AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNDE
I. GENEL OLARAK AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN YAPISI VE ÖNEMİ
23
A. Genel Olarak Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
23
B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Yapısı ve Önemi
26
II. GENEL OLARAK MÜLKİYET HAKKI
31
A. Mülkiyet Hakkı Nasıl Tanımlanabilir?
32
B. Mülkiyet Hakkı Bir İnsan Hakkı Mıdır?
34
C. Türk Hukuk Mevzuatımızda Mülkiyet Hakkı
35
D. Yargıtay Kararlarında AİHS Uyarınca Mülkiyet Hakkının Yansımaları
39
E. Danıştay Kararlarında AİHS Uyarınca Mülkiyet Hakkı
47
F. Anayasa Mahkemesi Kararlarında AİHS Uyarınca Mülkiyet Hakkının Yansımaları
50
III. GENEL OLARAK AİHS'DE MÜLKİYET HAKKI
52
A. AİHM’in Kanıt Standardı
56
B. AİHM Bir Temyiz Mercii Değildir
59
C. Mülk ve Mülkiyet Kavramına Dair Açıklamalar
59
IV. MÜLKİYET HAKKI KONUSUNDA AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN YAKLAŞIMI
63
A. Mülk ve Mülkiyet Hakkının Özerk Anlama Sahip Oluşu
63
3. AİHM’in Değerlendirmesi
75
a. AİHS’in Kavramları Özerk Yorumlama Yöntemi Sınırsız Değildir
75
c. Özerk Yorum Prensibinin Öncesinde AİHM’in Bakış Açısı
77
2. Her Türlü Beklentinin Ek Protokolün 1. Maddesi Uyarınca Meşru Beklenti Sayılamayacağına Dair
91
3. AİHS’de Yer Alan Diğer Maddeler Açısından Meşru Beklenti Sayılan Durumlar
94
a. Sözleşmenin 8. Maddesinde Belirtilen Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Hakkına İlişkin
94
b. Sözleşmeye Ek 2. No.lu Protokolünde Belirtilen Eğitim Hakkına İlişkin
95
c. Sözleşmenin 6. Maddesinde Belirtilen Adil Yargılanma Hakkına İlişkin
96
e. Sözleşmenin 14. Maddesinde Belirtilen Ayrımcılık Yasağına İlişkin
102
4. Meşru Beklentinin Tespitinde Başvurulan Temel İlkeler
103
a. Hukuki Güvenlik İlkesi
104
b. Dürüst Davranma Yükümlülüğü
107
c. Özenli Davranma Yükümlülüğü
108
V. AİHS’E EK PROTOKOL 1. MADDESİ UYARINCA MÜLKİYET HAKKININ KONUSU
111
B. AİHM İçtihatları Uyarınca Bir Şeyin Mülk Sayılabilmesi İçin Gerekli Temel Koşullar
115
1. İktisadi Bir Değere Sahip Olma Koşulu
116
2. Hukuka Uygunluk Koşulu
116
3. Maruz Kalınan Zararın Az Olmaması Koşulu
117
4. Özel Mülkiyete Elverişli Olma Koşulu
120
C. AİHS'e Ek Protokolün 1. Maddesi Bağlamında AİHM İçtihatları Uyarınca Mülkiyet Türleri
122
b. Para ve Diğer Kıymetli Mallar
133
c. Altın ve Gümüş Sikkeler
133
d. Vergiler, Para Cezaları, Diğer Katkılar
136
f. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları
143
j. Taşınır Kültür Varlıkları
165
k. İmar Planlarına Dayanan Meşru Beklentilere İlişkin Mülkiyet Hakkı
169
l. Sosyal Güvenlik Pozisyonlarından ve Gelirlerinden Kaynaklanan Başvurular
170
o. Ek Protokolün 1. Maddesinde Belirtilen Mülkiyet Hakkının İhlalini Teşkil Eden Diğer Örnek Kategoriler
181
aa. Devlet Tarafından Çıkarılan “Belli Bir Dönemde Yapılmış Olan Sözleşme ve Tahkim Kurulu Kararlarının Uygulanmayacağına Dair” Yasa Dolayısıyla Mülkiyet Hakkı ve İhlali
181
bb. Gemi Kazasından Dolayı Devletin Tazminat Ödeme Yükümlülüğünün Yine Devlet Tasarrufu İle İptali Sebebiyle Oluşan Mülkiyet Hakkı ve İhlali
