Siyaset Bilimi ve Türk Siyasal Hayatı

İÇİNDEKİLER 

SİYASET BİLİMİ VE TÜRK SİYASAL HAYATI 15 

SİYASET BİLİMİ 15 

Siyaset Biliminin Alanları 15 

Siyaset Biliminin Tarihi 15 

Siyaset Biliminin Metodolojisi 15 

Uluslararası İlişkiler 16 

Birtakım Krizlerin Öngörülmesi 16 

Daha Sonraki Gelişmeler 16 

Uluslararası İlişkiler 17 

Uluslararası İlişkiler Tarihi 17 

Birtakım Teoriler 18 

Pozitivist Teoriler 18 

Realizm 18 

Neorealizm 18 

Liberalizm 18 

Neoliberalizm 18 

Post–pozitivist Teoriler 19 

Feminizm 19 

Uluslararası Toplum Teorisi 19 

İnşacılık 19 

Küresel Yönetişim 19 

Eleştirel Teori 20 

Uluslararası İlişkilere Sosyolojik Yaklaşım 20 

Temel kavramlar 20 

Uluslararası İlişkilerin Araçları 21 

Bazı Kuruluşlar 21 

Siyasetin Farklı Anlamları: 22 

Eski Yunan Düşünürlerinde Siyaset 22 

Modern Dönem Siyaseti 22 

Siyasetnameler 24 

Farabî 25 

Nizamülmülk 25 

İbn Haldun 25 

Başlıca Eserler 25 

SİYASET BİLİMİNİN KONUSU, KAPSAMI, YÖNTEMİ & TEKNİKLERİ 26 

Siyaset Biliminin Konusu 26 

Siyaset Biliminde Yöntem 27 

Tümevarım 27 

Tümdengelim 27 

Siyaset Bilimi Teknikleri: 27 

İKTİDAR VE EGEMENLİK 27 

Pastoral İktidar 28 

Negatif–Pozitif İktidar 28 

Modern Devlet Anlayışında İktidar 28 

İKTİDARDA KAYNAK VE TEKNİK UNSURU 28 

Fiziksel Kaynak 28 

Ekonomik Kaynak 28 

Sembolik Kaynak 28 

Zor Kullanma ve Otorite 28 

SOSYAL İKTİDAR 29 

Seçkinci ve Çoğulcu Teori 29 

Bunlar: 29 

ELİTİZM (SEÇKİNCİLİK) 29 

Klasik Elit Teorileri 30 

Demokratik Elit Teorileri 30 

Aristokrasi 30 

Etimoloji 31 

Aristokrasi kavramının tarihçesi 31 

Meritokrasi 32 

Kökeni 32 

Sistem 33 

Bu maddeler şu şekildedir: 33 

Narsisizm 33 

Oligarşi 35 

Oligark Modern Demokrasi 35 

Jüristokrasi 35 

Sağ Popülizm 35 

Lümpen Proletarya 36 

Marx & Engels'e göre lümpen proletarya 37 

Anarşizm'e göre lümpen proletarya 37 

Laclau ve Mouffe'ye göre lümpen proletarya 37 

SİYASAL İKTİDAR 38 

EGEMENLİK 39 

Egemen İktidarın Özellikleri 39 

Klasik (Mutlakiyetçi) ve Demokratik (Çoğulcu) 39 

Egemenlik 39 

Carl Schmitt 40 

MEŞRUİYET (HAKLILIK) 41 

Kavramsal Meşruluk ve Farklı Tanımlar 41 

Meşruluk iki belirleyici nitelik barındırır: 41 

Max Weber'in Meşru (Haklı) İktidar (Otorite) Tipolojisi 41 

Weberyan Meşruluk Tipolojileri: 42 

Gelenekse (Klasik) Otorite 42 

Karizmatik Otorite 42 

Yasal–Ussal (Aklî) Otorite 42 

SİYASAL SİSTEMLER 43 

Devlet 43 

DEVLET TÜRLERİ 44 

Tekil (Üniter) Devlet 44 

Birleşik Devlet 44 

Demokrasi Fikri 44 

Çağdaş (Çoğulcu) Demokrasi 45 

