§ 3. HUKUKSAL KAYNAKLAR
48
MESLEK ETİĞİ, DİSİPLİN VE TIP HUKUKU EĞİTİMİ
II. Hekim ve Özel Şirket İlişkileri
62
III. Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri
65
II. Aile Hekimleri ile İlgili Uygulama
77
III. Kamu Görevlisi Hekimler ile İlgili Uygulama
78
IV. Aynı Anda Ceza Soruşturma/Kovuşturması Yapılması Durumu
79
§ 3. TIP HUKUKU EĞİTİMİ
82
HASTA VE SAĞLIK ÇALIŞANI HAKLARI
I. Adalet ve Hakkaniyete Uygun Olarak Faydalanma
90
III. Sağlık Kuruluşunu Seçme ve Değiştirme
91
IV. Personeli Tanıma, Seçme ve Değiştirme
92
V. Öncelik Sırasının Belirlenmesini İsteme
93
VI. Tıbbi Gereklere Uygun Teşhis, Tedavi ve Bakım
94
VII. Tıbbi Gereklilikler Dışında Müdahale Yasağı
94
IX. Tıbbi Özen Gösterilmesi
95
X. Genel Olarak Bilgi İsteme
96
XI. Kayıtları İnceleme
97
XII. Mahremiyete Saygı Gösterilmesi
98
XIII. Bilgilerin Gizli Tutulması
98
XIV. Tıbbi Müdahalede Hastanın Rızası
99
XV. Alışılmış Olmayan Tedavi Usullerinin Uygulanması
101
XVI. Aile Planlaması Hizmetleri ve Gebeliğin Sona Erdirilmesi
102
XVII. Tıbbi Araştırmalarda Hasta Hakları
102
XVIII. Güvenliğin Sağlanması
103
XIX. Dini Vecibeleri Yerine Getirebilme ve Dini Hizmetlerden Faydalanma
103
XX. İnsani Değerlere Saygı Gösterilmesi ve Ziyaret
104
XXI. Refakatçi Bulundurma
104
XXII. Hizmetin Sağlık Kurum ve Kuruluşu Dışında Verilmesi
104
XXIII. Hastaya Yeterli Vakit Ayrılması ve Hastanın Vaktine Riayet Edilmesi
105
XXIV. Müracaat, Şikâyet ve Dava Hakkı
105
XXV. Hasta Hakları ile İlgili Kurul ve Birimler
107
B. Hasta Hakları Kurulu
108
C. Hasta Hakları Birimi
111
XXVI. İnsan Hakları Bağlamında Hasta Hakları
113
§ 2. SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HAKLARI VE HAK ARAMA YOLLARI
115
II. Hak Arama Yolları
118
A. Haksız Şikâyetlere Karşı Hak Arama Yolları
118
B. Güvenlik Hakkının İhlaline Karşı Hak Arama Yolları
128
1. Ceza Hukuku Araçları
129
b. Cezaların Artırılması
135
c. Hükmedilen Hapis Cezasının Ertelenememesi
140
d. Ceza Muhakemesi Bakımından Özel Düzenlemeler
141
2. Tazminat Hukuku Araçları
142
4. Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenen Suçlarda Uzlaştırma
143
b. Sağlık Çalışanlarına Karşı İşlenebilecek Uzlaştırma Kapsamına Giren Suçlar
143
c. Uzlaştırma Edimi Olarak Neler İstenebilir?
144
C. Sağlık Çalışanının Meşru Savunma Hakkı Var mıdır?
144
III. Sağlık Bakanlığı Tarafından Yapılacak Hukuki Yardım
146
IV. Yüksek Öğretim Kurumları Tarafından Yapılacak Hukuki Yardım
148
V. Çalışan Hakları ve Güvenliği Uygulamaları Rehberi ve Çalışan Güvenliği Genelgesi
150
VI. Hekimin Hasta Seçme Hakkı
151
VI. Sağlık Çalışanının Hizmetten Çekilme Hakkı
154
B. Aile Hekimleri Bakımından Uygulama
157
TIP HUKUKUNDA BAZI KAVRAMLAR
§ 2. SAĞLIK PERSONELİ KAVRAMI
169
§ 3. EMBRİYO KAVRAMI VE HUKUKİ STATÜSÜ
174
§ 4. TIP HUKUKUNDA “ÇOCUK” KAVRAMI
177
§ 5. TIBBİ UYGULAMA HATASI (MALPRAKTİS)
185
§ 6. ÇEKİNİK (DEFANSİF) TIP
186
TIP HUKUKUNUN TEMEL KURUM VE KURULLARI
§ 1. BİRİNCİ, İKİNCİ VE ÜÇÜNCÜ BASAMAK SAĞLIK HİZMET SUNUCULARI
189
II. Mevzuatın Gelişimi
192
III. Etik Kurulların Oluşturulması ve Yapısı
194
IV. Etik Kurulların Görev ve Yetkileri
196
V. Etik Kurul Kararlarına Karşı Kanun Yolları
198
§ 3. YÜKSEK SAĞLIK ŞURASI
200
§ 5. SAĞLIK MESLEKLERİ KURULU
203
§ 6. MESLEKİ SORUMLULUK KURULU
209
§ 7. MESLEK KURULUŞLARI
211
II. Türk Tabipleri Birliği
211
III. Uzmanlık Derneği
212
A. Sağlık Sendikaları
214
§ 8. SAĞLIK HİZMETLERİNDE TANITIM
217
§ 1. HEKİMLİK MESLEĞİNİN İCRASINDA MESLEKİ ÖZERKLİK
219
II. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Kararlarında Mesleki Özerklik (Hekimin Yetkisinin Kısıtlanması)
234
III. Şifa Garantisi Yasağı
238
§ 2. DİKEY VE YATAY İŞ BİRLİĞİ
240
III. Sorumluluk Alanlarının Bölünebilirliği: Bağımsız Sorumluluk Prensibi ve Rutin İşleyiş Teorisi
253
B. Hemşirelik Yönetmeliği md. 6/1–d’nin Değerlendirilmesi
257
A. Tek Hekimin Çalıştığı Muayenehanelerde
260
B. Birden Fazla Hekimin Müştereken Çalıştığı Polikliniklerde
260
C. Hekim ve Hemşire İşbirliğinde
262
