GENEL BİLGİLER VE BORÇLAR HUKUKUNUN
I. Borçlar Hukukunun Konusu ve Önemi
1
II. Borçlar Hukukunun Kapsamı
3
III. Borçlar Hukukunun Kaynakları
3
A. Borçlar Hukukunun Temel Kaynağı: Türk Borçlar Kanunu ve Sistematiği
3
2. Türk Borçlar Kanunu’nun Sistematiği
3
b. Özel Borç İlişkileri
4
3. Türk Borçlar Kanunu’nun Uygulanması
5
§ 2. BORÇLAR HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
6
I. Borç ve Borç İlişkisi
6
B. Borç İlişkisinin Kaynakları
8
B. Alacak Hakkının Nisbîliği İlkesi ve İstisnaları
10
1. Alacak Hakkının Nisbîliği İlkesi
10
2. Alacak Hakkının Nisbîliği İlkesinin İstisnaları
12
V. Borcun Konusu: Edim
14
1. Edim Fiiline Göre Türleri
16
2. İfa Ediliş Süresine Göre Edim
17
3. Borçlunun Kişiliğinin Önemine Göre Edim
19
4. Bütünlüğüne Göre Edim
20
5. Belirleniş Tarzına Göre Edim
21
a. Cins Borcu–Parça Borcu
21
cc. Ayrımın Misli ve Gayrimisli Eşya Ayrımı ile İlişkisi
22
1. Kural: Malvarlığı ile Kişisel Sınırsız Sorumluluk
24
2. İstisna: Malvarlığı ile Sınırlı Sorumluluk
25
a. Belirli Mallarla Sınırlı Sorumluluk
25
b. Belirli Miktarla Sınırlı Sorumluluk
25
C. Borçlunun Sorumluluktan Kurtulmasına Hizmet Eden Hukuki Çareler
26
VII. Eksik (Tabii) Borçlar
28
1. Kumar ve Bahisten Doğan Borçlar
29
2. Evlenme Simsarlığından Doğan Borçlar
29
3. Ahlaki Görevlerden Doğan Borçlar
30
4. Zamanaşımına Uğramış Borçlar
30
HUKUKİ İŞLEMLERDEN (SÖZLEŞMELERDEN)
I. Hukuki İşlemin Tanımı ve Unsurları
33
A. Hukuki İşlemin Tanımı
33
B. Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları
33
1. İrade Beyanı ve Çeşitleri
33
2. İrade Beyanının Yöneldiği Sonucun Hukuk Düzenince Tanınması
37
II. Hukuki İşlemin Türleri
37
A. Gerekli İrade Açıklaması Adedi Bakımından Hukuki İşlemler (Taraf Sayısına Göre)
37
1. Tek Taraflı Hukuki İşlemler
37
2. Çok Taraflı Hukuki İşlemler
38
a. İki Taraflı Hukuki İşlemler (Sözleşmeler)
38
B. Malvarlığına Etkisi Bakımından Hukuki İşlemler
42
1. Borçlandırıcı İşlemler
42
3. Kazandırıcı İşlemler
45
b. Kazandırmanın Hukuki Sebebi
46
c. Sebebi Gösterilmeksizin (Soyut) Borç İkrarı
47
C. Etkilerini Doğurdukları An Bakımından Hukuki İşlemler
48
1. Sağlararası Hukuki İşlemler
48
2. Ölüme Bağlı Hukuki İşlemler
49
D. Sebebe Bağlı Olup Olmaması Bakımından Hukuki İşlemler
49
§ 4. SÖZLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR
50
I. Sözleşme Kavramı ve Özellikleri
50
II. Sözleşmenin Kurulması
52
A. Öneri ve Öneriye Davet
52
3. Önerinin Bağlayıcılığı
55
a. Önerinin Hazırlar (Yüz–Yüze Olanlar) Arasında Yapılması
56
b. Önerinin Hazır (Yüz–Yüze) Olmayanlar Arasında Yapılması
