CUMHURİYET SAVCISININ CEZA MUHAKEMESİNDEKİ YERİ,
TEŞKİLAT YAPISI VE HUKUKİ NİTELİĞİ
I. CUMHURİYET SAVCISININ CEZA MUHAKEMESİNDEKİ YERİ
31
A. Ceza Muhakemesi Kavramı
31
B. Savcı ve Savcılık Kavramı
33
C. Savcılık Kurumunun Tarihsel Gelişimi
35
D. Savcılık Kurumu Hakkında Uluslararası Hukuktaki Düzenlemeler
39
II. TÜRK HUKUKUNDA SAVCILIĞIN TEŞKİLAT YAPISI
42
III. SAVCILIĞIN HUKUKİ NİTELİĞİ
44
B. Öğretideki Farklı Yaklaşımlar
44
1. Savcılığın İdari Niteliği
44
2. Savcılığın Yargısal Niteliği
44
3. Savcılığın Milli Egemenliği Temsil Niteliği
44
4. Savcılığın Adalet Organı Niteliği
45
IV. SAVCILIK TEŞKİLATININ YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
46
1. Savcılığın Birlik ve Bölünmezliği
46
2. Hiyerarşik Bir Yapıya Sahip Olması
46
b. Savcının Adalet Bakanı ile İlişkisi
47
c. Savcının Başsavcı ile İlişkisi
48
d. Savcının Kolluk ile İlişkisi
51
C. Cumhuriyet Savcısının Bağımsızlığı, Tarafsızlığı ve Reddi Sorunu
54
1. Cumhuriyet Savcısının Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı (Taraf Olup –Olmadığı) Sorunu
54
2. Cumhuriyet Savcısının Reddi Sorunu
58
V. CUMHURİYET SAVCISININ GÖREV VE YETKİLERİ
60
B. Araştırma ve Soruşturma Görevi
61
b. İhbar veya Şikayet Yoluyla Öğrenme
62
c. Talep Müracaat ve İstek Üzerine Öğrenme
62
2. Soruşturmanın Başlaması ve Yürütülmesi
63
3. Soruşturmanın Sonuçlanması
64
a. Yetkisizlik Kararı Verilmesi
65
b. Görevsizlik Kararı Verilmesi
65
c. Fezleke Düzenlenmesi
66
d. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Verilmesi
66
e. Kamu Davasının Açılmasının (İddianamenin Düzenlenmesinin) Ertelenmesi Kararı
66
f. İddianame Düzenlenmesi
67
C. Kamu Davasını Açma ve Yürütme
68
D. Yargılama Önlemlerine Başvurabilme
70
E. Kanun Yoluna Başvurma
70
G. Bazı Hukuk Davalarını Açma ve Yürütme
71
CUMHURİYET SAVCISININ KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARAR VEREBİLECEĞİ HALLER
I. KONUYA İLİŞKİN TEMEL KAVRAM VE İLKELER
73
A. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Kavramı ve Hukuki Niteliği
73
B. Ceza Muhakemesinin Konuya İlişkin İlkeleri
75
1. Kovuşturma Mecburiyeti İlkesi
75
2. Maslahata Uygunluk İlkesi
76
C. Karşılaştırmalı Hukukta Durum
77
1. Kıta Avrupası Hukuku
77
2. Anglo–Sakson Hukuku
81
II. MASLAHATA UYGUNLUK İLKESİ (TAKDİR YETKİSİ) KAPSAMINDA KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARAR VERİLMESİ
83
B. Yeterli Şüphe Sebebinin Mevcudiyeti Koşulu
84
1. Maddi Ceza Hukukuna Dayanan Takdir Yetkisi
84
a. Cezayı Kaldıran Şahsi Sebep Olarak Etkin Pişmanlık Hükümlerinin Uygulanmasını Gerektiren Koşulların Varlığı (CMK m.171/1)
84
b. Şahsi Cezasızlık Sebebinin Varlığı (CMK m.171/1)
86
c. CMK m.171/1’e İlişkin Ortak Açıklamalar
88
d. CMK m.171/1’de Yer Verilen Hükmün Kıyas Yoluyla Faile Ceza Verilmemesini Gerektiren Diğer Sebeplerin Varlığı Halinde Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu
89
e. CMK m.171/1 Kapsamında Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararın Kesin Hüküm Niteliği Taşımaması
90
f. CMK m.171/1’in Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Verebileceği Diğer Düzenlemeler ile İlişkisi
91
g. CMK m.171/1’e Göre Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara Karşı İtiraz Yolunun Bulunmaması
91
2. Muhakeme Hukukuna Dayanan Takdir Yetkisi Olarak Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2–5)