Liberal Demokrasi 45 

Sosyal Demokrasi 46 

Totaliter (Tekilci/Tekçi) Sistemler 46 

Marksist Sistemler 46 

Faşist Rejimler 47 

SİYASET VE BİREY 47 

Siyasal Davranış 47 

Vatandaşı Siyasete Yönelten Temel Faktörler 48 

SİYASAL TOPLUMSALLAŞMA 48 

Toplumsallaşma 48 

Siyasal Toplumsallaşma Faktörleri 48 

Aile 48 

Arkadaşlar 49 

İkincil Gruplar 49 

Sivil Toplum Örgütleri (NGO'lar) 49 

Siyasal Katılma 50 

Siyasî Katılmaya Tesir Eden Faktörler: 50 

DEMOKRASİ 51 

Poliarşi 51 

DEMOKRASİNİN TEMEL NİTELİKLERİ 51 

Robert Dahl'ın Poliarşide Belirttiği Temel İlkeler: 51 

Toplumsal Sözleşme 52 

Doğrudan demokrasi üç unsuru ön planda tutar: 53 

Arend Lijphart'ın kavramsallaştırdığı iki demokrasi modeli: 53 

Çoğunlukçu Demokrasi 53 

Uzlaşmacı Demokrasi 53 

Halk Demokrasisi 53 

Sosyal Demokrasi 53 

Radikal Demokrasi 54 

Müzakereci Demokrasi 54 

Demokrasiye farklı atıflar: 54 

Halk 54 

Demokrasi Teorileri 55 

Normatif demokrasi teorisi 55 

Ampirik demokrasi teorisi 55 

DEMOKRASİNİN TARİHÇESİ 55 

Antik Dönem 55 

18. ve 19. Yüzyıllar 56 

20. Yüzyıl 57 

Demokrasi Modelleri 57 

Klasik Demokrasi 58 

Koruyucu Demokrasi 58 

Kalkınmacı Demokrasi 58 

Liberal Demokrasi 59 

Sosyal Demokrasi 59 

Demokrasiyle İlişkili Kavramlar 60 

Demokrasi & Cumhuriyet 60 

Demokrasi & Sekülerizm 60 

Güçler Ayrılığı 60 

Demokrasinin Araçları 61 

Parlâmento 61 

Siyasi Partiler 61 

Anayasa 62 

Sivil Toplum Örgütleri 62 

Kolluk Kuvvetleri 63 

Demokrasinin Temel Gereksinimleri 64 

İktidarın Seçim Yoluyla Değiştirilebilir Olması 64 

Güçler ayrılığı 64 

Katılımcılık 64 

Çok Partili Siyasal Yaşam 64 

Hukukun Üstünlüğü 65 

Muhalefetin Varlığı 65 

Çoğunluk İlkesi 65 

Temel Hak ve Özgürlüklerin Güvencesi 65 

İnsan hakları 65 

Kadınlar 66 

Azınlıklar 67 

Uygulamada Farklı Görüşler ve Eleştiriler 67 

Çoğulculuk görüşü (Plüralist) 67 

Seçkinci görüş (Elitizm) 67 

Marksist Görüş 68 

Korporatist Görüş 68 

Uluslararası İlişkilerde Demokrasi 69 

Demokrasinin Konsolidasyonu 69 

SİYASÎ DÜŞÜNCE VE İDEOLOJİLER 69 

Mutlakiyetçi Düşünce 69 

Thomas Hobbes 70 

Jean–Jacques Rousseau 72 

Jean–Jacques Rousseau & Toplum Sözleşmesi 73 

Georg Wilhelm Friedrich Hegel 73 

Mutlak İdealizm 73 

Ansiklopedi Projesi 74 

Kültür Felsefesi 74 

Sanat Felsefesi 75 

Niccolò Machiavelli 75 

İnsan Doğası 77 

Monarşi 77 

Sıfır Toplamlı İktidar Teorisi 78 

LİBERAL DÜŞÜNCE 78 

Liberteryen Düşünce Anlayışı 78 

Önemli Tarihi Olaylar 81 

Rönesans Hareketi 81 

Amerikan Devrimi 81 

