I. HUKUK KAVRAMI VE TEMEL İLKELERİ
29
B. Hukukun Temel İlkeleri
29
1. Bizzat İhkak–ı Hak Yasağı
29
2. Kanun Önünde Eşitlik İlkesi
30
3. Kanunları Bilmemek Mazeret Sayılmaz İlkesi
30
6. İddia Eden İspat Eder İlkesi
31
7. Tarafların Denkliği İlkesi
31
8. Suç ve Cezaların Yasallığı İlkesi
31
9. Resmî Belgelerin İspatının Gerekmemesi
32
10. Kanunların Geriye Yürümezliği İlkesi
32
11. Vergide Kanunîlik İlkesi
32
II. HUKUKUN YAPTIRIMLARI
33
III. SAĞLIK HUKUKU KAVRAMI
37
A. Sağlık Hukuku Kavramı
37
B. Sağlık Hukuku’nun Konusu ve Önemi
37
C. Sağlık Hukukuna İlişkin Kavramlar
38
IV. SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE GENEL KAYNAKLARI
41
A. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası
41
C. Türk Borçlar Kanunu
43
2. Haksız Fiilden Doğan Borçlar
45
3. Kusursuz Sorumluluk
46
4. Zarar ve İlliyet Bağı
47
6. Borçların Sona Ermesi
48
7. Borçlarda Özel Durumlar
48
2. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran/ Azaltan Nedenler
50
E. Hukuk Muhakemesi Kanunu
51
1. Yargılamaya Hâkim Olan İlkeler
51
2. Hâkimin Yasaklılığı Sebepleri
53
3. Hâkimin Reddedilme Sebepleri
53
4. Hâkimin Hukuki Sorumluluğu
54
7. Davayla İlgili Temel Kavramlar
55
8. Hüküm ve Davaya Son Veren Taraf İşlemleri
57
9. Basit Yargılama Usulü
57
F. İdarî Yargılama Usulü Kanunu
59
G. Ceza Muhakemesi Kanunu
60
H. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
65
1. İşverenin Yükümlülükleri
66
a. Genel Yükümlülükleri
66
d. Risk Değerlendirmesi
68
e. Acil Durum Yükümlülüğü
68
c. İş Sağlığı ve Güvenliği Yükümlülüğü
69
f. İş Kazası ve Meslek Hastalıklarını Bildirim Yükümlülüğü
70
g. Sağlık Gözetimi Yükümlülüğü
70
h. Çalışanların Bilgilendirilmesi Yükümlülüğü
71
ı. Çalışanların Eğitimi Yükümlülüğü
71
j. Katılımcılığın Sağlanması Yükümlülüğü
72
k. İşin Durdurulması Yükümlülüğü
72
2. Çalışanların Hak ve Yükümlülükleri
73
a. Çalışanların Hakları
73
b. Çalışanların Yükümlülükleri
73
1) Genel Yükümlülükleri
73
2) Bağımlılık Yapan Maddeleri Kullanma Yasağı
74
3) İşyeri Hekim ve Uzmanlarının Yükümlülüğü
75
I. Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun
75
2. Ceza İnfazının Ertelenmesi
76
J. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
79
V. SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSAL VE ÖZEL KAYNAKLARI
81
A. Tababet ve Şuabat–ı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun
81
B. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
84
C. Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu
86
D. Hususi Hastaneler Kanunu
89
E. Türk Tabipler Birliği Kanunu
90
1. Hemşirelik Hizmetlerinin Kapsamı
92
2. Hemşirenin Görev, Yetki ve Sorumlulukları
93
3. Uzman Hemşirenin Görevleri
94
4. Başhemşirenin Görevleri
95
5. Sorumlu Hemşirenin Görevleri
96
G. Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Kanunu
97
H. Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında
İ. Nüfus Planlaması Hakkında Kanun
101
J. Kan ve Kan Ürünleri Kanunu
102
K. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri
103
1. Genel Olarak Yönetmelik
105
2. Tele–Tıp Yönetmeliği
106
VI. SAĞLIK HUKUKUNUN ULUSLARARASI KAYNAKLARI
109
B. İngiliz Yurttaşlık Hakları Bildirgesi
110
C. Virginia İnsan Hakları Bildirgesi
110
D. İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi
111
E. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
111
F. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
112
G. Sosyal Güvenliğin Asgari Normlarına İlişkin Sözleşme
114
H. Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesi (Şartı)
115
I. Avrupa Sosyal Şartı
117