92
b. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Düzenlenme Biçimleri
93
c. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Koşulları (CMK m.171/2–3)
94
ca. Objektif Koşul (Suç Bakımından)
94
caa. İsnat Edilen Suçun Takibi Şikayete Bağlı Olmalıdır (CMK m.171/2)
94
cab. İsnat Edilen Suç Üst Sınırı Bir Yıl veya Daha Az Süreli Hapis Cezasını Gerektiren Suçlardan Olmalıdır (CMK m.171/2)
94
cb. Sübjektif Koşul (Şüpheli Bakımından)
95
cba. Şüpheli Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasıyla Mahkum Olmamış Bulunmalıdır (CMK m.171/3–a)
95
cbb. Yapılan Soruşturma Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Halinde Şüphelinin Suç İşlemekten Çekineceği Kanaatini Vermelidir (CMK m.171/3–b)
95
cbc. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Şüpheli ve Toplum Açısından Kamu Davası Açılmasından Daha Yararlı Olmalıdır (CMK m.171/3–c)
96
cbd. Suçun İşlenmesiyle Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zarar Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderilmelidir (CMK m.171/3–d).
96
d. Özel Bir Düzenleme Olarak Kullanmak İçin Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Satın Almak, Kabul Etmek veya Bulundurmak ya da Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanmak Suçlarında Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi
97
e. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi ile Uzlaşma ve Önödeme İlişkisi
98
ea. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi–Uzlaşma İlişkisi
98
eb. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi–Önödeme İlişkisi
99
f. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenme Süresi, Denetimi ve Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonucu
101
fa. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenme Süresi
101
fb. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararının Denetimi
101
fc. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesinin Sonucu
101
g. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kurumunun Uygulanma Sorunu
102
III. CUMHURİYET SAVCISI DIŞINDAKİ KURUM VE KİŞİLERE TANINAN TAKDİR YETKİSİ
103
IV. KOVUŞTURMA MECBURİYETİ İLKESİ KAPSAMINDA KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARAR VERİLMESİ
106
2. Suçun Kanuni Unsurlarının Oluşmaması
110
3. Kovuşturma Olanağının Bulunmaması
112
b. Dava ve Cezanın Düşürülmesi Sebeplerinden Birinin Mevcudiyeti
113
bc. Şikayetten Vazgeçme
115
be. Ceza Kovuşturmalarının Aktarılması
120
bf. Failin, Diplomasi Dokunulmazlığının Bulunması veya Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığına Sahip Olması
122
c. Dava Şartlarının Gerçekleşmemesi
124
ca. Şikayet Bulunmaması
124
cb. Dava Süresinin Geçmiş Olması
126
cd. Talep Bulunmaması
135
ce. Karar Bulunmaması
138
cf. Yargı (Kesin Hüküm) Bulunması
139
cg. Açık Dava (Derdest) Bulunması
139
ch. Önödemenin Yerine Getirilmiş Olması
139
cı. Uzlaşmanın Gerçekleşmesi
141
d. Şüphelinin Kusur (İsnat) Yeteneğini Etkileyen Sebeplerden Birinin Mevcudiyeti
146
db. Sağır ve Dilsizlik
148
D. Cumhuriyet Savcısının Kovuşturmaya Yer Olmadığında Dair Karar Vermesi Gerekirken İddianame Düzenlemesinin Sonuçları
150
1. İddianamenin İadesi
150
2. Dava Şartlarının Gerçekleşmemesinin Sonuçları
151
E. Dava veya Cezanın Düşmesinin Etkisi