184
cc. Garson Servis Ücretinden (Bahşişinden) Kaynaklanan Mülkiyet Hakkı ve İhlali
185
dd. Kira Sözleşmesine Dayalı Olarak Belirli Tipte Balıkçılık Yapma Hakkından Kaynaklı Mülkiyet Hakkı ve İhlali
186
ee. İşletmeye Dair Haklardan Kaynaklı Mülkiyet Hakkı ve İhlali
187
VI. AİHS SİSTEMİNDE MÜLKİYET HAKKI KORUMASINDAN YARARLANABİLECEK KİŞİLER
187
1. Çocuğun Mülkiyet Hakkının Korunması
188
2. Cenin’in Mülkiyet Hakkının Korunma Durumu
190
3. Yabancıların Mülkiyet Haklarının Ek Protokolün 1. Maddesinin Korumasından Yararlanması ve Konu Hakkındaki AİHM İçtihadı
191
B. Ek Protokolün 1. Maddesi Uyarınca Malik Olabilme Kriterleri
194
1. Başvurucu İç Hukukta Da Malik Statüsüne Sahip Olmalıdır
194
2. Müdahaleden Kaynaklı Bir Zarar Görme/Mağdurluk Durumu Söz Konusu Olmalıdır
195
3. Mağdur Statüsünün Kabulü İçin Başvurucu Özen Yükümlülüğünü Yerine Getirmiş Olmalıdır
198
C. Devletlerin Yapmış Olduğu Başvurulara İlişkin Mağduriyet Durumu
199
1. Kamu Tüzel Kişileri AİHM’e Başvuru Yapabilir Mi?
201
2. Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin Başvurucu Sıfatı
203
a. Kiliseler ve Manastırlar
203
b. Vakıflar ve Dernekler
205
VII. MÜLKİYET HAKKININ KORUNMASI BAĞLAMINDA DEVLETLERİN POZİTİF YÜKÜMLÜLÜKLERİ
212
A. Pozitif Yükümlülük Kavramına Dair Tanımlamalar ve AİHM’in Değerlendirmeleri
214
B. Devletlerin Ekonomik Kaynaklarının Yetersizliği Pozitif Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi Açısından Haklı Bir Gerekçe Midir?
218
C. Pozitif Yükümlülükler Açısından Devletlerin Takdir Yetkisi
224
D. Pozitif Yükümlülüklerin AİHS’de Yer Alan Diğer Haklar Açısından Görünümleri
226
E. Mülkiyet Hakkı Konusunda Devletlerin Pozitif Yükümlülüklerine Örnekler
231
1. Paranın Değer Kaybetmesini Önleme Yükümlülüğü
231
2. Kişilerin Mülkünden Yararlanmasını Temin Etme Yükümlülüğü
233
3. Mülkü Elinden Alınan Kişiye Tazminat Ödeme Yükümlülüğü
234
4. Kesinleşmiş Yargı Kararlarının Yerine Getirilmesi Yükümlülüğü
236
VIII. AİHM’İN MÜDAHALELERİ İNCELEME YÖNTEMİ: ÜÇ KURAL PRENSİBİ
242
A. Birinci Kural: Mal ve Mülkün Dokunulmazlığı İlkesinin İhlali
248
B. İkinci Kural: Mal ve Mülkten Yoksun Bırakma
252
1. İkinci Kuralda Belirtilen Mülkten Yoksun Bırakılmaya Örnek Olarak Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Önüne Gelen Kamulaştırma ve Kamulaştırmasız El Atma Kaynaklı Başvurular
254
a. Kamulaştırmaya İlişkin Mülkiyet Hakkı İhlali İddiaları
254
aa. Kamulaştırma Kanununun 38. Maddesinden Doğan Mülkiyet Hakkı İhlalleri ve Söz Konusu Maddenin İptali Sonrasındaki Durum
254
bb. Kamulaştırma'da Yeterli Tazminat Ödenmeden Mülkten Yoksun Bırakma
256
cc. Ek Kamulaştırma Bedelinin Geç Ödenmesi
264
b. Kamulaştırmasız El Atmaya İlişkin Mülkiyet Hakkı İhlali İddiaları
266
aa. İdarenin Kamulaştırmasız El Atma Eylemine Dair Yargıtay İçtihatları
266
bb. Kamulaştırmasız El Atmaya İlişkin Örnek AİHM Kararları
271
c. Kamulaştırma Benzeri Bir Müdahale: Millileştirme
272
aa. AİHM’e Taşınan Millileştirme Uygulamalarından Kaynaklı İhlal İddialarına Örnekler
