C. Uluslararası Metinlerde Tazminat
25
I. Milletlerarası VI. Ceza Hukuku Kongresinde Tazminat Hakkında Alınan Kararlar
25
II. İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi
26
III. Diğer Uluslararası Metinler
27
D. Türkiye’de Tazminatın Tarihsel Gelişimi
28
I. 12 Şubat 1339 Tarihli Kanun
28
II. 1956 Tarihli Tazminat Kanunu Teklifi
28
III. 466 Sayılı Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere Tazminat Verilmesi Hakkında Kanun
30
IV. Ceza Muhakemesi Kanunu Öntasarısında Tazminat
30
V. 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu
37
E. Bazı Ülkelerde Tazminat Esası
38
1. 1904 Tarihli Eski Alman Tazminat Kanunu
38
2. Yürürlükteki Alman Tazminat Kanunu
40
b. Tazminatın Şartları
44
aa. Alman Tazminat Kanunu md. 5’te Düzenlenmiş Bulunan Tazminat Engelleri
45
bb. Alman Tazminat Kanunu md. 6’da Düzenlenmiş Bulunan Tazminat Engelleri
47
dd. Sollayan Nedensellik
51
III. Tazminata Yer Veren Diğer Ülkeler
55
§ 4. DEVLETİN TAZMİNAT SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN İDARE HUKUKU KURALLARI
62
A. İdari Nitelikli Organların Faaliyetlerinden Dolayı Devletin Mali Sorumluluğu
63
B. Yargısal Nitelikli Organların Faaliyetlerinden Dolayı Devletin Mali Sorumluluğu
72
I. Yargısal Nitelikli Organların İdari Faaliyetlerinden Dolayı Devletin Mali Sorumluluğu
72
II. Yargısal Nitelikli Organların Yargısal Faaliyetlerinden Dolayı Devletin Mali Sorumluluğu
73
§ 5. MÜLGA HUKUK MUHAKEMELERİ USULÜ KANUNU 573’E GÖRE TAZMİNAT SORUMLULUĞU
85
§ 6. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU 46’YA GÖRE TAZMİNAT SORUMLULUĞU
91
§ 7. MEDENİ HUKUK VE TAZMİNAT
117
§ 8. MÜLGA CEZA MUHAKEMELERİ USULÜ KANUNU, TÜRK CEZA KANUNU VE TAZMİNAT
118
§ 9. TAZMİNATIN HUKUKİ DAYANAĞI HAKKINDA GÖRÜŞLER
118
D. Kusursuz Sorumluluk
121
E. Kamunun Hukuki Tazmin Borcu
121
F. Hak Esası ve Haksız Fiil
122
I. Mülga Tazminat Kanunu ve Yürürlükteki Ceza Muhakemesi Kanunu’nun Benimsediği Esas
123
§ 10. TAZMİNATA KARŞI ÇIKANLARIN VE SAVUNANLARIN GÖRÜŞLERİ
125
§ 11. TAZMİNAT YERİNE ÖNERİLEN SİSTEMLER
127
§ 12. HUKUK DEVLETİ İLKESİ VE TAZMİNAT KANUNU
130
§ 13. ANAYASALARIMIZDA TAZMİNAT ESASI
132
C. Tazminat Düzenlemesinin Anayasaya Aykırılığı Meselesi
134
I. Anayasaya Aykırı Olduğu İddiaları
135
II. Anayasaya Aykırı Olmadığı Görüşü
136
TAZMİNAT NEDENLERİ, BAŞVURU VE YARGILAMA
§ 1. TAZMİNAT NEDENLERİ
139
I. Kanunlarda Gösterilen Hal ve Şartlar Dışında Yakalanma veya Tutuklanma Veyahut Tutukluluğun Devamına Karar Verilme
156
2. Kanunlarda Belirtilen Hal ve Şartlar Dışında Yakalanma ve Gözaltı
166
3. Kanunlarda Belirtilen Hal ve Şartlar Dışında Tutuklanma ve Tutukluluğun Devamı
170
II. Kanuni Gözaltı Süresi İçinde Hâkim Önüne Çıkarılmama
174
III. Kanuni Hakları Hatırlatılmadan veya Hatırlatılan Haklardan Yararlandırılma İsteği Yerine Getirilmeden Tutuklanma
179
IV. Kanuna Uygun Olarak Tutuklandığı Halde Makul Sürede Yargılama Mercii Huzuruna Çıkarılmama ve Bu Süre İçinde Hakkında Hüküm Verilmeme
183
V. Yakalama veya Tutuklama Nedenleri ve Haklarındaki Suçlamalar Kendilerine, Yazıyla veya Bunun Hemen Olanaklı Bulunmadığı Hallerde Sözle Açıklanmaması
198
VI. Yakalanma veya Tutuklanmanın Yakınlara Bildirilmemesi
199
VII. Arama Kararının Ölçüsüz Bir Biçimde Gerçekleştirilmesi
201
VIII. Eşyasına veya Diğer Malvarlığı Değerlerine, Koşulları Oluşmadığı Halde Elkonulması veya Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınmaması ya da Eşyası veya Diğer Malvarlığı Değerleri Amaç Dışı Kullanılması veya Zamanında Geri Verilmemesi
