Ceza Muhakemesinde Gizli Tanıklık – Ceza Hukuku Monografileri – Dr. Ali Osman Onar  - Kitap
Ceza Muhakemesinde

Gizli Tanıklık

– Ceza Hukuku Monografileri –

1. Baskı, 
Ağustos 2023
Kitabın Detayları
Dili:
Türkçe
Ebat:
16x24
Sayfa:
250
Barkod:
9789750286148
Kapak Türü:
Karton Kapaklı
Fiyatı:
420,00
24 saat içerisinde temin edilir.
Kitabın Açıklaması
Tanık beyanı, ceza muhakemesinde gerçeğin ortaya çıkartılmasında önemli bir delildir. İşlenmiş olan bir suça tanık olmuş kimse tanıklık yapmak zorundadır. Bu haliyle tanıklık aynı zamanda zorunlu bir kamu görevidir.
Son yıllarda örgütlü suçlulukla mücadelede hem örgütlerin dışa kapalı yapılarının çözülmesinde hem de örgütlerin talimatlarıyla işlenen suçların aydınlatılmasında tanık beyanı daha fazla önem kazanmıştır. Ancak örgüt mensuplarının işlemiş olduğu suçlara tanık olmuş kişilerin tanıklık yapmaları, örgüt tarafından engellenmeye çalışılacaktır. Bunun yanında tanık da örgüt aleyhine beyanda bulunmaktan kaçınacaktır. Bu durum, tanığın korunmasını gündeme getirecektir. İşte gizli tanıklık, bir tanık koruma tedbiri olarak bu amaca hizmet edecektir. Gizli tanıklık sayesinde hem tanık kendisi ve yakınlarına karşı tehlikelerden korunacak hem de beyanıyla gerçeğe ulaşmada önemli bir katkısı olacaktır. Tanığın korunması kapsamında gizli tanık dinlenebilmesi ve beyanından delil olarak yararlanılabilmesi imkânı birçok uluslararası metinde de yer almaktadır. Dahası, yüz yüzelik ilkesinin katı şekilde uygulandığı Anglo - Amerikan hukukunda dahi artık gizli tanıklık kabul görmeye başlamıştır. Bununla birlikte gizli tanık dinlenirken bazı sanık hakları ile duruşmaya hâkim olan ilkeler kısıtlanabilmektedir. AİHM'e göre de gizli tanık dinlendiğinde savunmanın bazı zorluklarla karşılaşacağı bir gerçektir. Ancak bu durumda dengeleyici önlemler alınarak gizli tanık beyanı delil olarak kullanılabilecektir.
Çalışmada; gizli tanığın, sanığın yargılamada sahip olduğu haklar ve ceza muhakemesi ilkeleri karşısındaki konumu, uluslararası hukuk ile karşılaştırmalı hukuk ve Türk hukukunda gizli tanıklığa ilişkin düzenlemeler incelenmiştir. Bu kapsamda gizli tanık dinlenilirken kullanılan gizli tanıklık tedbirleri ile gizli tanık beyanının hükümde kullanılmasıyla ilgili mevzuattaki eksiklikler belirlenmiş, çözüm önerileri de sunulmaya gayret edilmiştir.
Kitabın Konu Başlıkları
.
Ceza Muhakemesinde İspat, Tanıklık ve Gizli Tanıklık
.
Uluslararası Hukukta ve Karşılaştırmalı Hukukta Gizli Tanıklığa İlişkin Düzenlemeler
.
