Yargıtay Başkanı Sami Selçuk’un Önsözü
7
Türkiye Barolar Birliği Başkanı Eralp Özgen’in Önsözü
9
BİLİRKİŞİLİK VE BİLİRKİŞİLİĞİN YOZLAŞTIRILMASI
27
Bölüm - I HUKUK MAHKEMELERİNDE BİLİKİŞİLİK
B. Bilirkişinin Nitelikleri
32
1. Uzmanlık Bilgisi (özel ve teknik bilgi)
32
C. Bilirkişi İncelemesini Gerektiren Durumlar
33
D. Bilirkişi İncelemesine Karar Verilmesi
37
1. Resmî Bilirkişilerin Seçimi
38
2. Resmî Olmayan Bilirkişilerin Seçimi
38
I. Bilirkişilikten Kaçınma
42
1. Görev Alanının Belirlenmesi
42
2. Bilirkişi İncelenmesi ve Raporu
42
K. Raporun İncelenmesi ve Bilirkişi Raporuna İtiraz
44
L. Yargıç Bilirkişi Raporu İle Bağlı Değildir
45
N. Hukuk Mahkemelerinde Keşif
47
Bölüm - II CEZA MAHKEMELERİNDE BİLİRKİŞİLİK
II. GENEL OLARAK BİLİRKİŞİLİK KURUMU
51
III. BİLİRKİŞİLİK KURUMUNUN HUKUKÎ NİTELİĞİ
54
IV. BİLİRKİŞİ VE YARGIÇ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
55
V. BİLİRKİŞİ VE TANIK ARASINDAKİ FARKLILIKLAR
56
VI. ÇEVİRMENLER İLE BİLİRKİŞİLER ARASINDAKİ FARKLAR
57
A. Bilirkişinin Yeteneği (Ehliyeti) ve Nitelikleri
58
1. Kişi Yeteneği (Ehliyeti)
58
2. Bilgi Yeteneği (Ehliyeti)
59
B. Bilirkişinin Sahip Olduğu Yetkiler ve Haklar
61
b. Bilirkişi Tazminatı ve Masrafları
61
C. Bilirkişiliği Kabul, Mütalaa (Görüş) Bildirme ve Bilirkişilikten Çekinme
63
1. Bilirkişiliği Kabul Etmek
63
2. Mütalaa (Görüş) Bildirme Zorunluluğu ve Müeyyidesi (Yaptırımı)
63
3. Bilirkişilikten Çekinme
65
D. Bilirkişiye Baş Vurma Halleri
67
E. Bilirkişi İncelemesinin Aşamaları
70
1. Bilirkişi Seçimi ve Sayısı
70
2. Bilirkişinin Daveti
71
3. Bilirkişinin Yemini
71
4. Bilirkişiye Süre Verilmesi
72
5. Bilirkişi İncelemesi
73
b. Bilirkişi İncelemesinin Talimatla Yapılması
74
6. Bilirkişi Mütalaasının (Görüşünün) Hazırlanması
74
7. Bilirkişinin Mütalaasını Bildirme Şekli ve Süresi
75
8. Bilirkişi Mütalaasının (Görüşünün) Değerlendirilmesi
77
9. Bilirkişiliği Kabule Zorunlu Olanlar
78
c. Kanunda Sayısı Belirlenmiş Resmî Bilirkişiler
82
10. Bilirkişiler Hakkında Soruşturma
82
11. Bilirkişinin Rüşvet Alması
83
F. Bilirkişi Raporlarının Bağlayıcılığı
83
G. Yargılamanın Taraflarınca Seçilen Bilirkişiler
84
H. Ceza Bilirkişi Raporunun Hukuk Davasına Etkisi
85
VIII. SANIĞIN ŞUURUNUN İNCELENMESİ
87
IX. ÖLÜ MUAYENE VE OTOPSİ
91
