Davranış Bilimleri İçin Bilimsel Araştırma Süreci
 Araştırmaya Düşünsel Hazırlık – Araştırmalarda Merak Edilenler – Bilim ve Bilimsel Yöntem Adnan Erkuş  - Kitap
Davranış Bilimleri İçin

Bilimsel Araştırma Süreci

Araştırmaya Düşünsel Hazırlık – Araştırmalarda Merak Edilenler – Bilim ve Bilimsel Yöntem

7. Baskı, 
Mart 2021
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
336
Barkod:
9789750267680
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
305,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Kitabın daha önceki baskılarında yer yer değinilmesine rağmen, bu baskıya bir başlangıç olarak Bilimin Felsefi Temelleri de eklendi. Bilimsel yöntem; araştırma sorularından başlayarak bilimsel çalışmaların yazılıp sunulmasına kadar durağan değil, dinamik bir süreç olarak ele alınmıştır. Bu süreçte, bilimsel çalışmanın kuramsal-kavramsal yanı ve bilimcinin bilişsel süreçleri ile yöntem, araştırma düzenekleri, verilerin toplanması, verilerin analizi bilimin diyalektik işleyişine uygun bir şekilde işlenmiştir.
2005 yılından bu yana her baskıda, okuyucudan gelen geribildirimlerle giderek zenginleşen kitap, 7. baskısında daha da zenginleştirilmiştir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Bilimin Felsefi Temelleri
.
Bilim ve Bilimsel Yöntem: Özellikleri, Amaçları, Aşamaları, Sayıltıları
.
Farklılık ve İlişkiler, Nedensellik ve Koşulları
.
"Nitel"in Bilimsel Araştırmalardaki Yeri
.
Bilimsel Araştırma Düzenekleri
.
Örnekleme Teknikleri
.
Veri Toplama Yöntemleri, Teknikleri ve Araçları
.
Verilerin Analizi
.
Bilimsel Çalışmaların Yazılması, Yayınlanması ve Sunulması
.
Bilimsel Çalışmalarda Etik
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
7. BASKI İÇİN ÖNSÖZ 
9
GİRİŞ 
21
Sıfırıncı Bölüm
BİLİMİN FELSEFİ TEMELLERİ
BİLİMİN FELSEFİ TEMELLERİ 
31
Birinci Bölüm
BİLİM VE BİLİMSEL YÖNTEM
I. BİLİMSEL YAKLAŞIM 
49
A. Bilgi, Bilgi Kaynakları ve Bilgiye Ulaşma Yolları 
49
1. Bilgi Kaynakları 
49
2. Bilgiye Ulaşma Yolları 
52
B. Bilim Nedir? 
53
1. Tanım 
53
2. Bilimin Dayandığı Sayıltılar 
54
3. Bilimin Ölçütleri 
59
4. Bilimin Çalışma Amaçları 
60
C. Bilim Alanlarının Sınıflandırılması 
62
D. Bilimsel Yöntem 
63
1. Bilimsel Yöntemin Kavramsal Yanı 
65
a. Kuram 
65
b. Kavramlar ve Kavramların Tanımlanması 
66
c. İşevuruk Tanım (Operational Definition) 
68
2. Bilimsel Yöntemin Görgül Yanı 
69
İkinci Bölüm
BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA MERAK EDİLENLER
I. İLİŞKİLER–FARKLAR VE NEDENSELLİK 
71
A. Ölçümler ve Gruplar Arası Farklılıklar 
73