Fransız Devrimi 82 

Özgürlük 83 

Bireycilik 84 

Felsefi Anlamda Bireycilik 84 

Siyasal Anlamda Bireycilik 85 

Sosyolojik Anlamda Bireycilik 85 

İktisadi Anlamda Bireycilik 85 

Hoşgörü 85 

Özerklik 85 

Çoğulculuk ve Tarafsızlık 86 

Öz–Sahiplik 86 

Klasik ve Modern Liberalizm 86 

Klasik Liberalizm 86 

Modern Liberalizm 87 

Anayasal Liberalizm 87 

Türkiye'de Liberalizm 87 

Meşrutiyet Dönemi 88 

Tanzimat Dönemi 88 

Genç Osmanlılar 89 

Hürriyet ve İtilaf Fırkası 90 

Hürriyet Partisi 91 

Yeni Türkiye Partisi 91 

Liberal Demokrat Parti 91 

Liberal Parti 91 

MUHAFAZAKÂRLIK 91 

Başlıca Öncüleri 92 

Liberal Muhafazakârlık 92 

Liberteryen Muhafazakârlık 93 

Muhafazakâr düşüncenin tepki gösterdiği hususlar; 93 

SOSYALİZM 94 

Doğuşu 94 

İktisadi sistem 95 

Sosyalist Rejimlerin Genel Özellikleri 98 

Sosyalist Partilerce Yönetilen Ülkeler 98 

Anarşist rejimler 98 

Marksist/Leninist rejimler 98 

Birtakım Eleştiriler 98 

Geçiş Olarak Sosyalizm 99 

Sosyalizm ve Karma Ekonomi 100 

SOSYAL DEMOKRASİ 102 

Dünyada Sosyal Demokrasi 104 

Birinci Enternasyonal Dönem (1863–1889) 104 

Fabian Derneği 108 

İkinci Enternasyonal Dönem, «Reform veya Devrim” Konusu 

(1889–1914) 109 

FAŞİZM 110 

Faşizmin Özellikleri 112 

İdeoloji ve Temel Amaçlar 112 

Karşıt Yaklaşımlar 113 

Şekilsel (Formel) ve Örgütsel (Teşkilâtsal) Özellikler 113 

Ekonomik Anlayış 114 

Faşizm Tanımlamalar ve Kuramlar (Teoriler) 115 

“Faşizan” Kavramı 117 

Ülkelere Göre Faşist Hareketler 118 

Nasyonal Sosyalizm (Almanya) 118 

Falanjizm (İspanya) 118 

Ustaşa (Yugoslavya) 118 

Avusturya Faşizmi 118 

Peronizm (Arjantin) 118 

Reksizm (Belçika) 119 

Japon Militarizmi 119 

Estado Novo (Portekiz) 119 

Türkiye 119 

POPÜLİZM 120 

Popülist Yöntemler 121 

BÜROKRATİK YAPI, SİYASİ PARTİLER VE SİVİL TOPLUM KURULUŞLARI 122 

Bürokrasiye Dair 122 

Marksist Felsefe (Bürokrasiye Eleştirel Bakış) 123 

Bürokrat 123 

Bürokratların nitelikleri 124 

Bürokratik Oligarşi (Mutlakiyet) 124 

Kamuoyu Oluşturma 125 

Propaganda 126 

Baskı Grupları 126 

Bürokrasi 126 

Kamu Tercihi Okulu 127 

EGEMENLİK VE KÜRESELLEŞME 127 

İdealizm 127 

Realizm 129 

Natüralizm 129 

Klasisizm 130 

Romantizm 130 

ULUSLARARASI SİSTEMİN DOĞUŞU 130 

KÜRESELLEŞME SÜRECİNDE SİYASET 132 

TÜRK SİYASAL HAYATI 133 

İTTİHAT VE TERAKKİ CEMİYETİ VE II. MEŞRUTİYET'İN İLÂNI 134 

İttihad–ı Osmanî Cemiyeti'nin Kuruluşu 134 

Ahmet Rıza Bey ve Osmanlı İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Kurulması 136 

