Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama İlkeleri

Ülkemizin tarafı olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin ve Anayasa'nın güvence altına aldığı adil yargılanma hakkı, idari yargılama usulü bakımından da uyulması zorunlu olan temel ilkeleri kapsamına almaktadır. Silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkeleri de adil yargılanma hakkının koruma altına aldığı ilkelerdendir. Silahların eşitliği ilkesi, yargılamanın tarafları arasında yargılama usulüne dair hak ve yetkiler bakımından hakkaniyete uygun bir dengenin sağlanmasını, taraflardan birinin diğerine göre dezavantajlı bir duruma düşürülmeksizin iddia ve savunmalarını ileri sürebilmek için makul fırsatlara sahip olabilmesini temin etmektedir. Çelişmeli yargılama ilkesi ise, mahkemenin kararını etkileyebilmek amacıyla dava dosyasına sunulan ya da mahkemece re'sen dava dosyasına dâhil edilmiş bulunan her türlü görüş ve deliller hakkında tarafların bilgi sahibi olması ve bunlar hakkında görüş bildirebilmesi olarak tarif edilebilen yargılama usulü ilkesidir.

Yargısal içtihatlarda ve öğretide silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama arasında çok sıkı bir ilişki bulunduğu ve hatta bu ilkelerin birbirini tamamladığı kabul edilmektedir. Ayrıca her iki ilke arasındaki yakın ilişki idari yargılama usulü bakımından daha fazla öne çıkmaktadır. Bu nedenle çalışmada her iki ilkenin birlikte ele alınması benimsenmiştir.

Silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkelerine uygun bir yargılama için idari yargılama usulünün hem pozitif düzenlemeleri ile hem de uygulamadaki mevcut durumu ile kapsamlı olarak ele alınması gerekmektedir. Bu yapılırken idari yargının kendine has özelliklerinin ve idare hukukundan etkilenen yönlerinin de dikkate alınması gerekmektedir.

Çalışmada idari yargının hem temel ilkeleri yönüyle hem de pozitif hukuktaki ve uygulamadaki mevcut durumu yönüyle silahların eşitliği ve çelişmeli yargılama ilkeleri bakımından incelenmesine gayret edilmiştir.