D. Danışma (Konsültasyon) ve Vekâlet
264
E. Başka Yerde Yaptırılan Tetkik ve Tahlil Sonuçlarına Güvenilmesi
267
F. Ücretsiz Tedavilerde Sorumlunun Belirlenmesi
268
§ 3. TIBBİ MÜDAHALELERDE MAHREMİYET
268
II. Uygulamadaki Sorunlar
273
A. Sağlık Verilerine Erişim ve Paylaşım Sorunu
273
1. Sağlık Çalışanlarının Verilere Erişimi
275
2. Bakanlık Birimlerinin Verilere Erişimi ve E–Nabız
276
b. Muayene Bilgi Yönetim Sistemi
281
3. Bilişim Sistemine Erişimden Kaynaklanan Problemler
284
4. Genel Sağlık Sigortası Verilerinin Paylaşımı ve İşverenle Paylaşım Sorunu
285
5. İş Sağlığı ve Güvenliği Verilerinin İşlenmesi ile İlglii Sorunlar
287
6. Hasta Yakınlarıyla Paylaşım
287
7. Denetim Elemanlarıyla Paylaşım
288
8. Sağlık Verilerine Avukatların Erişimi
289
9. Üçüncü Kişilerin Bilgilendirilmesi (AIDS Hastalığının Eşe Bildirilmesi)
289
10. Adölesan Gebeliğinin Bilgilendirilmesi
298
11. Sağlık Verilerinin Bilimsel Amaçla İşlenmesi
299
12. Mobil Sağlık Uygulamalarında Kişisel Verilerin Korunması
300
B. Tıbbi Müdahale Sırasında Diğer Sağlık Çalışanlarının Bulunması
300
C. Tıbbi Müdahale Sırasında Diğer Hasta Yakınının Bulunması
301
D. Banko ve Masalarda Dikkat Edilmesi Gerekenler
302
E. Koğuş Sisteminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
302
F. Tetkik, Tahlil ve Görüntüleme İşlemlerinde Mahremiyet Sorunu
303
G. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayeneleri ile Gözaltı Nedeniyle Sağlık Kontrolünde Mahremiyet Sorunu
303
1. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayenelerinde Mahremiyet
303
2. Gözaltı Nedeniyle Sağlık Kontrolünde Mahremiyet
307
a. Muayene Öncesi Mahremiyet Sorunları
307
b. Muayene Sırasında Mahremiyet Sorunları
307
H. Güvenlik Kamerası Kayıtları
309
I. Hasta Bilgilendirme Ekranları
311
İ. Aile Hekimliğinde Kayıtların Devri
311
J. Hasta Kayıtlarını İnceleme Hakkı
312
K. Ölüm Sonrası Hasta Mahremiyetinin Korunması
312
L. Adli Mercilerin Hasta Mahremiyeti İhlalleri
313
M. Kişisel Sağlık Verilerinin Ele Geçirilmesi Nedeniyle Yapılan Şikâyet Hakkında Etkili Soruşturma Yapılmaması
316
O. Çocuk Hastanın Mahremiyet Hakkı
320
P. Basına Yapılan Açıklamalar
321
III. Sağlık Verilerinin İşlenmesiyle İlişkili Olabilecekleri Değerlendirilen Kurul Kararları
322
§ 4. TIP HUKUKUNDA ZORUNLULUK HALİ
331
II. Hasta Tercihi (Triyaj) Sorunu
335
B. Triyajın Çeşitleri
336
C. Alman Kanun Taslağı
336
D. Değerlendirme ve Öneriler
337
III. Sağlık Çalışanının Kendini Hastalıktan Korumak İçin Tıbbi Müdahaleyi Reddetmesi
341
IV. Sağlık Çalışanlarının Uzmanlık Alanı Dışında Görevlendirilmesi
342
V. Korunma Hareketinin Hukuk Düzeni ile Çelişki İçinde Olması
343
VI. Hastanın Rızasının Olmadığı Hallerde Zorunluluk Hali Kurumunun Uygulanması Sorunu
343
§ 5. TIP HUKUKUNDA ETİK VE HUKUKİ İKİLEMLER
345
II. İstanbul Protokolü ve Çifte Yükümlülük Kavramı
345
II. Kanunen Rıza Aranmayan Hallerde Hekimlerin Etik İhlali Nedeniyle Hastanın Rızası Olmadığı Müddetçe Müdahaleden Çekinmesi Sorunu
348
TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA UYGUNLUĞUNUN ŞARTLARI
I. Tıbbi Müdahalenin Bir Sağlık Meslek Mensubu Tarafından Yapılması
354
c. Sertifika ile Yetki Alınması
370
d. Uzmanlık Alanı Dışında Açıklamalarda Bulunmak
376
3. Öğrencilerin ve Asistanların Yaptığı Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Sorunu
377
4. Silahlı Kuvvetler ile Emniyet Genel Müdürlüğünün Sağlık Meslek Mensubu Olmayan Personelinin Yaptığı Tıbbi Müdahaleler
388
C. Hemşirelerin Görev Alanı
389
D. Hekim Olmayan Sağlık Çalışanının Müdahalelerinde Hekimlerin Denetim ve Gözetim Yükümlülüğü
393
E. Gönüllü Sağlık Hizmeti ve Sağlık Gözlemciliği
394
F. Sağlık Personeli Olmayan Kimselerin Yaptığı Tıbbi Müdahaleler Nedeniyle Sorumlulukları
395
II. Aydınlatma ve Rıza
398
1. Aydınlatma Çeşitleri
412
a. Otonomi (Karar) Aydınlatması
412
bb. Otonomi Aydınlatmasının Çeşitleri
415
bbb. Teşhis Aydınlatması
416
ccc. Süreç Aydınlatması
418
ddd. Alternatifler Konusunda Aydınlatma
420
eee. Müdahale Yapılmamasının Sonuçları Konusunda Aydınlatma