Mizancı Murat 136 

Sultan II. Abdülhamid'e Darbe Girişimi ve “Şeref Kurbanları” 137 

Avrupa'da Yaşanan Gelişmeler 137 

I. Jön Türk Kongresi 138 

“Osmanlı Hürriyet Cemiyeti” ile Birleşme 138 

II. Jön Türk Kongresi 139 

1908 Devrimi 139 

II. Meşrutiyet Dönemi 140 

1909 Kongresi ve Mustafa Kemal 140 

31 Mart Olayı (Vakası) 140 

Sopalı Seçimler ve Bâb–ı Âli Baskını 141 

İktidar Partisi Olarak İttihat ve Terakki Fırkası 142 

I. Dünya Savaşı Yılları 142 

Meclis–i Mebûsan Seçimleri 142 

İttihat ve Terakki'nin Sonu 142 

İttihat ve Terakki ve Millî Mücadele 143 

Türkçülük Akımı 144 

Türkçülüğün Tarihçesi 145 

Rusya'da Türkçülük 145 

Sovyetler Birliği'nde Türkçülük 146 

Türkiye'de Türkçülük 146 

Farklı Ülkelerde Türkçülük 147 

Cumhuriyet döneminde Türkçülük 148 

1920'ler 148 

1930'lar ve Türkçülük 148 

1944 Tevkifatı 148 

1945 sonrası 149 

2000'li yıllar ve sonrası 149 

Orkun Dergisi 149 

Genç Atsızlar 149 

Genç Atsızlar Dergisi 150 

Kömen Dergisi 150 

Ötüken Dergisi 150 

Pan–Türkizm 150 

Türkçülük Günü 150 

TBMM'nin Kuruluşu & Anadolu Rejiminin Temelleri 151 

Parlâmentonun Tarihçesi 152 

Türk Siyasî tarihinde Parlâmento 152 

TBMM'nin Kurulması 152 

1923–1946 – Türkiye'de Tek Partili Dönem 153 

1946–1960 – Türkiye'de Çok Partili Dönem 153 

1960–1980 Dönemi 154 

Başkan Seçimi Yöntemi 154 

1980–2018 Yılları 154 

2018 – Günümüz 154 

Yüzüncü Yıl Etkinlikleri 154 

TBMM'nin Yapısı 154 

Meclis Başkanı 155 

TBMM Başkanlık Divanı 155 

TBMM Komisyonları 156 

Milletvekilliği statüsü 157 

Meclis İç Tüzüğü 158 

Merkez Teşkilatı 158 

Meclis Binaları 158 

İlk Meclis Binası – Kurtuluş Savaşı Müzesi 159 

İkinci Meclis Binası – Cumhuriyet Müzesi 159 

Günümüzdeki Meclis Binası – III. TBMM Binası 159 

Siyasî Partilerin Temsili 160 

2022 Yılı İtibarıyla Milletvekili Dağılımı 160 

Yasama Dönemleri 161 

Türkiye Büyük Millet Meclisi 161 

Cumhuriyet Senatosu 162 

Teşkilât–ı Esasiye Kanunu 162 

Saltanatın Kaldırılması & Lozan Barış Antlaşması 163 

Neticeler 164 

Lozan'ın Tarihçesi 165 

Öncü Temaslar 187 

İkinci Temaslar 188 

Görüşülen Konular & Kararlar 189 

Lozan'ın İçeriği 191 

Lozan'ın Bazı Maddeleri: 191 

Sonraki Gelişmeler 193 

Halk Fırkasının Kuruluş Hazırlıkları 195 

Türkiye'de Tek Partili Dönem (1923–1946) 196 

Kurtuluş Savaşı Dönemi – 1919–1923 196 

Devlet Kuran Parti: CHP 196 

Devletin Adı: Türkiye Cumhuriyeti 197 

Atatürk dönemi – 1923–1938 197 

Atatürk Devrimleri (İnkılâpları) 197 

Atatürk Devrimlerinin karakteristik özellikleri: 198 

İç Siyaset 198 

Dış Politika 199 

İngiltere'yle ilişkiler 200 

Yunanistan'la ilişkiler 200 

SSCB ile ilişkiler 200 

Fransa'yla ilişkiler 200 