J. Vatandaşlarla Vatandaş Olmayan Kimselere Sosyal Güvenlik
Konusunda Eşit İşlem Yapılması Hakkında Sözleşme
117
K. Birleşmiş Milletler Kişisel ve Sosyal Haklar Sözleşmesi
118
L. Anne Hakları Bildirgesi
119
M. Yenidoğan Hakları Bildirgesi
121
N. Hasta Haklarıyla İlgili Bildirgeler
123
1. Lizbon Hasta Hakları Bildirgesi
124
2. Avrupa Hasta Hakları Bildirgesi
124
3. Bali Hasta Hakları Bildirgesi
129
VII. TIBBÎ MÜDAHALE VE TÜRLERİ
131
A. Tıbbî Müdahale Kavramı
131
B. Tıbbî Müdahale Türleri
131
1. Geleneksel ve Yeni Tıbbi Müdahale
131
a. Geleneksel Tıbbi Müdahale
131
b. Yeni Tıbbi Müdahale
132
2. İcra Ediliş Biçimine Göre Tıbbi Müdahale
132
a. Bedensel Bütünlüğü Etkileyen Müdahale
132
b. Bedensel Bütünlüğü Etkilemeyen Müdahale
132
3. İcra Ediliş Yerine Göre Tıbbi Müdahale
133
a. Bürolarda Yapılan Tıbbi Müdahale
133
b. Hastanelerde Yapılan Tıbbî Müdahale
133
VIII. TIBBÎ VE HUKUKÎ BAKIMDAN ÖZELLİK GÖSTEREN MÜDAHALELER
135
B. Cinselliğe İlişkin Müdahaleler
137
2. Kastrasyon (Hadımlaştırma)
139
3. Gebeliği Sonlandırma (Kürtaj)
140
4. Cinsiyet Değiştirme
143
C. Estetik Amaçlı Müdahaleler
144
D. Kök Hücre Çalışmaları
146
IX. HEKİMİN TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN SORUMLULUKLARI
151
A. Medenî Hukuk Sorumluluğu
151
1. Sözleşmeden Doğan Sorumluluk
151
c. Sözleşmenin Hükümleri
152
d. Sözleşmenin Sona Ermesi
153
2. Haksız Fiilden Doğan Sorumluluk
153
a. Zararın ve Kusurun İspatı
153
d. Hukuka Aykırılığı Kaldıran Haller
155
e. Kusursuz Sorumluluk
156
3. Vekâletsiz İşgörmeden Doğan Sorumluluk
156
a. İşgörenin Hak ve Borçları
157
b. İş Sahibinin Hak ve Borçları
158
B. Ceza Hukuku Sorumluluğu
159
C. İdare Hukuku Sorumluluğu
159
D. Tıbbi Etik Sorumluluğu
160
E. Hukuki Sorumluluğun Unsurları
161
X. HASTANIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
165
1. Sağlık Hizmetinden Faydalanma Hakkı
165
2. Bilgi İsteme Hakkı
165
3. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme Hakkı
166
4. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme Hakkı
166
5. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme Hakkı
166
6. Tıbba Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım Hakkı
167
7. Tıbbi Gereklilik Dışında Müdahale Yasağı Hakkı
167
8. Tıbbi Özen Gösterilmesini İsteme Hakkı
167
9. Sağlık Durumu ile İlgili Bilgi Alma Hakkı
167
10. Kayıtları İnceleme Hakkı
168
11. Kayıtların Düzeltilmesini İsteme Hakkı
168
12. Bilgi Verilmesi Caiz Olmayan Haller
168
13. Bilgi Verilmesini Yasaklama Hakkı
169
14. Mahremiyete Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı
169
15. Rızasız Tıbbi Ameliyeye Tabi Tutulmama Hakkı
170
16. Bilgilerin Gizli Tutulmasını İsteme Hakkı
170
17. Tedaviyi Reddetme ve Durdurma Hakkı
170
18. Güvenliğin Sağlanması Hakkı
171
19. Dini Hizmetlerden Faydalanma Hakkı
171
20. İnsanî Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret Hakkı
171
21. Refakatçi Bulundurma Hakkı
172
22. Müracaat, Şikayet ve Dava Hakkı
172
B. Hasta Yükümlülükleri
172
1. İş Birliği Yükümlülüğü
172
2. Hekim Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü
173
3. Katlanma Yükümlülüğü
173
4. Bildirme Yükümlülüğü
174
5. Ücret Ödeme Yükümlülüğü
174
6. Diğer Yükümlülükler
175
C. Sağlık Hizmeti İlkeleri
178
D. Hastayı Bilgilendirme Usulü
179
E. Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
180
XI. HEKİMİN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
183
1. Baskı Altında Olmadan Mesleğini Uygulama Hakkı
183
2. Mesleğine Ait Etik İlkelere Bağlı Olma Hakkı
184
3. Çağdaş Tıbbın İmkânlarını Uygulama Hakkı
184
4. Değerleriyle Çelişen Durumlardan Kaçınma Hakkı