423
c. Tedavi Aydınlatması (Güvenlik Aydınlatması)
431
bb. Teşhise Yönelik Aydınlatma
433
cc. İlaç ve Tıbbi Malzeme
433
dd. Araç Kullanmama Uyarısı
437
2. Özel Durumlarda Aydınlatma
437
c. Tıptaki Yeni Teşebbüsler
447
f. Masraflar ve Ekonomik Zorunluluklar
452
h. Kalite Aydınlatması
452
j. Aile Hekimliğinde Aydınlatma
458
k. Aşılar Bakımından Aydınlatma
458
3. Aydınlatılacak Kişi
459
b. Çocuklar Açısından
462
4. Aydınlatma Yükümlüsü
463
5. Aydınlatmanın Zamanı
466
6. Aydınlatmanın Kapsamı
468
7. Aydınlatmanın Şekli
475
b. E–Aydınlatma Formlarının Geçerliliği
488
8. Aydınlatmanın Mümkün Olmaması ve Ameliyat Sırasında Aydınlatma
490
9. Aydınlatma Zorunluluğunun Bulunmadığı Haller Var mıdır?
491
a. Aydınlatmadan Vazgeçme
492
b. Hastanın Bilgisinin Bulunması
493
c. İnternetten Bilgi Edinme İmkanının Olması
495
d. Risk Aydınlatmasında Riskin Çok Açık Olması
496
e. Aydınlatmanın Olumsuz Etkide Bulunması
496
bb. Tedavisi Olmayan Hastalığın Bildirilmesi
500
g. Aydınlatmanın Hasta Bakımından Anlamını Yitirmiş Olması
501
h. Psikiyatri Hastalarının Aydınlatılması
501
ı. Aydınlatmanın Uygulanabilir Olmaması
502
i. Sağlık Çalışanının İnançları Nedeniyle Aydınlatma Yapmak İstememesi
502
j. Rızanın Aranmadığı Tıbbi Müdahalelerde Aydınlatma Sorunu
503
10. Aydınlatmanın Geri Alınması, Düzeltilmesi
503
11. Aydınlatmada Nedensellik Bağı Sorunu
504
12. Aydınlatmanın Kim Tarafından Hukuki Açıdan Değerlendirileceği Sorunu
506
13. Hukuka Aykırı Aydınlatmanın Sonuçları
509
a. Tedavi Aydınlatmasının İhlali Durumunda
510
b. Otonomi Aydınlatmasının İhlali Durumunda
510
14. Hatalı Aydınlatma
513
15. Aydınlatmada İspat Sorunları
514
3. Rıza Verme Yetkisi (Rıza Ehliyeti)
534
b. Çocuklar Bakımından Rıza Ehliyetinin Belirlenmesi
540
bbb. Çocuk ile Kanuni Temsilcinin İradesinin Farklı Olması
550
ccc. Ebeveynden Hangisinin Rızasının Geçerli Olacağı Sorunu
551
ddd. Eşler Arasında Fikir Ayrılığı Çıkması
552
eee. Veli veya Vasinin Olmadığı veya Bulunmadığı Haller
552
fff. Kanuni Temsilcinin Rıza Yetkisinin Olmadığı Haller
553
ggg. Kamu Denetçiliği Kurumu Kararı
554
hhh. Erkek Çocuklarda Sünnete Karar Verme Bakımından
557
bb. Karşılaştırmalı Hukuk
558
cc. Doğum Kontrol Hapı Reçete Edilmesinde Ebeveynin Rızası Sorunu
561
c. Çocuklarda Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi
563
d. Rıza Yeteneği Bulunmayan Yetişkinlerde Kanuni Temsilcinin Tıbbi Müdahaleye Rıza Göstermemesi
573
e. Hamile Kadının Tedaviyi Ret Hakkı
574
f. Yaşamın Sonuna İlişkin Kararlar Bakımından Rıza Ehliyeti
577
aa. Vesayet Altına Alınmış Erginler
577
5. Rızanın Aranmadığı Haller
580
b. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
582
bb. Genel Önleyici Aşı Zorunluluğu
584
bbb. Hukukumuzdaki Durum
589
cc. Çocuklardan Topuk Kanı Alma Zorunluluğu
606
dd. Yurt Dışına Çıkacaklara Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması
606
ee. Yurt Dışından Gelenlere Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması
606
ff. HIV Tetkiki İçin Rıza Sorunu
607
c. Psikiyatri Hastaları İle İlgili Düzenlemeler
608
bb. Karşılaştırmalı Hukuk
619
cc. Uluslararası Standartlar
622
d. Ceza Hukukunun Öngörmüş Olduğu Düzenlemeler
628
aa. Ceza Hukuku Yaptırımları
628
bb. Ceza Yargılamasından Kaynaklanan Tıbbi Müdahaleler
629
cc. Ceza İnfaz Kurumlarındaki Tıbbi Müdahaleler
634
aaa. Karşılaştırmalı Hukuk
634
e. Sağlık Raporuna İtiraz Halinde Muayene Yükümlülüğü
643
f. Diğer Hukuk Dallarındaki Düzenlemeler
644
aa. Türk Medeni Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu Hükümleri
644
bb. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve Boşanma Davaları
646
6. Tıbbi Müdahalenin Rızaya Rağmen Hukuka Aykırılığı
647
7. Ameliyatın Genişletilmesi
648
8. Bilinci Kapalı Hastalar Açısından Rıza Sorunu
656
a. Vasinin Karar Vermesi
656
c. Önceki İrade Açıklamalarının Geçerliliği (Tıbbi Vasiyet)
663
bb. Karşılaştırmalı Hukuk
666
d. “Canlandırma Uygulanmasın” (Resüsitasyon Yapılmaması) Talimatları (DNR)