56
4. Önerinin Geri Alınması
57
C. Sözleşmenin Kurulduğu ve Hükümlerini Doğurmaya Başlayacağı An
59
III. Sözleşmelerde Şekil
59
1. Amaçlarına Göre Şekil
60
a. Geçerlilik Koşulu Niteliğinde Şekil
60
b. İspat Koşulu Niteliğinde Şekil
61
2. Yapılış Tarzına Göre Şekil
62
bb. Adi Yazılı Şeklin Unsurları
63
c. Nitelikli Yazılı Şekil
66
IV. Sözleşmenin Konusu
68
A. Sözleşme Özgürlüğü İlkesi
68
B. Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Çeşitli Görünümleri, Sınırları ve Yaptırım
69
1. Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Çeşitli Görünümleri
69
a. Sözleşme Yapıp Yapmama Özgürlüğü
69
bb. Sözleşme Yapma Zorunluluğu
70
aaa. Kamu Hukuku Kaynaklı Sözleşme Yapma Zorunluluğu
70
bbb. Özel Hukuk Kaynaklı Sözleşme Yapma Zorunluluğu
70
ccc. Önsözleşme (Sözleşme Yapma Vaadi)
71
b. Şekil Seçme Özgürlüğü
73
c. Sözleşmeye Son Verme Özgürlüğü
73
d. Sözleşmenin İçeriğini Belirleme Özgürlüğü
74
e. Sözleşmenin Tipini Seçme Özgürlüğü
74
aa. Kanunda Düzenlenen Sözleşmeler
74
bb. Kanunda Düzenlenmeyen Sözleşmeler
75
aaa. Karma Sözleşmeler
75
bbb. Bileşik Sözleşmeler
76
ccc. Kendine Özgü Sözleşme
77
2. Sözleşme Özgürlüğü İlkesinin Sınırları
77
b. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık
77
d. Kamu Düzenine Aykırılık
79
e. Kişilik Hakkına Aykırılık
80
C. Genel İşlem Koşulları
84
1. Genel İşlem Koşulları Kavramı
84
a. Tanımı ve Unsurları
86
b. Genel İşlem Koşulu Olarak Nitelendirmede Etkili Olmayan Olgular
86
2. Genel İşlem Koşullarının Yazılmamış Sayılması
87
b. Yazılmamış Sayılmanın Sözleşmeye Etkisi
88
3. Genel İşlem Koşullarının Yorumlanması
89
D. Sözleşmelerin Yorumlanması ve İrade ile Beyan Arasında Bilerek Yaratılan Uygunsuzluk Hâlleri
89
1. Sözleşmelerin Yorumlanması
89
2. İrade ile Beyan Arasında Bilerek Yaratılan Uygunsuzluk Hâlleri
89
a. Tek Tarafın İsteği ile Yaratılan Uygunsuzluk Hâlleri
90
aa. Lâtife (Şaka) Beyanı
90
b. İki Tarafın İsteği ile Yaratılan Uygunsuzluk Hâli (Muvazaa–Danışıklılık)
90
bb. Muvazaanın Çeşitleri
91
cc. Muvazaalı İşlemin Hükmü
92
bbb. İyiniyetli Üçüncü Kişilerin Korunduğu Durumlar
94
aaa. Taraflardan Birinin Muvazaa İddiasını İspatı
94
bbb. Üçüncü Kişinin Muvazaa İddiasını İspatı
95
§ 5. SÖZLEŞMELERİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ
95
I. Genel Olarak Hukuki İşlemlerde Hükümsüzlük Hâlleri
95
III. Kesin Hükümsüzlük (Mutlak Butlan)
98
A. Tam Kesin Hükümsüzlük
99
1. Sebepleri ve Sonuçları
99
2. Hukuki İşlemin Ayakta Tutulması
100
3. Evlenmenin Mutlak Butlanı ile Farklılıkları
103