B. Değişkenler Arasındaki İlişkiler 
73
1. Karşılıklı İlişki 
74
2. Nedensel İlişki 
74
B. Olası Karıştırıcı Değişkenler (İkincil–Secondary– Tali Değişken) 
80
1. Deneklerin Ardalanı (Proactive History) 
80
2. Deney Sırasında İstenmeyen Etkilere Maruz Kalma (Retroactive History) 
80
3. Olgunlaşma (Maturation) 
80
4. Ölçülme (Measuring) 
81
5. Denek Kaybı 
81
6. Regresyon Etkisi 
81
7. Ölçme Araç–Gereçlerinde Meydana Gelen Değişiklikler 
82
8. Deneyci ve Denek Yanlılığı (Experimenter and Subject Bias) 
82
9. Dış Ortamsal Karıştırıcılar 
82
10. İç Ortamsal Karıştırıcılar 
82
11. Karıştırıcı Değişkenlerin Ortak etkisi 
82
C. Denetimleme (Controlling) Teknikleri 
83
1. Ortamdan Uzaklaştırma (Elimination) 
83
2. İstatistiksel Tekniklerden Yararlanma 
84
a. Seçkisizleştirme (Randomization) 
84
b. Kovaryans Analizi 
84
c. Tabaka ve Küme Örnekleme 
84
3. Dengeleme–Sabitleme–Eşitleme 
84
a. Gruplar Oluşturulurken 
85
b. İşlem Yapılırken 
86
4. Karıştırıcı Değişkeni Yeni Bir Bağımsız Değişken Yapma 
86
5. Körlemesine (Blind) Teknik 
87
a. Tek Yönlü 
87
b. Çift Yönlü 
87
6. Denetim Grubu Kullanma 
87
7. Sanal Uygulama (Placebo) Grubu Kullanma 
87
Üçüncü Bölüm
BİLİMSEL ARAŞTIRMA
I. BİLİMSEL ARAŞTIRMALARIN SINIFLANDIRILMASI 
90
II. BİLİMSEL ARAŞTIRMANIN AŞAMALARI 
92
A. Araştırma Problemi 
92
B. Araştırma Denenceleri ve/veya Soruları 
96
C. Araştırma Yöntemi ve Araştırma Düzeneği Oluşturma 
98
D. Kimler (Neler) Üzerinde Veri Toplanacağını Belirleme 
98
E. Veri Toplama Yöntem, Teknikleri ile Araçlarını Belirleme ve Veri Toplama 
99
F. Verileri Çözümleme 
99
G. Yorum ve Genelleme Yapma 
99
H. Araştırmanın Raporlaştırılması, Sunulması ve/veya Yayınlanması 
99
III. DEĞİŞKENLER 
100
A. Araştırmada Yer Alan Değişkenler 
102
1. Bağımlı Değişkenler 
102
2. Bağımsız Değişkenler 
102
B. Ölçme ve İstatistikte Yer Alan Değişkenler 
104
1. Sınıflama Düzeyinde Ölçme ve Değişkenler 
104
2. Sıralama (“Sort” Değil, “Ordinal”) Düzeyinde Ölçme ve Değişkenler 
105
3. Eşit Aralıklı Düzeyde Ölçme ve Değişkenler 
106
4. Oranlı Düzeyde Ölçme ve Değişkenler 
107
Dördüncü Bölüm
“NİTEL”İN BİLİMSEL ARAŞTIRMADAKİ YERİ
1. “Nitel” İsimlendirmesi Doğru Görünmemektedir 
110
2. Bugün Artık Geçerliği Kalmamış Arkaik Görüşleri ve Doğru Olmayan “Bilgileri” Bilime Atfederek Bir Temel Yaratma Çabası Görülmektedir 
113
3. Bilimsel Yöntemde Kullanılan Terimler Olduğu Gibi Alınıp Farklı Anlamlarda Kullanılarak veya Bilimsel Yönteme İlişkin Yanlış–Eksik Bilgiler Verilerek Kafa Karıştırılmaya Çalışılmaktadır 
120
4. “Nitel” Yöntem–Düzenek (Design) Sorunu… 