1. Adam Öldürme Fiillerinde Adlî Muayene ve Otopsi, Keşif
92
b. Göğüs ve Karnın Birlikte Açılması
96
2. Mezar Açılması (Fet’i Kabir)
97
a. Mezar Açılması (Fet’i Kabir)
98
1. Zehirlenmelerde Parça Gönderme
99
2. Organlardan Bazı Sıvı ve Katı Maddelerin Alınış Yöntemi
101
XII. CEZA MAHKEMELERİNDE KEŞİF
102
Bölüm - III ÖZEL KANUNLARDA BİLİRKİŞİLİK
I. ASKERÎ YARGILAMA USULÜ KANUNUNDA BİLİRKİŞİLİK
103
II. İDARÎ YARGILAMA USULÜ KANUNUNDA BİLİRKİŞİLİK
104
III. KADASTRO DAVALARINDA BİLİRKİŞİLİK
105
IV. ORMAN DAVALARINDA BİLİRKİŞİLİK
107
B. Orman Davalarında Bilirkişi İncelemesi
108
1. Ormanda tarla açmada
108
2. Ormandan Ağaç Kesme Suçlarında Bilirkişi İncelemesi
110
A. Kamulaştırmada Bilirkişi Listeleri
112
1. İhtisas Odaları Listesi
112
2. Mal Sahipleri Listesi
112
4. Bilirkişilerin Mahkemece Görevlendirilmelerinde Göz Önünde Tutulacak Hususlar
112
5. Bilirkişi Seçilmeye Engel Haller
113
6. Listelerden Bilirkişi Seçilmesi İmkanının Olmaması
113
7. Bilirkişilere Yemin
114
B. Kamulaştırmada Keşif ve Bilirkişi Raporu
114
VI–TRAFİK KAZALARINDA BİLİRKİŞİLİK
116
A. Trafik El Koyma ve Bilirkişilik
116
B. Trafik Kazalarında Keşif
117
C. Trafik Kazalarında Kusur
119
D. Trafik Kazalarında Kusurun Belirlenmesi
119
1. Kusurda Objektif Ölçü
119
2. Kusurda Sübjektif Ölçü
122
3. Trafik Kazalarında Kusur Derecesi
123
4. Kusur Belirleme ve Dereceleme Yöntemi
125
5. Zarar Görenin Kusuru
128
7. Trafik Kazalarında Uygulamada Kusur Sayılan Haller
128
a. Hız nedeniyle doğan kusurlu haller
128
b. Usulsüz sollamalar
129
c. Yayalardan kaynaklanan kusurlu haller
129
1. Zararın Tazmin Edilmesi
129
a. Maddî zararın tazmin edilmesi
129
ba. Eşyaya İlişkin Zararlar
130
bb. Bedensel Olarak Meydana Gelen Zararlar
132
bc. Ekonomik geleceğin sarsılması
134
bd. Ölüm Meydana Gelmesiyle İstenebilecek Zararlar
134
Bölüm - IV GRAFOLOJİ VE SAHTECİLİK
II. GRAFOLOJİ (YAZI BİLİMİ)
143
B. Mukayese El Yazılarının Alınması
144
1. Huzurda alınan mukayese yazıları
144
2. Samimi mukayese yazıları
145
C. Daktilo Makinası Yazıları
145
D. Mukayese Daktilo Makinası Yazıları
146
1. Bütün ile yapılan sahtecilik
147
3. Kısmi sahteciliğin yapılış şekli
148
4. Sahtecilik olayında kullanılan teknik cihazlar
149
a. İnfrared İmage Converter
149
b. Komparatör (Projectina)