4. Yokluk Yaptırımı ile Farklılıkları
104
B. Kısmi Kesin Hükümsüzlük (Kısmi Butlan)
104
IV. İptal Edilebilirlik (Nisbî Butlan)
106
B. İradeyi Bozan Hâller (Düzelebilir Hükümsüzlük Hâlleri)
107
bb. Esaslı Yanılma–Esaslı Olmayan Yanılma
107
cc. Esaslı Yanılma Çeşitleri
108
aaa. Esaslı Sayılan Açıklama Yanılmaları
108
bbb. Esaslı Sayılan Saik Yanılmaları (Temel Yanılması)
111
ccc. İletmede Yanılma
112
2. Düzelebilir Hükümsüzlük Yaptırımı ve Sonuçları
117
C. Bozulabilir Geçerlilik Hâli (Aşırı Yararlanma–Gabin)
119
1. Aşırı Yararlanma (Gabin) Kavramı
119
a. Objektif Şart (Karşılıklı Edimler Arasında Açık Oransızlık)
120
b. Sübjektif Şart (Açık Oransızlığın Karşı Tarafın Özel Durumlarından Yararlanarak Meydana Getirilmesi)
120
D. Askıda Hükümsüzlük (Eksiklik)
123
E. Nisbî (Sınırlı) Etkisizlik
125
II. Kaynağına Göre Temsil
126
III. Temsilin Çeşitleri
127
2. Doğrudan Temsilin Şartları
128
a. Temsilcinin Temsil Olunanın Adına ve Hesabına Hareket Etmesi
129
b. Temsil Yetkisinin Bulunması
129
IV. Yetkisiz Temsil ve Sonuçları
131
V. Temsil İlişkisini Sona Erdiren Sebepler
132
A. Temsil Yetkisinin Geri Alınması (Azil)
132
B. Diğer Sona Erme Sebepleri
134
§ 7. İLÂN YOLUYLA ÖDÜL SÖZÜ VERME
134
HAKSIZ FİİLLERDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 8. HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU KAVRAMI VE DAR ANLAMDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNUN UNSURLARI
137
I. Haksız Fiil Sorumluluğu Kavramı
137
II. Dar Anlamda Haksız Fiil Sorumluluğunun (Kusur Sorumluluğu) Unsurları
139
3. Hukuka Aykırılık Bağı
142
4. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Hâller
143
a. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa)
143
b. Zorunluluk (Iztırar) Hâli
145
c. Kendi Hakkını Güç Kullanarak Koruma
147
d. Kamu Hukukundan veya Özel Hukuktan Doğan Bir Yetkinin Kullanılması
148
e. Zarar Görenin Rızası
149
f. Üstün Nitelikli Kamusal Yarar
151
g. Üstün Nitelikli Özel Yarar
152
bb. Dolaylı (Olası) Kast
154
b. Maddi Zarar Çeşitleri
157
bb. Yoksun Kalınan Kâr (Kazanç)
157
cc. Eşyaya İlişkin Zarar–Kişiye İlişkin Zarar (Ölüm ve Bedensel Zarar)
158
aaa. Eşyaya İlişkin Zarar
158
bbb. Kişiye İlişkin Zarar (Ölüm ve Bedensel Zarar)
158
bbbb. Ölüm Hâlinde Uğranılan Zararlar
159
cccc. Bedensel Zararlar
159
dddd. Ölüm Hâlinde ve Bedensel Zararlarda Zarar Miktarının Belirlenmesi
160
dd. Doğrudan Zarar–Dolaylı Zarar
163
E. Nedensellik Bağı (İlliyet Bağı)
167
1. Uygun Nedensellik Bağı Teorisi
167
2. Nedensellik Bağında Sebeplerin Çokluğu
168
b. Yarışan Nedensellik