Türk Hukukunda Gizli Tanıklığa İlişkin Düzenlemeler
Yorumlar
Kitabın İçindekileri
Takdim 
7
Takdim 
9
Önsöz 
11
Kısaltmalar Listesi 
21
Giriş 
22
Birinci Bölüm
CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT, TANIKLIK VE GİZLİ TANIKLIK
I. CEZA MUHAKEMESİNDE İSPAT 
25
A. İspat ve Delil Kavramları 
25
B. Ceza Muhakemesinde İspat Faaliyeti ve Delillerin Değerlendirilmesi 
28
1. Genel Olarak 
28
2. İspata İlişkin Temel İlkeler 
29
3. Ceza Muhakemesi Kanunu’nda Delil Yasakları 
33
C. Ceza Muhakemesinde Deliller 
37
1. Delillerin Özellikleri 
37
2. Delillerin Çeşitleri 
39
a. Genel Olarak 
39
b. Beyan Delilleri 
40
aa. Tanık Beyanı 
40
aaa. Genel Olarak 
40
bbb. Tanık Beyanının Delil Değeri 
42
bb. Tarafların Açıklamaları 
43
aaa. Genel Olarak 
43
bbb. Sanık Beyanı 
43
ccc. Suç Ortağının Beyanı 
44
ddd. Sanıktan Başka Tarafın Açıklamaları 
45
c. Belge Delilleri 
46
aa. Genel Olarak 
46
bb. Belge Delillerinin Sınıflandırılması 
47
d. Belirti Delilleri 
48
aa. Genel Olarak 
48
bb. Belirti Delillerinin Sınıflandırılması 
49
II. CEZA MUHAKEMESİNDE TANIKLIK 
50
A. Tanık ve Tanıklık Kavramları 
50
1. Tanık 
50
2. Tanıklık 
52
3. Tanık Olarak Dinlenebilecek Kişiler 
53
4. Tanığın Güvenilirliği 
54
a. Genel Olarak 
54
b. Tanığın Güvenilirliğinin Denetimi 
55
5. Tanık Ehliyeti 
58
B. Ceza Muhakemesi Kanunu’na göre Tanıkların Çağrılması, Dinlenmesi ve Tanığa Soru Yöneltme ile Tanıkların Yüzleştirilmesi 
58
1. Tanıkların Çağrılması 
58
2. Tanıkların Dinlenmesi 
59
3. Tanıklara Soru Yöneltme ile Tanıkların Yüzleştirilmesi 
60
C. Tanıklık Yapma Mecburiyeti ve Tanıklıktan Çekinme Hakkı 
62
1. Akrabalık İlişkisi Nedeniyle Tanıklıktan Çekinme Hakkına Sahip Olanlar 
62
a. Şüpheli veya Sanığın Nişanlısı 
62
b. Şüpheli veya Sanığın Eşi 
63
c. Şüpheli veya Sanığın Kan veya Kayın Hısımlığından Üstsoyu veya Altsoyu 
64
d. Şüpheli veya Sanığın Üçüncü Derece Dahil Kan ve İkinci Derece Dahil Kayın Hısımları 
64
2. Yaş Küçüklüğü veya Akıl Hastalığı Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme 
64
3. Mesleki veya Sürekli Uğraşları Sebebiyle Tanıklıktan Çekinme 
65
III. CEZA MUHAKEMESİNDE GİZLİ TANIKLIK 
68
A. Gizli Tanık Kavramı 
68
B. Tanığa Yönelik Tehlikeler ve Gizli Tanığın Gerekliliği 
69
C. Şüpheli / Sanık Hakları ve Ceza Muhakemesi İlkeleri Karşısında Gizli Tanıklık 
72
1. Şüpheli / Sanık Hakları Karşısında Gizli Tanıklık 
72
a. Genel Olarak 
72
b. Adil Yargılanma Hakkı ve Gizli Tanıklık 
72
c. Savunma Hakkı ve Gizli Tanıklık 
75
d. Silahların Eşitliği İlkesi ve Gizli Tanıklık 
76
e. Doğrudan Soru Sorma ve Gizli Tanıklık 
77
f. Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi ve Gizli Tanıklık 
79
2. Duruşmaya Hâkim Olan İlkeler Karşısında Gizli Tanıklık 
80
a. Genel Olarak 
80
b. Duruşmanın Doğrudan Doğruyalığı ile Sözlülüğü İlkesi ve Gizli Tanıklık 
80
c. Aleniyet İlkesi ve Gizli Tanıklık 
82
D. Gizli Tanık Beyanının Delil Değeri ve Gizli Tanığın Güvenilirliğinin Denetimi 
83
1. Gizli Tanık Beyanının Delil Değeri 
83
2. Gizli Tanığın Güvenilirliğinin Denetimi 
85
E. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Gizli Tanık Beyanının Hükümde Kullanılmasıyla İlgili Koyduğu Kriterler 
88
1. Genel Olarak 
88
2. Gizli Tanığın Dinlenebilmesini Gerektiren Geçerli ve Yeterli Sebeplerin Bulunması 
89
3. Gizli Tanık Dinlenilmesi Sebebiyle Savunmanın İçine Düşmüş Olduğu Zor Durumu Telafi Edecek Önlemlerin Alınması 
91
4. Gizli Tanığın Beyanlarının Mahkûmiyet Hükmünde Tek ve Belirleyici Delil Olmaması 
93
F. Anayasa Mahkemesinin Gizli Tanıklıkla İlgili Kararları 
96
İkinci Bölüm