149
IV. SAHTECİLİK SUÇLARINDA BİLİRKİŞİ İNCELEMELERİ
150
1. Belgenin üzerinde sahtecilik yapılmışsa (silinti, kazıntı, ekleme, çıkarma vb.)
150
V. SAHTECİLİK SUÇLARINDA İĞFAL KABİLİYETİ (ALDATMA - KANDIRMA)
151
A. Resmî Belgeler Açısından
151
1. Biçimsel koşullar bakımından
153
Bölüm – V RESMÎ BİLİRKİŞİLİK KURUMLARI
I. RESMİ BİLİRKİŞİLİK KURUMLARI
155
B. Adlî Tıp Kurumunu Oluşturan Kurullar
161
1. İhtisas Kurularının Görevleri
161
ba. Birinci İhtisas Kurulu
162
bb. İkinci İhtisas kurulu
162
bc. Üçüncü İhtisas Kurulu
163
bd. Dördüncü İhtisas Kurulu
165
be. Beşinci İhtisas Kurulu
165
C. İHTİSAS DAİRELERİNİN GÖREVLERİ
166
1. Morg Dairesinin Görevleri
166
2. Gözlem Dairesinin Görevleri
167
3. Kimyasal Tahliller Dairesinin Görevleri
167
4. Biyoloji Dairesinin görevleri
169
5. Fiziki İncelemeler (Balistik ve Grafolojik İncelemeler) Dairesinin Görevleri
170
6. Trafik Dairesinin Görevleri
171
F. Diğer Sağlık Kurum ve Kuruluşları
172
D. ADLÎ TIP KURUMU İÇİN KLAVUZ
174
E. ADLÎ TIP İLE İLGİLİ ADALET BAKANLIĞI GENELGELERİ
177
III. KRİMİNAL POLİS LAORATUVARLARI
183
B. Polis Laboratuvarlarının Tanımı
183
C. Kriminal Polis Laboratuvarlarının Kuruluşu
184
D. Açılmış Bulunan Bölge Kriminal Polis Laboratuarları ve Hizmet Verdiği İller
184
E. Bölge Laboratuarları Alt Birimleri
185
F. Laboratuvar Uzmanlık Bölümleri
185
G. Laboratuvarlarının Uzmanlık Bölümlerinin Görevleri
185
2. Grafoloji ve Sahtecilik Bölümü
186
3. Patlayıcı Maddeler Bölümü
187
5. Araştırma ve Geliştirme (AR-GE)Bölümü
187
6. Teknik Fotoğraf Bölümü
188
H. Laboratuvar Uzmanlık Bölümlerinin Yetki ve Sınırları
188
IV. ADLÎ TIP ENSTİTÜSÜ
188
C. Adlî Tıp Enstitüsü’nde Bilirkişilik Alanları
190
1. Adlî Hemogenetik Birimi
190
2. Cinsel Suçlar Birimi
190
3. Belge İnceleme Birimi
191
4. Band Analiz Birimi
191
5. Toksikoloji ve Narkotik Analiz Birimi
191
6. Diğer Kurul ve Birimler
191
V. JANDARMA KRİMİNAL LABORATUVARLARI
192
A. Kuruluş Gerekçesi ve Tarihçesi
192
D. Yetki ve Sorumlulukları
193
E. Kriminal Daire Başkanlığı
194
2. İnceleme Birimleri
194
3. Bölge Kriminal Laboratuarları Şube Müdürlüğü
194
F. Kriminal Daire Başkanlığı Şube Müdürlüklerinin İmkan ve Kabiliyetleri
195
1. Kimya Şube Müdürlüğü
195
2. Biyoloji Şube Müdürlüğü
195
3. Parmak İzi Şube Müdürlüğü
196
4. Patlayıcı Maddeler Şube Müdürlüğü
196
5. Balistik Şube Müdürlüğü
196
6. Grafoloji ve Sahtecilik Şube Müdürlüğü
197
7. Teknik Fotoğraf Film ve Ses Analiz Şube Müdürlüğü
197
G. Olay Yerinin Emniyete Alınması ve Delillerin Korunması
197
Bölüm - VI YARGITAY KARARLARINDA BİLİRKİŞİLİK
Çözümü Özel Veya Teknik Bilgi
200
Bilirkişiliğe Engel Haller
207
Bilirkişiye Başvurma Zorunluluğu
207
Bilirkişinin Duruşmaya Gelmemesi
208
Bilirkişi ve Tanık Dinlenmesi
208
Bilirkişi Raporları Arasında Çelişkiler
209
Bilirkişi Raporunun Yeterliliği
209
Bilirkişi Raporunun Denetlenmesi
210
Bilirkişi Raporuna İtiraz
210
Bilirkişi Raporunda İtirazda Süre
210
Bilirkişi Raporlarının Bağlayıcılığı
211
Bilirkişi Tarafsız ve Uzman Olmalı
211
Bilirkişi Heyetinin Oluşturulması
213
Bilirkişi Raporlarının Aykırılığı
215
Bilirkişiye Başvurma Şartı