152
KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR
I. KAMU DAVASININ AÇILMAMASI: KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARAR VERİLMESİ
153
II. KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARARIN İDARİ YOLDAN DENETİMİ
156
III. KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA DAİR KARARIN YARGISAL YOLDAN DENETİMİ
158
A. Kavram ve Hukuki Niteliği
158
B. Kovuşturma Davasının Amacı
159
C. Kovuşturma Davası Açma Yetkisine Sahip Olan Kişi
160
D. Kovuşturma Davası Açma Süresi ve Usulü
161
E. Kovuşturma Davası Merci ve Muhakeme Usulü
163
F. Kovuşturma Davası Sonunda Verilecek Kararlar
166
G. Denetim Muhakemesi
168
H. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru
171
IV. AYNI ANDA İDARİ VE YARGISAL DENETİME BAŞVURULMASI SORUNU
172
V. KOVUŞTURMA DAVASININ KABUL EDİLMEYECEĞİ HAL OLARAK CUMHURİYET SAVCISINA TAKDİR YETKİSİ TANINAN DURUMLAR
173
SAVCILIK KURUMU HAKKINDA ULUSLARARASI TEMEL BELGELER İLE KİTAPTA ATIF YAPILAN GENELGELER
(ÖZET AÇIKLAMALARI) VE İLGİLİ YÖNETMELİKLER
I. SAVCILIK KURUMU HAKKINDA ULUSLARARASI TEMEL BELGELER
184
A. BM Savcıların Rolüne İlişkin Rehber İlkeler
184
B. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Cezai Adalet Sisteminde Savcılığın Rolü İle İlgili Üye Devletlere Sunduğu Tavsiye Kararı Rec(2000)19
190
C. Savcılar İçin Etik ve Davranış Biçimlerine İlişkin Avrupa Esasları "Budapeşte İlkeleri”
198
D. Avrupa Savcıları Danışma Konseyi (CCPE) Tarafından Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesine Sunmak Üzere Hazırlanan Cezai Soruşturmalarda Savcıların Rolüne İlişkin 10(2015) No’lu Görüş
203
E. Venedik Komisyonu’nun Savcılık Teşkilatı İle İlgili Yargı Sisteminin Bağımsızlığına İlişkin Avrupa Standartları Hakkındaki Raporu
217
F. Savcıların Mesleki Sorumluluk Standartları ile Temel Görev ve Hakları Beyannamesi
225
G. Savcıların Cezai Meselelerde Karşılıklı Yasal Destek Almalarına Dair Temel Kılavuz
230
II. KİTAPTA ATIF YAPILAN GENELGELER (ÖZET AÇIKLAMALARI)
245
A. Hâkim ve Savcılar Hakkındaki Araştırma, İnceleme ve Soruşturma İşlemleri
245
B. Hâkim ve Cumhuriyet Savcıları Hakkında Yapılan İnceleme ve Soruşturma İşlemleri
247
C. En Üst Dereceli Kolluk Amirleri Hakkındaki Araştırma, İnceleme ve Soruşturma İşlemleri
249
D. Avukatlar Hakkında Yapılan İnceleme ve Soruşturma İşlemleri
252
E. Noterler Hakkında Yapılan İnceleme ve Soruşturma İşlemleri
254
F. Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması İle İlgili İşlemler
255
G. TCK'nın 299 ve 301 ’İnci Maddeleri Gereğince Soruşturma Veya Kovuşturma Yapılması Adalet Bakanının İznine Bağlı Suçlar
256
H. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Uygulanması
258
I. Çocuk İzlem Merkezi (ÇİM)
260
İ. Ölü Muayene ve Otopsi İşlemleri
262
J. Yabancıların Ölüm Olaylarının Bildirilmesi ve Ölen Yabancıların Terekelerine Uygulanacak Esaslar
265
K. Ses ve Görüntü Bilişim Sistemi (SEGBIS)
267
L. Kanun Yararına Bozma Taleplerinde Uyulması Gereken Usul ve Esaslar
269
N. Uzlaştırma Bürolarının İşleyişi ile Uzlaştırmaya İlişkin İş ve İşlemler
272
III. İLGİLİ YÖNETMELİKLER
275
A. Adli Kolluk Yönetmeliği
275
B. Adlî ve Önleme Aramaları Yönetmeliği
283
C. Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik
303
D. Suç Eşyası Yönetmeliği
311
E. Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği
324
F. Ceza Muhakemesi Kanununda Öngörülen Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi, Gizli Soruşturmacı ve Teknik Araçlarla İzleme Tedbirlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik
341
G. Ceza Muhakemesinde Ses ve Görüntü Bilişim Sisteminin Kullanılması Hakkında Yönetmelik
354
UYGULAMADA KONUYA İLİŞKİN CEZA MUHAKEMESİ İŞLEMLERİ (UYGULAMA ÖRNEKLERİ)
No: 1 – Şikayet Dilekçesi
361
No: 2 – Cumhuriyet Savcısının Şikayet Üzerine Kolluk Birimine Yazdığı Müzekkere
363
No: 3 – Arama ve El koyma Talebi
366
No: 4 – Gebeliğin Sonlandırılması ve Moleküler Genetik İnceleme Talebi
367
No: 5 – Sulh Ceza Hakimliğinin (SCH) Şüpheliden Kan Alınması ve Moleküler Genetik İnceleme Yapılmasına İzin Verilmesi Kararı
368
No: 6 – SCH’nin El Koymanın Onanması Kararı
370
No: 7 – İletişimin Dinlenmesi Talebi
371
No: 8 – İletişimin Tespiti, Dinlenmesi, Kayıt Altına Alınması, Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi Kararı
373
No: 9 – Önödeme Bildirimi
376
No: 10 – Soruşturma Bürosuna Gönderme Kararı
377
No: 11 – Uzlaştırma Bürosuna Gönderme Kararı
379
No: 12 – Uzlaştırma Raporu
381
No: 13 – Yurt Dışı İstinabe (Talimat) Talebi
383
No: 14 – Olay Yeri Tespit Tutanağı
386
No: 15 – Ölü Adli Muayene ve Otopsi Tutanağı
388
No: 16 – Klasik (Sistematik) Otopsi Tutanağı
391
No: 17 – Bilirkişi Yemin Tutanağı
395
No: 18 – Otopsi Heyeti Sarf Kararı
396
No: 19 – Bilirkişi Sarf Kararı
397
No: 20 – Mezar Açma Tutanağı
398
No: 21 – Defin (Gömme İzin) Ruhsatı
400
No: 22 – Kimsesi Bulunmayan Ölünün Defnedilmesine Dair Müzekkere
401
No: 23 – Ölen Yabancıların Bildirim Formu
402
No: 24 – Ölen Yabancılar Hakkında Dış İşleri Bakanlığı Konsolosluk Genel Müdürlüğüne Gönderilen Müzekkere
403
No: 25 – Ölen Yabancılar Hakkında Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğüne Gönderilen Müzekkere
404
No: 26 – Ölüye Ait Para ve Eşyaların Mirasçılarına Teslimi İçin Yazılan Müzekkere
405
No: 27 – Suça Sürüklenen Çocuk Hakkında Tedbir Talebi
406
No: 28 – Çocuk Mahkemesi Eğitim Tedbiri Kararı
407
No: 29 – Çocuk Mahkemesinin Sağlık, Eğitim ve Danışmanlık Tedbiri Uygulanması Kararı
409
No: 30 – Çocuk Mahkemesinin Çocuğun Sürekli Koruma Altına Alınarak Kuruma Yerleştirme Kararı
411
No: 31 – Şiddet Mağduru Kadının Şikayeti Üzerine Kolluk Birimine Yazılan Müzekkere
413
No: 32 – Aile Mahkemesine Yazılan Tedbir Talebi Müzekkeresi
416
No: 33 – Aile Mahkemesinin Tedbir Kararı
418
No: 34 – 6284 sayılı Kanun Kapsamında İhlal Bildirimi
420
No: 35 – Aile Mahkemesinin Tedbirin İhlali Üzerine Verdiği Zorlama Hapsi Kararı
421
No: 36 – Soruşturma İzin Talebi
423
No: 37 – Soruşturma İzni Verilmemesi Kararına İtiraz Dilekçesi
424
No: 38 – Çocuk İzlem Merkezinde Alınan Mağdure İfade Tutanağı
425
No: 39 – SEGBİS Kullanılarak Alınacak İfadelerde Ceza İnfaz Kurumuna Yazılan Müştekinin SEGBIS Odasında Hazır Edilmesine Dair Müzekkere
428
No: 40 – SEGBİS Sistemi ile Alınan Suça Sürüklenen Çocuk İfade Tutanağı
429
No: 41 – Tutuklama Talebi
431
No: 42 – SCH’nin İfade Sorgu Zaptı ile Tutuklama Kararı
432
No: 43 – Yabancı Tutukluların Bildirim Formu
434
No: 44 – Yabancı Tutuklular Hakkında Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğüne Gönderilen Müzekkere
436
No: 45 – Tutuklamaya İtiraz Dilekçesi
437