122
5. “Güvenirlik–Geçerlik”… Aslında “Bilimsellik” Sorunu… 
126
6. “Ölçme ile Pek Çok Kişi Hakkında Karar Veriliyor, Nitelciler Daha Az Kişiyle Görüştükleri İçin Daha Ayrıntılı Açıklama Yapıyorlar” Safsatası… 
127
Beşinci Bölüm
ARAŞTIRMA DÜZENEKLERİ
I. DENEYSEL ARAŞTIRMA DÜZENEKLERİ 
132
A. Deneysel Düzenekler 
133
1. Klasik Deney Düzeneği 
134
2. Yalnız Sontestli– Denetim Gruplu Deney Düzeneği 
135
3. Dörtlü Solomon Deney Düzeneği 
135
4. Çok Faktörlü Deney Düzenekleri 
136
II. ‘İLİŞKİSEL’ (‘KORELASYONEL’) ARAŞTIRMA DÜZENEKLERİ 
140
A. Tek Grup Öntest–Sontestli Düzenek 
141
B. Karşılaştırma Gruplu Düzenekler 
142
1. Yalnız Son Testli Karşılaştırma Gruplu Düzenek 
142
2. Öntest– Son Testli Karşılaştırma Gruplu Düzenek 
142
C. Farklı Grupların Bir Bağımlı Değişken Açısından Karşılaştırılması 
143
D. Tek Grubun Birden Çok Değişkenler Arası İlişkisinin İncelenmesi 
143
E. Zaman Dizisi Düzenekleri 
143
1. Tek Grup Zaman Dizisi Düzeneği 
143
2. Karşılaştırma Gruplu Zaman Dizisi Düzeneği 
145
III. BETİMSEL ÇALIŞMALAR 
145
IV. ÖZEL DURUM ARAŞTIRMA TÜRLERİ 
147
A. Tek Denekli Araştırmalar 
147
1. Vaka–Olgu Çalışması 
147
2. Temel Çalışmalara Yönelik Tek Denekli Araştırmalar 
147
B. Geriye Dönük Çalışmalar (Retrospective Studies) 
147
1. Arşiv ve Fiziksel İzler Çalışmaları 
147
2. Gözden Geçirme Çalışmaları 
148
a. Metaanalitik Çalışmalar (İstatistiksel Bakış) 
148
b. Derleme (Alanyazın Tarama) Çalışmaları (Kuramsal Bakış) 
148
C. Benzetim (simulation) Çalışmaları 
148
D. Gelişimsel Araştırmalar 
149
1. Enlemesine (Cross–Sectional) Kesitsel Çalışmalar 
149
2. Boylamasına (Longitutinal) Çalışmalar 
149
3. Ardışık (Sequential) Çalışmalar 
150
Altıncı Bölüm
ÖRNEKLEME TEKNİKLERİ
I. ÖRNEKLEM OLUŞTURMA YOLLARI 
155
A. Olasılığa Göre Sınıflama 
156
1. Olasılığı Bilinen Örnekleme 
157
a. Basit Seçkisiz Örnekleme (Simple Random Sampling) 
157
b. Sistematik Örnekleme (Systematic Sampling) 
158
c. Tabakalı Örnekleme (Stratified Sampling) 
158
d. Küme Örnekleme (Cluster Sampling) 
159
2. Olasılığı Bilinmeyen Örnekleme 
160
a. Kolaylıkla Bulunabileni Örnekleme (Convenience Sampling) 
161
b. Amaçlı Örnekleme (Purposive Sampling) 
161
c. Kota Örnekleme (Quota Sampling) 
161
d. Dilim Örnekleme (Chunk Sampling) 
162
e. Rastlantısal (Gelişigüzel) Örnekleme (Accidental Sampling) 
162
f. Kartopu Örnekleme (Snowball Sampling) 
163
g. Karar Örnekleme (Judgement Sampling) 
163
B. Evrenin Benzeşikliğine (Homojenliğine) Göre Sınıflama 
163
C. Örnekleme Aşamasına Göre Sınıflama 
164