272
C. Üçüncü Kural: Mal ve Mülkün Kullanımının Kontrol Edilmesi
274
1. Mallara El Konulması ve Malların Müsadere Edilmesi
274
a. Mallara El Konulması
274
b. Malların Müsadere Edilmesi
278
2. İmar Hukuku Kapsamındaki Müdahaleler
283
6. Vergi Hukukuna Dayalı Müdahaleler
286
A. Orantısallık İlkesine İlişkin AİHM İçtihadı
291
B. AİHM Önüne Gelen Uyuşmazlıklarda Müdahalenin Orantılı Olup Olmadığı Belirlenirken Sorulması Gereken Sorular
296
1. Müdahalenin Ağırlığı ve Mülke Etkisi Ne Kadardır?
296
2. İdarenin İşlem ve Eylemleri Tutarlılık Arz Etmekte Midir?
301
3. Başvurucu Özenli Davranma Yükümlülüğünü Yerine Getirmiş Midir?
302
4. Mülkünden Mahrum Bırakılan Kişiye Tazminat Ödenmiş Midir?
304
X. MÜLKİYET HAKKINA YAPILACAK MÜDAHALELERİN MEŞRU SAYILABİLMESİ İÇİN MÜDAHALELERDE BULUNMASI GEREKEN ŞARTLAR
311
A. Hukuk Tarafından Öngörülme
312
1. Hukuk Tarafından Öngörülme Kavramına Genel Bakış
312
a. Hukukilik Prensibinin Sağlanması İçin Gerekli Alt Koşullar
318
aa. Ulaşılabilirlik Koşulu
318
b. Öngörülebilirlik Koşulu
320
B. İdarenin ve Yargı Organlarının Vermiş Oldukları Kararların Keyfi Olmaması Koşulu
323
C. Aynı Uyuşmazlıklara Dair Yeknesak Kararların Alınması Koşulu
324
D. Yargı Kararlarının Uygulanması Koşulu
325
E. Uluslararası Hukukun Genel İlkelerine Uygun Olma Koşulu
327
A. Türk Yüksek Mahkeme Kararlarında Kamu Yararı
329
B. Devletlerin Kamu Yararı Konusundaki Takdir Hakkı
331
C. Devletlere Verilen Takdir Yetkisinin Aşılması
334
D. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatları Uyarınca Kamu Yararı Sayılan Durumlar
335
1. Sosyal ve Ekonomik Hayatı Düzenleyici Genel Tedbirler
335
2. Genel Ahlakın Korunması Amacı
337
5. Kamunun Güvenliğini Sağlama Amacı
341
6. Ulusal Savunma Amacı
342
7. Çevrenin Korunması Amacı
343
8. Tarihi ve Kültürel Varlıkların Korunması Amacı
346
XII. MÜLKİYET HAKKININ ADİL YARGILANMA HAKKI İLE İLİŞKİSİ
348
B. Mülkiyet Hakkı İle Birlikte Adil Yargılanma Hakkının İhlalini İçeren Durumlara Örnekler
350
1. Adil Yargılanma Hakkının Şartlarından Biri Olan Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlali
350
2. Yargı Kararlarına Uyulması
352
3. Kesinleşmiş Kararların Üst Yargı Organının Kararı İle Bozulması
353
MÜLKİYET HAKKINA DAİR İHLAL KARARLARI VE ÜLKEMİZDEKİ DURUM
I. ORMANLAR ÜZERİNDEKİ MÜLKİYET HAKKI UYUŞMAZLIKLARI
357
A. Ormanların Mülkiyet Hakkına Dair Uyuşmazlıklarda AİHM'in Görüşü
358
B. Ormanların Mülkiyet Hakkına İlişkin Uyuşmazlıklar ve AİHM Kararları
360
II. KIYILARDA MÜLKİYET SORUNU VE AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNİN GÖRÜŞÜ
373
B. Kıyı Şeridinde Kalan Arazilere Dair Mülkiyet Uyuşmazlıkları ve AİHM Önüne Gelen Örnek Başvurular
375
A. Başvuranlar Aleyhinde Alanya Asliye Hukuk Mahkemesi Önünde Gayrimenkulün Tapu Sicil Kaydının İptali İçin Başlatılan Usul İşlemleri
380
B. Alanya Asliye Hukuk Mahkemesi’nde Tazminat İçin Başlatılan Usul İşlemleri
381
III. AZINLIK VAKIFLARININ TAŞINMAZ EDİMİNE İLİŞKİN SORUNLAR
384