No: 46 – SCH’nin İtiraz Üzerine Verdiği Değişiklik Yapılmasına Yer Olmadığına Dair Kararı
439
No: 47 – SCH’nin Tutuklamaya İtirazın Reddi Kararı
440
No: 48 – Müsadere Talebi
441
No: 49– Birleştirme Kararı
442
No: 50 – Yetkisizlik Kararı
443
No: 51 – 2547 Sayılı Kanun Kapsamında Görevsizlik Kararı
444
No: 52 – Valiler Hakkında Görevsizlik Kararı
445
No: 53 – 4483 sayılı Kanun Kapsamında İşlemden Kaldırma Kararı
447
No: 54 – Soruşturmanın Geri Bırakılması Kararı
448
No: 55 – Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Kararı
449
No: 56 – Daimi Arama Kararı
451
No: 57 – Atılı Suçun Unsurlarının Oluşmaması Nedeniyle Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar
452
No: 58 – Anlaşmazlığın Hukuki Mahiyette Olması Nedeniyle Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar
453
No: 59 – Şikayetten Vazgeçme Nedeniyle Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar
455
No: 60 – Önödemenin Yerine Getirilmiş Olması Nedeniyle Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar
456
No: 61 – Delil Yetersizliği Nedeniyle Verilen Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar
457
No: 62 – KYOK’a İtiraz Dilekçesi
459
No: 63 – SCH’nin KYOK’a İtiraz Üzerine Verdiği Kabul Kararı
462
No: 64 – SCH’nin Kendi Kararını Kaldırma Kararı
463
No: 65 – SCH’nin KYOK’a İtiraz Üzerine Verdiği Red Kararı
464
No: 66 – SCH’nin İtirazın Reddi Kararı
465
No: 67 – Ağır Ceza Mahkemesinde Kamu Davası Açılmak Üzere Düzenlenen Fezleke
466
No: 68 – Görevsizlik Kararının Kaldırılması Üzerine Düzenlenen Çocuk Mahkemesi İddianamesi
468
No: 69 – Denetim Süresi İçerisinde Suç İşlenmesi Üzerine Düzenlenen Çocuk Mahkemesi İddianamesi
470
No: 70 – Asliye Ceza Mahkemesi İddianamesi
472
No: 71 – Asliye Ceza Mahkemesi (İddianamenin İadesi Üzerine Yazılan) İddianamesi
474
No: 72 – ASCM’nin İddianamenin Kabulü Kararı
475
No: 73 – ASCM’nin İddianamenin İadesi Kararı
476
No: 74 – ASCM’nin Kanun Yararına Bozma Kararı Nedeniyle Verdiği İddianamenin İadesi Kararı
477
No: 75 – İddianamenin İadesi Kararına İtiraz Dilekçesi
478
No: 76 – Ağır Ceza Mahkemesince İddianamenin İadesi Üzerine Yapılan İtiraz Nedeniyle Verilen İtirazın Reddi Kararı
479
No: 77 – Aile Mahkemesi Davanamesi
480
No: 78 – İdari Yaptırım Kararı
481
No: 79 – İstinaf Dilekçesi
483
No: 80 – Kanun Yararına Bozma Yoluna Başvurulması Dilekçesi
485
No: 81 – Kanun Yararına Bozma Yoluna Başvurulmaması Dilekçesi
487
No: 82 – Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Dilekçesi
488
No: 83 – Avukatlar Hakkında Soruşturma Fezlekesi
493
No: 84 – Avukatlar Hakkında Kovuşturma Fezlekesi
495
No: 85 – Noterler Hakkında Kovuşturma Fezlekesi
496
No: 86 – Milletvekilleri Hakkında Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Fezlekesi
498
No: 87 – ASCM’nin Muhakemenin Durması Kararı
500
No: 88 – BAM C.Başsavcılığının Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Kararı
502
No: 89 – BAM Ceza Dairesi İddianamesi
503
No: 90 – BAM C.Başsavcılığının İçtihat Uyuşmazlığının Giderilmesi Talebini İçerir Dilekçesi
504
No: 91 – BAM C.Başsavcılığı İtiraz Dilekçesi
505
No: 92 – BAM C.Başsavcılığı Temyiz Dilekçesi
506
No: 93 – BAM C.Başsavcılığının Kanun Yararına Bozma Yoluna Gidilmesi Talebini İçerir Dilekçesi
507
Yazarın Ulusal Hakemli Dergilerde Yayımlanmış Makaleleri
528