Birinci Bölüm İŞLETME KAVRAMI
İkinci Bölüm BÜTÇE KAVRAMI
2.2. BÜTÇENİN TEMEL İŞLEVLERİ
25
2.3. BÜTÇE YAPILMASINI GEREKTİREN NEDENLER
25
2.4. BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ
26
2.4.2. Gelecek Zaman Dönemi
26
2.4.3. Bütçenin Sayısal İfadesi
27
2.5. BÜTÇENİN AŞAMALARI
27
2.6. BÜTÇELEMENİN AMAÇLARI
28
2.6.1. Beklentilerin Belirlenmesini Sağlamak
29
2.6.2. İletişimi Sağlamak
29
2.6.3. Uyumlaştırmayı Sağlamak
30
2.6.4. Başarı Değerlemesine Katkı Sağlamak
30
2.6.5. Planlamayı Sağlamak
30
2.6.6. Kontrolü Sağlamak
30
2.6.7. Maliyetlerin Farkına Varma
31
2.7. İŞLETME BÜTÇELERİNİN İLKELERİ
31
2.7.1. Yönetimin Desteği İlkesi
31
2.7.2. Örgütsel Uyum İlkesi
32
2.7.3. Katılımcılık İlkesi
32
2.7.4. Sorumluluk Muhasebesi İlkesi
33
2.7.5. Geçerlilik İlkesi
34
2.7.6. Esnek Uygulama İlkesi
34
2.7.7. Sorumluluk Muhasebesinin Kurulması İlkesi
35
2.8. YÖNETİM İŞLEVLERİ VE İŞLETME BÜTÇESİ
35
2.8.1. Planlama ve İşletme Bütçeleri
37
2.8.2. Örgütleme ve İşletme Bütçeleri
40
2.8.3. Yöneltme ve İşletme Bütçeleri
40
2.8.4. Uyumlaştırma ve İşletme Bütçeleri
41
2.8.5. Denetleme ve İşletme Bütçeleri
43
2.8.6. Muhasebe ve İşletme Bütçeleri
45
2.8.7. Muhasebe Sistemiyle Bütçe Sisteminin Karşılaştırılması
48
2.9. BÜTÇELERİN FAYDALARI VE ZARARLARI
49
2.9.1. Bütçelerin Faydaları
49
2.9.2. Bütçelerin Zararları
50
2.10. İŞLETME BÜTÇELERİNİN SINIRLARI
50
2.10.1. Bütçenin Zayıf Yönleri
51
2.10.1.1. İşletme Bütçeleri Tahminlere Dayanır
51
2.10.1.2. İş Hayatı Dinamiktir
51
2.10.1.3. İşletme Bütçeleri Kendiliğinden İşlemez
51
2.10.1.4. İşletme Bütçeleri Yönetimin Yerini Alamaz
51
2.10.2. Bütçenin Başarısızlık Nedenleri
52
2.11. BÜTÇELEMEDEN SORUMLU İŞLETME BİRİMLERİ
52
2.11.1. Bütçe Komitesi
52
2.11.2. Bütçe Yöneticisi
53
2.12.1. Kısa Dönemli Bütçeler
55
2.12.2. Uzun Dönemli Bütçeler
56
2.12.3. En Uygun Bütçe Dönemi
56
2.13. İŞLETME BÜTÇELERİNİN TÜRLERİ
57
2.13.1. Konuları Açısından Bütçeler
57
2.13.1.1. Gelir Bütçeleri
57
2.13.1.2. Gider Bütçeleri
57
2.13.2. Sorunları İnceleyiş Açısından Bütçeler
58
2.13.2.1. Proje Bütçeleri
58
2.13.2.2. Dönemsel Bütçeler
58
2.13.3. Amaçları Açısından Bütçeler
58
2.13.3.1. Program Bütçeleri
58
2.13.3.2. Faaliyet Bütçeleri
59
2.13.4. Teknik Yapıları Açısından Bütçeler
59
2.13.4.1. Durağan Bütçeler
59
2.13.4.2. Karşılaştırmalı Durağan Bütçeler
60
2.13.4.3. Esnek Bütçeler
60
2.13.5. Temel Alınan Rakam Açısından Bütçeler
60
2.13.5.1. Geleneksel Bütçeler
60
2.13.5.2. Sıfır Tabanlı Bütçeler
60
2.13.6. Kapsamları Açısından Bütçeler
61