674
9. Kanun Hükmünü İcra/Üstün Nitelikte Özel Yarar
677
11. Rızayı Sakatlayan Haller
678
12. Rızanın Geri Alınması
680
14. Tıbbi Müdahaleye Rıza Gösterilmemesi Halinde Yapılması Gerekenler
683
D. Aydınlatma ve Rıza Konusundaki Yanılgının Sonuçları
687
1. Ceza Hukuku Açısından Sonuçları
687
a. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Yanılma
687
2. Özel Hukuk Açısından Sonuçları
690
III. Tıp Biliminin Verilerine Göre Zorunlu ve Bu Verilere Uygun Tıbbi Müdahale
691
A. Endikasyon (Gereklilik)
691
2. Tıbbi Endikasyon Olmaksızın Yapılan Tıbbi Müdahaleler
701
a. Deneysel Nitelikli Tıbbi Müdahaleler
702
b. Şekil veya Fonksiyon Değiştirici Tıbbi Müdahaleler
703
c. Üçüncü Kişi Yararına Yapılan Tıbbi Müdahaleler
704
B. Özenli Tıbbi Müdahale
707
HEKİM VE HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
§ 1. HEKİMİN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
709
II. Hekimin Özen Yükümlülüğü
709
III. Hekimin Kişisel Edim Yükümlülüğü
711
A. Kişisel Edim Kavramı
711
B. Temsil Edilebilir Edimler
714
C. Temsil Edilemeyen Edimler
716
IV. Öykü Alma Yükümlülüğü
718
B. Öykü Alma Yükümlülüğünün İçeriği
719
V. Muayene Yükümlülüğü
721
B. Hekim Muayenesinin Özel Şekilleri
722
2. Önleyici ve Erken Tanı Muayenesi
722
4. Hükümlü ve Tutukluların Muayenesinde Kelepçe Sorunu
724
VI. Teşhis Yükümlülüğü
724
C. Teşhis Yükümlülüğünün İçeriği
725
D. Uzaktan Teşhis Yasağı
728
E. Doğum Öncesi Teşhis
730
F. Teşhisi Bildirme Yükümlülüğü
731
G. Teşhisi Kontrol Yükümlülüğü
731
VII. Tedavi Yükümlülüğü
731
B. Tedavi Yükümlülüğü ve Hukuksal Temelleri
732
a. Hekimin Hastayı Reddetmesi
733
C. Zamanında Tedavi Yükümlülüğü
736
D. Uzaktan Tedavi Yasağı
736
E. Hekimin Tedavi Yükümlülüğünün Sınırları
743
1. Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı
743
2. Hastanın Tedaviyi Ret Hakkı
743
b. Tedaviyi Ret Hakkının İçeriği
747
c. Tedaviyi Ret Halinde Aydınlatma
749
d. Tedaviyi Ret ile İntihar Ayrımı
749
e. Tedaviyi Ret ile Pasif Ötanazi Ayrımı
750
f. Yaşam Destekleyici Tedavinin Reddi
751
3. Ağır Özürlü Yeni Doğan Çocuklar Bakımından Tedavi Yükümlülüğünün Sınırları
752
4. AIDS Hastasını Tedavi Yükümlülüğü
753
5. Hekimin Kürtaj Konusunda Aydınlatma Yapmama veya Kürtajı Ret Hakkı
754
6. Hekimin Etkisiz (Beyhude) Tedaviyi Sona Erdirme Hakkı
757
VIII. Reçete Yazma Yükümlülüğü
764
B. Reçetenin Hukuksal Niteliği
764
C. Reçete Düzenlemenin Hukuksal Dayanağı
765
D. Reçete Düzenleme Yükümlülüğünün İçeriği
765
IX. Tıbbi Teknik Kullanma Yükümlülüğü
768
A. Tıbbi Teknik Standardın Uygulanması Yükümlülüğü
768
B. Tıbbi Teknik Araçların Bakımı ve Kontrolü
770
X. Tedaviyi Kesme Yükümlülüğü
770
A. Tedaviyi Kesme ve Sözleşmeyi Sona Erdirme
770
B. Tedaviyi Kesme Nedenleri
770
C. Ölmekte Olan Hastalarda Tedavinin Kesilmesi
771
XI. Kayıt Tutma Yükümlülüğü
772
B. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İçeriği
776
1. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Amacı
776
2. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün Kapsamı
778
5. Kayıtlar Ne Kadar Süre ile Saklanmalıdır?
782
C. Kayıt Tutma Yükümlülüğünün İhlalinin Sonuçları
784
XII. Kayıtları Verme Yükümlülüğü
790
B. Kayıtları İnceleme Hakkının Çeşitleri
794
1. Dava Dışı İnceleme Hakkı
794