217
Bilirkişi (Teknik Aletle Rapor)
217
Bilirkişinin Duruşmaya Gelmemesi (Hapis Para Cezası)
217
Bilirkişi Raporuna İtiraz (Süresi)
217
Bilirkişinin Görevini Yapmaması
218
Bilirkişinin Şahsına İtiraz
218
Bilirkişi (Delil Tespitinde Bulunan)
218
Bilirkişi (Hakimin Kusur Derecesini Belirlenmesi)
218
Bilirkişi Raporu (Trafik Polisi)
218
Bilirkişi Kurulu (Adedi)
219
Bilirkişi İhzar Edilemez
219
Bilirkişi Raporlarının Denetlenmesi
219
Bilirkişinin Tarafsızlığı
219
Bilirkişi Raporunu Vermede İhmali
219
Bilirkişi ve Tanık Beyanları
220
Bilirkişi Yerine Geçme
220
Bilirkişi (Duruşmaya Gelmeme)
220
Bilirkişi Düşüncesinin Hâkimi Bağlamaması
220
Bilirkişi Giderlerini Karşılamak
220
Bilirkişi Kurulu Raporunun Yetersizliği
221
Bilirkişinin Reddi (Temyiz)
221
Bilirkişi Raporları Arasındaki Çelişki
221
Bilirkişi Raporuna İtiraz
221
Bilirkişi (Banka Kredi Sözleşmelerinde)
221
Bilirkişilerin Nitelikleri (Mahkumiyet Kararının Bağlayıcılığı)
222
Bilirkişi Ücretinin Yatırılmaması
222
Bilirkişilik Görevini Yapmama Suçu (Memurin Muhakematı)
222
Bilirkişi Heyetinin Seçimi (Gecikme Tazminatının Hesaplanması)
222
BİLİRKİŞİLİK (Satın Alınan Çaplı Yer)
223
Bilirkişiye Başvurulmayacak Haller
223
Bilirkişi Kurulu (Muhalefet Şerhi)
223
Bölüm – VII BİLİRKİŞİLİKLE İLGİLİ TALİMAT, MÜZEKKERE VE RAPOR ÖRNEKLERİ
I. BİLİRKİŞİLİKLE İLGİLİ TALİMAT VE MÜZEKKERE ÖRNEKLERİ
225
1. Bilirkişi İncelemesi Talimat Örneği
225
2. Bilirkişi Ücretinin Ödenmesi Talimat Örneği
225
3. Bilirkişi Raporuna İtiraz Dilekçesi
226
II. BİLİRKİŞİ RAPORU ÖRNEKLERİ
227
1. Alacak Davası ile ilgili Bilirkişi Raporu
227
2. Kira Parasının Tespiti İle İlgili Bilirkişi Raporu
230
4. Kira Tespiti İle İlgili Bilirkişi Raporu
232
5. Haksız Tutuklama Tazminatı İle İlgili Örnek Bilirkişi Raporu
232
6. Haksız Tutuklama Tazminatı İle İlgili Örnek Bilirkişi Raporu
234
7. Destekten Yoksun Kalma Tazminatı İle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
235
8. Kimlik Kartında Tahrifat İle İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
237
9. İzale-i Şüyu ile ilgili Bilirkişi Raporu Örneği
238
10. Tahliye ile ilgili Bilirkişi Raporu Örneği
239
11. Dikkatsizlik ve Tedbirsizlikle Yaralamaya Sebebiyet Vermekle ilgili Bilirkişi Raporu örneği
241
12. Dikkatsizlik ve Tedbirsizlikle Ölüme Neden Olmak Suçu ile ilgili Bilirkişi Raporu Örneği
243
13. Tazminat İle İlgili Örnek Bilirkişi Raporu
244
14. Tapu İptali ve Tescil Davası İle İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
247
15. Alacakla İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
249
16. Tutanaklardaki İmzanın Sahteciliğinin İncelenmesi İle İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
251
17. Hırsızlıkla İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
252
18. Dikkatsizlik ve Tedbirsizlikle Ölüme Sebebiyet Vermekle İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
253
19. İrtifak Hakkı Belirlenmesine İlişkin Bilirkişi Raporu Örneği
254
20. Munzam Zarar Hesaplanması İle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
256
21. Kaçakçılık Suçu İle İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
