Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Türkiye Kararları

07. 11. 1982 tarih ve 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın 90. maddesinin son fıkrasına göre, Usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.

Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini (İnsan Haklarının ve Temel Özgürlüklerinin Korunmasına İlişkin Sözleşme), 10 Mart 1954'te onaylamıştır. Bu çerçevede temel hak ve özgürlüklere ilişkin olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi iç hukukumuzda yerini almış olup, hiyerarşik olarak Türkiye Cumhuriyeti Kanunların üzerinde uygulanma imkânına kavuşmuştur.

Türkiye 28 Ocak 1987'de de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine bireysel başvuru hakkını tanımıştır. Mahkemenin zorunlu yargı yetkisini ise 28 Ocak 1990'da kabul etmiştir. Bu tarih itibariyle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları Türkiye için bağlayıcı hale gelmiştir.

12. 01. 2011 tarih ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 375. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendine göre, kararın, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması hali yargılamanın iadesini gerektirir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 377. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi gereğince, 375. maddenin 1. fıkrasının (i) bendinde yazılı sebepten dolayı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kesinleşmiş kararının tebliğ edildiği, tarihten itibaren üç ay ve her hâlde iade talebine konu olan hükmün kesinleşmesinden itibaren on yıl içinde yargılamanın iadesi istenebilir.

Bu düzenleme ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmenin veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiği kesinleşmiş kararlar Türk usul hukukunda yargılamanın iadesi sebebi olarak düzenlendiğinden önemi artmıştır.

Bu çalışmayla, tüm okuyucuların Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin Türkiye ile ilgili kararlarına kolay ulaşmalarını amaçlanmaktadır.