2. Dava Dolayısıyla İnceleme Hakkı
795
C. Kayıt İnceleme Hakkına İlişkin Diğer Hususlar
796
D. Kayıtların Verilmemesine Karşı Hukuksal Yollar
796
E. Kayıtların Düzeltilmesini İsteme
798
XIII. Sır Saklama Yükümlülüğü
799
XIV. Organizasyon Yükümlülükleri
804
XV. Kullanılan Ürün ve İlaçlarla İlgili Yükümlülükler
805
B. Ameliyatlarda Kullanılan Malzemenin Saklanması Yükümlülüğü
806
XVI. Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğü
806
A. Tıbbi Bilirkişi Olarak Hekim
807
B. Bilirkişi–Mahkeme İlişkisi
808
C. Bilirkişiliği Üstlenme Yükümlülüğü
808
D. Bilirkişilik Yapma Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesinin Sonuçları
810
E. Tanıklıktan Çekinme
811
XVII. Ölüm ile İlgili Yükümlülükler
811
A. Ölüm Vukuunda Yapılacak İşler
811
B. Ölü Muayenesi Yapmak ve Defin Ruhsatı Düzenlemek
812
XVIII. Mesleki Bilgisini Geliştirme Yükümlülüğü
813
XIX. Kimlik Tespiti Yapma Yükümlülüğü
813
XX. Bildirim Yükümlülüğü
818
XXI. Mesleki Mali Sorumluluk Sigortası Yaptırma Yükümlülüğü
820
XXII. Rapor Düzenleme Yükümlülüğü
820
XXIII. İnsani Değerlere Saygı Gösterme Yükümlülüğü
825
B. Tutuklu ve Hükümlülerin Muayenelerine İlişkin Yükümlülükler
825
§ 2. HASTANIN YÜKÜMLÜLÜKLERİ
826
I. İş Birliği Yükümlülüğü
826
II. Hastanın Hekimin Tavsiyelerine Uyma Yükümlülüğü
829
III. Katlanma Yükümlülüğü
831
B. Yasal Katlanma Yükümlülükleri
831
C. Diğer Katlanma Yükümlülükleri
832
IV. Hastanın Bildirme Yükümlülüğü
833
V. Ücret Ödeme Yükümlülüğü
835
VI. Diğer Yükümlülükler
835
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Dizini
839
ÖZELLİK ARZEDEN TIBBİ MÜDAHALELER
§ 1. ORGAN VE DOKU NAKLİ
875
II. Hukuksal Temel ve Kapsam
878
III. Organ ve Doku Nakli Çeşitleri
880
A. Ölülerden (Kadavradan) Organ Nakli
881
1. Ölüm Halinin Belirlenmesi
881
b. Karşılaştırmalı Hukukta
887
2. Kişinin Kendi Geleceğini Belirleme Hakkına Saygı Gösterilmesi
888
3. Beyin Ölümü Tespitinden Sonra Yapılması Gereken İşlemler
894
4. Otopsi mi Nakil mi?
895
5. Organ ve Doku Dağıtımı
902
B. Canlılardan Organ Nakli
904
C. Hayvanlardan Organ Nakli
918
IV. Yüz, Kol ve Bacak Nakli
920
V. İstanbul Deklarasyonu
923
§ 2. KLİNİK ARAŞTIRMA (İNSAN ÜZERİNDE DENEY VE DENEME)
926
III. İnsan Üzerinde Deney ve Denemenin Hukuka Uygunluğuna İlişkin Koşullar
934
A. İnsan Üzerinde Bilimsel Araştırma ve Tedavi Yöntemlerinin Kullanılmasının Şartları
940
1. Yetişkinler Bakımından Şartlar
940
a. Sağlık Bakanlığından İzin Alınması ve Etik Kurulun Uygun Görmesi
940
b. Deneyin Önce İnsan Dışı Deney Ortamında veya Yeterli Sayıda Hayvan Üzerinde Yapılmış Olması ve Bu Deneyler Sonucunda Ulaşılan Bilimsel Verilerin İnsan Üzerinde Deneyi Gerekli Kılması
941
c. Deneyin İnsan Sağlığı Üzerinde Öngörülebilir Zararlı ve Kalıcı Bir Etki Bırakmaması
942
d. İnsan Onuruyla Bağdaşmayacak Ölçüde Acı Verici Yöntemlerin Uygulanmaması
943
f. Aydınlatma ve Rıza Şartı
944
h. Sigorta Yaptırılması
949
ı. Araştırmanın Yapılabileceği Yerler
949
i. Özel Durumlarda Araştırma
950
bb. Gebe, Lohusa ve Emziren Kadınlar Bakımından
952
cc. Kısıtlılar Bakımından
953
dd. Yoğun Bakımdaki ve Bilinci Kapalı Kişiler Bakımından
954
ee. Özgürlüğü Kısıtlanmış Kişiler Bakımından
955
ff. Uluslararası Silahlı Çatışmalar Hukuku Bakımından
956