İtalya'yla ilişkiler 200 

İslâm ülkeleriyle ilişkiler 200 

Millî Şef Dönemi – 1938–1950 201 

II. Dünya Savaşı 201 

Cumhuriyetin İlânı 202 

Arka Plân 203 

Hükûmet Bunalımı 204 

Anayasa Değişikliği 204 

Halk Fırkası Grup Toplantısı 204 

Meclis Toplantısı 205 

Hilâfetin kaldırılması 205 

Tarihçe 205 

Hilafetin Kaldırılmasına Doğru Giden Süreç 206 

Yasanın Çıkarılması 207 

Halifeliğin Kaldırılması Sonrası Gelişmeler 208 

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının Kuruluşu 209 

Şeyh Said İsyanı 209 

Ortaya Çıkan Ayaklanma 209 

İstiklâl Mahkemelerinin Kurulması 214 

Kapatılan Basın Yayın Organları 215 

İzmir Suikastı 215 

Cumhuriyet Halk Fırkasının İkinci Kurultayı ve Nutuk 216 

Serbest Cumhuriyet Fırkası 217 

Kurulması 217 

Kapatılması 217 

Parti–Devlet Bütünleşmesi 218 

Atatürk–İnönü Sorunu 218 

MUSTAFA İSMET İNÖNÜ DÖNEMİ 219 

Erken Yaşamı & Osmanlı Dönemi 219 

Öğrenim Durumu 220 

Askerî Yaşamı 220 

Orduda ilk yılları 220 

I. Dünya Savaşı 220 

Türk Kurtuluş Savaşı 221 

Siyasal Hayatı 222 

Cumhuriyet öncesi 222 

Cumhuriyet ve başbakanlık dönemi 222 

İnönü'nün Cumhurbaşkanlığı 223 

Ana Muhalefet Parti Liderliği – (1950–1960) 224 

1957 Seçimleri 225 

27 Mayıs Askerî Darbesi 225 

İnönü'nün Son Siyasî Yılları – (1961–1972) 226 

Üçüncü Başbakanlığı (1961–1965) ve Ana Muhalefet Liderliği 

(1965–1972) 226 

CHP ile Ayrılık ve Cumhuriyet Senatosu (1973) 228 

İnönü'nün Vefatı & Cenaze Töreni 228 

Anıtkabir İsmet İnönü Sergi Salonu ve Mezar Odası 229 

Adnan Menderes 230 

Menderes'in İlk Yılları 230 

Menderes'in Siyasi Yaşamı 231 

Cumhuriyet Halk Partisi dönemi 231 

Menderes'in Demokrat Parti dönemi 232 

6–7 Eylül Vakaları (Olayları) 234 

Londra Uçak kazası 235 

Menderes'in İktisadî Politikaları 236 

Menderes'e Yöneltilen Eleştiriler 237 

27 Mayıs Askerî Cunta Dönemi 237 

Suçlamalar (Yassıada Yargılamaları) 239 

Adnan Menderes'in İdamı 240 

Merhumun Ölümü Sonrası 240 

Çiftçiyi Topraklandırma Yasası 242 

DP'nin Kurulmasındaki Rolü 242 

Demokrat Parti'nin Kuruluşu 243 

1946 Türkiye Genel Seçimleri 243 

Neticeler 244 

Tek Parti Dönemi Seçimleri 244 

Kemalizm 244 

Tarihçe 245 

Ekonomi Politikaları 246 

Siyasî Yelpaze 247 

Temel Akımlar 248 

Ulusalcılık (Sol Kemalizm) 248 

Liberal Kemalizm 248 

Kadro Hareketi 249 

Yön Hareketi (Dergisi) 249 

Yön Manifestosu 249 

Derginin İçeriği 250 

Sol Kemalizm 251 

Liberal Kemalizm 251 

Demokrat Parti İktidarı (1946–1960) 252 

27 Mayıs Askerî Cunta Dönemi 252 

CHP Kurultayı ve İlk Hedefler Beyannamesi 253 

EMİNSULAR Derneği 254 

Sivil Yönetime Geçiş Süreci 254 

1961–1980 Dönemi Türkiye'si 254 