II. ÖRNEKLEMDEKİ BİRİM SAYISINI BELİRLEME 
164
A. Veriler Sürekli ve Ortalamalar İncelenecekse 
166
B. Veriler Süreksiz ve Görünüş Sıklığı İncelenecekse 
167
Yedinci Bölüm
VERİLERİN TOPLANMASI
I. BAZI TEMEL KAVRAMLAR 
171
II. VERİ TOPLAMA YOLLARI 
175
A. Gözlem 
176
1. Ortamın Değişimlenmesine Göre 
177
a. Doğal Gözlem 
177
b. Denetimli Gözlem 
177
2. Araştırmacının Katılımına Göre 
177
a. Katılımlı Gözlem 
177
b. Katılımsız Gözlem 
177
3. Gözlemin Süresine Göre 
177
B. Görüşme (Mülakat–Interview) 
179
1. Görüşmenin Yapısı Bakımından 
179
a. Yapılandırılmamış Görüşme 
179
b. Yapılandırılmış Görüşme 
179
c. Yarı Yapılandırılmış Görüşme 
180
2. İletişim ve Kayıt Biçimi Bakımından 
181
a. Sözel Görüşme 
181
b. Yazılı Görüşme 
181
3. Görüşme Yapılacak Birey Sayısı Açısından 
181
a. Bireysel Görüşme 
181
b. Grup Görüşmesi 
182
C. Müdahalesiz Veri Toplama Yöntemleri 
183
1. Arşivler 
183
2. Fiziksel İzler 
184
3. Çeşitli Kayıt Belgeleri 
184
4. İnternetteki Arama Motorları ve Web Sayfaları 
184
D. Özel Gereçler 
184
E. Kağıt–Kalem Türü Araçlar 
184
Sekizinci Bölüm
KAĞIT–KALEME DAYANAN VERİ TOPLAMA ARAÇLARI
I. PSİKOLOJİK ÖLÇME ARAÇLARI 
188
A. Tanım ve Sınıflama 
188
B. Psikolojik Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Özellikler 
193
1. Güvenirlik 
193
a. Birden Çok Uygulamaya Dayanan Yöntemler 
194
aa. Eşdeğer Formlar Yöntemi 
194
ab. Test–Tekrar Test Yöntemi 
194
b. Tek Uygulamaya Dayanan Yöntemler 
194
ba. Yarıya Bölme Yöntemleri 
194
bb. Madde Kovaryanslarına Dayanan Yöntemler 
194
2. Geçerlik 
195
a. Ölçme Geçerliği 
195
aa. Kapsam Geçerliği 
195
ab. Ölçüt–Bağıntılı (Ölçütle İlişkili) Geçerlik 
196
ac. Yapı Geçerliği 
197
b. Karar Geçerliği 
197
ba. Sınıflama Geçerliği 
197
bb. Sıralama Geçerliği 
198
II. SORMACA (ANKET) 
199
Dokuzuncu Bölüm
VERİLERİN ÇÖZÜMLENMESİ
I. VERİLERİN ÇÖZÜMLENMESİNİ BELİRLEYEN KOŞULLAR 
208
II. VERİLERİ ÖZETLEME VE ANLAMLILAŞTIRMA 
211
III. VERİLERİN TEMEL İKİ İSTATİSTİKSEL ÖLÇÜSÜ 
212
A. Benzerlik Ölçüleri (Merkezi Eğilim/Yığılım–Vasat Ölçüleri) 
212
1. Tepedeğer (Mod) 
212
2. Ortanca (Median) 
212
3. Aritmetik Ortalama 
212
B. Farklılık Ölçüleri (Değişim/Dağılım Ölçüleri) 
213
1. Ranj (Range) 
213
2. Çeyrek Sapma (Semi Interquartile Range) 
213
3. Standart Sapma (Standart Deviation) ve Varyans 
213
IV. SAYBAĞ (KORELASYON) 
215
V. REGRESYON 
217
VI. ÖRNEKLEMDEN EVRENE GENELLEYEBİLME (VARDAMLI İSTATİSTİK): DENENCE TESTİ 
218
VII. BAZI İSTATİSTİKSEL TESTLER 
220
VIII. TESTİN GÜCÜ VE ETKİ BÜYÜKLÜĞÜ 
227
Onuncu Bölüm
BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN YAZIMI,
