Tarih, insan bilimlerinden yalnızca birisi ve diğer insan bilimleri gibi büyük yanılgı payları içeriyor. Öznelliğin tarih üzerindeki etkisini silme olanağına sahip değiliz. İnsan olarak her birimiz, geçmişin olaylarını farklı biçimde değerlendiriyoruz. Tarihçilerin yaptığı da bu. Onlar, ellerindeki az buçuk kaynakla insanoğlunun uçsuz bucaksız macerasını gözlerimizin önüne sermeye çalışıyorlar. Tarih içinde ortaya çıkmış dinlerin, kültürlerin temel dayanaklarını bulgulamaya, yöneticilerce alınan kararların altındaki motifleri anlamaya, toplumları harekete geçiren ekonomik ve siyasal koşulların bütünlüklü bir portresini çizmeye çalışıyorlar. Tabii hiçbiri amacına tam olarak ulaşamayacak, hepsi sorularının karşılığını alamamanın hüsranını yaşayacak. Ancak merak ettikçe yaşıyoruz, bir soruya yanıt bulduğumuza inandığımız anda, başka bir sorunun peşine takılıyoruz. Öyleyse her açıklama yeni bir sorunun kapılarını açsın ve biz merak etmeye devam edelim.