B. Azınlık Vakıflarının Taşınmaz Edinmesine İlişkin AİHM'e Yapılan Mülkiyet Hakkı Bağlamındaki Başvurulara Dair Örnekler
386
IV. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ VE PARTİ KAPATMA DAVALARI
403
B. Siyasi Partiler İle Bağlantılı Mülkiyet Hakkı İhlalleri
406
V. KAMULAŞTIRMASIZ EL ATMA UYGULAMALARINA İLİŞKİN OLARAK AİHM’E YAPILAN BAŞVURULAR
409
A. Kamulaştırma Bedelinin Yetersizliğine Dair Başvurular
420
B. Ek Kamulaştırma Bedelinin Geç Ödenmesinden Kaynaklı Başvuru Örnekleri
430
VI. KESİN HÜKMÜN YERİNE GETİRİLMEMESİNE DAYALI BAŞVURULAR
446
VII. KAMU YARARI GEREKÇESİ İLE TAŞINMAZDAN MAHRUM BIRAKMA
457
VIII. KAMU SAĞLIĞI NEDENİYLE MÜLKTEN MAHRUM BIRAKILMA
458
IX. KÜLTÜREL MİRASI KORUMAYA DAİR KAMU YARARI SEBEBİYLE MÜLKTEN MAHRUM BIRAKMA
463
X. EK PROTOKOLÜN 1. MADDESİ İLE İLGİLİ OLARAK YÜKSEK MAHKEME MASRAFLARININ ÖDENMESİNİN TALEP EDİLMESİ SONUCU YAPILAN BAŞVURULAR
471
XI. BOŞANMA İŞLEMLERİNE İLİŞKİN MÜLGA MİLLETLER ARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU HAKKINDA KANUNUN UYGULANMASINA İLİŞKİN MAĞDURİYET İDDİALARI
479
XII. MİRAS HUKUKUNDAN KAYNAKLANAN UYUŞMAZLIKLARA DAİR BAŞVURULAR
484
XIII. TAPU KANUNU’NUN 35. MADDESİNİN ULUSAL MAHKEMELERCE YORUMLANMA VE UYGULANMA ŞEKLİ NEDENİYLE AİHM ÖNÜNE GELEN BAŞVURULAR
485
XIV. VERASET İLAMININ İPTALİ
490
XV. DEVLETİN KİŞİLERİN MÜLKİYET HAKKINA GELECEK ZARARLARI ÖNLEME YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIKTAN DOLAYI YAPILAN BAŞVURULAR
505
XVI. ALTIN İŞLEME TESİSİNDE SİYANÜR KULLANILMASI DOLAYISIYLA BAŞVURUCULARIN ARAZİLERİNİN OLUMSUZ OLARAK ETKİLENMESİ HAKKINDA
506
XVII. EL KOYMA VE MÜSADERE KONULU BAŞVURULAR
509
C. Taşınır ve Taşınmazlara Birlikte El Konulması Sonucu Yapılan Başvurular
525
XVIII. BELEDİYE MALLARININ HACZEDİLEMEMESİ SONUCUNDA ORTAYA ÇIKAN İHLALLERE İLİŞKİN BAŞVURULAR
548
XIX. DERNEKLERLE İLGİLİ AİHM ÖNÜNE GELEN UYUŞMAZLIKLAR
551
XX. AİHM ÖNÜNE GELEN KOOPERATİFLER İLE İLGİLİ BAŞVURULAR
555
XXI. SOSYAL GÜVENLİK HAKLARI İLE İLGİLİ UYUŞMAZLIKLARDAN KAYNAKLANAN BAŞVURULAR
559
XXII. TAŞINMAZIN BULUNDUĞU SEMTİN AFET BÖLGESİ İLAN EDİLMESİNDEN KAYNAKLANAN BAŞVURULAR
566
YAPILAN BİREYSEL BAŞVURULAR
I. GENEL OLARAK ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU
574
A. Anayasa Mahkemesi Ancak 23.09.2012 Tarihinden Sonra Kesinleşmiş Olan Karar ve İşlemler Aleyhine Olan Bireysel Başvuruları İncelemektedir
574
B. Anayasa Mahkemesine Yalnızca Anayasamızda ve AİHS’de Yer Alan Temel Hak ve Özgürlüklerin İhlali Sebebiyle Bireysel Başvuruda Bulunulabilmektedir
575
C. Anayasa Mahkemesine Yalnızca Olağan Kanun Yollarının Tüketilmesinden Sonra Başvurulabilmektedir
587
D. Anayasa Mahkemesine Yapılan Bireysel Başvurunun Konusu Bir Kamu Gücü Tarafından Yapılan İhlal Olmalıdır
590
E. Yasama İşlemleri İle Düzenleyici İdari İşlemler ve Anayasanın Yargı Denetimi Dışında Bıraktığı İşlemler Aleyhine Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Bulunulamamaktadır
591
II. MÜLKİYET HAKKINA DAİR ANAYASA MAHKEMESİNE YAPILAN BİREYSEL BAŞVURULARIN ŞARTLARI
592
A. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruyu Ancak Hakkı Doğrudan Etkilenen Kişiler Yapabilmektedir
592
B. Kamu Tüzel Kişileri Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Bulunamazlar
595
C. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Harca Tabi Olup Doğrudan ya da Mahkemeler veya Yurt Dışı Temsilcilikler Vasıtasıyla Yapılabilir
598
D. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Yerine Getirilmesi Gereken Usuli Şartlar
600
1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Süresi
601
2. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvurunun Usulü
603
E. Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Şartları
606
F. Anayasa Mahkemesi Önüne Gelen Başvuruların Esas Yönünden İncelenmesi
608
G. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvurulara İlişkin Pilot Kararlar Verebilmektedir
610
H. Anayasa Mahkemesi Keyfilik Yahut Açık Bir Takdir Hatası Bulunmaması Durumunda Yerel Mahkeme Kararlarına Saygı Duymaktadır
611
İ. Anayasa Mahkemesine Yapılan Bireysel Başvurularda Esas İncelemenin Sonuçlanması
612
J. Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvurulara İlişkin Kararları Yargılamanın Yenilenmesi Sebebi Dahi Teşkil Edebilmektedir
614
III. MÜLKİYET HAKKI KONUSUNDA ANAYASA MAHKEMESİNE YAPILMIŞ OLAN BAŞVURULARA ÖRNEKLER
615
A. Kesinleşmiş Yargı Kararlarının Yerine Getirilmemesinden Kaynaklı Başvurular
615
B. Yasal Düzenlemeler Uyarınca Kişilerin Belediyelerden Alacaklarını Tahsil Edememesinden Kaynaklı Başvurular
619
C. Vergi Hukukuna Dayalı Uyuşmazlıklardan Kaynaklı Başvurular
624
1. Fazla Alınan Verginin Mahkeme Kararı İle Faiz İşletilmeden Geri Verilmesi
624
2. Vergi Borcu Nedeniyle Haciz İşlemi Uygulanmasına Dayalı Başvurular
626
D. Kamulaştırma Uygulamalarından Kaynaklı Mülkiyet Hakkı İhlali İddiaları
628
1. Kamulaştırılan Taşınmaza Düşük Bedel Takdir Edilmesi
628
2. Kamulaştırma Bedelinin Artırılması İçin Açılan Davanın Uzun Sürmesi ve Aradan Geçen Zaman İçin Alacağa Faiz İşletilmemesi
630
3. Kamulaştırmasız El Atmaya İlişkin Uyuşmazlıklardan Kaynaklı Başvurular
633
4. Kamulaştırmasız El Atma Sonrasındaki Uyuşmazlığa İlişkin Yargılamanın Uzun Sürmesi Nedeniyle Taşınmazı Kullanamama
636
E. Taşınmazların Sit Alanı İlan Edilmesinden Kaynaklı Başvurular
636
F. Kişilerin Sahibi Olduğu Taşınmazların Orman Vasfında Olduğu Gerekçesi İle Hazineye Devredilmesinden Kaynaklı Başvurular
641
G. Taşınmazların Kıyı Şeridinde Bulunduğunun Tespiti İle Tapularının İptal Edilerek Hazineye Geçirilmesinden Kaynaklı Başvurular
649
H. Diğer Bireysel Başvuru Konularına Örnekler
651
1. Devlet Memurluğundan Çıkarılma
651
3. Kadastro Tespitine İtiraz Davasının Uzun Sürmesi
654
4. Maden Ruhsatı Başvurusunun Reddi
654
5. Emekliliğe Esas Ek Göstergenin Olması Gerekenden Düşük Belirlenmesi
655
6. Yüksek ve Düşük Miktarlarda Prim Ödeyenlerin Aynı Emekli Aylığını Almak Durumunda Kalması
655
7. Emekli İkramiyesinin Eski Katsayılar Üzerinden Hesaplanması
656
8. Yaş Haddinden Emekli Edilme İşleminin İptali İçin Açılan Davanın Reddi
656
Kitapta Kullanılan Kararlar
659