2. Çocuklar Üzerinde Deneyin Şartları
956
B. İnsan Üzerinde Denemenin Şartları
962
1. Yetişkinler Üzerinde Denemenin Şartları
963
2. Çocuklar Üzerinde Denemenin Şartları
968
IV. İlaç Araştırmalarında Safhalar
972
D. Faz IV (Düşük Riskli Bilimsel Çalışma)
974
E. İlaç Araştırmaları Safhalarının Ceza Kanunu Bakımından Değerlendirilmesi
974
V. İnsan Dokusu veya Ceset Üzerinde Yapılacak Araştırmalar
975
VI. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarının Klinik Araştırmaları
976
§ 3. ESTETİK MÜDAHALELER
978
II. Estetik Müdahalelerde Hekim–Hasta Arasındaki Hukuksal İlişkinin Niteliği
980
§ 4. KÖK HÜCRE ÇALIŞMALARI
989
II. Kök Hücrenin Niteliği
992
A. Kök Hücre Organ mıdır?
993
B. Kök Hücre İlaç mıdır?
994
C. Kök Hücre Kan veya Kan Ürünü müdür?
995
III. Kök Hücre Çalışmaları ve Hukuksal Durum
995
1. Yetişkin Kök Hücre Çalışmaları
995
2. Embriyonik Kök Hücre Çalışmaları
995
B. Sağlık Bakanlığı Genelgesi
998
C. Diğer Hukuksal Sorunlar
1001
1. İnsan Üzerinde Deney ve Deneme Suçu Bakımından Değerlendirme
1001
2. Disiplin Sorumluluğu
1002
§ 5. İNSAN KOPYALAMA
1003
§ 7. İNSANI GELİŞTİRME ÇALIŞMALARI
1009
A. Doğum Öncesi Tanı
1020
B. Yeni Doğanın Taranması
1020
D. Taşıyıcıların Belirlenmesi
1021
E. Adli Tıp Testleri
1021
III. Genel Prensipler
1021
IV. Tanı İşlemlerinin Hukuksal Niteliği
1026
V. Hukuksal Sorumluluk
1027
VI. Yasaklar ve Yaptırım
1028
VII. Kanuni Düzenleme Zorunluluğu
1031
§ 9. CİNSİYET DEĞİŞİKLİĞİNE YÖNELİK TIBBİ MÜDAHALELER
1035
II. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları
1038
III. Kanuni Düzenleme
1039
II. Yapay Dölleme Sözleşmesinin Hukuki Niteliği
1054
III. Yapay Döllemenin Şartları
1055
IV. Yapay Döllemenin Kuralları
1058
V. Yapay Dölleme Neticesinde Oluşan Embriyonun ve Dünyaya Gelen Çocuğun Hukuksal Statüsü
1060
A. Yapay Dölleme Neticesinde Ana Rahmi Dışında Oluşturulan Embriyonun Hukuksal Durumu
1060
B. Yapay Dölleme Neticesinde Meydana Gelen Çocuğun Hukuksal Durumu
1061
VI. Yapay Döllemeye İlişkin Yasaklar ve Yaptırımlar
1061
VII. Merkezlerin Sorumluluğu
1063
VIII. Üreme Hücreleri ve Embriyoların Dondurulması ve DNA Analizi Zorunluluğu
1064
IX. Taşıyıcı Annelik
1068
B. Etik Açıdan Taşıyıcı Annelik
1070
C. Dini Açıdan Taşıyıcı Annelik
1070
D. Karşılaştırmalı Hukukta Taşıyıcı Annelik
1071
E. Taşıyıcı Annelikte Çocuk ile Genetik Anne Arasındaki Hukuki İlişki
1076
F. Olması Gereken Hukuk
1083
§ 11. MİTOKONDRİ DEĞİŞTİRME TEDAVİLERİ
1084
§ 12. GEBELİĞİN SONA ERDİRİLMESİ
1087
§ 13. GELENEKSEL VE TAMAMLAYICI TIBBİ MÜDAHALELER
1092
A. Genel Bir Mevzuat İhtiyacı
1094
B. Karşılaştırmalı Hukuktaki Durum
1095
C. Ülkemizdeki Mevcut Durum
1096
D. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Alanındaki Mevcut Düzenleme ve Öneriler
1097
1. Tıbbi Müdahaleyi Yapma Yetkisi
1098
4. Alternatif veya Tamamlayıcı Tedavi Yöntemlerinin Giderlerinin Devlet Tarafından Ödenmesi Sorunu
1104
§ 14. ACİL TIBBİ MÜDAHALELER
1105
§ 16. KİMYASAL HADIM
1117
II. Karşılaştırmalı Hukuk
1118
III. Ülkemizdeki Tartışmalar
1121
§ 17. PALYATİF BAKIM
1129
§ 18. SAĞLIK TURİZMİ ÇERÇEVESİNDE YABANCI HASTALARA YAPILAN TIBBİ MÜDAHALELER
1133
§ 19. YAPAY ZEKÂ VE TIBBİ MÜDAHALELER
1141
§ 20. TELE–TIP (SAĞLIK HİZMETLERİNİN UZAKTAN SUNUMU)
1146