184
5. Sağlığını Koruma Hakkı
184
6. Yeterli Bir Gelir Düzeyi Talep Etme Hakkı
184
7. Hastayı Reddetme Hakkı
185
8. Yönetsel Süreçlere Katılma Hakkı
185
10. Güvenli Ortamda Çalışma Hakkı
186
11. İyileşme Garantisi Vermeme Hakkı
186
12. Yeterli Zaman Ayırma Hakkı
186
13. Tanıklıktan Çekilme Hakkı
186
14. Tedavi Yöntemini Seçme Hakkı
187
B. Hekimin Yükümlülükleri
187
2. Kişisel Edim Yükümlülüğü
188
3. Öykü Alma Yükümlülüğü
189
4. Muayene Yükümlülüğü
189
5. Teşhis Yükümlülüğü
190
6. Tedavi Yükümlülüğü
190
7. Reçete Yazma Yükümlülüğü
190
8. Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü
191
9. Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü
192
10. Tedavi Kesme Yükümlülüğü
192
11. Kayıt Tutma Yükümlülüğü
193
12. Sır Saklama Yükümlülüğü
193
13. Hekimin İhbar Yükümlülüğü
194
14. Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü
195
15. Ölüm ile İlgili Yükümlülükler
195
16. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü
198
17. Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü
198
18. Ticarî Amaç Gütmeme ve Reklam Yasağına Uyma Yükümlülüğü
199
XII. HEKİMİN CEZAÎ SORUMLULUĞU
201
B. Kasıtlı Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk
202
a. Kast (Doğrudan Kast – Genel Kast)
203
b. Olası Kast (Gayri Muayyen Kast)
204
2. Hekimlerce İşlenebilecek Suçlar
204
a. Kişilere Karşı Suçlar
204
b. Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar
205
2) Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama
205
c. İnsan Üzerinde Deney
207
d. Organ veya Doku Ticareti
210
e. Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümünün İhlâli
211
f. Çocuk Düşürtme ve Düşürme
212
i. Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar
215
j. Kişisel Verileri Başkasına Vermek
216
k. İlaç Yapma ve Satma
216
l. Gerçeğe Aykırı Bilirkişilik veya Tercümanlık
217
m. İşlenmekte Olan Suçu Bildirmemek
218
n. Kamu Görevlisinin Suçu Bildirmemesi
218
o. Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi
218
C. Taksirli Eylemlerden Doğan Cezai Sorumluluk
219
2. Taksirli Fiillerle İlgili İlkeler
220
3. Taksirin Unsurları
220
a. Taksirle İşlenebilen Bir Suçun Bulunması
221
b. Dikkat ve Özen Yükümünün Yerine Getirilmemesi
222
c. Hareketin Bilerek ve İstenerek Yapılması
223
d. Sonucun İstenmemesi, Yani İradî Olmaması
223
e. Sonucun Öngörülebilir Olması
224
f. Hareket ile Sonuç Arasında Nedensellik Bağı
224
4. Kusur (İsnat) Yeteneği
225
5. Hekimin Taksirli Eyleminden Doğan Sorumluluğu
226
6. Hekimlerin Disiplin Suçları ve Cezaları
227
XIII. SAĞLIK HUKUKU UYUŞMAZLIKLARINDA ÇÖZÜM YOLLARI
231
a. İlk Derece Mahkemeleri
245
a. İlk Derece Mahkemesi
247
b. Bölge İdare Mahkemesi
248
4. Uyuşmazlık Mahkemesi
250
5. Anayasal Yargı (Anayasa Mahkemesi)
251
6. Yargı Bağımsızlığı ve Teminatı
252
XIV. SAĞLIK BAKANLIĞI VE KURUMLARININ SORUMLULUĞU
255
A. Özel Hastanenin Sorumluluğu
255
B. Kamu Hastanesinin Sorumluluğu
256
C. Sağlık Bakanlığının Sorumluluğu
257
2. Kamu Hastaneleri Kurumu ve Birlikleri
258
3. Anayasal Sorumlulukları
259
D. Sağlık Kurumlarının Hasta Hakları Sorumluluğu
260
1. Hasta Hakları Birim ve Kurullarının Oluşturulması
260
2. Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları
261
3. Hasta Haklarının İhlali Halinde Sağlık Kurumlarının Sorumluluğu
262
4. Personelin Sorumluluğu
263
5. Kamu Personeli Hakkındaki Müeyyideler
263
6. Kurum ve Kuruluş Yetkililerinin Sorumluluğu
264
E. Sağlık Kurumlarında Sözleşmeli Yöneticilik
264
1. Sözleşmeli Personel Kavramı
264
2. Sözleşmeli Yönetici İhtiyacı
266
3. Sözleşmeli Yönetici Sistemi
267
4. Sözleşme Hükümleri
267