169
c. Seçimlik (Alternatif) Nedensellik
169
d. Öne Geçen (Farazi) Nedensellik
170
3. Nedensellik Bağını Kesen Hâller
170
§ 9. KUSURSUZ (OBJEKTİF) SORUMLULUK HÂLLERİ
171
II. TBK’de Düzenlenen Kusursuz Sorumluluk Hâlleri
172
A. Hakkaniyet Sorumluluğu (Ayırt Etme Gücü Bulunmayanların Haksız Fiil Sorumluluğu)
172
B. Adam Çalıştıranın Sorumluluğu
173
C. Organizasyon Sorumluluğu
176
D. Hayvan Bulunduranın Sorumluluğu
179
E. Bina ve Diğer Yapı Malikinin Sorumluluğu
181
F. Tehlike Sorumluluğu
183
III. TMK’de Düzenlenen Kusursuz Sorumluluk Hâlleri
186
A. Taşınmaz Malikinin Sorumluluğu
186
B. Ev Başkanının Sorumluluğu
187
C. Tapu Sicilinin Tutulmasından Dolayı Devletin Sorumluluğu
189
IV. Özel Kanunlarda Düzenlenen Kusursuz Sorumluluk Hâlleri
190
A. Motorlu Araç İşletenin Sorumluluğu
190
B. Çevreyi Kirletenlerin Sorumluluğu
192
C. Sivil Hava Aracı İşleteninin Sorumluluğu
193
§ 10. TAZMİNAT DAVASI
193
I. Maddi ve Manevi Tazminat
193
2. Tazminat Miktarının Belirlenmesi
194
3. Tazminat Şeklinin Belirlenmesi
198
1. Kişilik Hakkının İhlali Hâlinde
199
2. Ölüm ve Bedensel Bütünlüğün İhlali Hâlinde
200
IV. Yargılama ile Ceza Hukuku İlişkisi
202
V. Birden Çok Kişinin Tazminat Sorumluluğu
203
B. Dış İlişkideki Sonuçları
204
C. İç İlişkideki Sonuçları
205
2. Rücu Hakkının Tabi Olduğu Zamanaşımı
205
SEBEPSİZ ZENGİNLEŞMEDEN DOĞAN BORÇLAR
§ 11. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME KAVRAMI VE DAVA ŞARTLARI
207
I. Sebepsiz Zenginleşme Kavramı
207
II. Sebepsiz Zenginleşmenin Şartları
208
B. Zenginleşmenin Başkasının Malvarlığından veya Emeğinden Gerçekleşmesi
209
D. Haklı Bir Sebebin Yokluğu
209
1. Hukuki Sebebin Geçerli Olmaması
210
2. Hukuki Sebebin Gerçekleşmemiş Olması
211
3. Hukuki Sebebin Ortadan Kalkması
211
III. Borç Olmayan Şeyin Ödenmesi
212
IV. Sebepsiz Zenginleşme Davasının Açılamayacağı Hâller
212
§ 12. SEBEPSİZ ZENGİNLEŞENİN İADE YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE ZAMANAŞIMI
213
I. Sebepsiz Zenginleşenin İade Yükümlülüğü
213
A. İyiniyetli Sebepsiz Zenginleşenin İade Borcunun Kapsamı
213
B. Kötüniyetli Sebepsiz Zenginleşenin İade Borcunun Kapsamı
214
BORÇ İLİŞKİSİNİN HÜKÜMLERİ
§ 13. BORÇLARIN İFASI
217
A. İfanın Edime Uygun Olması Kuralı
217
B. Borcun Tamamının İfası Kuralı
219
C. Cins ve Parça Borçlarının İfası
220
D. Seçimlik Borçların İfası
221
E. Bölünemeyen Borçların İfası
221
F. Para Borçlarının İfası
222
1. Ülke Parasıyla Ödeme
222
2. Yabancı Ülke Parası ile Ödeme
222
4. Kısmi Ödemenin Mahsup Edilmesi
226