II. Mevzuatımızda Tele–Tıbba Müsaade Edilen Haller
1152
III. Tele–Tıp’ta Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği
1163
§ 21. PANDEMİ VE TIP HUKUKU SORUNLARI
1163
II. Kamu Sağlığının Korunmasına İlişkin Düzenlemeler
1165
A. Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
1165
2. Yurt Dışından Gelenlere Zorla Tıbbi Müdahale Yapılması ve Karantinaya Alınması
1168
B. Türk Medeni Kanunu
1169
1. İl İdaresi Kanunu
1172
2. Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu
1173
3. Ceza Muhakemesi Kanunu
1173
III. Kişisel Veriler Bakımından Değerlendirme
1177
§ 22. CESET ÜZERİNDE BİLİMSEL İNCELEME VE ARAŞTIRMA YAPILMASI
1180
HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
§ 1. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BAŞLANGICI VE SONA ERMESİ
1185
§ 2. HASTA İLE HEKİM ARASINDAKİ İLİŞKİNİN HUKUKSAL NİTELİĞİ
1187
A. Bağımsız Çalışan Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
1187
a. Vekâlet Sözleşmesi
1187
c. Vekâletsiz İşgörme
1191
2. Yeni Tüketici Kanunu ile Ortaya Çıkan Hukuki Durum
1193
B. Aile Hekimi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
1194
C. Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
1195
1. Özel Hastane ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
1195
b. Özel Sağlık Kuruluşlarında Hizmet Alımı Yoluyla Çalıştırılan Hekimler Bakımından
1202
2. Kamu Hastanesi ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuksal Niteliği
1206
D. Şehir Hastanelerinde Hasta ile İlişkinin Hukuksal Niteliği
1208
E. Hasta ile Hekim Arasındaki Hukuki İlişkinin Belirlenmesi ve Sonuçları
1209
II. Görevli Yargı Yeri
1213
B. Yargıtay Kararları
1217
1. Bağımsız Çalışan Hekimler Bakımından
1223
2. Özel Hastaneler Bakımından
1225
3. Kamu Hastaneleri Bakımından
1225
b. Sigortaya Karşı Dava Açılması Durumunda
1229
4. Afiliye Hastaneler Bakımından
1231
HATALI TIBBİ UYGULAMA VE TAZMİNAT SORUMLULUĞU
§ 1. HATALI TIBBİ UYGULAMA (MALPRAKTİS)
1233
B. Tıbbi Standartın Devlet Tarafından Belirlenmesi
1250
C. Tıbbi Standartların Uzmanlık Dernekleri Rehberleri ile Belirlenmesi
1252
D. Tıbbi Standarttan Sapma: Yeni Yöntemler
1253
E. Tıbbi Standarttan Sapma: SUT
1256
F. Tıbbi Standarda Aykırılığın İspatı
1257
III. Uygulama Hatası (Tıbbi Hata)
1257
B. Komplikasyon Malpraktis Ayrımı
1263
C. Hata (Malpraktis) Örnekleri
1265
b. Eksik Ön Muayene ve Yetersiz Hasta Öyküsü Alma
1276
c. Teşhise Yönelik Gerekli Tetkiklerin Yapılmaması
1278
a. Müdahalenin Yapılmaması
1283
b. Müdahalenin Geç Yapılması
1285
c. Hasta Vücudunda Yabancı Madde Unutulması
1287
d. Yanlış Tedavi Yöntemi Seçme
1293
e. Gerekli Testlerin ve Tetkiklerin Yapılmaması
1294
f. İlaç Tedavisinde Oluşan Tıbbi Uygulama Hataları
1296
g. Hasta Karıştırma, Yanlış Taraf Cerrahisi
1299
h. Ölçüsüz Tıbbi Müdahale
1301
ı. Bir Komplikasyonun Fark Edilememesi
1302
i. Hatalı Ameliyat Tekniği
1302
j. Teknik Aletlerin Kullanılmasında Yapılan Hatalar
1302
k. Derhal Hastaneye Yapılması Gereken Sevkin Yapılmaması, Uzman Hekime Çok Geç Danışılması
1303
l. Sevk Kararı ve Sevk Koşullarının Sağlanmaması
1304
m. Enfeksiyon ve Hijyen Kurallarına Uyulmaması
1305
n. Üçüncü Kişileri Uyarmama
1309
o. Kayıt ve Testleri İncelemeden Tıbbi Müdahale Yapılması
1310
ö. Konsültasyon İstenmemesi
1310