12 Eylül 1980 Darbesi ve Sonrası 255 

Osmanlıda Anayasacılık Hareketleri 256 

Sened–i İttifak (29 Eylül 1808) 256 

Tanzimât Dönemi 257 

1876 Anayasası'nda 1909 Yılında Yapılan Değişiklikler 257 

1921 ANAYASASI – TEŞKİLÂT–I ESÂSÎYE KANUNU 258 

1924 ANAYASASI – TEŞKİLÂT–I ESÂSÎYE KANUNU 258 

1961 Anayasası 259 

1982 Anayasası 261 

1982 Anayasası İçeriği 261 

Osmanlıdan Günümüze Birtakım İdeolojiler 262 

Osmanlıcılık 262 

Pan–İslamizm 262 

Türkçülük 263 

Turancılık 263 

Cumhuriyet Dönemi İdeolojisi 263 

Kemalizm 263 

Anadoluculuk 264 

Modernizm 265 

MUHAFAZAKÂRLIK 265 

Liberal Muhafazakârlık 265 

Liberteryen Muhafazakârlık 266 

SİYASAL İSLÂM 266 

SOSYALİZM 267 

LİBERALİZM 268 

Bazı Önemli Tarihi Olaylar 269 

Rönesans Hareketi 269 

Klasik Liberalizm 270 

Modern liberalizm 270 

TOPLUMSAL CİNSİYET VE FEMİNİZM 271 

TÜRKİYE'DE DİN VE DEVLET İLİŞKİLERİ 272 

Laiklik 272 

Ticanilik 272 

Sekülerizm 273 

OSMANLI DEVLETİ'NDE REFORM VE SEKÜLERLEŞME SÜRECİ 273 

Türkiye'de Tek Partili Dönem 274 

Kurtuluş Savaşı Dönemi: 1919–1923 275 

Devlet Kuran Parti: CHP 275 

Türk Devletinin Adı: Türkiye Cumhuriyeti 275 

29 Ekim 1923 günü; 276 

Atatürk Devrimleri 276 

İç Siyaset 277 

Dış Siyaset 278 

İngiltere'yle ilişkiler 278 

Yabancı Bazı Devletlerle Türkiye İlişkileri 278 

Millî Şef (İnönü) Dönemi 279 

II.Dünya Savaşı 279 

ÇOK PARTİLİ YAŞAM 280 

Nakşibendilik 282 

Nur Cemaati 282 

Süleymancılar 283 

2000'LERDEN GÜNÜMÜZE DİN & DEVLET İLİŞKİLERİ 284 

TÜRKİYE'DE ORDU–SİYASET DİKOTOMİSİ (İKİLEMİ) 286 

Militarizm 287 

II. Meşrutiyet Dönemi 287 

Kurtuluş Savaşı Dönemi 288 

TÜRKİYE'DE ORDU–SİYASET TEKLİĞİ (BİRLİKTELİĞİ) 289 

Tek Parti Rejimi 289 

Türkiye'deki Perspektif (Yaklaşım) 290 

DEMOKRAT PARTİ İKTİDARI VE 27 MAYIS 1960 ASKERÎ DARBESİ 292 

NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü) 293 

Millî Güvenlik Kurulu (MGK) 295 

12 Mart 1971 Muhtırası 296 

12 EYLÜL 1980 DARBESİ 296 

28 Şubat Süreci (Post–Modern Darbe) 298 

Arka plan 298 

Meşhur 28 Şubat Kararları 299 

Süreç İçerisinde Değerlendirmeler 299 

2002 SONRASI ASKERÎ VESAYETİN KIRILMASI & DEMOKRASİNİN 

GÜÇLENDİRİLMESİ 300 

Yüksek Askerî Şûra 301 

15 Temmuz 2016 Hain Darbe Teşebbüsü 301 

TÜRKİYE'DE YILLAR İTİBARIYLA SİYASÎ VE İKTİSADÎ EVRİM 303 

İzmir İktisat Kongresi 303 

Atatürkçü Devletçilik 303 

Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 304 

TÜRKİYE'DE ÇOK PARTİLİ YAŞAM 305 

Devletçi Anlayışın Tasfiyesi 305 

1948 Türkiye İktisat Kongresi 307 

Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 308 

24 Ocak 1980 Kararları 308 

24 Ocak Kararlarının ana hatları şu şekildedir: 308 

Kemal Derviş Programı ve Sonrası 309