5. Birden Fazla Para Borcunun Varlığı Hâlinde Yapılan Ödemenin Mahsubu
226
6. Ödemenin İspatı ile Makbuz ve Senetlerin Geri Verilmesi
227
III. İfanın Tarafları
228
A. Borcun Kim Tarafından İfa Edileceği
228
1. Borçlunun Bizzat İfa ile Yükümlü Olmaması
228
2. Üçüncü Kişinin İfası
229
B. Borcun Kime İfa Edileceği
230
B. Borcun İfasının Vadeye Bağlanması
233
C. Vadenin Hesaplanması
235
VI. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde İfa
236
1. Aynı Anda İfa Kuralı
236
VII. Alacaklı Temerrüdü
241
A. Kavram ve Alacaklı Temerrüdünün Şartları
241
B. Alacaklının Temerrüdünün Sonuçları
242
1. Borcun Konusunu Tevdi Hakkı
242
2. Borcun Konusunu Sattırma ve Bedeli Tevdi Hakkı
243
3. Sözleşmeden Dönme Hakkı
243
§ 14. BORÇLARIN İFA EDİLMEMESİ VE SONUÇLARI
244
I. Borcun İfa Edilmemesi
244
II. Borcun İfa Edilmemesinin Çeşitleri
245
1. Borçlunun Sorumlu Olduğu İfa İmkânsızlığı (Kusurlu İfa İmkânsızlığı)
245
2. Borçlunun Sorumlu Olmadığı İfa İmkânsızlığı (Kusursuz İfa İmkânsızlığı)
246
B. Gereği Gibi İfa Etmeme (Borcun Kötü İfası)
253
2. Borçlu Temerrüdünün Şartları
254
a. Borcun İfasının Mümkün Olması
254
b. Borcun Muaccel Olması
255
c. Borçluya İhtar Yapılmış Olması
255
aa. Kural: Alacaklının Borçluya İhtarda Bulunması
255
bb. İstisna: İhtara İhtiyaç Olmayan Hâller
256
aaa. Belirli Vadeli Borçlar
256
bbb. Haksız Fiil ve Sebepsiz Zenginleşmeden Doğan Borçlar
257
ccc. Dürüstlük Kuralı Gereği Alacaklıdan İhtarda Bulunmasının Beklenememesi
257
ddd. Ticari İşletmeler Arasındaki Sözleşmelerdeki Para Borçları
257
III. Borcun İfa Edilmemesinin Sonuçları
258
1. Aynen İfayı Talep Hakkı
258
2. Tazminat Talep Hakkı
259
a. Tazminat Talebinin Tabi Olduğu Şartlar
259
aaa. Borçlunun Kusurundan Sorumluluğu
262
bbb. Yardımcı Kişilerin Fiillerinden Sorumluluk (Borçlunun Kusuru Olmaksızın Sorumluluğu)
262
b. Sorumsuzluk Anlaşması
266
B. Borçlu Temerrüdünün Sonuçları
268
1. Temerrüdün Genel Sonuçları
269
a. Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı
269
b. Beklenmedik Hâlden Sorumluluk
270
2. Temerrüdün Özel Sonuçları
271
a. Para Borçlarında Temerrüdün Sonuçları
271
bb. Aşkın (Munzam) Zarar
273
b. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen (Karşılıklı) Sözleşmelerde Temerrüdün Sonuçları
275
bb. Ek Seçimlik Haklardan Yararlanılmasına İlişkin Ön Şart: Borçluya Uygun Bir Süre Verilmesi
275
aaa. Borçluya İfa İçin Uygun Bir Süre Verilmesi
275
bbb. Borçluya Süre Verilmesine Gerek Olmayan Hâller
277
cc. Alacaklının Seçimlik Hakları
278
bbb. Aynen İfa ve Gecikme Tazminatı
279