YAYINLANMASI VE SUNULMASI
I. BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN YAZILMASI 
234
A. Görgül Bir Araştırma Makalesinin Yapısı 
238
1. Başlık ve Başlıklama 
238
2. Ana Bölüm ve Alt Bölümler 
238
a. Giriş 
238
b. Yöntem 
239
c. Bulgular (Results) 
240
d. Tartışma ve Yorum 
241
e. Sonuç ve Öneriler 
242
f. Kaynaklar (veya Kaynakça) 
242
g. Ekler 
243
B. Araştırma Önerisi Yazımı 
243
C. Derleme (Gözden Geçirme) Yazıları 
244
D. Ölçek Geliştirme Çalışmalarının Yazımı (Bir Yazım Önerisi) 
244
E. Temel Çalışmaların Yazımı 
245
II. BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN YAYINLANMASI 
249
III. BİLİMSEL ÇALIŞMALARIN SUNULMASI 
251
A. Bilimsel Kongreler 
251
1. Sözel Bildiriler 
251
2. Poster Bildiriler 
251
3. İşlik Çalışmaları (Workshops) 
251
4. Panel 
251
5. Davetli Konuşma (Konferans) 
252
B. Sempozyum 
252
C. Kollokyum 
252
D. Bienal 
252
E. Seminer 
252
Onbirinci Bölüm
BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA ETİK
TÜRK PSİKOLOGLAR DERNEĞİ ETİK YÖNETMELİĞİ PSİKOLOJİK DEĞERLENDİRME VE ARAŞTIRMA İLE İLGİLİ ETİK İLKELER 
263
A. Psikolojik Değerlendirmeler ile İlgili Etik Kurallar 
263
1. Değerlendirmenin Temelleri 
263
2. Değerlendirmelerin Kullanımı 
263
3. Danışanın Bilgilendirilmiş Onamının Alınması 
263
4. Test Verilerinin Sunulması 
264
5. Test Hazırlamak 
264
6. Değerlendirme Sonuçlarının Yorumlanması 
264
7. Niteliksiz/Yetkisiz Kişiler Tarafından Değerlendirme 
264
8. Geçerliliğini Yitirmiş Testler ve Test Sonuçları 
264
9. Test Puanlaması ve Yorumlama Hizmetleri 
265
10. Değerlendirme Sonuçlarının Açıklanması 
265
11. Test Güvenliğini Koruma 
265
12. Eğitim Amaçlı Değerlendirmelerin Paylaşımı 
265
13. Testlerin Uygunsuz Kullanımı 
265
B. Araştırma ve Yayınlama ile İlgili Etik Kurallar 
265
1. Kurumsal Onay 
265
2. Araştırmalarda Bilgilendirilmiş Onam Almak 
265
3. Film Çekimleri ve Kayıtlar İçin İzin Almak 
266
4. Danışan, Öğrenci ya da Alt konumdaki Katılımcılar 
266
5. Bilgilendirilmiş Onamın Gerekmediği Durumlar 
266
6. Araştırma Katılımcılarını Teşvik Etmek 
266
7. Araştırmada Yanıltma 
266
8. Çalışmalar Hakkında Katılanları Bilgilendirmek 
267
9. Araştırmadaki Hayvanların Kullanım ve Bakımı 
267
10. Sonuçları Rapor Etme 
268
11. Kaynak Hırsızlığı 
268
12. Yayın Hakkı 
268
13. Aynı Verilerden Birden Fazla Yayın Yapmak 
268
14. Verilerin Paylaşımı 
268
15. Yayınları Değerlendirenler 
268
EK: 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 
269
Kaynaklar 
317
Sözlükçe 
323
Kavramlar Dizini 
331