258
22. 3091 Sayılı Yasayla İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
259
23. Müstehcen Filmlerle İlgili Bilirkişi Rapor Örneği
260
25. Ormandan Açma Yapmak Suçu İle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
260
26. Yangın Çıkartmakla İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
261
27. Sahte Belge Tanzim Etmekle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
262
28. Kapı Kilidi Kırılarak Yapılan Hırsızlıkla İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
262
29. Dikkatsizlik ve Tedbirsizlikle Yaralamaya Sebebiyet Vermekle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
263
30. Kişilik Haklarına Yapılan Haksız Saldırı İle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
264
31. Fikir Ve Sanat Eserleri Kanunundan Kaynaklanan Tazminat Davası İle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
267
32. Tenkis Davasında Tenkis Hesaplanması İle İlgili Bilirkişi Raporu Örneği
273
33. Ecrimisil Davası İle İlgili Ek Bilirkişi Raporu Örneği
274
34. Kamulaştırma Bedelinin Artırılması ile ilgili Bilirkişi Raporu Örneği
277
35. Şuyulandırma Sonucu Bedele Dönüştürme nedeniyle Kamulaştırma Bedelinin Artırılması ile ilgili Bilirkişi Raporu Örneği
285
Bölüm – VIII ADLÎ RAPOR ÖRNEKLERİ
1. Ölü Muayene Tutanağı Örneği
289
2. Adlî Tıp Otopsi Raporu Örneği
290
3. Adlî Tıp Kurumu Otopsi Raporu Örneği
292
5. Sağlık Ocağı Geçici Rapor Örneği
296
6. Kesin Rapor Örneği
297
7. Geçici Rapor Örneği
297
8. Farik ve Mümeyyizlik Raporu Örneği
298
9. Kesin Rapor Örneği
298
10. Kızlık Zarı İncelemesi Rapor Örneği
299
11. Kızlık Muayenesi Rapor Örneği
300
12. Kızlık Zarı İncelemesi Rapor Örneği
300
13. Hymen Muayenesi Rapor Örneği
301
14. Hymen Muayenesi Rapor Örneği
301
15. Fiili Livata Rapor Örneği
302
16. Livata Rapor Örneği
302
17-Kazai Rüşt Rapor Örneği
303
Bölüm – IX İLGİLİ MEVZUAT
I. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu (*)
305
II. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
308
III. Adlî Tıp Kurumu Kanunu
310
IV. Tababeti Adliye Kanunu
318
V. Umumi Hıfzısıhha Kanunu
319
VI. Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kanunu
327
VII. Tababet ve Şuabatı San'atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun (*)
330
VIII. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti Teşkilat ve Memurin Kanunu
338
IX. Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun
342
XII. Karayolları Trafik Kanunu (*)
369
XIII. Karaparanın Aklanmasının Önlenmesine, 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakebesi Hakkında Kanunda, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununda ve 178 Sayılı Maliye Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun
391
XIV. Askerî Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu
398
XV. Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu
425
XVI. Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Yönetmeliği
427
XVII. Jandarma Genel Komutanlığı Kriminal Daire Başkanlığı ve Bölge Kriminal Laboratuar Şube Müdürlükleri Görev ve Yetkileri Yönetmeliği
472