p. Müşahede Altında Tutmama
1312
r. Başarısız Kısırlaştırma
1312
3. Komplikasyon Yönetimi
1313
4. Tedavi Sonrası Yükümlülüklerin İhlali
1315
5. Organizasyon Kusuru
1319
c. Sağlık Bakanlığı Açısından Organizasyon Kusuru
1347
d. Sağlık Bakanlığı Açısından Denetim Kusuru
1351
7. Hemşirelerin Yaptığı Hatalar
1370
8. Uygulamadan Ağır Hata Örnekleri
1373
9. Hekimin Uygulama Hatasını Hastaya Bildirme Yükümlülüğü
1374
10. Hatalı Tıbbi Uygulamanın Belirlenmesi (Bilirkişi)
1374
b. Uzman Mütalaası/Uzman Görüşü
1385
c. Yüksek Sağlık Şurası
1389
§ 2. TAZMİNAT SORUMLULUĞU
1394
I. Özel Hukuk Bakımından Tazminat Sorumluluğu
1396
B. Tazminat Sorumluluğunun Şartları
1396
3. İstenmeden Dünyaya Gelen Çocuk Nedeniyle Tazminat
1418
D. Hastanın Kusurunun Tazminata Etkisi
1424
E. İfa Yardımcısının Fiilinden Sorumluluk
1425
G. İddianın Genişletilmesi Yasağı
1428
I. Sorumsuzluk Anlaşmaları
1435
İ. Ceza ve İdare Mahkemesi Kararının Etkisi
1436
II. İdare Hukuku Bakımından Tazminat Sorumluluğu
1443
A. Tazminatın Şartları
1445
a. Zararın Nitelikleri
1445
aa. Zarar Gerçek ve Kesin Olmalıdır
1445
bb. Zarar Özel Olmalıdır
1448
cc. Zarar Para ile Takdir Edilebilir Olmalıdır
1448
aaa. Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar
1449
(1) Tedavi Giderleri
1450
(2) Cenaze Giderleri
1450
(3) Ölenin Yardımından Yoksunluk Zararı
1450
bbb. Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar
1451
aaa. Ölüm Nedeniyle Oluşan Zarar
1453
bbb. Yaralama Nedeniyle Oluşan Zarar
1453
ccc. Danıştay’ın Kusur Bulunmamasına, Nedensellik Bağı Kurulamamasına Rağmen veya Kayıtların Eksikliği Nedeniyle Manevi Tazminata Hükmettiği Haller
1454
b. Ceza Davasında Belirlenen Kusur Oranlarının Esas Alınıp Alınamayacağı Sorunu
1468
B. İdareye Başvuru ve Zamanaşımı
1472
C. Ceza Mahkemesi Kararının Etkisi
1475
D. Sağlık Çalışanının İdare Aleyhine Açılan Davaya Katılması
1478
2. Hakkaniyet İndirimi
1483
3. Rücu Alanında 7406 Kanunla Getirilen Sistem
1486
b. Mesleki Sorumluluk Kurulu
1494
F. Tazminat Talebinin Reddi Halinde Vekalet Ücreti
1496
G. Tazminat Davasının Uzun Sürmesi Nedeniyle Makul Sürede Yargılanma Hakkının İhlali
1497
3. Beyana Karşı Beyan
1505
C. Tıp Hukukunda İspat Kolaylıkları
1506
2. Tamamen Kontrol Edilebilir Riskler
1508
3. Rıza Alma ve Aydınlatma Yükümlülüğünün İhlali
1509
4. Kayıt Yükümlülüğünün İhlali
1509
5. Uzmanlık Niteliklerinin Eksikliği
1515
7. İlk Görünüş İspatı/Hayatın Olağan Akışı Kıstası
1516
D. İş Birliği Durumunda İspat Sorunları
1525
E. İspat ve Adli Tıp Kurumu
1527
V. Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
1531
B. Doğrudan Sigortacıya Başvurma
1542
§ 3. TAZMİNAT SORUMLULUĞUNA ALTERNATİF YÖNTEMLER
1543
ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU
§ 2. TIBBİ HATALARA İLİŞKİN DAVALARDA HUKUKİ BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMİŞ OLMASI ŞARTI
1550
§ 4. CEZA SORUŞTURMASI VEYA KOVUŞTURMASININ YAPILAMAMASI
1561
II. Kişisel Sağlık Verilerinin Korunması Bakımından
1563
§ 5. ADİL YARGILANMA HAKKI
1567
II. Gerekçeli Karar Hakkı
1568
2. Bilirkişi Değerlendirmeleri Açısından Gerekçeli Karar Hakkı
1570
§ 6. AYDINLATMA İHLALLERİ
1574
Yararlanılan Kaynaklar
1581
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Dizini
1621