2.13.6.2. Bölümsel Bütçeler
61
2.13.7. Rakamların Niteliği Açısından Bütçeler
62
2.13.7.1. Miktar Bütçeleri
62
2.13.7.2. Tutar Bütçeleri
62
Üçüncü Bölüm İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI
3.1. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMA SÜRECİ
63
3.1.1. Amacın Kararlaştırılması
63
3.1.2. Bütçe El Kitabının Hazırlanması
64
3.1.3. Bütçe Takviminin Oluşturulması
65
3.1.4. Ayrıntılı Bütçelerin Hazırlanması
66
3.1.5. Bütçe Tasarısının Düzeltilmesi
67
3.1.6. Tasarının Onaya Sunulması
67
3.2. İŞLETME BÜTÇELERİNİN HAZIRLANMASI
68
3.2.2. Bölüm Bütçeleri
70
3.2.3.1. Satış Bütçesinde İzlenecek Politika ve Varsayımlar
71
3.2.3.2. Satış Bütçesinin Özellikleri ve Kapsamı
72
3.2.3.3. Satış Bütçesinin Amaçları
74
3.2.3.4. Satış Bütçesinin Düzenlenmesi
74
3.2.4.1. Üretim Bütçesi Dönemi
76
3.2.4.2. Üretim ve Stok Seviyesinin Planlanması
76
3.2.4.3. Üretim Bütçesinin Düzenlenmesi
77
3.2.4.3.1. Direkt İlk Madde Malzeme Bütçesi
78
3.2.4.3.1.1. Direkt İlk Madde Malzeme Miktar Bütçesi
80
3.2.4.3.1.2. Direkt İlk Madde Malzeme Satın Alma Bütçesi
81
3.2.4.3.1.3. Direkt İlk Madde Malzeme Stok Bütçesi
82
3.2.4.3.2. Direkt İşçilik Bütçesi
83
3.2.4.3.2.1. Direkt İşçilik Bütçesinin Amacı
83
3.2.4.3.2.2. Direkt İşçilik Miktar ve Maliyetinin Hesaplanması
84
3.2.4.3.3. Genel Üretim Giderleri Bütçesi
84
3.2.5. Faaliyet Giderleri Bütçesi
85
3.2.6. Araştırma Geliştirme Giderleri Bütçesi
85
3.2.7. Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Bütçesi
86
3.2.8. Genel Yönetim Giderleri Bütçesi
86
3.2.9. Satışların Maliyeti Bütçesi
87
3.2.10. Olağan Gelir ve Giderler Bütçesi
87
3.2.11. Finansman Giderleri Bütçesi
87
3.2.12. Olağandışı Gelir ve Giderler Bütçesi
88
3.2.13. Gelir Tablosunun Bütçelenmesi (Proforma Gelir Tablosu)
88
3.2.14. Bilançonun Bütçelenmesi (Proforma Bilanço)
88
3.2.15. Yatırım Bütçesi
89
Dördüncü Bölüm ESNEK BÜTÇELER
4.2. ESNEK BÜTÇENİN KAPSAMI
95
4.3. ESNEK BÜTÇENİN ÖZELLİKLERİ
95
4.4. ESNEK BÜTÇE HAZIRLAMA SÜRECİ
97
4.4.1. Maliyet Değerleme Yönteminin Belirlenmesi
97
4.4.1.1. Ortalama Fiyatla Değerleme
97
4.4.1.1.1. Yıllık Ortalama Fiyat Yöntemi
97
4.4.1.1.2. Basit Aritmetik Ortalama Fiyat Yöntemi
98
4.4.1.1.3. Tartılı Ortalama Fiyat Yöntemi
98
4.4.1.1.4. Yürüyen Ortalama Fiyat Yöntemi
99
4.4.1.2. Standart Fiyatla Değerleme Yöntemi
100
4.4.1.3. Saymaca Parti Fiyatı ile Değerlendirme
101
4.4.1.3.1. İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi (FİFO)
101
4.4.1.3.2. Son Giren İlk Çıkar Yöntemi (LİFO)
101