ccc. Aynen İfadan Vazgeçerek Olumlu Zararın Tazmini
279
ddd. Aynen İfadan Vazgeçerek Sözleşmeden Dönme ve Olumsuz Zararın Tazmini
281
D. Sorumluluk Sebeplerinin Yarışması
288
§ 15. BORÇ İLİŞKİLERİNİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ETKİSİ
290
I. Üçüncü Kişinin Fiilini Üstlenme
290
A. Kavram ve Şartları
290
B. Hüküm ve Sonuçları
292
II. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme
293
A. Kavram ve Özellikleri
293
C. Hüküm ve Sonuçları
296
1. Eksik Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmede
296
2. Tam Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmede
296
§ 16. İBRA SÖZLEŞMESİ
299
§ 18. ALACAKLI VE BORÇLU SIFATININ BİRLEŞMESİ
302
I. Kavram ve Şartları
303
II. Hüküm ve Sonuçları
306
A. Zamanaşımına Tabi Bir Alacağın Bulunması
307
B. Zamanaşımı Süresinin Geçmiş Olması
308
1. Zamanaşımı Süreleri
308
2. Sürenin İşlemeye Başlaması ve Hesaplanması
309
3. Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi
310
a. Zamanaşımının Durması
310
b. Zamanaşımının Kesilmesi
311
III. Hüküm ve Sonuçları
312
BORÇ İLİŞKİLERİNDE ÖZEL DURUMLAR
§ 21. MÜTESELSİL BORÇLULUK VE MÜTESELSİL ALACAKLILIK
315
I. Müteselsil Borçluluk
315
A. Kavram ve Özellikleri
315
B. Hüküm ve Sonuçları
317
II. Müteselsil Alacaklılık
320
§ 22. KOŞULA BAĞLI BORÇLAR
322
I. Kavram ve Özellikleri
322
II. Koşulun Çeşitleri
323
A. Geciktirici Koşul–Bozucu Koşul
323
B. Tesadüfî Koşul–İradi Koşul–Karma Koşul
324
III. Hüküm ve Sonuçları
324
§ 23. BAĞLANMA PARASI VE CAYMA PARASI
326
I. Kavram ve Özellikleri
327
A. Seçimlik Ceza Koşulu
329
B. İfaya Eklenen Ceza Koşulu
330
C. İfayı Engelleyen Ceza Koşulu (Dönme Cezası)
331
III. Ceza Koşulunun Alacaklının Zararı ve Borçlunun Kusuru ile İlişkisi
331
IV. Aşırı Cezanın İndirilmesi
332
BORÇ İLİŞKİLERİNDE TARAF DEĞİŞİKLİKLERİ
I. Kavram ve Özellikleri
333
A. Devri Mümkün Bir Alacağın Varlığı
335
B. Devreden ile Devralan Arasında Sözleşme Yapılması
336
III. Hüküm ve Sonuçları
337
A. Devreden ile Devralan Arasındaki İlişki
337
B. Devreden ile Borçlu Arasındaki İlişki
338
C. Borçlu ile Devralan Arasındaki İlişki
339
§ 26. BORCUN ÜSTLENİLMESİ
340
I. Borcun İç ve Dış Üstlenilmesi Sözleşmeleri
340
A. Borcun İç Üstlenilmesi Sözleşmesi
340
B. Borcun Dış Üstlenilmesi Sözleşmesi
342
1. Kavram ve Sözleşmenin Kurulması
342
2. Hüküm ve Sonuçları
343
C. Hüküm ve Sonuçları
346
III. Malvarlığı veya İşletmenin Devri ile Borcun Üstlenilmesi
347
IV. İşletmelerin Birleşmesi ve Şekil Değiştirmesi
348
§ 27. SÖZLEŞMENİN DEVRİ VE SÖZLEŞMEYE KATILMA
349
II. Sözleşmeye Katılma
350