptal

655

Bibliyografya

657

Kavram Dizini

673

Baskısı tükenmiştir.

Bu kitaplar da ilginizi çekebilir

Borçlar Hukuku Genel Hükümler Pratik Çalışmaları

Melek Bilgin Yüce

Borçlar Hukuku Genel Hükümler

Murat Doğan, Gökhan Şahan, İsmail Atamulu

Borçlar Hukuku Genel Hükümler

Haluk Nami Nomer

Borçlar Hukuku - Genel Hükümler (THD)

Oğuz Sadık Aydos

Hakkımızda

Uluslararası Yayınevi Belgesi

2023 Kaynakça Dokümanı

Kişisel Verilerin Korunması

Profil