4.4.1.3.3. İlk Gelecek Olan İlk Çıkar (NİFO)
102
4.4.1.4 Gerçek Parti Fiyatı ile Değerleme
102
4.4.2. Maliyet Yerlerinin Belirlenmesi
103
4.4.2.1. Genel Yetki ve Sorumluluk Merkezi
105
4.4.2.2. Gereç Yetki ve Sorumluluk Merkezi
106
4.4.2.3. Üretim Yetki ve Sorumluluk Merkezi
106
4.4.2.4. Ar-Ge Yetki ve Sorumluluk Merkezi
107
4.4.2.5. Yönetim Yetki ve Sorumluluk Merkezi
108
4.4.2.6. Sürüm Yetki ve Sorumluluk Merkezi
108
4.4.3. Faaliyet Hacmini Belirleme
109
4.4.4. Sabit ve Değişken Maliyetlerin Ayırımının Yapılması
112
4.4.4.1. Sabit Maliyetler
113
4.4.4.1.1. Bağımlı Sabit Maliyetler
114
4.4.4.1.2. İstemli Sabit Maliyetler
114
4.4.4.2. Değişken Maliyetler
115
4.4.4.2.1. Doğrusal Değişken Maliyet
117
4.4.4.2.2. Artarak Değişken Maliyet
117
4.4.4.2.3. Azartarak Değişken Maliyet
118
4.4.4.2.4. Azalarak Değişken Maliyet
119
4.4.5. Genel Üretim Giderlerinin Ayırımı
121
4.4.5.1. Genel Açıklama
121
4.4.5.2. Yüksek-Düşük Noktalar (Hacimler) Yöntemi
122
4.4.5.3. Grafik Yöntemi
126
4.4.5.4. En Küçük Kareler Yöntemi
127
4.4.5.4.1. Denklem Tekniği
127
4.4.5.4.2. Katsayılar Tekniği
129
4.4.5.5. GÜG-Hacim İlişkisinin İncelenmesi
129
4.4.5.5.1. Genel Açıklama
129
4.4.5.5.3. Bağlılık Katsayısı
130
4.4.5.5.4. Birlikte Değişim Katsayısı
131
4.4.5.5.5. Korelasyon Katsayısı
131
4.4.5.5.6. Determinasyon Katsayısı
132
4.4.6. Yükleme Oranlarının Belirlenmesi ve Yorumlanması
133
4.4.6.1. Üretim Miktarına Göre GÜG Yükleme Oranı
134
4.4.6.2. Hammadde Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı
135
4.4.6.3. İşçilik Maliyetine Göre GÜG Yükleme Oranı
135
4.4.6.4. İlk Maliyete Göre GÜG Yükleme Oranı
136
4.4.6.5. Dolaysız İşçilik Saatine Göre GÜG Yükleme Oranı
136
4.4.6.6. Makine Saatine Göre Yükleme Oranı
137
Beşinci Bölüm SAPMA ANALİZİ
5.2. HAMMADDE SAPMALARI
140
5.2.1. İkili Sapma Yöntemi
140
5.2.2. Üçlü Sapma Yöntemi
141
5.2.3. Hammadde Sapmalarının Nedenleri
144
5.3. DOLAYSIZ İŞÇİLİK SAPMALARI
151
5.3.1. Genel Açıklama
151
5.3.2. İkili Sapma Yöntemi
152
5.3.3. Üçlü Sapma Yöntemi
152
5.3.4. Dolaysız İşçilik Sapmalarının Nedenleri
154
5.4. GENEL ÜRETİM GİDERİ SAPMALARININ İNCELENMESİ
158
5.4.1. Genel Üretim Giderleri Sapmalarının İkili Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi
158
5.4.2. Genel Üretim Giderleri Sapmalarının Üçlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi
163
5.4.3. Genel Üretim Giderlerinin Dörtlü Sapma Yöntemi ile Çözümlenmesi
168
5.4.4. Genel Üretim Giderleri Sapma Çözümlemelerinde Üçlü Ayırımlı Esnek Bütçe Formülü Kullanımı
168