ULUSLARARASI HUKUKTA VE KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA
GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. ULUSLARARASI HUKUKTA GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 
105
1. Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesi 
105
2. İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelendirilmesi için El Kılavuzu 
106
3. Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi 
107
4. Sınıraşan Örgütlü Suçlara Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesine Ek Protokoller 
108
a. İnsan Ticaretinin, Özellikle Kadın ve Çocuk Ticaretinin Önlenmesine, Durdurulmasına ve Cezalandırılmasına İlişkin Protokol 
108
b. Kara, Deniz ve Hava Yoluyla Göçmen Kaçakçılığına Karşı Protokol 
109
c. Ateşli Silahlar, Parçaları ve Aksamları ile Mühimmatının Yasadışı Üretimine ve Kaçakçılığına Dair Protokol 
110
d. Çocuk Haklarına Dair Sözleşmeye Ek Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokol 
111
B. Avrupa Hukukundaki Düzenlemeler 
112
1. Anlaşmalar 
112
a. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 
112
b. Yolsuzluğa Karşı Ceza Hukuku Sözleşmesi 
112
c. Cezai İşlerde Karşılıklı Adli Yardım Avrupa Sözleşmesine Ek 2. Protokol 
113
2. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 
113
a. Genel Olarak 
113
b. Temel Kuralın Sınırlandırılması 
114
aa. Mevcut Olmayan Tanıklar 
114
bb. Değerli Tanıklar 
114
cc. Savunmasız Tanıklar 
114
dd. Tehdit Altındaki Tanıklar 
114
3. Avrupa Konseyi Kararları 
115
a. Genel Olarak 
115
b. Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Çerçevesinde Mağdurun Konumuna İlişkin Tavsiye Kararı (85) 11 
115
c. Aile İçi Şiddete İlişkin Tavsiye Kararı (85) 4 
116
d. Mağdurlara Destek Verilmesi ve Haksızlığa Uğramanın Önlenmesine İlişkin Tavsiye Kararı (87) 21 
116
e. Tanıkların Korkutulması ve Savunma Haklarına İlişkin Tavsiye Kararı (97) 13 
116
f. Örgütlü Suçla Mücadele İçin Rehber İlkelere İlişkin Tavsiye Kararı (2001) 11 
117
g. Tanıkların ve Adalet İşbirlikçilerinin Korunmasına İlişkin Tavsiye Kararı (2005) 9 
117
4. Avrupa Birliği 
118
a. Uluslararası Örgütlü Suçlarla Mücadelede Tanık Korumaya İlişkin İlke Kararı 
118
b. Uluslararası Örgütlü Suç Mücadelesinde Adaletle İşbirliği Yapanlara İlişkin Konsey İlke Kararı 
119
c. Örgütlü Suçun Kontrolü ve Engellenmesi Yeni Milenyum Başlangıcı Strateji Belgesi 
119
d. Suç Mağdurunun Hakları, Desteklenmesi ve Korunmasına İlişkin Asgari Standartları Belirleyen ve Cezai Kovuşturmalarda Mağdurun Durumuna İlişkin Konsey Çerçeve Kararının Yerini Alan Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Yönergesi 
120
C. Uluslararası Ceza Mahkemeleri 
120
1. Eski Yugoslavya Cumhuriyeti Uluslararası Ceza Mahkemesi 
120
2. Ruanda Uluslararası Ceza Mahkemesi 
121
3. Uluslararası Ceza Mahkemesi 
122
II. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER 
123
A. Genel Olarak 
123
B. Anglo – Amerikan Hukukunda Gizli Tanıklık 
123
1. Genel Olarak 
123
2. Amerika Birleşik Devletleri 
124
3. Birleşik Krallık (İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda) 
128
4. İrlanda 
133
5. Kanada 
134
6. Yeni Zelanda 
135
C. Kıta Avrupası Hukukunda Gizli Tanıklık 
137
1. Genel Olarak 
137
2. Almanya 
137
3. Fransa 
143
4. İtalya 
144
5. İspanya 
145
6. Portekiz 
146
7. Hollanda 
149
8. Belçika 
153
Üçüncü Bölüm
TÜRK HUKUKUNDA GİZLİ TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELER
I. GENEL OLARAK 
155
II. TÜRK HUKUKUNDA GİZLİ TANIKLIĞA (TANIKLARIN KORUNMASINA) İLİŞKİN HÜKÜMLERİN TARİHSEL GELİŞİMİ 
156
A. Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu 
156