212
1. Koşulları Oluşmadığı Halde Elkoyma
214
2. Elkonulan Eşyanın Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınmaması
217
3. Elkonulan Eşyanın Amaç Dışı Kullanılması
231
4. Elkonulan Eşyanın Zamanında Geri Verilmemesi
231
IX. Yakalama, Adli Kontrol veya Tutuklama İşlemine Karşı Başvuru İmkânından Yararlandırılmama
243
X. Adli Kontrol Tedbiri Bakımından Tazminat Nedenleri
245
XI. Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini
245
I. Cezalandırılmayanlar
248
II. Bu Konuda Beliren Sorunlar
260
a. 2024 Değişikliği Öncesi Durum
260
b. 2024 Değişikliği ile Sevk Edilen Hüküm
266
2. Cezanın İnfazının Ertelenmesi
266
3. Davanın Düşmesi Halleri
267
b. Tartışmalı Durumlar
269
4. Tedavi ve Denetimli Serbestlik Tedbiri
270
5. Yakalama Emri Üzerine İfadesi Alınıp Serbest Bırakılanlar
271
6. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
276
7. Kovuşturmanın Ertelenmesi Kararı
278
8. Birden Fazla Suçun Varlığı
280
9. Suçluların İadesi Halinde Tazminat Meselesi
288
III. Cezalandırılanlar
289
3. Şartlı Salıverme Süresinden Uzun Tutukluluk
297
C. CMK 141/1 Dışında Hâkim ve Savcıların Verdikleri Kararlar veya Yaptıkları İşlemler Nedeniyle Tazminat Davası (CMK 141/3)
300
D. Yargılamanın Yenilenmesi Sonucunda Beraat veya Ceza Verilmesine Yer Olmadığı Kararı Verilmesi Nedeniyle Tazminat
321
3. Tazminat Hakkı Bulunanlar
327
4. Alman Tazminat Kanunu md. 1/II’nin Kapsamı
327
5. Tazminatın Miktarı
327
6. Tamamlayıcı Hükümler
327
§ 2. TAZMİNAT İSTEYEMEYECEK KİŞİLER
328
B. Tazminata Hak Kazanmadığı Halde, Sonradan Yürürlüğe Giren ve Lehte Düzenlemeler Getiren Kanun Gereği Durumları Tazminat İstemeye Uygun Hale Dönüşenler
331
C. Genel veya Özel Af, Şikâyetten Vazgeçme, Uzlaşma Gibi Nedenlerle Hakkında Kovuşturmaya Yer Olmadığına veya Davanın Düşmesine Karar Verilen veya Kamu Davası Geçici Olarak Durdurulan veya Kamu Davası Ertelenen veya Düşürülenler
334
D. Kusur Yeteneğinin Bulunmaması Nedeniyle Hakkında Ceza Verilmesine Yer Olmadığına Karar Verilenler
345
E. Adli Makamlar Huzurunda Gerçek Dışı Beyanla Suç İşlediğini veya Suça Katıldığını Bildirerek Gözaltına Alınmasına, Adli Kontrol Altına Alınmasına veya Tutuk–lanmasına Neden Olanlar
349
F. Olağanüstü Hal İşlemleri Nedeniyle Tazminat İsteyemeyecek Olanlar
357
§ 3. TAZMİNAT İSTEMİNİN KOŞULLARI (BAŞVURU)
358
A. Tazminat Hakkının Bildirilmesi
358
C. Başvurunun Hukuki Niteliği
359
D. Başvurmaya Yetkili Kimseler
360
V. Avukat Vasıtasıyla Başvuru
366
III. Sürenin Başlangıcı
374
IV. Davanın Süre Yönünden Reddi Halinde Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru
389
I. Adli Yargının Tercihi
390
II. Ceza Mahkemesinin Tercihi
390
IV. Yetkili ve Görevli Mahkeme
397
V. İstisnai Yetkili Mahkeme
400
VI. Tazminat Komisyonu’nun Görevli Olduğu Haller ve İşleyişi
403
H. Derdest Davalarda Tazminat Davasının Açılması
407
II. Naip Hâkim Atanması
415
III. Dava Dilekçesinin Devlet Hazinesi Temsilcisine Tebliği
416
IV. Hüküm ve Karar Dosyasının Aldırtılması
417
VI. Her Türlü Araştırmanın Yapılması
420
1. Mükerrer Dava Olup Olmadığı
421
2. Tutuklama Müzekkeresinin İnfazına İlişkin Araştırma
421
4. Mahsup ile İlgili Araştırma
422
5. Beraat Hükmünün Kesinleşip Kesinleşmediği
422
6. Birden Fazla Suçun Varlığı Halinde Hangi Suçtan Tutuklandığının Tespiti
423
7. Belgelerin Doğruluğunun Araştırılması
423
8. Bilirkişi Mütalaasına Müracaat Edilmesi
424
9. Günlük Kazancın Tespiti
425