B. Milli Korunma Kanunu 
156
C. Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu 
157
D. Terörle Mücadele Kanunu 
157
E. Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu 
159
F. Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunu 
161
G. Asayişe Müessir Bazı Fillerin Önlenmesi Hakkında Kanun 
161
H. Ceza Muhakemesi Kanunu 
161
İ. Tanık Koruma Kanunu ve Yönetmeliği 
162
III. GİZLİ TANIK DELİLİNE BAŞVURULABİLECEK SUÇLAR 
163
A. Belli Suç Tipleri 
163
1. Örgütlü Suçlar 
163
2. Terör Örgütü Faaliyeti Çerçevesinde İşlenen Suçlar 
165
B. Belli Bir Sınırın Üzerinde Cezayı Gerektiren Suçlar 
166
IV. GİZLİ TANIK OLARAK DİNLENEBİLECEK KİŞİLER VE BENZERİ KURUMLAR 
169
A. Genel Olarak 
169
B. Dolaylı Tanık 
172
C. Gizli Soruşturmacı 
173
D. Muhbir 
176
E. Bilgi Veren, Güvenilir Kişi 
178
F. Kışkırtıcı Ajan 
179
G. Kilit Tanık 
181
V. GİZLİ TANIK DİNLENEBİLMESİNİN KOŞULLARI, KARARI VERECEK MAKAMLAR ve KARARA İTİRAZ 
183
A. Genel Olarak 
183
B. Tehlikeye Yönelik Koşullar 
183
1. Genel Olarak 
183
2. Tehlikenin Niteliği 
184
3. Korunmanın Zorunlu Olması 
187
4. Tehlikenin Yöneleceği Hukuki Değer 
187
C. Dikkate Alınacak Diğer Durumlar 
189
1. Değerlendirme Raporu 
189
2. Tanığın Yapacağı Açıklamaların Önemi 
189
3. Hakkında Tanıklık Yapılacak Suçun Önemi 
190
D. Kararı Verecek Makamlar 
190
1. Soruşturma Evresinde 
190
2. Kovuşturma Evresinde 
192
E. Karara İtiraz 
192
V. CEZA MUHAKEMESİNE İLİŞKİN TANIK KORUMA TEDBİRLERİ 
193
A. Genel Nitelikteki Tedbirler 
193
1. Tanık Dinlenirken Sanığın Dışarı Çıkartılması 
193
2. Tanığın Duruşmada Dinlenilmesinden Vazgeçilmesi 
195
3. Duruşmanın Kapalı Yapılması 
195
4. Tanığın Birden Fazla Kez Dinlenmemesi 
197
5. Müdafinin Dosyayı İnceleme Yetkisinin Belirli Suçlarda Kısıtlanması 
197
6. Duruşma veya Davanın Güvenli Bir Yere Nakledilmesi 
199
7. Tutuklama 
199
B. Gizli Tanıklık Tedbirleri 
200
1. Tanığın Kimlik ve Adres Bilgilerinin Gizli Tutulması 
201
a. Tedbirin Genel Özellikleri 
201
b. Tedbirin Uygulanma Yöntemi 
203
c. Tedbirin Etkinliği 
204
2. Tanığın Güvenlik Sebebiyle Uzaktan Dinlenmesi 
205
a. Tedbirin Genel Özellikleri 
205
b. Tedbirin Uygulanma Yöntemi 
206
3. Tanığın Ses veya Görüntüsünün Değiştirilerek ve Kimlik Bilgileri Gizlenerek Dinlenmesi 
207
a. Tedbirin Genel Özellikleri 
207
b. Tedbirin Uygulanma Yöntemleri 
209
aa. Soruşturma Evresinde 
209
bb. Kovuşturma Evresinde 
210
aaa. Tanığın Fiziksel Görünümü Değiştirilerek veya Engellenerek Dinlenmesi 
210
bbb. Tanığın Hazır Bulunma Hakkına Sahip Bulunanlar Olmadan Dinlenmesi 
211
ccc. Tanığın Özel Ortamda Dinlenmesi 
213
VII. GİZLİ TANIK BEYANLARININ ALINMA USULÜ 
215
A. Genel Olarak 
215
B. Gizli Tanığın Dinlenmesi– Doğrudan Aktarma 
215
C. Dolaylı Aktarma 
216
1. Genel Olarak 
216
2. Gizli Tanık Açıklamalarının Bulunduğu Tutanakların Okunması 
216
3. Gizli Tanığın İfadesini Alan Görevlinin Dinlenmesi 
217
4. Gizli Tanığın Soruşturma Evresinde Kayıt Altına Alınan Ses ve Görüntüsünün Duruşmada Dinlenmesi 
218
D. Gizli Tanığa Savunmanın Soru Sorma Hakkı 
219
VIII. CEZA MUHAKEMESİ KANUNU’NUN TANIKLIĞA İLİŞKİN DÜZENLEMELERİ KARŞISINDA GİZLİ TANIKLIK 
221
A. Genel Olarak 
221
B. Tanıkların Çağrılması 
221
C. Yüzleştirme 
222
D. Tanıklıktan Çekinme Hakkı 
223
E. Yemin 
224
F. Tanığa Sorulacak Sorular 
224
G. Disiplin Hapsi 
225
H. Hâkimin Vicdani Kanaatinin Oluşmasında Gizli Tanık Beyanı 
225
İ. Gizli Tanık Beyanlarının Şüphe Derecelerine Etkisi 
226
IX. BÖLGE ADLİYE MAHKEMELERİ, YARGITAY ve ANAYASA MAHKEMESİNDE GİZLİ TANIKLIK 
228
Sonuç 
231
Kaynakça 
239
Kavramlar Dizini 
257
Yazar Hakkında 
261