10. Milli ve Dini Tatillerde Çalışılıp Çalışılmadığının Araştırılması
425
11. Davacının Gözaltına Alınmasına, Adli Kontrol Altına Alınmasına veya Tutuklanmasına Sebebiyet Verip Vermediğinin Araştırılması
426
12. Gözaltı veya Tutukluluk Süresinde İzinli Sayılıp Sayılmadığının Araştırılması
426
13. Belgelendirilmeyen İstemler
427
14. Muhtar Beyanının Delil Niteliği
427
15. Nüfus ve Adli Sicil Kaydı
427
C. Mahkemece Verilecek Kararlar
433
I. Dilekçedeki Eksiklikler Nedeniyle İstemin Reddi Kararı
433
II. Esastan Verilecek Kararlar
434
1. İstemin Reddi Kararı
437
a. İstemin Yetki ve Süre Yönünden Reddi
437
b. Zarar Yokluğundan Ret
438
c. Kararın Kesinleşmemiş Olmasından Ötürü Ret
439
d. AİHM veya AYM’den Alınan Tazminat Nedeniyle Ret
439
2. İstemin Kabulü Kararı
439
3. İstemin Kısmen Kabulü ve Kısmen Reddi
440
III. Kararların Bildirilmesi
440
D. Kararlara Karşı Kanun Yolları
440
I. Kanun Yoluna Başvurabilecekler
441
III. Dilekçenin Reddi Kararlarına Karşı Kanun yolları
443
IV. Görevli Yargıtay Dairesi
444
V. HMK Kanun Yolu Sınırları ile Bağlılık
444
TAZMİN EDİLECEK ZARARLAR, TAZMİNAT MİKTARI VE UYGULAMADA BELİREN BAZI SORUNLAR VE ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU
§ 1. TAZMİN EDİLECEK ZARARLAR
449
A. Devletin Mali Sorumluluğu
449
II. Maaşta Yapılan Kesinti
458
III. İş Akdinin Feshedilmesi
459
IV. Vasıfsız İşçi Sayılma
459
VI. Tatil Günleri Çalışıp Çalışılmadığı
462
VII. Cezaevi İaşe Bedelinin Mahsubu
462
VIII. Cezaevi Harcamaları
463
IX. Tutukluluk Süresince Sağlanan Hak ve Yararlar
463
X. Kazançtan Vergi İndirimi
464
XI. Dolaylı ve Muhtemel Zararlar
465
XII. Emekli, İşsiz ve Öğrencilere Tazminat
467
XIII. İşverence Ödenmesi Gereken Primler
469
XIV. Hastalık Giderleri
469
XV. Duruşmalara Gitmek İçin Yapılan Masraflar
470
XVI. Ceza Davasında Alınan Bilimsel Mütalaa Ücreti
470
XVII. Çiftçinin Ürünlerin Telef Olması Nedeniyle Zararı
470
XVIII. Faizden Mahrumiyet veya Neden Olunan Faiz Gideri
470
XIX. Gelirin Vergi Beyanı ile Belirlenmesi
471
XX. İhale veya Sözleşmenin Feshi Nedeniyle Uğranılan Zararlar
472
XXI. Elkoyma Halinde Malın Değer Kaybı
473
XXII. Elkoyma Halinde Maldan Elde Edilecek Kâr
475
XXIII. Elkoyma Halinde Yediemin ve Otopark Ücreti
477
XXIV. Haksız Fiil Nedeniyle Alınan Tazminatın Mahsubu
477
XXV. Hakkaniyet İndirimi
478
XXVI. Maddi Tazminatın Belirlenmesine İlişkin Eleştiriler
478
I. İlk Dava Dolayısıyla Ödenen Vekâlet Ücreti
495
1. Tazminat Talebinin Dayanağı Olan Ceza Dosyasında Ödenilen Ancak Hükmedilmeyen Vekâlet Ücreti
495
2. Tazminat Talebinin Dayanağı Olan Ceza Dosyasında Ödenilen ve Hükmedilen Vekâlet Ücreti
496
II. Tazminat Davası Dolayısıyla Ödenen Vekâlet Ücreti
499
III. Hazine veya Diğer Kimseler Lehine veya Aleyhine Ücreti Vekâlet Takdiri
507
§ 2. TAZMİNAT MİKTARI
516
§ 3. UYGULAMADA BELİREN BAZI SORUNLAR
524
B. Kamu Görevlisine ve Diğer Kimselere Rücu
525
C. Tazminat Davalarında Hazinenin Konumu
528
D. Tazminatın Geri Alınması
528
E. Tazminat Kararlarının İcra Takibine Konulması
531
F. Disiplin Yönünden Yapılan Tutuklamalarda Tazminat
531
G. Yargılama Giderleri
532
H. Yabancılara Uygulama
533
I. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi’ne Başvuru Bakımından İç Hukuk Yolunun Tüketilmesinin Şartı Olarak Tazminat
533
İ. Adli Ara Vermelerde Tazminat Davası
534
§ 4. KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE ANAYASA MAHKEMESİ’NE BİREYSEL BAŞVURU
535
DAVA DİLEKÇESİ ÖRNEĞİ
545
Yararlanılan Kaynaklar
547